Συνέχεια από: Σάββατο 18 Νοεμβρίου 2023
5. Οικολογική Πνευματικότητα
- "Θέλω να προτείνω στους χριστιανούς ορισμένες γραμμές οικολογικής πνευματικότητας που απορρέουν από τις πεποιθήσεις της πίστης μας, διότι αυτό που μας διδάσκει το Ευαγγέλιο έχει συνέπειες για τον τρόπο σκέψης, το συναίσθημα και τη ζωή μας. ... δεν θα είναι δυνατόν να ασχοληθούμε με μεγάλα πράγματα μόνο με τα δόγματα, χωρίς έναν μυστικισμό που μας εμψυχώνει, χωρίς "κάποιο εσωτερικό κίνητρο που δίνει ώθηση, παρακινεί, ενθαρρύνει και δίνει νόημα στην προσωπική και κοινοτική δράση" [Evangelii gaudium, 261]. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι εμείς οι χριστιανοί δεν έχουμε πάντα συγκεντρώσει και δεν έχουμε κάνει καρποφόρο τον πλούτο που ο Θεός έδωσε στην Εκκλησία, όπου η πνευματικότητα δεν είναι αποκομμένη από το σώμα της, ούτε από τη φύση ή τις πραγματικότητες αυτού του κόσμου, αλλά ζει μαζί τους και μέσα τους, σε κοινωνία με όλα όσα μας περιβάλλουν" (αρ. 216).
Ο Πάπας καλεί για μια "οικολογική μεταστροφή" και παρουσιάζει τον οικολογισμό ως μέρος της ουσίας της ενάρετης ζωής:
- "(...) η οικολογική κρίση είναι ένα κάλεσμα για μια βαθιά εσωτερική μεταστροφή. ... μια οικολογική μεταστροφή, η οποία περιλαμβάνει το να αφήσουμε όλες τις συνέπειες της συνάντησης με τον Ιησού να αναδυθούν στις σχέσεις με τον κόσμο γύρω τους. Το να ζει κανείς την κλίση του να είναι θεματοφύλακας του έργου του Θεού αποτελεί ουσιαστικό μέρος μιας ενάρετης ύπαρξης, όχι κάτι προαιρετικό ή έστω δευτερεύουσα πτυχή της χριστιανικής εμπειρίας". (n° 217).
Αυτή η "οικολογική μεταστροφή" συνεπάγεται τη συνείδηση "ότι δεν είμαστε χωριστά από τα άλλα πλάσματα, αλλά ότι σχηματίζουμε με τα άλλα όντα του σύμπαντος μια εκπληκτική παγκόσμια κοινωνία" (nº 220). Αυτή η "οικολογική πνευματικότητα" μας κάνει νηφάλιους, ταπεινούς, χωρίς την επιθυμία να κυριαρχήσουμε (πρβλ. αρ. 224-225) και μας βοηθά να ακούσουμε τα "λόγια αγάπης" της φύσης (πρβλ. αρ. 225).[ΔΕΝ ΑΓΙΑΖΟΥΝ ΤΑ ΖΩΑ]
6. Μια νέα οικολογική Μαριολογία
Αυτή η νέα "πνευματικότητα" αλλάζει επίσης την προσήλωση στην Υπεραγία Θεοτόκο με οικολογικό τρόπο:
- "Η Μαρία, η μητέρα που φρόντισε τον Ιησού, τώρα φροντίζει με μητρική στοργή και θλίψη για αυτόν τον πληγωμένο κόσμο. Όπως ακριβώς θρήνησε το θάνατο του Ιησού με διαπερασμένη καρδιά, έτσι και τώρα έχει συμπόνια για τον πόνο των σταυρωμένων φτωχών και των πλασμάτων αυτού του κόσμου που εξοντώθηκαν από την ανθρώπινη δύναμη". (n° 241).
7. Έκκληση σε έναν "πνευματικό δάσκαλο" της ισλαμικής Gnosis
Ο Πάπας Φραγκίσκος, προς υποστήριξη της νέας "οικολογικής πνευματικότητάς" του, επικαλείται έναν "πνευματικό δάσκαλο" της ισλαμικής Gnosis των Σούφι:
- "Ένας πνευματικός δάσκαλος, ο Ali Al-Khawwas, (...) είπε: "(...) Οι μυημένοι έρχονται να μαζέψουν ό,τι φυσάει ο άνεμος, τα δέντρα που λυγίζουν, το νερό που ρέει, τις μύγες που βουίζουν, τις πόρτες που τρίζουν, το κελάηδισμα των πουλιών, τον ήχο των εγχόρδων ή των φλάουτων, τους αναστεναγμούς των ασθενών, τους στεναγμούς των θλιμμένων..." (αρ. 233, υποσημείωση 159).
8. Η γη αντιμετωπίζεται ως ζωντανό ον
Σε αρκετά σημεία η Εγκύκλιος μιλάει για τη γη, τη φύση και το περιβάλλον σαν να πρόκειται για λογικά όντα (4):
- "Αυτή η αδελφή [η γη] διαμαρτύρεται για το κακό που της προκαλούμε, εξαιτίας της ανεύθυνης χρήσης και κατάχρησης των αγαθών που ο Θεός έχει τοποθετήσει σε αυτήν". (n° 2).
- "Γι' αυτό, ανάμεσα στους πιο εγκαταλελειμμένους και κακοποιημένους φτωχούς είναι η καταπιεσμένη και ρημαγμένη γη μας, η οποία «στενάζει και υποφέρει τους πόνους του τοκετού» (Ρωμ. 8, 22)" (αρ. 2).
Σημειώστε τη χρήση της μαρξιστικής κατηγορίας "φτωχοί" ως "καταπιεσμένοι".
- Η Εγκύκλιος συνιστά μια οικολογική προσέγγιση "να ακούσουμε τόσο την κραυγή της γης όσο και την κραυγή των φτωχών" (αρ. 49).
- "Οι καταστάσεις αυτές προκαλούν τους στεναγμούς της αδελφής γης, που ενώνονται με τους στεναγμούς των εγκαταλελειμμένων του κόσμου, με έναν θρήνο που απαιτεί από εμάς μια άλλη πορεία" (αρ. 53).
Η εγκύκλιος κάνει λόγο για την "εσωτερική σχέση" του ανθρώπου με τον εαυτό του, "με τους άλλους, με τον Θεό και με τη γη" (αρ. 70). Και παρακάτω λέει ότι το Λευιτικό "επεδίωκε να εξασφαλίσει την ισορροπία και την ισότητα στις σχέσεις του ανθρώπου με τους άλλους και με τη γη όπου ζούσε και εργαζόταν". (αρ. 71). Τώρα, σχέσεις ισότητας υπάρχουν μόνο μεταξύ λογικών όντων, μεταξύ προσώπων. Έτσι, σύμφωνα με την Εγκύκλιο, ο άνθρωπος παύει να είναι ο βασιλιάς της σωματικής δημιουργίας (βλ. Παράρτημα ΙΙ).
Σημειώσεις
4. Είναι αλήθεια ότι πολλοί αυθεντικοί μυστικιστές, ακόμη και η Αγία Γραφή, χρησιμοποιούν πολλές φορές ανθρωπομορφική γλώσσα όταν αναφέρονται σε άψυχα ή άλογα πλάσματα· αλλά το οικολογικό-παντοκρατορικό πλαίσιο της εγκυκλίου καθιστά ύποπτη μια τέτοια μεταφορική προσφυγή.
Παράρτημα ΙΙ
Ο άνθρωπος καταλήγει να είναι ο βασιλιάς της υλικής δημιουργίας
Η Εγκύκλιος Laudato si' επιβεβαιώνει ή υπαινίσσεται, σε διάφορα σημεία, χωρίς τις απαραίτητες διακρίσεις, ότι τα μη λογικά όντα δίνουν δόξα στον Θεό από μόνα τους, από το γεγονός της ύπαρξής τους, και ότι ο άνθρωπος πρέπει να το λαμβάνει υπόψη του και να μην τα αντιμετωπίζει χωρίς τον δέοντα σεβασμό.
1. Παραδοσιακό δόγμα
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλα τα άλογα όντα δίνουν στον Θεό μια δόξα που οι θεολόγοι ονομάζουν αντικειμενική. Αλλά μέσω του ανθρώπου συμμετέχουν στην τυπική δόξα που αποδίδει ο άνθρωπος. Είναι σαν ένα υπέροχο όργανο μέσω του οποίου ο άνθρωπος παίζει μια αρμονική συμφωνία δόξας προς τον Θεό. Σύμφωνα με την παραδοσιακή ερμηνεία του βιβλίου της Γένεσης και την αρχή που διατύπωσε ο Άγιος Θωμάς ο Ακινάτης ότι το λιγότερο τέλειο υπάρχει για το τελειότερο. (II-II, q. 64, a. 1), ο άνθρωπος εθεωρείτο πάντοτε ως βασιλιάς της υλικής δημιουργίας. Έτσι το εκφράζει ο H. Pinard στο λήμμα Création στο Dictionnaire de Théologie Catholique:
- "... όλοι οι Πατέρες [της Εκκλησίας] και οι θεολόγοι θεωρούν πράγματι τον άνθρωπο ως το προνοητικό επιστέγασμα του αισθητού κόσμου: τα πάντα διατάσσονται γι' αυτόν, αφού χωρίς αυτόν τα πράγματα δεν θα έφταναν στην τελειότητά τους- η φύση δεν θα είχε φωνή για να υμνήσει τον Θεό... Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε τελευταίος, λένε οι Πατέρες, ακριβώς επειδή ήταν σκόπιμο, πριν εισαχθεί ο βασιλιάς του σύμπαντος, να τακτοποιηθούν τα πάντα" (III, col. 2172).
Ο πατέρας José F. Sagües S.J., στην πραγματεία του De Deo Creante et Elevante, αναφέρει ακριβώς:
- "Η διαβεβαίωσή μας (...) ότι ο κόσμος υπάρχει εξαιτίας του ανθρώπου, και βεβαίως για να τον υπηρετήσει για τη δόξα του Θεού, είναι της θείας και καθολικής πίστης· και αν υποτεθεί σε σχέση με κάθε ένα από τα πράγματα που υπάρχουν στον κόσμο, είναι βέβαιη αλήθεια στη θεολογία" (Sacrae Theologiae Summa, v. II, Tractatus II, αρ. 204).
2. Το νέο δόγμα
Η εγκύκλιος αλλάζει αυτή την παραδοσιακή παραδοχή. Ήδη στη δεύτερη παράγραφο αμφισβητείται η ιδέα της κυριαρχίας του ανθρώπου πάνω στη γη:
- "Μεγαλώσαμε πιστεύοντας ότι είμαστε οι ιδιοκτήτες και οι κυρίαρχοι της, εξουσιοδοτημένοι να τη λεηλατούμε" (αρ. 2).
Προσέξτε το τέχνασμα: συνδέοντας την έννοια της Γένεσης ότι ο άνθρωπος πρέπει να κυριαρχεί στη γη με την έννοια των "λεηλατών". Το ίδιο τέχνασμα θα χρησιμοποιηθεί αργότερα για να ακυρώσει τη σαφήνεια της εντολής του ιερού βιβλίου:
- "Ο Θεός τους ευλόγησε και τους είπε: «Να είστε καρποφόροι και να πολλαπλασιάζεστε, να γεμίζετε τη γη- να την υποτάσσεστε και να κυριαρχείτε πάνω στα ψάρια της θάλασσας και πάνω στα πουλιά του αέρα και πάνω σε κάθε ζωντανό πλάσμα που σέρνεται στη γη»" (Γέν. 1:28).
Η εγκύκλιος αναφέρει:
- "Αν και είναι αλήθεια ότι οι Χριστιανοί έχουν ερμηνεύσει μερικές φορές λανθασμένα τις Γραφές, σήμερα πρέπει να απορρίψουμε με έμφαση ότι από το γεγονός ότι είμαστε πλασμένοι κατ' εικόνα του Θεού και από την εντολή να υποτάξουμε τη γη μπορεί να συναχθεί μια απόλυτη κυριαρχία πάνω στα άλλα πλάσματα". (n° 67).
Η Εκκλησία δεν δίδαξε ποτέ ότι η κυριαρχία του ανθρώπου επί της φύσης και των ζώων ήταν απόλυτη, με την έννοια ότι μπορούσε να κάνει ό,τι ήθελε, ανεξάρτητα από τον τελικό σκοπό όλων των πραγμάτων. Αλλά το να λέμε ότι η Αγία Γραφή "μερικές φορές" παρερμηνεύτηκε παλαιότερα οδηγεί στην υπόθεση ότι το κλασικό δόγμα της κυριαρχίας του ανθρώπου πάνω στη φύση προήλθε από τις παρερμηνείες του παρελθόντος. Η ιδέα αυτή ενισχύεται στη συνέχεια:
- "Σήμερα η Εκκλησία δεν λέει με απλουστευτικό τρόπο ότι τα άλλα πλάσματα είναι εντελώς υποδεέστερα προς το καλό του ανθρώπου, σαν να μην έχουν αξία από μόνα τους και να μπορούμε να τα διαθέτουμε κατά βούληση". (n° 69).
Σύμφωνα με το ίδιο κείμενο, υπάρχει "μια σχέση υπεύθυνης αμοιβαιότητας μεταξύ του ανθρώπου και της φύσης". (n° 67). Πώς μπορεί να υπάρχει αμοιβαιότητα και ευθύνη μεταξύ του "ανθρώπινου όντος" (λογικό) και της "φύσης" (ανορθολογική);
Αλλά και παρακάτω, η Εγκύκλιος συνδέει τεχνητά την "κυριαρχία" με την "αυθαιρεσία":
- "Ωστόσο, θα ήταν επίσης λάθος να σκεφτούμε ότι τα άλλα έμβια όντα θα πρέπει να θεωρούνται ως απλά αντικείμενα που υπόκεινται στην αυθαίρετη κυριαρχία του ανθρώπου". (n° 82).
Σε κανένα χωρίο η Εγκύκλιος δεν αναφέρει τον άνθρωπο ως βασιλιά της δημιουργίας, αλλά επιμένει να τον στερεί από αυτή την κατάσταση. Έτσι, στο αρ. 68 (στο τέλος) αναφέρει ότι "η Αγία Γραφή δεν γεννά έναν δεσποτικό ανθρωποκεντρισμό που δεν ασχολείται με τα άλλα πλάσματα".
Εν ολίγοις, η Εγκύκλιος δεν παρουσιάζει τον άνθρωπο ως κυρίαρχο της φύσης, του αισθητού κόσμου, τον οποίο χρησιμοποιεί για να δοξάσει τον Θεό, αλλά πρακτικά αντιστρέφει αυτή την τάξη και τοποθετεί τον άνθρωπο, όχι ως κυρίαρχο, αλλά ως υπηρέτη της αισθητής φύσης στην οποία πρέπει να υπακούει και να υποτάσσεται.
ΠΟΛΛΕΣ ΑΝΟΗΣΙΕΣ ΠΟΛΛΕΣ ΣΤΗΜΕΝΕΣ ΜΑΛΑΚΙΕΣ.
ΠΟΛΥ ΧΟΡΤΟ...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου