Συνέχεια από: Δευτέρα 3 Απριλίου 2023
ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘ. ΠΑΥΛΟΣ - Πτυχιούχος ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ
ΘΕΜΑ
«Η έννοια του θανάτου στον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή»
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΤΩΣΗ
Β. 2. Η πτώση
Β. 2. 1. Το προπατορικό αμάρτημα
Β. 2. 1. Το προπατορικό αμάρτημα
Τα μονοπάτια αυτά, εφόσον διασπούν την οντολογία και τον σκοπό της δημιουργίας αποτελούν και αιτία αστοχίας, κάτι που σκιαγραφεί και την ιστορική εκλογή των πρώτων ανθρώπων. Ακριβώς αυτές οι «επιλογές» του ανθρώπου απαρτίζουν αιτία ματαίωσης του στόχου του. Η άλογη κίνηση προς τα αισθητά, η οποιαδήποτε άλλη κίνηση προς το οτιδήποτε πλην του Δημιουργού αλλά και η θέληση στο να μην κινηθεί καθόλου αποτελούν τις διαφορετικές εκδοχές της παρακοής ή όπως σχολιάστηκε, την αλυσιδωτή πορεία της πτώσης. Το αποτέλεσμα πάντως, παραμένει το ίδιο με τον άνθρωπο να γεύεται τους πικρούς καρπούς της φθοράς και του μηδενισμού. [Ο ΘΑΝΑΤΟΣ, Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΔΕΝ ΤΑΥΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΦΘΟΡΑ ΟΥΤΕ ΜΕ ΤΟΝ ΜΗΔΕΝΙΣΜΟ. Ο ΑΒΕΛ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΣΕ ΤΟΝ ΘΕΟ. Η ΑΜΑΡΤΙΑ ΚΑΙ Ο ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ, Ο ΕΩΣΦΟΡΙΚΟΣ ΦΘΟΝΟΣ ΧΩΡΙΣΕ ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΥ ΓΡΗΓΟΡΑ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΥΣ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ. ΤΑ ΠΕΡΙ ΦΘΟΡΑΣ ΕΙΝΑΙ ΣΤΑΧΤΗ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ. Ο ΚΥΡΙΟΣ ΕΔΩΣΕ ΑΥΤΟΚΥΡΙΑΡΧΙΑ, ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ, ΔΕΝ ΕΔΩΣΕ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΚΑΘΟΤΙ Ο ΠΡΩΤΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΕ ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΙΜΩΡΗΘΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΟΔΟ;]
Έτσι, το πιο κομβικό σημείο στην ιστορία είναι, σε ανθρωπολογικό επίπεδο, η στιγμή της πτώσης του προπάτορα Αδάμ. Θα πρέπει να λάβουμε αρκετές παραμέτρους υπόψιν για να τεθεί το μεγάλο αυτό ζήτημα στην ορθή του διάσταση. Ο άγιος Μάξιμος, όπως και όλη η παράδοση, ασχολήθηκε με το θέμα συμβάλλοντας αποφασιστικά στη κατανόηση του μυστηρίου της πτώσης. Η επιμονή σε αυτή τη θεματική δεν γίνεται εκ μέρους των αγίων πατέρων με ελατήρια σχολαστικισμού, αλλά επειδή η συγκεκριμένη επιλογή οδήγησε στο θάνατο του ανθρώπου, εξετάζονται οι νέες προοπτικές που γεννιούνται από αυτήν. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να αναλυθεί και ο επηρεασμός των επόμενων γενεών από την απόφαση των πρωτοπλάστων.
Σε συνέχεια όλων όσων αναφέραμε περί της αλυσιδωτής πορείας της πτώσης, ως προπατορικό αμάρτημα κατανοείται κυρίως η κακή χρήση του αυτεξουσίου και η εκτροπή από τον σκοπό του: «Ἐπειδή τοὶνυν τοῦτο καὶ ἐπί τούρῳ ὁ ἄνθρωπος γέγονεν, ἐν δὲ τῷ προπάτορι τῷ ἐτοιμῳ πρὸς ἐξουσίαν ἐπί τὸ χεῖρον ἐχρήσατο, μετενεγκὼν ἐκ τοῦ ἐπιτετραμμένου πρὸς τὸ κεκωλυμένον την ὄρεξιν (καὶ γάρ ἧν αὐτεξούσιος, καὶ τοῦ κολληθῆναι τῷ Κυρίῳ καὶ ἔν πνεῦμα γενέσθαι, καὶ τοῦ κολληθῆναι τῆ πόρνη καὶ ἔν σῶμα γενέσθαι, ἀπατηθεὶς προείλετο, καὶ τοῦ θεῖου καὶ μακαρίου σκοποῦ ἑκὼν ἑαυτόν ἀπεξένωσε, τοὺ Θεός εἶναι χάριτι τὸ χοῦς γενέσθαι καθ’ αἴρεσιν προτιμήσας) σοφῶς ἄμα καὶ φιλάνθρωπος καὶ τῇ αὐτοῦ πρεπόντως ἀγαθότητι ὁ τήν ἠμετέραν σωτηρίαν οἰκονομὦν Θεός τῇ παραλόγῳ κινήσει τῆς ἐν ἡμῖν νοερᾶς δυνάμεως παρεπομένην δεόντως τήν τιμωρίαν παρέπηξεν, αὐτό ἐκεῖνο τυχόν κατά τόν εἰκότα λόγον κολάσας θανάτῳ, περί ὄ τὴν κατὰ νοῦν μόνῳ Θεῷ χρεωστουμένην τῆς ἀγάπης δύναμιν κατεῤῥήξαμεν, ἵνα τοῦ μηδενός ἐρῶντες διά τοῦ πάσχειν ποτέ μαθόντες πρὸς τὸ ὄν πάλιν ταύτην ἐπανάγειν διδαχθώμεν τήν δύναμιν».302[ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΓΙΝΕΙ Η ΑΜΑΡΤΙΑ ΑΘΑΝΑΤΟΣ]
Το αποτέλεσμα αυτής της κακής χρήσης του αυτεξουσίου και φαίνεται στο ότι μέσω αυτής προκλήθηκε η ολική λήθη του Θεού, κάτι που τονίζει ιδιαιτέρως ο όσιος303. Η πτώση του Αδάμ, δηλαδή η απομάκρυνση από το Θεό304, είχε ως αποτέλεσμα κυρίως την αμαύρωση του κατ’ εικόνα και την συσκότιση του νου305. Δηλαδή, την ασθένεια, την διαστροφή και την διακοπή του προορισμού του ανθρώπου με την λανθασμένη επιλογή[ΧΡΗΣΗ]306. Τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά που προσκολλήθηκαν στον άνθρωπο έχουν δευτερεύουσα σημασία. Το κυριότερο ζήτημα ήταν η άρνηση[ή Η ΑΚΥΡΩΣΗ;] του προορισμού. Ο άγιος Μάξιμος αναφέρει πως η πράξη αυτή της παρακοής307 γίνεται εν γνώση και πλήρης ελευθερίας από μέρους του ανθρώπου. Μάλιστα, προηγείται η άρνηση και έπεται η πράξη308. Δηλαδή πρώτα παρακούει την εντολή και μετά προβαίνει στην παράβαση. Θα λέγαμε εύκολα πως η παράβαση δεν διαπράχθηκε την στιγμή της ενέργειας αυτής αλλά κατ’ εξοχήν θα πρέπει να την αναζητήσουμε στην ηθελημένη απόφαση για την άρνηση της τήρησης της εντολής.[ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΟΛΗΣ ΚΑΙ ΑΡΝΗΣΗ ΤΗΣ, ΔΙΟΤΙ Η ΕΝΤΟΛΗ ΚΑΙ Ο ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΕΩΣ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΟ, ΕΡΜΗΝΕΥΘΗΚΕ ΣΑΝ ΠΟΝΗΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, Ο ΟΠΟΙΟΣ ΤΟΥΣ ΑΡΝΗΘΗΚΕ ΤΗΝ ΘΕΩΣΗ ΑΜΕΣΑ, ΟΠΩΣ ΣΗΜΕΡΑ Η ΝΕΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΔΙΝΕΙ ΤΩΡΑ ΤΗΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΕΠΙ ΤΗΣ ΓΗΣ.]
Ουσιαστικά, το προπατορικό αμάρτημα, αναφέρεται στην εσφαλμένη χρήση του «κατ’ εικόνα». Διότι, είτε ο άνθρωπος κινήθηκε σε λάθος κατεύθυνση, είτε δεν κινήθηκε καθόλου, είτε ακόμα διέστρεψε τα στάδια της ορθής κινήσεως, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο για τη ζωή του. Πάντως, η αυτεξούσια θέληση για απομάκρυνση από την πηγή της ζωής διασώζει το μεγαλείο του Θεού αλλά και του ανθρώπου;;;;. Ο Θεός ως δημιουργός αναδύει καλά λίαν όλη την κτίση ενώ παράλληλα η ελευθερία με την οποία προικίζει τα λογικά όντα αποτελεί δείγμα θεϊκής σοφίας;;;. Ταυτόχρονα, ο άνθρωπος τίθεται προ των ευθυνών του και έτσι τα αποτελέσματα της πράξης του βαραίνουν μονάχα τον ίδιο και όχι τον Θεό. Η αποτυχία κατά προαίρεση της φυσικής κίνησης μετατρέπεται στην παρά φύση άλογη κίνηση, δηλαδή κίνηση που οδηγεί στην ανυπαρξία.309[Η ΜΙΖΕΡΙΑ ΤΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΦΑΣΕΩΣ. ΓΙΑ ΝΑ ΑΓΝΟΗΘΟΥΝ ΟΙ ΔΕΡΜΑΤΙΝΟΙ ΧΙΤΩΝΕΣ]
Γιατί, όμως, ο άνθρωπος να θέλει να δοκιμάσει την ελευθερία του αρνούμενος την πηγή της ζωής, την στιγμή μάλιστα που γνώριζε πως η ενδεχόμενη άρνηση θα είχε καταστροφικές συνέπειες;310 Γιατί ο άνθρωπος να θέλει να ορίσει διαφορετικό δρόμο από τον ήδη γνωστό, δεδομένης στης σιγουριάς του τέλους; [ΔΙΟΤΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ ΔΙΠΛΟΣ. ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΑΠΛΟ, ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΧΩΡΑ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΥΛΙΣΜΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ] Στην ουσία, τέτοιου είδους ερωτήματα δεν έχουν ιδιαίτερη βάση. Και αυτό επειδή όχι μόνο η ελευθερία της επιλογής αποτελεί αναπόσπαστη ποιότητα του «κατ’ εικόνα» που εκ φύσεως δε δύναται να αφαιρεθεί, αλλά, κυρίως, το γεγονός πως ο άνθρωπος θέλει να αρνηθεί το Θεό είναι διότι επιθύμησε κάτι άλλο. Άρα δεν αναζητούμε το γιατί αρνήθηκε την κατά Θεό πορεία αλλά το τί θέλησε περισσότερο.
Ο άγιος μας αναλύει το οξύμωρο πως ο άνθρωπος θέλησε μεν την ισοθεΐα – θα μπορούσε να ταυτιστεί με κατά χάριν θέωση – όχι όμως με τα ασφαλή δεδομένα του Θεού αλλά με την φίλαυτη εσφαλμένη κίνηση: «Τῆς οὖν πρὸς τὸ τέλος ἐνεργείας τῶν κατὰ φύσιν δυνάμεων ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ἐλλειψας τὴν κίνησιν, τὴν τῆς οἰκείας αἰτίας ἐνόσεησεν ἄγνοιαν, ἐκεῖνον νομίσας εἶναι θεόν διὰ τῆς συμβουλῆς τοῦ ὄφεως, ὅπερ ἔχειν άπώμοτον ὁ τῆς θείας ἐντολῆς διετάξατο λόγος. Οὕτω δὲ παραβάτης γενόμενος καὶ τὸν Θεόν ἀγνοήσας, πρὸς ὅλην τήν αἴσθησιν ὅλην ἀπρὶξ ἀναμίξας τὴν νοεράν δύναμιν, τὴν σύνθετον καὶ ὀλέθριον πρὸς πάθος ἐνεργουμένην τῶν αἰσθητῶν ἐπεσπάσατο γνῶσιν, καὶ παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσιν τοῖς ἀνοήτοις καὶ καὶ ὠμοιώθη αὐτοῖς, τὰ αὐτὰ αὐτοῖς, κατὰ πάντα τρόπον καὶ ἐνεργῶν καὶ ζητῶν καὶ βουλόμενος, καὶ πλέον εἰς ἀλογίαν ἔχων τοῦ κατὰ φύσιν λόγου πρὸς τὸ παρά φύσιν τὴν ἄμειψιν».311
Με βάση τα όσα αναφέραμε μπορούμε να εξάγουμε δύο συμπεράσματα. Από την μία, αντιλαμβάνεται κανείς πως τελικά η θέωση όχι μόνο δεν αποτελεί ουτοπικό προορισμό ή κάποιου είδους ακατόρθωτο στόχο, αλλά είναι βαθιά ριζωμένη ως οντολογική ανάγκη της ζωής του ανθρώπου. Ο άνθρωπος τελικά δεν μπορεί να αλλοιώσει στο ελάχιστο την οντολογία του παρά μόνο να την παραφθείρει. Από την άλλη, όχι μόνο δεν μπορεί να μεταλλάξει την πορεία αυτή, αλλά ακόμα και ο στόχος της ισοθεΐας παραμένει ο ίδιος, παρότι όπως αναφέραμε σχετίζεται πλέον με την ιδιοτελή φίλαυτη προσέγγιση.[ΣΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ ΤΑ ΣΥΝΝΕΦΑ Η ΕΙΚΟΝΑ ΜΑΣ ΚΟΙΜΑΤΑΙ, ΘΑ ΞΥΠΝΗΣΕΙ ΑΝΑΓΚΑΙΩΣ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ]*
Η πορεία του λοιπόν, πέρασε μέσα από το εγωκεντρικό κάτοπτρο και όχι από την κενωτική εκστατικότατα με αποδέκτη το Θεό και μόνο312. Έτσι, ο άνθρωπος υποστασιάζει στο «είναι» του τα τρία μεγάλα κακά της άγνοιας, της φιλαυτίας και της τυραννίας, μεγέθη αλληλεξαρτόμενα και αρχή της γέννησης κάθε κακίας313. Η άγνοια του Θεού προκαλεί την φιλαυτία η οποία οδηγεί τον άνθρωπο στην τυραννική συμπεριφορά προς του συνανθρώπους. Ουσιαστικά, παρατηρείται κατ’ αντιστοιχία, μια διαστροφή των δυνάμεων του ανθρώπου. Το λογικό του έπρεπε να το κατευθύνει προς τη γνώση του Θεού, με το επιθυμητικό να τον επιθυμεί και μέσω του θυμικού να πετύχει την τέλεια προς αυτόν αγάπη314. Αυτά τα τρία αποτελούν το σύνολο της πτώσης με την άγνοια, την φιλαυτία και την τυραννία να αποτελούν αιτία, κινητήριο δύναμη και το αποτέλεσμα, αντίστοιχα315.
Βέβαια, η σχηματική παρουσίαση του αγίου σχετικά με την άγνοια ως αιτία, δε θα πρέπει να νοηθεί ως δικαιολογία για την παρακοή των πρωτοπλάστων, που όπως είδαμε η δική τους προαίρεση είναι αυτή που καθορίζει την πορεία των πραγμάτων. Αντιθέτως, μάλιστα, η άγνοια αποτελεί τη συνέπεια της απροθυμίας για ανάπτυξη όλων των φυσικών δυνάμεων που χαρίστηκαν στον άνθρωπο316. Δηλαδή η κατάσταση του ανθρώπου για το τι πραγματικά μπορεί να επιφέρει η σχέση του με το άκτιστο. Ουσιαστικά, και με βάση όλα όσα έχουμε αναλύσει, προκύπτει πως η άγνοια του Θεού εξ αρχής είναι δεδομένη διότι ο άνθρωπος ως κτιστός δε μπορεί να έχει πλήρη γνώση του δημιουργού του. Η προβληματική κατάσταση είναι η ηθελημένη στατικότατα σε αυτή την άγνοια με αποκορύφωμα την λανθασμένη κίνηση. Ή για να το θέσουμε σε μια διαφορετική βάση ως συμπέρασμα των όλων όσων αναπτύξαμε, ο άνθρωπος γνώριζε το τί είναι ο Θεός καθότι δημιουργός του, αλλά αγνοούσε το ποιος είναι, δηλαδή την σχέση που επιζητούσε ο Δημιουργός για το δημιούργημα.
Ο ίδιος ο άγιος Μάξιμος μας διαφωτίζει με την ερμηνεία του για τον τρόπο της παράβασης του Αδάμ. Παραθέτουμε σε μετάφραση το απόσπασμα: «Ασφαλώς, επειδή δεν προσήλωσε σ’ αυτόν τον Θεό φως τον οφθαλμό της ψυχής ο προπάτοράς μας Αδάμ, σαν τυφλός δικαιολογημένα μέσα στο σκοτάδι της αγνωσίας ανακατεύοντας θεληματικά με τα δυο του χέρια τον βόρβορο της ύλης έγειρε και παρέδωσε όλο τον εαυτό του στην αίσθηση, μέσω της οποίας, αφού δέχθηκε το φθαρτικό δηλητήριο του πικρότατου θηρίου, δεν απόλαυσε και αυτήν ακόμα την αίσθηση, προσπαθώντας να οικειοποιηθεί τα του Θεού χωρίς Θεό και πριν από το Θεό και όχι κατά Θεό, πράγμα που δεν έπρεπε και ούτε μπορούσε να γίνει. Επειδή δηλαδή παραδέχθηκε την αίσθηση, που είχε παραδεχθεί ως σύμβολο του φίδι περισσότερο από το Θεό, και άρχισε να τρώει τον καρπό, του δένδρου που επιθυμούσε και που του είχε απαγορευθεί, το οποίο, όπως είχε διδαχθεί από πριν, έκρυβε τον θάνατο, άλλαξε την ζωή του και την έκανε ανάλογη προς τον καρπό, δημιουργώντας τον θάνατο ζωντανό για τον εαυτό του για όλη την διάρκεια αυτής της ζωής».317[ΑΚΡΙΒΩΣ ΕΠΕΙΔΗ ΑΡΝΗΘΗΚΕ ΤΗΝ ΔΙΠΛΗ ΤΟΥ ΦΥΣΗ, ΤΗΝ ΠΝΟΗ ΖΩΗΣ, ΤΗΝ ΨΥΧΗ, ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ, ΚΑΤΟΙΚΕΙ ΚΑΙ ΤΟ ΑΥΤΕΞΟΥΣΙΟ]
Φαίνεται λοιπόν, πως η αδαμική αστοχία όχι μονάχα δεν υπήρξε ένα επιπόλαιο λάθος, μια απόφαση της στιγμής δίχως σκέψη, αλλά μια πραγματικότητα που προήλθε μετά από επεξεργασία. Δεν μπορεί να κατηγορηθεί ο Θεός, η κτίση, η αίσθηση ή η νόηση για την έκπτωση του ανθρώπου. Η επιλογή της άρνησης του Θεού απαντάται στην ανθρώπινη προαίρεση, κάτι που όπως είδαμε υπήρξε ο κατ’ εξοχήν παράγοντας της πτώσης. Η κακή χρήση των δυνάμεών του σε συνδυασμό με την θέληση του να αρνηθεί τον Πλάστη του χαρακτηρίζουν την αμαρτία των πρώτων ανθρώπων ως το πλέον χαρακτηριστικό σημείο της ιστορίας της κτίσης καθώς αποτέλεσε την απαρχή όλων των δεινών που ακολούθησαν τον άνθρωπο.[ΚΑΙ ΟΜΩΣ Ο ΑΓΙΟΣ ΔΕΝ ΚΑΚΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΤΟΣΟ ΕΥΚΟΛΑ ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΔΟΛΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΘΕΣΕΩΣ ΜΑΣ:(ΛΟΓΩ ΤΗΣ) απροθυμίας για ανάπτυξη όλων των φυσικών δυνάμεων που χαρίστηκαν στον άνθρωπο, ΛΕΕΙ Ο ΑΓΙΟΣ].
*ΜΕΝΕΙ ΝΑ ΔΟΥΜΕ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΤΟ ΠΙΟ ΣΚΟΤΕΙΝΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΚΑΚΟΔΟΞΙΑΣ.
"Από την μία, αντιλαμβάνεται κανείς πως τελικά η θέωση όχι μόνο δεν αποτελεί ουτοπικό προορισμό ή κάποιου είδους ακατόρθωτο στόχο, αλλά είναι βαθιά ριζωμένη ως οντολογική ανάγκη της ζωής του ανθρώπου. Ο άνθρωπος τελικά δεν μπορεί να αλλοιώσει στο ελάχιστο την οντολογία του παρά μόνο να την παραφθείρει. Από την άλλη, όχι μόνο δεν μπορεί να μεταλλάξει την πορεία αυτή, αλλά ακόμα και ο στόχος της ισοθεΐας παραμένει ο ίδιος, παρότι όπως αναφέραμε σχετίζεται πλέον με την ιδιοτελή φίλαυτη προσέγγιση."
ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΡΙΖΑ ΤΗΣ ΚΑΚΟΔΟΞΙΑΣ ΤΩΝ ΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΟΝΤΩΝ. ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΧΑΙΝΤΕΓΚΕΡ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟ ΕΧΕΙ ΝΑ ΥΠΕΡΒΕΙ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ, ΤΗΝ ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΣΑΡΚΩΣΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ.
Στην ομιλία του σαν Πρύτανις του 1933 λέγεται: "Επιστήμη είναι η αντίσταση η οποία ανακρίνει στο μέσον τής ολότητος του όντος η οποία σταθερά κρύπτεται. Αυτή η επιμονή γνωρίζει ότι δέν μπορεί να κάνει τίποτε απέναντι στην μοίρα. Αυτή είναι η αρχική ουσία της επιστήμης. Αυτή η αρχή όμως δέν μετράει ήδη δύο χιλιετίες και μισή; Η πρόοδος της ανθρώπινης πράξεως δέν μεταμόρφωσε ακόμη και την επιστήμη; Βεβαίως! Η επόμενη ερμηνεία του Κόσμου, η Χριστιανο-Θεολογική, τόσο όσο και η τεχνικό-μαθηματική σκέψη, οι οποίες εισχώρησαν στην μοντέρνα εποχή απομάκρυναν περιστασιακά και υλικά την επιστήμη απο το ξεκίνημά της! Μ'αυτόν τον τρόπο όμως, η αρχή δέν ξεπεράστηκε ούτε εκμηδενίστηκε. Και πράγματι, δεδομένου ότι η καταγωγή της Επιστήμης των Ελλήνων είναι μεγάλο πράγμα, η αρχή αυτού του μεγάλου πράγματος παραμένει το μεγαλύτερο πράγμα! Η ουσία της επιστήμης δέν θα μπορούσε ούτε να είναι κενή και φθαρμένη, όπως είναι σήμερα, παρά τα τόσα αποτελέσματα και όλους τους "διεθνείς οργανισμούς", εάν το μεγαλείο της αρχής δέν συνέχιζε να υφίσταται. Η αρχή ακόμη είναι. Δέν βρίσκεται πίσω μας, αλλά στέκεται μπρός μας. Καθότι το μεγαλύτερο πράγμα, η αρχή, το ξεκίνημα, προηγήθηκε προκαταβολικώς πέραν όλου του μέλλοντος, και επομένως πέρα απο εμάς. Η αρχή διείσδυσε στο μέλλον μας, όπου μας προσφέρεται σαν μία μακρυνή ευκαιρία να κατακτήσουμε εκ νέου το μεγαλείο της"
Ο ΧΑΙΝΤΕΓΚΕΡ ΚΑΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ (1)
Ο ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΩΝ ΟΝΤΩΝ ΟΠΩΣ ΤΟΥΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΤΗΚΕ ΚΑΤ ΑΡΧΑΣ Ο ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ ΜΕ ΥΠΟΓΕΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΧΑΙΝΤΕΓΚΕΡ, ΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΖΗΖΙΟΥΛΑ. Η ΕΝΣΑΡΚΩΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΠΕΡΙΤΤΕΥΕΙ.
302 Περί διαφόρων αποριών, PG 91, 1092C – 1093A.
303 Ο. π., 1101D – 1104C.
304 Λόγος ασκητικός, PG 90, 912A.
305 Βλ. Ιωάννη Ρωμανίδου, Πατερική Θεολογία, Θεσσαλονίκη: Παρακαταθήκη, 2004, σελ.37.
306 Το ζήτημα των οντολογικών συνεπειών της παραβάσεως διαφέρει παρασάγγας σε Ανατολή και Δύση. Διότι η μεν πρώτη κάνει λόγο για διακοπή του στόχου αλλά με την επιλογή της επαναφοράς του στην ανθρώπινη πραγματικότητα ενώ η δεύτερη παράδοση ομιλεί για πλήρη διάσπαση της οντολογίας του ανθρώπου και έτσι το κατ’ εικόνα παύει να αποτελεί στοιχείο που τον χαρακτηρίζει. Βλ. περισσότερα Δημητρίου Ι. Τσελεγγίδη, Δυτική Θεολογία και Πνευματικότητα, Σημειώσεις από τις πανεπιστημιακές παραδόσεις, Θεσσαλονίκη: Υπηρεσία Δημοσιευμάτων, 2009 – 2010, σελ. 30 – 33.
307 Εις τον ΝΘ΄ ψαλμό, PG 90, 861B.
308 Περί θεολογίας και οικονομίας, PG 90, 1128B.
309 Σχόλια εις το περί θείων ονομάτων, κεφ. δ’, PG 4, 305BC.
310 Γεν 3:3 «Οὐ φάγεσθε ἀπ’ αὐτοῦ οὐδέ μὴ ἅψησθε αὐτοῦ, ἵνα μὴ ἀποθάνετε».
311 Προς Θαλάσσιον, PG 90, 253C.
312 Βλ. Melchisedec Törönen, Union and Distinction on the thought of St. Maximus the Confessor, New York: Oxford Early Christian Studies, 2007, σελ. 182.
313 Επιστολή 2, PG 91, 397A.
314 Ο. π.
315 Βλ. Αθανασίου Β. Βλέτση, Το προπατορικό αμάρτημα στη θεολογία Μαξίμου…, σελ. 260.
316 Προς Θαλάσσιον, PG 90, 253C.
317 Περί διαφόρων αποριών, PG 91, 1156CD με την μετάφραση υπό του Ιγνατίου Σακάλη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου