Συνέχεια από Σάββατο, 17 Φεβρουαρίου 2024
HANS JONAS - TECHNIK, MEDIZIN UND ETHIK - ZUR PRAXIS DES PRINZIPS VERANTWORTUNG9. ΜΙΚΡΟΒΙΑ, ΓΑΜΕΤΕΣ ΚΑΙ ΖΥΓΟΤΕΣ: ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΝΟΥΡΓΙΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ ΡΟΛΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ – ΤΟΝ ΡΟΛΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ… ( 2η συνέχεια )
Ρεαλιστική αυτή τη στιγμή (παραβλέποντας τις εργασίες με τους ιούς) είναι μόνον η γενετική τροποποίηση βακτηρίων: εμφυτεύονται ζωικά ή και ανθρώπινα γονίδια προς παραγωγήν συγκεκριμένων ορμονών , παρέχοντας στον οργανισμό υποδοχής την ίδιαν ικανότητα με τον κληρονομικό παράγοντα. Καθώς τα βακτήρια πολλαπλασιάζονται ταχύτατα, αποκτούμε σύντομα μεγάλες και αυτο-αναγεννώμενες καλλιέργειες, απ’ τις οποίες και μπορούμε να παίρνουμε συνεχώς τη σημαντική για μας ιατρική ουσία. Η πολυσήμαντη ινσουλίνη, η ανθρώπινη ορμόνη ανάπτυξης, ο παράγοντας για την πήξη τού αίματος, και η σπάνια ιντερφερόνη για την ανοσία καθίστανται έτσι σε πολύ μεγαλύτερη έκταση, πιο μόνιμα και πιο οικονομικά, φθηνά διαθέσιμες, απ’ ό,τι θα ήταν ποτέ αυτό δυνατόν μέσα απ’ τις φυσικές οργανικές τους πηγές ή μέσα από οποιαδήποτε σύνθεση. Ο πολυσυζητημένος μάλιστα αρχικά κίνδυνος της διαφυγής τέτοιων καινούργιου είδους μικροβίων στον περιβάλλοντα χώρο, με απρόβλεπτες οικολογικές συνέπειες, φαίνεται να μην υπάρχη εδώ, εφ’ όσον οι οργανισμοί αυτοί θα πέθαιναν σύντομα στην ελεύθερη ατμόσφαιρα.
Δεν υπάρχει ωστόσο ο ίδιος καθησυχασμός για εκείνα τα – προς δημιουργίαν ακόμα – νεομικρόβια, τα οποία και καλούνται να επιτελέσουν στην «ανοιχτήν» ακριβώς φύση το βιοχημικό τους έργο, και θα πρέπη να είναι άρα έτσι διευθετημένα, ώστε να επιβιώνουν μέσα σ’ αυτήν. Ανάμεσα στους ελκυστικούς σκοπούς τής έρευνας είναι κι εκείνος ο βάκιλλος, που παρέχει σε ορισμένα είδη σιτηρών αυτό που ήδη παρέχει η φύση στα όσπρια μ’ ένα συγκεκριμένο είδος βακτηρίων, που συγκατοικεί στις ρίζες τους: το άζωτο (απ’ τον αέρα), για το οποίο διαφορετικά χρειάζονται το λίπασμα. Ή και ακόμα πιο «ελεύθερα» διασκορπισμένα στο περιβάλλον: βακτήρια που αποδομούν το πετρέλαιο, με τα οποία θα μπορούσε κανείς να «αποκαταστήση» τις τεράστιες κηλίδες από ναυτικά ατυχήματα στους ωκεανούς. Δεν μπορούμε πράγματι να προβλέψουμε, αν παρόμοιοι επιθυμητοί «υπηρέτες» τού ανθρώπου μπορούν και να χειραφετηθούν απ’ τους όρους και τους περιορισμούς τής «αποστολής» τους, να χαράξουν μια δική τους περιβαλλοντική και μεταβαλλόμενη πορεία και να βλάψουν έτσι αισθητά και αποφασιστικά την απροετοίμαστη για τέτοιου είδους «επινοήσεις» οικολογική ισορροπία. Επιτρέπεται άραγες να ξεκινήση κανείς ένα τέτοιο μοιραίο παιχνίδι με το περιβάλλον; Η πρώτη, πειραματικά ήδη έτοιμη και «ολιγαρκής» ακόμα περίπτωση αυτής τής κατηγορίας απελευθερωμένων νεομικροβίων είναι ο προσαρμοσμένος σε μια χαμηλότερη πηγή θερμοκρασίας βάκιλλος, που προκαλεί τον σχηματισμό παγωμένων κρυστάλλων στo φυτό τής πατάτας, επιβραδύνοντας έτσι τη γενετική του μεταβολή – με εμφανές το γεωργικό εδώ πλεονέκτημα. Ένας αμερικανός δικαστής εξέδωσε πριν από λίγο καιρό, ύστερα από αίτημα περιβαλλοντικών οργανώσεων, μια προσωρινή διάταξη ενάντια σε μια πρώτη δοκιμή στο πεδίο, κάτι που δεν σημαίνει βέβαια παρά μια προσωρινή αναβολή. Εισήλθαμε σε κάθε περίπτωση σε μια περιοχή, στην οποία δεν μας επιτρέπεται παρά να κινηθούμε με μεγάλη προσοχή· και υφίσταται εδώ, όχι κατ’ αρχάς για τους χρήστες, αλλά ήδη για τους «νέους δημιουργούς» βιολόγους μια εντελώς νεοφανής ευθύνη.
Για να επιστρέψουμε άλλη μια φορά στα οικολογικώς αβλαβή και παραμένοντα υπό περιορισμό ορμονικά βακτήρια, όπου μόνο το χημικό τους προϊόν φτάνει και εξέρχεται στο περιβάλλον, δεν αμφισβητείται ασφαλώς η ιατρική τους χρησιμότητα στην εξουδετέρωση εμφύτων ή και αποκτημένων μειονεκτημάτων. Δεν είναι βέβαια όλα τα εφικτά εδώ εξίσου σημαντικά όπως η ινσουλίνη, η οποία κρατά τρόπον τινά τούς διαβητικούς σ’ αυτήν την ζωή· και ακριβώς κάποια απ’ τα λιγότερο απαραίτητα έχουν και μιαν αντίστροφη όψη σ’ αυτό το «παιχνίδι» τών όχι και πάντοτε σοφών ανθρωπίνων επιθυμιών. Η αναπτυξιακή ορμόνη μπορεί να αποτρέψη την εμφάνιση νανισμού σε παιδιά με μιαν αντίστοιχη γονιδιακή έλλειψη, κάτι που δεν σώζει μεν τις ζωές τους, είναι ωστόσο εξαιρετικά επιθυμητό. Μπορεί όμως να οδοηγήση και σε «παρεκτροπή», εκεί όπου δεν υπάρχει στην πραγματικότητα κάποια έλλειψη, αλλά απλώς οικογενειακή π.χ. ή και εθνική μικροσωματεία σε σύγκριση με την κυρίαρχη πλειοψηφία, ή και πρωτόγονη γονεϊκή ματαιοδοξία – «το μεγάλο είναι και ωραίο!» - και κάθε είδους φυλετικές, ταξικές και κοινωνικές προκαταλήψεις. (Ας θυμηθούμε εδώ τους «ψηλούς ανθρώπους» τού στρατιωτικού βασιλιά.) Είναι πολύ δύσκολο μάλιστα να εμποδιστούν τέτοιες ανοησίες, όταν δεν εξαρτώνται παρά μόνον απ’ τα διαθέσιμα χρήματα, ενώ οι πιθανές οργανικές βλάβες δεν πρόκειται να εμφανιστούν παρά πολύ αργότερα. Όσο γι’ αυτό που θα μπορούσε να επιχειρηθή τελικά με μια μαζική βακτηριακή παραγωγή στο πεδίο τών ορμονών φύλου και των δύο ειδών, όπως την επέκταση π.χ. της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής ικανότητας σε μεγαλύτερες ηλικίες, που θα ήταν κυρίως για τους άντρες «ζωτικό και ενδιαφέρον», αυτό μπορεί κανείς ο ίδιος να το «συλλογιστή» και να αναρωτηθή, αν είναι άραγες καλό και σοφό να ανακατευτή κανείς, προς ατομικό ή και ομαδικό, εφήμερο και ηδονιστικό όφελος, στη σοφία τής φύσης, που έχει θέσει εδώ στη διάρκεια μιας μακράς εξέλιξης (( ; )) τους χρόνους και τους καιρούς της. Απέναντι στα βασικά αυτά νεοφανή («μοντέρνα») ερωτήματα (στα οποία δεν επιχειρώ τώρα παντελώς να απαντήσω), εγείρεται για πρώτη φορά και μια θεμελιακά νεοφανής δυνατότητα.
Μπορούμε τώρα να προσθέσουμε σε όλ’ αυτά, ότι κάθε πρωτογενές φάρμακο, κάθε «ύλη» ή «δρόγη», ακόμα και η πιο επιτυχημένη θεραπευτική κατασκευή, συνταγογραφούμενη ή μη, μπορεί να χρησιμοποιηθή καταχρηστικά, και η ευθύνη δεν αφορά τότε στους εφευρέτες και κατασκευαστές, αλλά στους χρήστες και τους «ενδιάμεσους» ιατρούς. Ο διαμοιρασμός αυτής τής ευθύνης ας μείνη (προς το παρόν…) σ’ αυτό το επίπεδο – αν και πιθανότατα επεκτείνεται, σε διαφορετικούς βαθμούς, σε όλους όσους συμμετέχουν σ’ αυτό το κοινωνικό «σύνδρομο»· αυτό που θέλησα να καταδείξω μέχρις εδώ ήταν, ότι με την αναπτυσσόμενη στις μέρες μας βιογενετική τέχνη εισήλθαμε σε μια καινούργια «ηθική χώρα», για της οποίας τα πρωτοφανή ερωτήματα είμαστε ακόμα εντελώς απροετοίμαστοι.
Ένα τέτοιο ερώτημα μπορεί και πρέπει ωστόσο ήδη να τεθή στις μέχρι τώρα αναφερθείσες και μοναδικές προς το παρόν μορφές μιας τέχνης, που «αγγίζει» τις ίδιες τις ρίζες τής ζωής – το βασικό και θεμελιακό ηθικό ερώτημα: αν είναι καν δίκαιο ή παντελώς άδικο το να υφίστανται τα άμεσα «αντικείμενά» της τις αυθαίρετες μεταπλάσεις και μετατροπές της· γιατί ως προς τα μικρόβια δεν τίθενται βέβαια τέτοια ερωτήματα. Αυτό που είναι ωστόσο δυνατόν να γίνη στους μονοκύτταρους, μπορεί να διαπραχθή και στους πολυκύτταρους οργανισμούς, καθώς κάθε πολυκύτταρος οργανισμός ξεκινά ως μονοκύτταρος, και το αρχικό και «προαποφασίζον» κύτταρο με τον χρωμοσωματικό πυρήνα του δεν διαφέρει για την ανασυνθετική τού DNA τεχνική από ένα (οποιοδήποτε…) μικρόβιο! Και είναι έτσι ανοιχτός ο δρόμος προς τα ανώτερα ζώα, αλλά και τον άνθρωπο! Αυτόν τον «δρόμο» θέλουμε τώρα ιδεατά να διανύσουμε, και προλαβαίνοντας την πράξη – με μικρή ίσως πια απόσταση –για να παρατηρήσουμε από ηθικής απόψεως στο τέλος τού ταξιδιού μας αυτό που μας «πλησιάζει» μεν, εμάς τούς μαθητευόμενους μάγους, επιτρέποντάς μας ωστόσο ακόμα κάποιες κρίσιμες αποφάσεις.
( συνεχίζεται )
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου