Η ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑ-ΠΑΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ (2)

Συνέχεια απο Κυριακή, 22 Σεπτεμβρίου 2013

 Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΦΛΩΡΟΦΣΚΥ. 

Η παράδοση λοιπόν δεν είναι μία μηχανική συντήρηση εικόνων από το παρελθόν ή μία εξωτερική μετάδοση μέσω διαδοχής, αλλά η ζωντανή συνέχεια της πνευματικής ύπαρξης. Και αυτή η συνέχεια είναι εφικτή μόνον εφόσον υπάρχει ένα όραμα ενότητος, μία μορφή καθολικής συνειδήσεως. Αυτή η συνείδηση γίνεται η ζώσα ταυτότητα και η αμοιβαία κοινωνία όσων κατέχουν αυτή την συνείδηση δια μέσου των αιώνων. Σ’αυτή την προοπτική η αίρεση είναι ένα είδος λογοκρατικής εναντίωσης στην παράδοση. Έτσι ώστε η επιβεβαίωση της καθολικότητος να προϋποθέτει την άρνηση σε ό,τι δεν είναι καθολικό. 

Έτσι και η πίστη καταλήγει στα χέρια αυτής της μυστικής ενότητος, αυτής της καθολικής συνειδήσεως. Είναι ένα είδος νοητικής διαίσθησης, μία πνευματική σύλληψη, μία διαίσθηση μέσω της χάρης, μία άμεση γνώση, μία αδιαμεσολάβητη βεβαιότητα. Συγκεντρώνει ολόκληρο το οπλοστάσιο του Ρομαντισμού, στον οποίο η πίστη ταυτίζεται με την έμπνευση του ποιητού! Ο Σέλλινγκ περιγράφει την νοητική διαίσθηση σαν όργανο κάθε υπερβατικής σκέψης. Ταυτίζεται με την δημιουργική φαντασία ή με την διαισθητική θεωρία όπου το γενικό και το ειδικό αποτελούν μία ενότητα στην ιδέα. Αυτή η πίστη είναι το απροϋπόθετο της ανθρώπινης γνώσεως. 

Το υπεραισθητό είναι ο Θεός και η πραγματικότης και όχι η εν δυνάμει ύπαρξη των αντικειμένων. Και με την πίστη, αυτό το υπέρ-αισθητό, μπορεί να γίνει ένα πραγματικό αντικείμενο για την εμπειρία. Όπως ακριβώς με την διαίσθηση. 

Και τι γίνεται με την Εκκλησία, με τον Χριστό κεφαλή αυτής της Εκκλησίας που είναι ένα είδος συνέχειας του Χριστού; Το ενυπόστατο ανθρώπινο Σώμα Του; Ο Χριστός είναι το Εγώ ή η εμμενής (immanent) αυτοσυνειδησία του σώματός Του, μία οργανικά εξελισσόμενη πραγματικότητα μέσα στην ιστορία. Ένα ενσαρκωμενο Απόλυτο πνεύμα. 

Και αυτή όμως η έννοια περί της Εκκλησίας ως αδιάκοπης προέκτασης τής ενσάρκωσης δεν είναι ακριβώς πατερική. Ο Σέλλινγκ ξανά, υποστήριξε πώς ο Θεός/Απόλυτο ενανθρωπίζεται προαιώνια και πώς η αποκορύφωση της διαδικασίας αυτής είναι η ανάληψη ορατής ανθρώπινης μορφής από τον Χριστό. Η ενσάρκωση τού Χριστού αποτελεί την αρχή της διαδικασίας η οποία συνεχίζεται στους αιώνες με τους διαδόχους του που είναι μέλη ενός και του αυτού σώματος. Του οποίου είναι η κεφαλή. Εν Χριστώ ο Θεός έγινε για πρώτη φορά αντικειμενικός. Διότι ο Χριστός φανέρωσε το άπειρο μ’αυτόν τον τρόπο για πρώτη φορά. [ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ]. 

Μετά τον Φλωρόφσκυ η Θεολογία, Μανιχαϊστικά, έχει ανάγκη από κάτι που να μπορεί να προσδιορίζεται ως προσωποποίηση του αρνητικού, κρύβοντας όμως, λόγω της πολεμικής της προς την Δύση, την εξάρτηση από τον Άλλον, αυταπατόμενη ότι η ταυτότητά της είναι αυτάρκης, ότι δηλαδή αντλεί την προσωπική της ύπαρξη από τον εαυτό της. 

Η Ορθοδοξία πρέπει να αναγνωρίσει ότι η Θεολογική ανάγνωση των Πατέρων γίνεται πάντοτε στον ερμηνευτικό ορίζοντα της κάθε εποχής. Ο Δυτικός πολιτισμός λειτουργεί ως πρίσμα μέσω του οποίου ο κάθε θεολόγος ερμηνεύει τους Πατέρες. Η δυτικοευρωπαϊκή σκέψη έχει γίνει πλέον η κληρονομιά της Ορθοδοξίας. 

ΠΩΣ ΔΙΑΓΡΑΦΕΤΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ;

Σήμερα η Ορθόδοξη Θεολογία ασχολείται με την Εκκλησιαστική της ταυτότητα. Και η ταυτότητα αντλείται αποκλειστικά μέσω της πολεμικής. Και η πολεμική προσέγγιση της ταυτότητος (της συνειδήσεως δηλαδή) απεδείχθη εσφαλμένη. Απομένει λοιπόν να περπατήσουμε έναν καινούργιο δρόμο, εάν θέλουμε να έχουμε μέλλον. ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ. Να προσεγγίσουμε κατ’αρχάς όσους μάς καλούν σε διάλογο μαζί τους υπενθυμίζοντάς μας να λάβουμε υπόψη την ελπίδα που υπάρχει μέσα μας στο μετα-εκκοσμικευμένο πλαίσιο μας (Α Πέτρου 3,15) [Μόνο που το απόσπασμα δεν μιλά για κάποια ελπίδα που βρίσκεται μέσα μας έτσι απλά. Λέει: Αλλά λατρεύσατε τον Χριστόν ως Κύριον είς τις καρδιές σας, και να είσθε πάντοτε έτοιμοι προς απολογίαν εις τον καθένα, που θα σας ζητήσει λόγον για την ελπίδα που έχετε μέσα σας (δηλαδή τον Κύριο)]. Πρέπει λοιπόν η Ορθόδοξη Θεολογία να καταστεί πραγματικά Οικουμενική και πρέπει συνειδητά, ελεύθερα και με αληθινή πνευματική διάκριση, απάθεια και νήψη, ΝΑ ΑΝΤΛΗΣΕΙ ΑΠΟ ΠΗΓΕΣ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΕΚΤΟΣ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΚΩΝ ΟΡΙΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ. Η θεανθρώπινη κοινωνία στον εσταυρωμένο και αναστάντα Χριστό, μπορεί να είναι μία ερμηνευτική αρχή για μία νέα μορφή νέο-πατερικής σύνθεσης [η παληά μάς τελείωσε, ζήτω η νέα]. 

Εν Χριστώ βλέπουμε (;) την τέλεια σύνθεση (;) των αντιθέτων! (;) οι δύο πόλοι (;) της ανθρωπότητος και της θεότητας, ενυπάρχουν (;) τέλεια ο ένας μέσα στον άλλο σε μία ένωση, όπου οι φύσεις είναι ασύγχυτες και άτρεπτες αλλά παραμένουν αδιαίρετες και αχώριστες. Σ’αυτή την ένωση οι δύο πόλοι, ανθρωπότητα και θεότητα, αλληλοπεριχωρούνται σε μία τέλεια ένταση όπου ο ένας υπονοεί τον άλλο, εξαρτάται από τον άλλο και υπάρχει μέσω του άλλου [Είναι λεξιλόγιο, γλωσσάριο, παρμένο από την Αγία Τριάδα. Διότι ΘΕΛΟΥΝ ΚΑΤΑ ΒΑΘΟΣ ΚΑΙ ΞΕΚΑΘΑΡΑ ΝΑ ΔΙΔΑΞΟΥΝ ΤΟ ΟΜΟΟΥΣΙΟ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΘΕΟΤΗΤΟΣ ΣΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ]. 

Η ενανθρώπιση του Θεού και η θέωση του ανθρώπου βιώνεται στο σώμα της Εκκλησίας ως η συνεχής προέκταση της ενσάρκωσης (incarnation perennis, όπως religious perennis ή Sophia perennis). 

Αυτή τήν ενοποιημένη ένταση των αντιθέτων δεν θα μπορούσαμε να την θεωρήσουμε εξίσου, ως βάση για τις διαπροσωπικές μας σχέσεις; Με αυτή την λογική υπάρχω εν Χριστώ μόνον εφόσον βρίσκομαι σε ενότητα με τον αδελφό μου και ανακαλύπτω τον εαυτό μου μέσα και μέσω της ζωής του [Ενωμένος με τον Κύριο δηλαδή τι ανακαλύπτω; Τι γνωρίζω; Δεν γνωρίζω ούτε τον εαυτό μου; Τι είναι ο Χριστός; Σχήμα Λόγου;]. Αυτή την αρχή τής Θεανθρωπότητος, την αρχή της Εκκλησίας, εάν την αναγνωρίσουμε και στις ανθρώπινες σχέσεις, δεν θα μπορούσαμε να την αναγνωρίσουμε και στην ιστορία; Στις σχέσεις ανατολής και Δύσης; 

Η Εκκλησιαστική ταυτότητα μπορεί να ανακαλυφθεί και μέσα σε ο,τιδήποτε μοιάζει αλλότριο (ξένο). Μπορούμε να γνωρίζουμε τον εαυτό μας και μέσα από την θετική συνάντηση με ο,τιδήποτε δεν είμαστε, αναγνωρίζοντας πώς αναζητώντας τον εαυτό μας, εξαρτώμαστε από τον άλλο. Μέσα από την κοινή συνάντηση-αναγνώριση ανακαλύπτουμε πού ανήκει η καρδιά μας  [Ακριβώς όπως σύμφωνα με τον κομμουνιστικό δρόμο, προσπαθώντας με την κοινωνία να πολεμήσουμε την αποξένωση, την αλλοτρίωση, θα οδηγηθούμε στον κοινό και όμοιο για όλους παράδεισο της ισότητος και αδελφότητος]. 

Έτσι, π.χ. αντιλαμβανόμαστε τον Γιανναρά όταν διακρίνουμε τον μοναδικό τρόπο που μετάλλαξε τον Χάϊντεγκερ και τον Λατινικό περσοναλισμό υπό το πρίσμα του Παλαμά, ώστε ο ίδιος να πλησιάζει τον Αυγουστίνο [Εκτός από την εκθαμβωτική πορεία ένωσης των αντιθέτων, τί μετάλλαξε ο Γιανναράς, αφού πλησίασε τον Αυγουστίνο; Και ο Χάϊντεγκερ και ο περσοναλισμός από τον Αυγουστίνο ξεκινούν]. 

Όλα αυτά λοιπόν συμβαίνουν εφόσον η Ορθοδοξία αναζητά την ταυτότητά της. Και μοιραίως καταλήγει στην αγκαλιά του Σέλλινγκ, του φιλοσόφου της ταυτότητος. Και τι εισάγει αυτή η φιλοσοφία της ταυτότητος; Την διάκριση του Είναι από την Ουσία. Το είναι λέει, δεν συμπίπτει κατ’ανάγκην με το νοείν. Υπάρχει στον Θεό μία πλευρά (το πρωταρχικό δυνάμει είναι) η οποία δεν είναι εκ των προτέρων κατ’αναγκαιότητα νοητή, και αποτελεί την βάση της ελευθερίας. Το είναι επομένως γνωρίζεται κατά την πραγματική του ύπαρξη ιστορικά και εμπειρικά. Και η ουσία διακρίνεται επομένως από την ύπαρξη. Το Είναι νοείται μόνον από τους τρόπους της φανέρωσης του [Αυτό εισήγαγε ο Γιανναράς, λέγοντας πώς ο Χριστιανισμός είναι τρόπος ζωής]. 

Ο Σέλλινγκ όμως με την διανοητική εποπτεία ταυτίζει το Εγώ με τη μη-Εγώ και από την ταύτιση αυτή επανακάμπτει εκείνη η πρωταρχική ενότητα του απολύτου όντος. Η διανοητική εποπτεία, η πίστη του Φλωρόφσκυ, είναι τόσο φιλοσοφική γνώση όσο και ενότητα με τον Θεό καθώς αποτελεί επιστροφή σε Αυτόν διά της υπερβάσεως της διαφοράς του υποκειμένου και του αντικειμένου. Έτσι το Εγώ, νοημένο σαν υποκείμενο αντικείμενο, μέσα σε μία διαλεκτικά προσδιορισμένη πορεία αναπτύσσει δύο υπαρκτικές μορφές, την φύση και το πνεύμα. Αυτή την διαφορά υπερβαίνει η διανοητική εποπτεία, ακριβώς. Και αν η πρωταρχική ενότητα του απολύτου όντος ονομασθεί μη-διαφορά, από την οποία τίθεται η διαφορά υποκειμένου και αντικειμένου, φύσεως και πνεύματος, τότε η διανοητική εποπτεία είναι η ταυτότητα αυτών των δύο παρά την διαφορά τους και μέσα σε αυτήν. 

Γιατί ανοίξαμε αυτή την παρένθεση με τον Σέλλινγκ. Διότι μάθαμε την εξάρτηση του Φλωρόφσκυ από τον Σέλλινγκ. Μάθαμε και την αποτυχία τής νεοπατερικής συνθέσεως, διότι η στάση του υπήρξε πολεμική απέναντι στην Δύση. Και τα δύο αντίθετα δεν κατόρθωσαν να ενωθούν. Η Ορθοδοξία όμως που εμπνέεται από τους Ρώσους και αντιπροσωπεύεται από τους μαθητές του Ζηζιούλα και την ακαδημία Βόλου, όπως είδαμε προχωρούν σε λύση του αδιεξόδου προτείνοντας μία νέα μετά-πατερική σύνθεση. Δυστυχώς όμως και αυτή η νέα σύνθεση πηγάζει από τον Σέλλινγκ και βρίσκεται στην έννοια της διανοητικής εποπτείας, όπως την περιγράψαμε πιο πάνω, της πίστεως αλλά Φλωρόφσκυ. Να τι λένε και πώς σχεδιάζουν αυτή την νέα σύνθεση. 

Η Ορθόδοξη ανατολική Θεολογία στην διαδικασία ανεύρεσης της ταυτότητας της, στην κίνηση απεξάρτησής της από την μη-Ορθόδοξη Δύση (σαν το μη-Εγώ του ιδεαλισμού ακριβώς) δεν θα πρέπει να αποξενωθεί από αυτή. Κάθε διάσταση δεν είναι αληθινή απελευθέρωση. Οφείλει να περάσει από τους πειρασμούς και τις δοκιμασίες της, χωρίς να σαστίζει μπροστά τους, αλλά εξετάζοντάς τες δημιουργικά και μεταμορφώνοντάς τες, να δίνει μαρτυρία για μία καινή πραγματικότητα, δημιουργώντας ένα κοινό όραμα για μία Ορθόδοξη Ανατολή που εκπληρώνει το μέλλον δημιουργικά. Και μόνο με τον τρόπο αυτό, με την ευσπλαχνική συμπάθεια τής Ανατολής προς την Δύση, ανακαλύπτοντας το αντίθετο μέσα της θα μπορεί να υπάρξει ένα αξιόπιστο μονοπάτι προς την επανένωση του διεσπασμκένου Χριστιανικού κόσμου. 

Ολόκληρος ο Σέλλινγκ. Ο Πατέρας των Πατέρων της νέας Εκκλησίας, όπως ονόμασαν παλιά τον Γρηγόριο Νύσσης. 

Ο Θεός ταυτισμένος με τον νοητό κόσμο, όπως και στον σχολαστικισμό, με την μόνη διαφορά πώς υπάρχει η ένωση των αντιθέτων, σαν θέωση, κάτι που δίδαξε πρώτος ο Cusano. Ο μυστικισμός της Φύσεως παίρνει την θέση της Θεοπτίας. Η κλοπή ολοκληρώνεται, η κλοπή της Σωτηρίας μας και ουδείς διαμαρτύρεται. 

Θα συνεχίσουμε με την άλλη μεταπατερική σύνθεση, του Μπουλγκάκοφ, διότι ο Κάλλιστος Γουέαρ, οραματίζεται σαν θρίαμβο της Ορθοδοξίας και δόξα του Θεού, την ένωση αυτών των δύο σχολών, του Φλωρόφσκυ και του Μπουλγκάκοφ, διότι έχουν κοινό παρονομαστή τον Σολόβιεφ, ο οποίος είναι πιστός μαθητής του Σέλλινγκ. 

Και όλα στην Ελληνική Ορθοδοξία τελειώνουν μέσα στην γενική ακατανοησία. Διότι εγκαταλείψαμε την πνευματική μας παράδοση, την προσευχή, για τα κατηχητικά σχολεία των οργανώσεων και την μετάνοια, για τους Κανόνες. 

Συνεχίζεται! 

Αμέθυστος.