Το 1999 εκδόθηκε από τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ το βιβλίο με τίτλο “Η ΚΛΕΙΣΤΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ - Ο ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΦΥΣΕΩΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΟΥ” με συγγραφέα τον π. Νικόλαο Λουδοβίκο. Όπως αναφέρει ο ίδιος αυτό ήταν ένα βιβλίο με ιστορικές ρίζες, αλλά με σαφώς συστηματικούς σκοπούς. Διέγνωσε ένα μικρόβιο μηδενισμού στην καρδιά του χριστιανικού μυστικισμού, έναν μηδενισμό που ο σύγχρονος φιλοσοφικός μηδενισμός απλώς αντιστρέφει - και μια πιθανή διέξοδο, μέσα από την επεξεργασία κάποιων πατερικών ευρημάτων.
Το βιβλίο αυτό, αν και καθαρά ακαδημαϊκό, είχε απροσδόκητη επιτυχία κατά τον συγγραφέα του - εκδόθηκε και εξαντλήθηκε πολλές φορές, αλλά δεν μπορεί πλέον να βρεθεί εύκολα στα ελληνικά καθότι είναι εξαντλημένο. Τα περιεχόμενα του βιβλίου είναι τα εξής:
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΝΑΙ (ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΙ ΣΥΜΕΩΝ Ο ΝΕΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ. ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΩΝ ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΥ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΕΙΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΗΣΥΧΑΣΜΟΥ)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Ο ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΩΣ ΘΕΛΗΣΗ ΓΙΑ ΔΥΝΑΜΗ. Η ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΣΥΜΕΩΝ Ο ΝΕΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΚΑΙ Η ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΤΟΥ ΚΤΙΣΤΟΥ
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΠΕΡΙ ΘΕΛΗΣΕΩΣ ΚΑΙ ΦΥΣΕΩΣ, ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΚΑΙ ΟΜΟΟΥΣΙΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΘΕΛΗΣΕΩΣ ΩΣ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ ΝΑΤΟΥΡΑΛΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΡΙΖΑ ΤΗΣ ΑΓΩΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ
ΠΕΡΙ ΟΝΤΟΣ, ΥΠΑΡΞΕΩΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑΣ
ΠΛΩΤΙΝΟΣ - ΑΚΙΝΑΤΗΣ - ΠΑΛΑΜΑΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΠΑΡΞΗ, ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΟ: ΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΟΜΟΟΥΣΙΑΣ ΚΑΘΟΛΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ
ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΚΑΙ Η ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
20 χρόνια μετά στο βιβλίο του με τίτλο “Analogical Identities: The Creation of the Christian Self - Beyond Spirituality and Mysticism in the Patristic Era”, το οποίο εκδόθηκε από τον Brepols το 2019, ο συγγραφέας επιχειρεί μια σύγχρονη ολοκλήρωση των ερευνών που αποτυπώθηκαν στο αρχικό πρώτο βιβλίο. Τα περιεχόμενα του αγγλικού βιβλίου είναι τα εξής:
Abbreviations
Introduction
PART ONE. THE MEANING OF SPIRITUAL BEING
Augustine and Origen: a study of the presuppositions of Western and Eastern spirituality, and some modern repercussions
Chapter One
Augustine, Origen, and the Person as Will to Power. The ontology of power
1. Representative eudemonism and the spirituality of the soul as thinking
2. A spiritualistic theory of knowledge. The violence of the spiritual and 'monophysitism'
3. Origen, following his parallel way
4. The thinking soul as light and the spirituality of the will to power
5. Knowledge of God through consciousness and the ontologization of the psychological
6. The genesis of the ontology of the person as will to power. The ontology of power and phenomenality
7. The will to power as a historical concern
PART TWO. ON WILL AND NATURE, ON PERSON AND CONSUBSTANTIALITY
Chapter One
Maximus the Confessor's Theology of the Will and the complete Selfhood
1. The limits of ancient will and the new opening
2. The theology of the will in the anti-monophysite anthropology of Maximus the Confessor
3. A theologico-philosophical appendix to this chapter: is it possible to transcend naturalism in the ontology of the person and of history?
Chapter Two
Symeon the New Theologian and the Eschatological Ontology of the Nature of Creation
1. History
2. The unfamiliarity of Being and melancholy
3. The familiarity of the Being through repentance as an eschatology of consubstantiality
4. Eucharistic Vigilance and Judgment: The Christology of Light
5. The embodied intellect and the poetics of matter. Joy
6. The Eschatological denial of the 'Spiritual' and Eucharistic Apophaticism
Chapter Three
The Neo-Platonic Root of Angst and the Theology of the Real
On being existence and contemplation, Plotinus-Aquinas-Palamas
1. The infinite, contemplation and angst
2. Deficient existence and the angst of its contemplation: Plotinus and Thomas Aquinas
3. The real as nature and vision of God. Saint Gregory Palamas
4. From the undermining of the real to its theology
Concluding Addition: The 'second Absolute' and the misreadings of Hesychasm
Nietzschean readings of Hesychasm?
Chapter Four
World and Existence, Nature and Person: The Being of Self and the Meaning of Its Consubstantial Universality
1. The Individual without the World. Epictetus
2. The World without the Individual. From Buddha to Schopenhauer
3. Individual and World, Person and Nature. Self and its Consubstantial Universality of its Being in Patristic Thought
a) On Consubstantiality, on the Person and on Nature
b) Beyond the Ontologization of the Person: the Meaning of Self
PART THREE. CONCLUDING DISCUSSION
Beyond Spirituality and Mysticism: The Poiesis/Creation of the Self as an Analogical Identity
1. Weighing Christian anthropological (Neo)Platonism in East and West
2. Medieval repercussions
3. Descartes' Augustinian happiness and beyond
4. The Will to Power and the Nietzschean Obelisk: an Autonomous Infinity
5. Objections, Wise and non-Wise: a Parenthesis
6. The Will to Consubstantiality: the Vessel in the Open Sea
7. The Heart of the Ocean: the Poiesis/Creation of a New Self
8. An Analogical Identity
Appendix 1: Person instead of Grace and Dictated Otherness: John Zizioulas's Final Theological Position
Appendix 2: Dialogical nature, Enousion Person, and Non-ecstatic Will in Maximus the Confessor: The Conclusion of a long Debate
Appendix 3: An Aquinas for the Future
BIBLIOGRAPHY
INDEXES
Τα δύo πρώτα του αρχικού εξαντλημένου βιβλίου του 1999 μεταφράστηκαν στα αγγλικά. Ο Επίλογος της ελληνικής έκδοσης παραλήφθηκε, και στη θέση του ο π. Λουδοβίκος έγραψε στα αγγλικά το Τρίτο Μέρος του παραπάνω βιβλίου, σε μια προσπάθεια (όπως αναφέρει) να επανεκτιμήσει το όλο θέμα, είκοσι χρόνια μετά, και να το συνδέσει τόσο με τη σύγχρονη έρευνα, όσο και με τη δική του δουλειά σήμερα. Το τελικό αποτέλεσμα δείχνει ότι η έννοια του χριστιανικού εαυτού, και, εν συνεχεία, του σύγχρονου ελληνοδυτικού εαυτού γενικότερα, είναι απροσδόκητα πλουσιότερη απ' ό,τι θα μπορούσε ποτέ να υποψιαστεί οποιαδήποτε σύγχρονη έρευνά της (π.χ. αυτή του Φουκώ).
Θα παρουσιάσουμε λοιπόν -σε συνέχειες- τον Επίλογο του αρχικού βιβλίου (1999) με τίτλο “Ἡ Θεοτόκος καί ἡ ὀντολογία” ο οποίος παραλήφθηκε στα μεταγενέστερα βιβλία.
Επίλογος: Η Θεοτόκος και η οντολογία (1999)
Η οντολογία του προσώπου, ως ενουσίου αφθάρτου εαυτού, η εμπειρία του «εγώ ειμι» στην αιωνιότητα, είναι, όπως θα έλεγε ο Γέρων Σωφρόνιος Σαχάρωφ ή ο π. Γεώργιος Florovsky, η θεμελιώδης πείρα της χριστιανικής θεολογίας και το ακριβό της κληροδότημα στον κόσμο. Τίποτα δεν μπορεί να κλονίσει το γεγονός αυτό. Ομιλώντας περί προσώπου ο δυτικός κόσμος ομιλεί αναγκαστικά την γλώσσα της χριστιανικής θεολογίας, μ' όλες τις παραφθορές της στην διάρκεια των χιλιετιών, αλλά και όλο της το ανεξάντλητο βάθος. Ενυπάρχων ως αγωνιώδες αίτημα στα βάθη της αρχαιοελληνικής πνευματικής αναζητήσεως, ο άφθαρτος ενούσιος εαυτός, η ενυπόστατη ουσία αποτελεί εντέλει μόρφωμα αποκλειστικό της θεολογίας, δυτικής και ανατολικής, με τις μεταξύ τους σημαντικές διαφοροποιήσεις.
Είναι ζήτημα στοιχειώδους ωστόσο σοφίας ν' αποδεχθούμε – κι εδώ δεν νομίζω πως υπάρχει τίποτε κακό – πως η οντολογία του προσώπου στις πολλαπλές πλην παρεμφερείς σημερινές εκφάνσεις της αποτελεί μια βαθυσήμαντη ορθόδοξη πρόσληψη τής επίσης πολυσήμαντης ανόδου του πολυειδούς δυτικού υποκειμενισμού, που στην καταληκτική του μορφή ως φαινομενολογία, υπαρξισμός ή περσοναλισμός συγκεφαλαιώνει ήδη μια μακραίωνη φιλοσοφική αναζήτηση, η οποία αρχίζει πολύ πριν ο Schelling τοποθετήσει στην θέση του Απολύτου του Spinoza το Εγώ του Fichte. Η αρχέγονη φιλοσοφική συνείδηση της Ελλάδας και της Ανατολής συνέλαβε το πρόβλημα ως περιπετειώδη συσχέτιση υπάρξεως και κόσμου, ως υπερβατική υπερέξαρση της πρώτης ή του δευτέρου, με την άνθιση ή την καταστολή της προαιρέσεως αντιστοίχως. Υπείκων στις ακινατικές ορίζουσες (που διαφαίνονται ήδη στον Αυγουστίνο) ο νεώτερος υποκειμενισμός κατέστησε ριζικό τον διαχωρισμό των δύο, μεταφέροντας τον διχασμό εντός του ίδιου του όντος, ως διάσταση φύσεως και πνεύματος, ουσίας και υπάρξεως, αναγκαιότητας και ελευθερίας, ατόμου και προσώπου, και προχωρώντας προς την ριζική υπερέξαρση, την οντολογικοποίηση του δευτέρου μέλους αυτών των ζευγμάτων. Η οντολογικοποίηση αυτή είναι η απάντηση στην προηγηθείσα, βουλησιοκρατική στο έναυσμά της, οντολογικοποίηση της ουσίας, στα όρια της ίδιας παραδόσεως, της οποίας όμως μοιράζεται την μερικότητα. Νομίζω πως, από την δική μας σκοπιά, το μεγάλο πρόβλημα, εν προκειμένω, σήμερα πλέον για την Δύση, είναι η δυσκολία της συνθέσεως των δύο, συνθέσεως συνοπτικά του Hegel με τον Kierkegaard, της αλήθειας του όλου-ουσίας με την αλήθεια του μερικού-υποστάσεως. Φυσικά η ελληνική πατερική παράδοση διαθέτει όπως είδαμε, εγγενώς, πλουσιότατο υλικό για μια «οντολογία του προσώπου», που θα είναι συνάμα και εκ βάθρων διόρθωση της βαθύρριζης δυτικής φιλοσοφίας του Εγώ. Είναι αυτή ακριβώς η εκπληκτική δυνατότητα που μας προσφέρεται με την θεολογία του ομοουσίου. Αν την παρακάμψουμε, θα παραμείνουμε ανεπίγνωστα υποζευγμένοι στην κλασσική αυτή δυτική αντιπαράθεση, αν και με τον δικό μας ιδιαίτερο τρόπο. Ειδικά η λεγόμενη «οντολογία του προσώπου» θα κινδυνεύσει τότε να αναπτυχθεί προς την κατεύθυνση μιάς ιδιόμορφης οντολογικοποιήσεως του προσώπου, της οποίας η ορθόδοξη ασκητική αλλά και εν μέρει η σύγχρονη ψυχανάλυση ελέγχουν τα κίνητρα αλλά και την αναποτελεσματικότητα. Όχι όμως μόνον το πρόσωπο αλλά και οι άλλοι, κινδυνεύουν εντός του χωρίς το ομοούσιο, καθώς η οντολογικοποίηση αυτή του προσώπου προσλαμβάνει εν τέλει χαρακτήρα ναρκισσικής φαντασιακής διογκώσεως του Εγώ, με μέσον ακριβώς της ναρκισσικής ομοιοστάσεώς μου την ιδιόμορφη πρόσληψη των άλλων, εγκλωβισμένων στα όρια μιας δικτατορικής εσωτερικευμένης εγωτικής καθολικότητας.
(Συνεχίζεται)
ΝΑ ΟΝΟΜΑΣΟΥΜΕ, ΤΗΝ ΑΣΕΒΗ, ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ, ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΛΙΜΑΝΕΙ ΤΙΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΘΛΙΒΕΡΟΥ ΖΗΖΙΟΥΛΑ, ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΡΕΒΒΑΤΙ ΤΟΥ ΠΡΟΚΡΟΥΣΤΗ, ΕΙΝΑΙ Η ΠΙΟ ΚΑΙΡΙΑ ΑΡΧΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΗΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΚΗΣ ΠΛΑΝΗΣ ΤΟΥ ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ, Ο ΟΠΟΙΟΣ ΚΛΕΒΕΙ ΤΗΝ ΙΕΡΗ ΘΕΙΚΗ ΑΓΙΟΤΡΙΑΔΙΚΗ ΦΛΟΓΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ, ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΧΑΡΙΣΕΙ ΣΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗ ΥΒΡΙ ΤΟΥ ΦΙΛΙΟΚΒΕ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΨΗΝΟΥΝ ΤΑ ΑΥΓΑ ΤΟΥΣ GOURMET(ΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΣΜΟ) ΓΙΑ ΝΑ ΖΗΣΟΥΝ ΕΥΤΥΧΕΙΣ ΧΩΡΙΣ ΑΝΤΙΠΑΛΟ ΠΛΕΟΝ. ΕΦΙΑΛΤΗΣ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου