«Θάνατος και ανάσταση της στοχαστικής φαντασίας στον Γρηγόριο Παλαμά» τού φαντασμένου Λουδοβίκου καί τής αγέλης τών Λύκων πού δημιούργησε ο Ζηζιούλας
Το παρόν κείμενο αποτελεί τον επίλογο της μεταπτυχιακής εργασίας με τον τίτλο:
«Η ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΣΤΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ HENRY CORBIN»
Συγγραφή: κα. Μαρία Καρμίρη
Επίβλεψη: Παναγιώτης Δόικος
Συμβουλευτική επιτροπή: Σωκράτης Δεληβογιατζής, Χρυσόστομος Σταμούλης
Το περιεχόμενο και ο σκοπός της εργασίας εκτίθενται συνοπτικά στην Περίληψη:
Επίλογος
Στην παρούσα εργασία διαπιστώσαμε ότι ο Corbin εξέλαβε το Ισλάμ μέσα από τον σιισμό και τον σουφισμό, και όχι το Ισλάμ ως βιβλίο ή επιβλητική θρησκεία στους Ιρανούς. Οι μη μυστικιστικές πτυχές ασκούνται από τους περισσότερους πιστούς, αλλά ο ίδιος ως μυστικός φιλόσοφος της Ιρανικής ανθολογίας είχε ως πρότυπο τον
σουφισμό του Ibn Arabi και τον φωτισμό του Suhravardi.
Συγκεκριμένα, με τη μυστικιστική και εσωτερική διάσταση των κειμένων του δυτικού στοχαστή, εντοπίσαμε τη σύζευξη των δύο αμιλλούμενων δυνάμεων, του αισθητού και του νοητού, με την εισαγωγή ενός καινούριου όρου -του mundus imaginalis-, ο οποίος
ορίζεται ως η ενδιάμεση περιοχή, που θα αποκαταστήσει τις οδυνηρές συνέπειες του οντολογικού κενού. Μας εισήγαγε την έννοια αυτή, με την νέο- Ζωροαστρική πλατωνική της σημασία και περιέγραψε μέσα από τα έργα του την αληθινή ύπαρξη
ενός πνευματικού κόσμου, τον κόσμο της «ουράνιας γης». Μας διαβεβαίωσε πως δεν πρόκειται για τον κόσμο των αφηρημένων εννοιών, ούτε και για τον κόσμο των αισθήσεων, αλλά για αυτόν των Αρχέτυπων Εικόνων, των αυτόνομων μορφών που εντοπίζονται όχι στην ορθολογική αφαίρεση, αλλά στο επίπεδο της Aγγελολογίας155.( Για τον Corbin η αγγελολογία παρείχε το θεμέλιο για την φαινομενολογία κατανοώντας την ως αποκάλυψη. Βλ. H. Corbin, All Word an Icon, σελ. 58.)
Ο μυστικιστής φιλόσοφος επιδίωκε την εσωτερική μεταμόρφωση του ανθρώπου που υποδηλώνεται με την έννοια της πνευματικής αναγέννησης. Η πορεία του είναι ένα πνευματικό ταξίδι που εξελίσσεται προς το φως και δεν μένει ποτέ στάσιμη. Η
μεταφυσική του Corbin, μας αρνείται την παραμονή μας σε μία θέση πίστης σε κάτι σταθερό και ακίνητο. Η φαντασία δεν σταματά ποτέ, είναι ελεύθερη και αέναη. Κατά τον Ισλαμολόγο αυτό που ακινητοποιεί τον ανθρώπινο εαυτό είναι η ειδωλολατρία, η
όραση ενός αδιαφανούς ειδώλου χωρίς την ικανότητα να διακρίνουμε την πρόκληση που μας προσφέρει για να προχωρήσουμε πέρα από αυτό. Για να πραγματοποιηθεί αυτό θα πρέπει το είδωλο καταστεί διαφανές, δηλαδή να μεταμορφώσουμε το είδωλο σε μία εικόνα.
Επίσης, ο Corbin εντρύφησε στη δυνατότητα του κάθε ανθρώπου- ως μοναδικό άτομο -να αφυπνίσει την υπερβατική του διάσταση, με την ταυτόχρονη ανάπτυξη της οραματικής φαντασίας που διαμορφώνει και συνθέτει το υπεραισθητό επίπεδο στο σύνολό της. Τις υπεραισθητές μορφές του φαντασιακού κόσμου, της πραγματικότητας του Είναι, τις αναλύει με όρους της Ιερογνωσίας. Αυτή την υπερβατική διάσταση της ανθρώπινης ατομικότητας, την κατανοούμε καλύτερα από τις λέξεις unus-ambo, την διττότητα στην ύπαρξή μας, την φθαρτή (εξωτερική) – άφθαρτη (εσωτερική ή άυλη) ύλη, είμαστε και εδώ και εκεί ως ψυχοπνευματικές μορφές με καταγωγή στην άφθαρτη ύλη και έχοντας έναν ύψιστο σκοπό, την υπέρβαση του δυισμού έκταση σκέψη και την εξύψωση προς την δημιουργική πνευματικότητα του φαντασικού κόσμου.
Όπως είδαμε στο κεντρικό μέρος της εργασίας μας, ο δυτικός θεολόγος αναφέρεται σε μία μεταφυσική εμπειρία του φωτός στον Ιράν του 17αι., επισημαίνοντας την προσωπική εμπειρία του πνευματικού αναζητητή για την ενεργοποίηση της ένωσης με το θεϊκό. Το θεϊκό περιγράφεται ως το υπερβατικό μέσα από τις εσωτερικές θρησκείες του Σιισμού, του σουφισμού της Ισμαηλινής παράδοσης και του Ζοροαστρισμού. Η προφητική θρησκεία του Σιισμού υφίσταται έως τις μέρες μας και μας παρέχει τη δυνατότητα μέσα από τα έργα και τις μεταφράσεις του Corbin, να εντοπίσουμε τον προσωπικό μας οδηγό που θα μας απελευθερώσει από τη σημερινή υλικότητα του δυτικού μηδενισμού. Έχοντας ως αφετηρία τη μελέτη του Γάλλου στοχαστή -όσον αφορά την ισλαμική παράδοση- και, παράλληλα, τη μελέτη θρησκειών του δυτικού θεολόγου Swedenborg, συλλάβαμε τη φαινομενολογία του ίδιου του στοχαστή, ως την πνευματικότητα που θα ενώνει τους δύο κόσμους Ανατολή και Δύση, διότι ο βασικός του στόχος ήταν να μεταφράσει τα κείμενα του Sohrawardi, τα οποία ποτέ δεν μεταφράστηκαν στα λατινικά και, γενικότερα, το διορατικό του έργο παρέμεινε άγνωστο στη Δύση για αιώνες. Το όραμά του επιτεύχθηκε, καθώς όχι μόνο μετέφρασε τα κείμενα του Πέρση πνευματιστή, αλλά τα ερμήνευσε ως μία σύγχρονη αποκάλυψη του φωτός, αναπτύσσοντας μία φαινομενολογία βασισμένη στη διαβάθμιση του πνεύματος της ανθρώπινης ατομικότητας156.
Επιπλέον, μας παρακίνησε να κατανοήσουμε ένα θεοσοφικό σύστημα που εντοπίστηκε σε μια ανατολική περιοχή που δεν περιγράφεται γεωγραφικά. Πρόκειται για τη σοφία της αρχαίας Περσίας ως ανατολική προέλευση του καθαρού φωτός.
Αναφέρεται στην περίοδο μεταξύ Πλάτωνα και Ζαρατούστρα ,-έτσι όπως περιγράφεται στο έργο του Ιρανού Sohrawardi- με την ονομασία της Τέλειας Φύσης. Μέσα από τη μελέτη των ανατολικών παραδοσιακών κειμένων, διαπιστώσαμε ότι ο δυτικός θεολόγος τονίζει την αληθινή πραγματικότητα που οδηγεί στο όγδοο κλίμα Na-Koja- Abad, έχοντας επίγνωση της αισθητής πραγματικότητας. Έτσι, οι ανατολικοί σκεπτόμενοι κατακτούσαν την αληθινή πραγματικότητα, αλλά η κλίμακα της ύπαρξης απαιτούσε περισσότερες βαθμίδες από τη δική μας.
Κατά τον θεολόγο, στη δύση συνέλαβαν τη φαντασία υπερβολικά ορθολογιστικά και διανοητικά και δεν διέθεταν πρόσβαση σε μία κοσμολογία δομημένη με αυτή των παραδοσιακών ανατολιστών φιλοσόφων, με τάξεις πραγματικότητας κατά αύξουσα σειρά, με αποτέλεσμα η φαντασία να μένει εκτός. Αυτού του είδους η φαντασία είναι ψευδής, ονειροπόληση ή κοινωνική φαντασία (no fantasy), και αν συγκριθεί με τη δημιουργική φαντασία (imagination) των θεοσόφων περιορίζεται. Ασχολήθηκε με την οντολογική σημασία της φαντασίας και συμπεραίνουμε ότι η οντολογία αποτελεί μέρος της μεταφυσικής και υφίσταται η δυνατότητα να ενωθούν και να συγκριθούν.
ορίζεται ως η ενδιάμεση περιοχή, που θα αποκαταστήσει τις οδυνηρές συνέπειες του οντολογικού κενού. Μας εισήγαγε την έννοια αυτή, με την νέο- Ζωροαστρική πλατωνική της σημασία και περιέγραψε μέσα από τα έργα του την αληθινή ύπαρξη
ενός πνευματικού κόσμου, τον κόσμο της «ουράνιας γης». Μας διαβεβαίωσε πως δεν πρόκειται για τον κόσμο των αφηρημένων εννοιών, ούτε και για τον κόσμο των αισθήσεων, αλλά για αυτόν των Αρχέτυπων Εικόνων, των αυτόνομων μορφών που εντοπίζονται όχι στην ορθολογική αφαίρεση, αλλά στο επίπεδο της Aγγελολογίας155.( Για τον Corbin η αγγελολογία παρείχε το θεμέλιο για την φαινομενολογία κατανοώντας την ως αποκάλυψη. Βλ. H. Corbin, All Word an Icon, σελ. 58.)
Ο μυστικιστής φιλόσοφος επιδίωκε την εσωτερική μεταμόρφωση του ανθρώπου που υποδηλώνεται με την έννοια της πνευματικής αναγέννησης. Η πορεία του είναι ένα πνευματικό ταξίδι που εξελίσσεται προς το φως και δεν μένει ποτέ στάσιμη. Η
μεταφυσική του Corbin, μας αρνείται την παραμονή μας σε μία θέση πίστης σε κάτι σταθερό και ακίνητο. Η φαντασία δεν σταματά ποτέ, είναι ελεύθερη και αέναη. Κατά τον Ισλαμολόγο αυτό που ακινητοποιεί τον ανθρώπινο εαυτό είναι η ειδωλολατρία, η
όραση ενός αδιαφανούς ειδώλου χωρίς την ικανότητα να διακρίνουμε την πρόκληση που μας προσφέρει για να προχωρήσουμε πέρα από αυτό. Για να πραγματοποιηθεί αυτό θα πρέπει το είδωλο καταστεί διαφανές, δηλαδή να μεταμορφώσουμε το είδωλο σε μία εικόνα.
Επίσης, ο Corbin εντρύφησε στη δυνατότητα του κάθε ανθρώπου- ως μοναδικό άτομο -να αφυπνίσει την υπερβατική του διάσταση, με την ταυτόχρονη ανάπτυξη της οραματικής φαντασίας που διαμορφώνει και συνθέτει το υπεραισθητό επίπεδο στο σύνολό της. Τις υπεραισθητές μορφές του φαντασιακού κόσμου, της πραγματικότητας του Είναι, τις αναλύει με όρους της Ιερογνωσίας. Αυτή την υπερβατική διάσταση της ανθρώπινης ατομικότητας, την κατανοούμε καλύτερα από τις λέξεις unus-ambo, την διττότητα στην ύπαρξή μας, την φθαρτή (εξωτερική) – άφθαρτη (εσωτερική ή άυλη) ύλη, είμαστε και εδώ και εκεί ως ψυχοπνευματικές μορφές με καταγωγή στην άφθαρτη ύλη και έχοντας έναν ύψιστο σκοπό, την υπέρβαση του δυισμού έκταση σκέψη και την εξύψωση προς την δημιουργική πνευματικότητα του φαντασικού κόσμου.
Όπως είδαμε στο κεντρικό μέρος της εργασίας μας, ο δυτικός θεολόγος αναφέρεται σε μία μεταφυσική εμπειρία του φωτός στον Ιράν του 17αι., επισημαίνοντας την προσωπική εμπειρία του πνευματικού αναζητητή για την ενεργοποίηση της ένωσης με το θεϊκό. Το θεϊκό περιγράφεται ως το υπερβατικό μέσα από τις εσωτερικές θρησκείες του Σιισμού, του σουφισμού της Ισμαηλινής παράδοσης και του Ζοροαστρισμού. Η προφητική θρησκεία του Σιισμού υφίσταται έως τις μέρες μας και μας παρέχει τη δυνατότητα μέσα από τα έργα και τις μεταφράσεις του Corbin, να εντοπίσουμε τον προσωπικό μας οδηγό που θα μας απελευθερώσει από τη σημερινή υλικότητα του δυτικού μηδενισμού. Έχοντας ως αφετηρία τη μελέτη του Γάλλου στοχαστή -όσον αφορά την ισλαμική παράδοση- και, παράλληλα, τη μελέτη θρησκειών του δυτικού θεολόγου Swedenborg, συλλάβαμε τη φαινομενολογία του ίδιου του στοχαστή, ως την πνευματικότητα που θα ενώνει τους δύο κόσμους Ανατολή και Δύση, διότι ο βασικός του στόχος ήταν να μεταφράσει τα κείμενα του Sohrawardi, τα οποία ποτέ δεν μεταφράστηκαν στα λατινικά και, γενικότερα, το διορατικό του έργο παρέμεινε άγνωστο στη Δύση για αιώνες. Το όραμά του επιτεύχθηκε, καθώς όχι μόνο μετέφρασε τα κείμενα του Πέρση πνευματιστή, αλλά τα ερμήνευσε ως μία σύγχρονη αποκάλυψη του φωτός, αναπτύσσοντας μία φαινομενολογία βασισμένη στη διαβάθμιση του πνεύματος της ανθρώπινης ατομικότητας156.
Επιπλέον, μας παρακίνησε να κατανοήσουμε ένα θεοσοφικό σύστημα που εντοπίστηκε σε μια ανατολική περιοχή που δεν περιγράφεται γεωγραφικά. Πρόκειται για τη σοφία της αρχαίας Περσίας ως ανατολική προέλευση του καθαρού φωτός.
Αναφέρεται στην περίοδο μεταξύ Πλάτωνα και Ζαρατούστρα ,-έτσι όπως περιγράφεται στο έργο του Ιρανού Sohrawardi- με την ονομασία της Τέλειας Φύσης. Μέσα από τη μελέτη των ανατολικών παραδοσιακών κειμένων, διαπιστώσαμε ότι ο δυτικός θεολόγος τονίζει την αληθινή πραγματικότητα που οδηγεί στο όγδοο κλίμα Na-Koja- Abad, έχοντας επίγνωση της αισθητής πραγματικότητας. Έτσι, οι ανατολικοί σκεπτόμενοι κατακτούσαν την αληθινή πραγματικότητα, αλλά η κλίμακα της ύπαρξης απαιτούσε περισσότερες βαθμίδες από τη δική μας.
Κατά τον θεολόγο, στη δύση συνέλαβαν τη φαντασία υπερβολικά ορθολογιστικά και διανοητικά και δεν διέθεταν πρόσβαση σε μία κοσμολογία δομημένη με αυτή των παραδοσιακών ανατολιστών φιλοσόφων, με τάξεις πραγματικότητας κατά αύξουσα σειρά, με αποτέλεσμα η φαντασία να μένει εκτός. Αυτού του είδους η φαντασία είναι ψευδής, ονειροπόληση ή κοινωνική φαντασία (no fantasy), και αν συγκριθεί με τη δημιουργική φαντασία (imagination) των θεοσόφων περιορίζεται. Ασχολήθηκε με την οντολογική σημασία της φαντασίας και συμπεραίνουμε ότι η οντολογία αποτελεί μέρος της μεταφυσικής και υφίσταται η δυνατότητα να ενωθούν και να συγκριθούν.
Μέσα από το πολυάριθμο φιλοσοφικό του έργο και το ενδιαφέρον του για την ισλαμική φιλοσοφία, δεν θα μπορούσαμε να του αποδώσουμε τον χαρακτηρισμό του «φανατισμού» διότι το έργο του είναι εμπλουτισμένο με όρους της αγγελολογίας, του σουφισμού, της κοσμολογίας, του συμβολισμού, της σοφιολογίας και της θεοφανικής
φαινομενολογίας. Ο απώτερος σκοπός του, ήταν η αφύπνιση του σώματος του φωτός μέσα από τη μεταφυσική του Suhrawardi, καθώς οι αφηρημένες έννοιες σωματικοποιούνται και, αντίστοιχα, τα σώματα πνευματικοποιούνται μέσα στον φαντασικό κόσμο και, συνεπώς, παύει να υφίσταται η δυαδική κοσμοθεωρία.
Ως εκ τούτου, το έργο του Corbin θα το χαρακτηρίζαμε φιλοσοφικό και θεολογικό και όχι ιστορικό. Ο Γάλλος στοχαστής στα έργα του φέρει αντίρρησή στον ιστορισμό και τον υλικό κόσμο, καθώς αυτά αποσπούν το ανθρώπινο ον να στραφεί στην οντολογική του προέλευση. Παρείχε μια φαινομενολογία της θρησκευτικής
συνείδησης. Ο Nashr που δίδασκε μαζί του στην Τεχεράνη θεωρούσε τον δυτικό στοχαστή έναν φαινομενολόγο, ο οποίος μετέφρασε τη φαινομενολογία σε περσικούς ομιλητές ως «κρυμμένη ουσία» και θεωρούσε τη μέθοδό του μία πνευματική ερμηνευτική στη σκέψη του Σιισμού και του σοφισμού.
Μέσα από τον Σιισμό ο γάλλος ανατολιστής οδηγήθηκε στην ανακάλυψη του φαντασιακού κόσμου και τον ορίζει ως βασική προϋπόθεση για να αποδεσμευτούμε από την απαρχαίωση της εσχατολογίας και την δυαδική κοσμοθεωρία. Συγκεκριμένα, η έννοια του mundus imaginalis κατέχει για τον Corbin επιστημολογική και γνωστική αξία και την εντοπίζει όχι μόνο στους θεοσόφους του Ιράν, αλλά και σε δυτικούς φιλοσόφους βασικοί από τους οποίους είναι ο Emanuel Swedenborg, ο Jacob Boheme, ο Martin Heidegger και οι πλατωνιστές του Cambridge. Οι παραπάνω σημαντικοί δυτικοί στοχαστές αποδέχονταν την ύπαρξη του φαντασιακού κόσμου ενώ η άρνησή του οδήγησε σε επιστημολογικές και ανθρωπολογικές συνέπειες στην σύγχρονη δυτική κοινωνία. Μία από αυτές είναι η δυϊστική οντολογία καθιστώντας τον δυτικό άνθρωπο μηδενιστή, απορρίπτοντας τη σκέψη να δέχεται το εκτατό και το αντίθετο.
Μία δεύτερη συνέπεια ήταν ο διαχωρισμός της φιλοσοφίας από την εκκλησία και η μονόπλευρη προσέγγιση της θρησκείας. Συνεπώς, συμπεραίνουμε ότι, η κρίση της σύγχρονης πραγματικότητας μπορεί να ξεπεραστεί μέσα από την ισλαμική θεοσοφία, διότι αποτελεί πηγή ορθολογικής και αποκαλυπτικής γνώσης, υποστηρίζοντας ότι η
ανθρώπινη ατομικότητα δύναται να συνδεθεί με τη μεταφυσική φαντασία, η οποία εντοπίζεται ως ιεραρχία της ύπαρξης και ως επίλυση των προβλημάτων της δυαδικής κοσμοθεωρίας. Η φιλοσοφική ερμηνευτική και η ερμηνευτική της ψυχής είναι το κλειδί για την εσωτερική πραγματικότητα και το κρυμμένο νόημά της, που το προσεγγίζουμε με την εσωτερική εξήγηση ta wil , κατέχοντας τη δυνατότητα να διαισθανθούμε την αλήθεια της.
ΓΙΝΕΤΑΙ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ. ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΠΑΝΙΚΟΒΛΗΘΟΥΜΕ. ΟΣΟ ΓΙΑ ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΟ, Ο ΣΑΡΤΡ ΚΑΤΆ ΤΉΝ ΜΑΘΗΤΕΊΑ ΤΟΥ ΣTΟΝ XΟΎΣΣΕΡΛ ΈΓΡΑΨΕ ΤΟ ΠΕΡΙΣΠΟΎΔΑΣΤΟ L'IMMAGINAIRE.
ΔΙΑΘΕΤΟΥΜΕ ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΒΙΑΣΤΩΝ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΑΛΛΑ ΛΙΓΟΥΣ ΒΙΑΣΤΕΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΜΑΣ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου