Ο Θρύλος του Ιερού Δισκοπότηρου

Ο Θρύλος του Ιερού Δισκοπότηρου

Emma Jung και Marie-Louise von Franz

Μετάφραση της έκδοσης:

The Grail Legend

By

Emma Jung and Marie-Louise von Franz

Second Edition, Princeton University Press, Princeton, New Jersey, 1998

Το βιβλίο εκδόθηκε για πρώτη φορά υπό τον τίτλο:

Die Graalslegende in psychologischer Sicht, Walter Verlag 1960

 

Περιεχόμενα

Πρόλογος

Ι. Εισαγωγή

ΙΙ. Η πρώιμη ιστορία του Πέρσιβαλ, σύμφωνα με τον Chretien de Troyes

III. Η ήττα του Κόκκινου Ιππότη και η συνάντηση με τον Blancheflor

IV. Η πρώτη επίσκεψη του Πέρσιβαλ στο κάστρο του Δισκοπότηρου

V. Το σπαθί και το δόρυ

VI. Η αποστολή του Πέρσιβαλ

VII. Το κεντρικό σύμβολο του θρύλου: Το δισκοπότηρο ως δοχείο

VIII. Το δισκοπότηρο ως πέτρα

IX. Το τραπέζι, ο σκαλιστός δίσκος και τα δυο μαχαίρια

X. Η συνέχιση της αποστολής του Πέρσιβαλ

XI. Ο υποφέρων βασιλιάς του Δισκοπότηρου

XII. Η μορφή του Gauvain. Η επιστροφή του Πέρσιβαλ στον Χριστιανισμό

XIII. Οι περιπέτειες του Gauvain

XIV. Οι άλλες περιπέτειες του Πέρσιβαλ

XV. Η λύτρωση του Βασιλείου του Δισκοπότηρου. Το τέλος του Πέρσιβαλ

XVI. Roman de l´Estoire dou Graal του Robert de Boron

XVII. Το πρόβλημα της Τριάδος

XVIII. Η μορφή του Αδάμ

XIX. Η Τριάδα: Το πρόβλημα του Τετάρτου

XX. Η μορφή του Μέρλιν

XXI. Ο Μέρλιν ως θεραπευτής και προφήτης

XXII. Ο Μέρλιν ως ο Ερμής της Αλχημείας

XXIII. Η λύση του Μέρλιν για το πρόβλημα του Δισκοπότηρου

XIV. Η εξαφάνιση του Μέρλιν

Βιβλιογραφία

Ευρετήριο

Πρόλογος

Η πρόθεση της Emma Jung στο έργο αυτό δεν ήταν να διερευνήσει τον θρύλο του Δισκοπότηρου από απόψεως ιστορικής ή λογοτεχνικής, αλλά να βασιστεί στα πολλά και διακεκριμένα επιτεύγματα των ερευνητών που καταπιάστηκαν με τους τομείς αυτούς. Τά υλικά που παρέχουν οι ιστορίες περί του Δισκοπότηρου θα αναλυθούν από την σκοπιά της ψυχολογίας του βάθους του C. G. Jung. Όπως η αλχημεία και τα περίεργα συμβολικά της προϊόντα, έτσι και αυτές οι ποιητικές φανταστικές παραγωγές και ο συμβολισμός τους, απεικονίζουν επίσης ασυνείδητες ψυχικές διαδικασίες που βρίσκονται σε βάθος, και είναι ακόμα μεγίστης σημασίας, καθώς προετοιμάζουν το δρόμο και προβλέπουν το θρησκευτικό πρόβλημα του σύγχρονου ανθρώπου. Οι διασυνδέσεις μεταξύ του θρύλου του Δισκοπότηρου και της αλχημείας είναι τόσο πολυπληθείς και βαθιές¹, ώστε δικαιολογείται η ερώτηση, γιατί ο καθηγητής Jung δεν τις συμπεριέλαβε στις έρευνες του περί της ψυχολογίας της αλχημείας. Ο λόγος είναι ο εξής: η κυρία Jung ασχολήθηκε για τριάντα χρόνια με τον θρύλο του δισκοπότηρου και σχεδίαζε μια εκτεταμένη έκδοση για το θέμα. Οι προσπάθειες της διακόπηκαν με τον θάνατο της το 1955, και ανταποκρινόμενη στην επιθυμία του καθηγητή Jung, ανέλαβα να ολοκληρώσω το έργο της. Για να είναι το ολοκληρωμένο έργο όσο το δυνατό ομοιογενές, συνέχισα την ερμηνεία από το σημείο που διακόπηκε, και στήριξα το έργο μου κατ΄αρχάς, στο υλικό που μάζεψε και κοσκίνισε η κυρία Jung. Για τον ίδιο λόγο εισήγαγα κάποιες σύντομες παραγράφους που χρησιμεύουν ως μεταβάσεις για εκείνα τα κομμάτια που ήταν ήδη ολοκληρωμένα².

Σε όλες αυτές τις ερμηνείες παραμένει σταθερά ένα πρόβλημα, και αυτό είναι το ερώτημα περί του κατά πόσο είναι ολοκληρωμένη η διασάφηση του εκάστοτε θέματος. Για να ικανοποιήσουμε τις επιστημονικές προϋποθέσεις της ερμηνείας όπως την ακολουθεί η γιουγκιανή ψυχολογία, και να τις παρουσιάσουμε με τρόπο κατανοητό στο πλατύ κοινό που δεν είναι εξοικειωμένο με τις έννοιες της (ψυχολογίας αυτής), θα ήταν απαραίτητο να δώσουμε εκτενείς πληροφορίες για την ιστορία των συμβόλων και της θρησκείας, με ιστορικές παρεκβάσεις σε σύνδεση με κάθε συμβολικό μοτίβο, όπως και (να παράσχουμε) πρακτικά ψυχολογικά παραδείγματα. Λαμβάνοντας υπόψη το τεράστιο βάθος των μοτίβων στον θρύλο του Δισκοπότηρου-και σχεδόν όλα είναι πρωταρχικής σημασίας-θα προέκυπτε ένα έργο τερατώδους όγκου, μέσα στο οποίο ακόμα και οι πιο εργατικοί αναγνώστες θα έχαναν το δρόμο τους. Δεν μας μένει άλλη επιλογή, από το να προϋποθέσουμε την εξοικείωση με το έργο του Jung, και ιδιαίτερα με το βιβλίο του Aion, που ρίχνει φως στα βασικά προβλήματα του χριστιανικού μας αιώνα. Εξαιτίας της επιλογής μας αυτής, οι εξηγήσεις μας είναι σχετικά σύντομες, με την ελπίδα, πως στις περιπτώσεις όπου τα δεδομένα μπορούν να καταδειχθούν μόνο με συντομία, και η «λύση» μπορεί, στο πλαίσιο μιας συνάφειας με νόημα, μπορεί να πείσει τον αναγνώστη.

Δράττομαι της ευκαιρίας να εκφράσω τις θερμότερες μου ευχαριστίες στη δεσποινίδα Andrea Dykes, ο μεγάλος ζήλος, η αφοσίωση και η σκληρή δουλειά της από μόνα τους παρήγαγαν αυτή την σε σύντομο χρόνο ολοκληρωμένη, αλλά ακριβή και εξαιρετική μετάφραση. Επίσης τη δεσποινίδα Dr. E. Rüf, που με μεγάλη αυτοθυσία με απάλλαξε από τις εργασίες στη δημόσια βιβλιοθήκη. Επιθυμώ επίσης να ευχαριστήσω τον καθηγητή Max Wehrli, για την εποικοδομητική του κριτική και μερικές υποδείξεις στη βιβλιογραφία³.

M.-L. von Franz

Κεφάλαιο Ι

Εισαγωγή

Ο θρύλος του Δισκοπότηρου είναι ένα ιδιαίτερα γόνιμο θέμα για ψυχολογική θεώρηση, καθώς περιέχει τόσες πολλές πτυχές που βρίσκονται επίσης στους μύθους και τα παραμύθια. Επιπλέον, έχασε πολύ λιγότερο από τον θαυμασμό που προκαλεί στους σύγχρονους άντρες και γυναίκες, απ’ ότι οι μύθοι και τα παραμύθια, πράγμα που υποδεικνύει, πως ακόμα ενσαρκώνει ένα ζωντανό μύθο.

Η ιστορία είναι γνωστή σε όλους, τουλάχιστο σε γενικές γραμμές. Ένα μυστηριώδες αντικείμενο ή δοχείο, που διατηρεί τη ζωή και παρέχει τροφή, φυλάσσεται από κάποιον βασιλιά, σε ένα δυσεύρετο κάστρο. Ο βασιλιάς είναι είτε παράλυτος είτε ασθενής, και τα περίχωρα του κάστρου κατεστραμμένα. Η υγεία του βασιλιά μπορεί να επανέλθει μόνο εάν ένας ιππότης ιδιαίτερης ποιότητας βρει το κάστρο, και με το που θα δει κάτι κάνει μια συγκεκριμένη ερώτηση. Αν παραλείψει να κάνει την ερώτηση, θα παραμείνουν όλα ως έχουν, το κάστρο θα εξαφανιστεί, και ο ιππότης θα πρέπει να ξεκινήσει για ακόμα μια φορά το ψάξιμο. Αν εν τέλει επιτύχει, μετά από μεγάλη περιπλάνηση και πολλές περιπέτειες, να βρει το κάστρο του Δισκοπότηρου, και εάν κάνει την ερώτηση, ο βασιλιάς θα επανέλθει στην υγεία, τα περίχωρα θα πρασινίσουν, και ο ήρωας από εκείνη τη στιγμή θα καταστεί φύλακας του δισκοπότηρου.

Αυτή είναι η ιστορία σε πολύ γενικές γραμμές. Είναι ένα από αυτά τα παραμύθια, που υπάρχουν σέ πολλές παραλλαγές, όπου τα κυρίαρχα θέματα είναι «ο θησαυρός που δύσκολα αποκτάται» και η απαλλαγή από την μαγική κατάρα. Αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ιστορία του Δισκοπότηρου, είναι πως το παραμύθι αυτό είναι συμπλεγμένο με ένα χριστιανικό θρύλο, και ο θησαυρός που πρέπει να βρεθεί, θεωρείται ένα δοχείο, μέσα στο οποίο ο Ιωσήφ από Αριμαθαίας μάζεψε το αίμα του Χριστού όταν Τον κατέβασαν από τον σταυρό. Αυτό το αξιοσημείωτο μίγμα παραμυθιού και θρύλου προσδίδει στις ιστορίες για το Δισκοπότηρο τον ιδιαίτερο τους χαρακτήρα, καθώς μέσω των ιστοριών αυτών, το αιώνιο παραμύθι σαν να εισέρχεται στην πραγματικότητα του χρονικού δράματος του χριστιανικού αιώνα, και με τον τρόπο αυτό αντικατοπτρίζει όχι μόνο τα θεμελιώδη ανθρώπινα προβλήματα, αλλά και τα δραματικά ψυχικά γεγονότα, που διαμορφώνουν το υπόστρωμα της χριστιανικής μας κουλτούρας. Η ανά χείρας παρουσίαση των γεγονότων αυτώνθα βασιστεί στο έργο του Jung Αιών, στο οποίο θα γίνουν επανειλημμένες αναφορές.

Χρωστάμε στον ποιητή από τη Βόρεια Γαλλία, τον Chretien de Troyes, μια από τις αρχαιότερες σήμερα γνωστές¹ λογοτεχνικές συμπεριλήψεις, την οποία ίσως να ξεκίνησε να γράφει το 1180. Στην εισαγωγή λέει, πως προσπαθεί

Να βάλει σε στίχους (κατόπιν διαταγής της Αυλής)

Τις καλύτερες ιστορίες

Που λέγονται στην βασιλική αυλή:

Αυτή είναι η ιστορία του Δισκοπότηρου².

Συνεχίζεται