Η παγκόσμια νεκρόπολη

 του Marcello Veneziani

Για τρεισήμισι χρόνια, εκτός από μικρά διαστήματα, πηγαίνουμε από τον έναν εφιάλτη στον άλλο και κάθε προσπάθεια να σκεφτούμε κάτι άλλο, να μιλήσουμε για κάτι άλλο, να γράψουμε για κάτι άλλο, θεωρείται κάτι ακατάλληλο, άπιαστο, σχεδόν δειλό, καθώς και εξωφρενικό. Από τη στιγμή που εξερράγη ο Covid, τον Μάρτιο του 2020 έως σήμερα, περνάμε από το ένα παγκόσμιο ψυχόδραμα στο άλλο, χωρίς διακοπή και με την επιτακτική ανάγκη να εμπλακούμε, αν δεν θέλουμε να μας βλέπουν ως λιποτάκτες ή χειρότερα, ως συνένοχους, για συμφωνία με τον εχθρό. Δεν υπάρχει κανένα γεγονός που να μπορεί να περιγραφεί, να εντοπιστεί: ό,τι συμβαίνει μας επηρεάζει στενά, μας αφορά και εμάς, πράγματι είναι η προειδοποίηση για το τι θα συμβεί σε εμάς. Η διαχείριση της αγωνίας ανατίθεται στα ΜΜΕ και προπαγανδίζεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Και μόλις γίνει μια παύση μεταξύ της μιας τραγωδίας και της άλλης, ένα ατμοσφαιρικό γεγονός αρκεί για να μας μεταφέρει σε ένα είδος μεσοδιάστημα «αναψυχής», μέσα στην αγωνία του κλίματος, την αγωνία της επικείμενης πλέον περιβαλλοντικής καταστροφής. Για να μην χαλαρώσετε ποτέ την ένταση, ούτε σε ένα διάλειμμα ή σε ένα ταξίδι.
Δεν θα πω ότι υπάρχει μια Μεγάλη Παγκόσμια Συνωμοσία, ή ένας Μεγάλος Σατανάς, που μας επιβάλλει αυτή την αλυσίδα έκτακτων αναγκών και φόβων. Δεν μπορεί να είναι. Το πιθανότερο είναι ότι έχουμε εισέλθει σε μια παγκόσμια ψύχωση με μια αλυσιδωτή αντίδραση, η οποία περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη ριζοσπαστικοποίηση της κοινωνίας σε αντίθετες θέσεις και κάθε προσπάθεια συναίσθησης, κατανόησης των λόγων της άλλης πλευράς, καταρρέει από το κάλεσμα στα όπλα: είτε είσαι μέ τούς εδώ ή μέ τούς εκεί, είσαι με τον εχθρό, είσαι με το κακό, είσαι με το μέρος της αρρώστιας, της επιθετικότητας, του τρόμου. Κάθε γεγονός σκάβει τότε ένα χαντάκι μίσους και δυσπιστίας ανάμεσα σε εμάς τους «Δυτικούς» και αυτούς: τους Κινέζους του ιού, τους Ρώσους της εισβολής, τους Ισλαμιστές τρομοκράτες και τους συμμάχους και προστάτες τους.
Αλλά αυτής της ατμόσφαιρας που βιώνουμε πάρα πολλά χρόνια τώρα, θα ήθελα καταρχάς να επισημάνω τον αντίκτυπό της στο ψυχολογικό επίπεδο: ο ορίζοντας τής σκέψης και τής ζωής μας φτωχαίνει με μια εντυπωσιακή ταχύτητα, ίση μόνο με τη ριζοσπαστικότητα τής προοπτικής.
Ό,τι δεν ταιριάζει ή δεν οδηγεί στα σημερινά κυρίαρχα θέματα κρίνεται ως απόδραση, γκάφα, έξοδος από το θέμα. Η ιστορία ωχριά, η σκέψη οπισθοδρομεί, ακόμη και οι ανθρώπινες, συναισθηματικές και συμπαθητικές προεκτάσεις στερεύουν, τουλάχιστον αυτές που κάποτε δηλώθηκαν. Βρίσκω μια δοκιμή πεδίου για αυτά που λέω, μια ενδεικτική δοκιμασία, στον τομέα που με συμφέρει, τον πολιτισμό. Κάθε ιδέα, ανάμνηση, κριτική, απόκλιση, σε βάθος ανάλυση, πέφτει κατευθείαν στη λήθη χωρίς να περάσει από καμία συζήτηση ή προσοχή. Τα βιβλία πρέπει να αντικατοπτρίζουν μόνο τη στιγμή που ζούμε, δεν έχουν την πολυτέλεια να μιλήσουν για οτιδήποτε άλλο. Πρέπει να μιλήσουν για αυτόν τον κόσμο ή το αντίστροφό του, για να αναφέρω τον στρατηγό Vannacci. Παραμένοντας όμως αυστηρά προσηλωμένος στα τρέχοντα γεγονότα. Αν επιστρέψετε και ξεφυλλίσετε στα περασμένα χρόνια τις προηγούμενες εκδόσεις οποιουδήποτε δημοσίου περιοδικού σε έντυπη μορφή, θα έχετε σχεδόν την εντύπωση ότι όλοι κάποτε ζούσαμε στο Βυζάντιο, χαμένοι μέσα στην ποικιλία των κόσμων και των θεμάτων, με την πρόθεση να διαπιστώσουμε τη φύση των αγγέλων ενώ η πόλη ήταν υπό συνθήκες πολιορκίας. Αυτή η περιστολή, ο περιορισμός των απόψεων μόνο στην επισκόπηση του σήμερα μας εξαθλιώνει με έναν απόλυτο και, φοβάμαι, μη αναστρέψιμο τρόπο.
Αν το καλοσκεφτείτε, αυτό ακριβώς είναι το πιο καταστροφικό αποτέλεσμα που προκαλεί αυτή η μονομανιακή, εμμονική παγκοσμιοποίηση στο μυαλό μας και στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Με πραγματικά εντυπωσιακές μαζικές σχιζοφρενικές συμπεριφορές.
Βρήκα φρικτό το άλλο απόγευμα να βγαίνω στους δρόμους της επαρχίας και να συναντώ σμήνη παιδιών που έπαιζαν στο Halloween, που αιμορραγούσαν, πέθαιναν, μαχαιρώθηκαν, όπως ακριβώς συνέβη -αλλά σοβαρά, τραγικά- με τους συνομηλίκους τους στη Γάζα ή στο Ισραήλ. Υπήρχε ένα κοριτσάκι με ένα ψεύτικο μαχαίρι μπηγμένο στον κρόταφο μέχρι τη λαβή, το οποίο έβγαινε αιμορραγώντας με τη λεπίδα του από τον άλλο κρόταφο... Παρόμοιες και φρικιαστικές εικόνες είχα δει λίγο πριν, αλλά αληθινές, σε βίντεο από τή Γάζα που μου είχε σταλεί. Βλέποντας αυτή την προσομοίωση που μιμείται την πιο αιματηρή πραγματικότητα, ενώ συμβαίνει,  βλέποντας ότι το παιχνίδι, το αστείο και η καρικατούρα εντόπισαν ασυνείδητα το πιο φρικτό και μοιραίο γεγονός των ημερών μας, υποδηλώνοντας τη μείωση του κόσμου σε μια διάσταση, τη χειρότερη: είτε ζούμε είτε παίζουμε, ο ορίζοντας είναι ο θάνατος, το τρομακτικό, το φοβερό και το αιματηρό.
Με άλλα λόγια, ακόμη και η υπεκφυγή, το αστείο, μιμείται την πραγματικότητα, είναι η παιχνιδιάρικη καρικατούρα του: άλλωστε τη διαφορά των δύο καταστάσεων τη δίνει μόνο ο τόπος και η απόσταση. Φτωχά εκείνα τα παιδιά που βιώνουν αληθινά, χωρίς ενοχές, την τραγωδία της γέννησης και της ζωής σε αυτές τις περιοχές. Τυχερά εκείνα τα παιδιά που μπορούν να παίξουν σε αυτό για ένα βράδυ και να προσποιηθούν ότι σκοτώνουν και πεθαίνουν. Αλλά ο κόσμος δεν φαίνεται να αναδύεται από αυτόν τον ορίζοντα, τόν πραγματικό ή προσομοιωμένο τρόμο που, για να παραθέσω τον Χάιντεγκερ, αποκαλύπτει τον άνθρωπο, από νεαρή ηλικία, ως ον για τόν θάνατο· πού ζει, πεθαίνει ή αστειεύεται στην ακραία συνοριακή γραμμή.
Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι η βαρβαρότητα θριαμβεύει σε εκείνα τα μέρη όπως και στον παγκόσμιο κόσμο, αν και σε διαφορετικούς βαθμούς και μέτρα: εκεί χτυπά απευθείας, εδώ αντ' αυτού επεκτείνεται ακόμη και από εμάς, δεν υπάρχει άλλος ορίζοντας από αυτόν που επιβάλλει το βίντεο, ένας αναγωγικός ορίζοντας που διώχνει κάθε άλλο σημάδι ζωής. Ο πολιτισμός είναι να είσαι για τή ζωή, που παραδίδεται, τήν αντίσταση στο θάνατο μέσα από έργα, έρωτες, θεμέλια. Από τη στιγμή που η παγκοσμιοποίηση πήρε αυτό το μονοπάτι και έγινε μια παγκόσμια νεκρόπολη, κάθε μέρα είναι η δεύτερη Νοεμβρίου.

Η παγκόσμια νεκρόπολη - Marcello Veneziani (www-marcelloveneziani-com.translate.goog)