HEIDEGGER (5)

 Συνέχεια από: Τρίτη 8 Μαρτίου 2022

HEIDEGGER 

Enrico Berti.

          

2. Η προσχώρηση στήν φαινομενολογία (συνέχεια).

          

Η πληρέστερη περιγραφή τής στάσης τού Χάιντεγκερ απέναντι στον Αριστοτέλη στις αρχές τού '20 βρίσκεται σε ένα γραπτό το οποίο παρέμεινε σχεδόν για εβδομήντα χρόνια ανέκδοτο και το οποίο εδημοσιεύθη μόνον το 1989. Είναι δηλαδή η έκθεση την οποία απέστειλε ο Χάιντεγκερ στον Natorp το φθινόπωρο του 1922, υπακούοντας στην συμβουλή τού Χούσσερλ, με τον σκοπό να εξηγήσει το δικό του πρόγραμμα ερευνών για τον Αριστοτέλη. Αυτή η έκθεση με τον τίτλο, φαινομενολογικές ερμηνείες τού Αριστοτέλη, στάθηκε η αιτία τής κλήσεως τού Χάιντεγκερ στο Μαρβούργο σαν διαδόχου τού Natorp, το 1923! Έτσι λοιπόν θα πρέπει να έκανε μεγάλη εντύπωση στον τελευταίο, παρότι ήταν ο μεγαλύτερος νεοκαντιανός ερμηνευτής τού Αριστοτέλη!

          Σ'αυτή τήν εργασία λοιπόν ιδιαιτέρως, ο Χάιντεγκερ, σε ένα προοίμιο με τον τίτλο "έκθεση τής ερμηνευτικής καταστάσεως", ξεδιπλώνει τα δικά του κριτήρια ερμηνείας, δηλώνοντας ότι αυτή πρέπει να κατανοηθεί σαν "οικειοποίηση τού παρελθόντος μέσω τής κατανοήσεως", η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνον μέσω τής "αποδόμησης", δηλαδή τής αποσύνθεσης, τής διάλυσης! Στην δέ ιδιαίτερη περίπτωση τού Αριστοτέλη, αυτό που πρέπει να αποδομηθεί είναι η ερμηνεία τής σκέψης του απο τον Σχολαστικισμό, η οποία επαναπροτάθηκε απο τον νεοσχολαστικισμό. Μέσω αυτής τής αποδόμησης οφείλουν να αποκαλυφθούν οι λογικές δομές όπως και οι οντολογικές οι οποίες είναι κεντρικές τής αριστοτελικής φιλοσοφίας, δηλαδή η οντολογία του, η οποία περιέχει την έννοια τού Είναι που διέθετε ο Αριστοτέλης, την ηθική του, η οποία περιέχει την έννοια της ζωής, και η φυσική του, η οποία περιέχει την έννοια τής κινήσεως!

          Σχετικά με την οντολογία, ο χαρακτηρισμός τον οποίο προσφέρει ο Χάιντεγκερ τής αριστοτελικής συλλήψεως τού Είναι έχει ώς εξής:

          "Τί εννοεί γενικώς ο Αριστοτέλης σάν Είναι, και πώς είναι προσβάσιμο, οριζόμενο, κατανοητό γενικώς; Το πλαίσιο τών αντικειμένων, το οποίο δίνει το καταγωγικό νόημα τού Είναι, είναι εκείνο τών δημιουργημένων αντικειμένων, τα οποία χρησιμοποιούνται στην πρακτική τού κόσμου! Όχι το οντολογικό πλαίσιο τών πραγμάτων λοιπόν, τα οποία συλλαμβάνονται στην ουσία τους σαν πραγμάτων και σαν αντικειμένων μίας θεωρητικής γνώσης, αλλά ο κόσμος που συναντάται στην πρακτική τής κατασκευής, τής χρήσης, τής δημιουργίας, δέν είναι το πρός-τί στο οποίο στρέφεται η καταγωγική εμπειρία του Είναι. Αυτό που έγινε στην πρακτική κίνηση τής δημιουργίας (ποίησις) αυτό που έφτασε στην ύπαρξη καθότι ετοιμασμένο για χρήση-αυτό Είναι αυτό που Είναι. Το Είναι σημαίνει προϊόν και καθότι προϊόν, καθότι γεμάτο σημασία για την πράξη, διαθέσιμο!"

          Και στο τέλος επαναλαμβάνει:

          Η σημασία τού Είναι συνίσταται πρωταρχικώς στο ότι είναι προϊόν. Το όν υπάρχει καταγωγικώς, μόνον για την πρακτική που το παρήγαγε!

          Με μία πρώτη ματιά πρόκειται για έναν εκπληκτικό χαρακτηρισμό. Από που συμπεραίνεται στον Χάιντεγκερ ότι το Είναι για τον Αριστοτέλη ουσιαστικώς συμπίπτει με το Είναι-προϊόν; Σαν μόνη απόδειξη τής ερμηνείας του φέρει την αρχή τής Μεταφυσικής (Α1-2) όπου ο Αριστοτέλης παρουσιάζει την επιστήμη, δηλαδή την γνώση τών αιτίων, σαν ανάλογη τής τέχνης, η οποία είναι η γνώση τής παραγωγής και ταυτίζει την αιτία ουσιαστικά με την μορφή, δηλαδή με το Είδος, το οποίο σημαίνει οπτική γωνία, ειδωθέν πράγμα. Γι'αυτό όταν ο Αριστοτέλης περιγράφει το πέρασμα απο την εμπειρία στην επιστήμη και στην τέχνη σαν μία "γνώση επιπλέον, παραπάνω" ή ένα "βλέπειν παραπάνω" (μάλλον ειδέναι), ο Χάιντεγκερ σχολιάζει αυτό το χωρίο με τον ακόλουθο τρόπο. Η πραγματική ζωή ενδιαφέρεται να τελειοποιήσει τήν πρακτική της, και ιδιαιτέρως εκείνη η οποία στρέφεται καταρχάς στην πραγματοποίηση, στην παραγωγή κάποιου πράγματος, μ'έναν τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να διαθέτει μία καλύτερη θεωρία απο εκείνη που τής δίνεται κάθε φορά. Γι'αυτή την ανώτερη θεωρία γίνεται ορατή η όψη αυτού με το οποίο γίνεται η πραγματοποίηση, αλλά όχι σαν αντικείμενο ενός ρητορικού ορισμού, αλλά σαν το πρός-τί μιάς ασχολίας σε μία πρακτική πραγματοποίηση. Η "όψη" (για παράδειγμα μιάς ασθένειας) έχει τον χαρακτήρα αιτίας, για την δραστηριότητα η οποία ασχολείται με πρακτικά προϊόντα (ιατρεύειν, ασχολούμαι πρακτικά με την ιατρική). Η αιτία έχει πρωταρχικώς μία πρακτική σημασία!

          Και για επιβεβαίωση αυτού ο Χάιντεγκερ σημειώνει το γεγονός ότι, σαν παράδειγμα γένους ενός όντος ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί "το γίγνεσθαι τού αγάλματος απο το μέταλλο" ή το γεγονός ότι, πάντοτε για τον Αριστοτέλη, "τό είναι τού σπιτιού συνίσταται στο ότι κατασκευάζεται". Έτσι λοιπόν λόγω κάποιου παραδείγματος παρμένου απο την Ιατρική, απο την αγαλματοποιΐα ή απο την αρχιτεκτονική, ο Χάιντεγκερ ερμηνεύει το Είναι τού Αριστοτέλη σαν ένα Είναι-προϊόν. Αλλά τί να πούμε για το πρωτείο τής φύσης στην τέχνη, το οποίο βεβαιώνει απολύτως ο Αριστοτέλης (Φυσ. 199α -8-20). Και για την κριτική τού δημιουργού τού Πλάτωνος, τον οποίο κατηγορεί ο Αριστοτέλης ότι είναι ακριβώς ένας παραγωγός; (Μετ. 991 α 20b). Για όλα αυτά, τα οποία γνώριζε ο Χάιντεγκερ δέν δείχνει ενδιαφέρον. Προφανώς όμως ο λόγος αυτής τής ερμηνείας είναι άλλος και φανερώνεται στην μείωση τού είδους την οποία πραγματοποίησε , δηλαδή τής "όψεως", η οποία είναι θεμελιώδης αιτία τού Είναι, σε ουσία, δηλαδή, τήν "ιδιότητα τού Είναι σύμμορφου στην όψη"!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.