Συνέχεια από Πέμπτη 24 Μαΐου
Η σκιά είναι η άλλη πλευρά τού εγώ. Όταν λέω ότι έχω πετύχει (σε κάτι…), δεν μπορώ να ξεχάσω ότι την ίδια επίσης στιγμή έχω, κατά μιαν έννοια, αποτύχει.
Το εγώ έχει τις ρίζες του στο Ταυτό. Μπορεί ίσως κανείς να πη, ότι το Ταυτό είναι το αρχέγονο στοιχείο, που περιλαμβάνει και το εγώ. Αλλά η σύνδεση αυτών των δύο μπορεί να επιτρέψη στο Ταυτό να εμφανισθή επιφανειακά ως εγώ, προκαλώντας τη διόγκωση μάλλον του εγώ παρά την αύξηση της συνειδητότητάς του. Στη γεροντική ηλικία, ο άξονας εγώ-Ταυτού λειτουργεί σε τέτοιον βαθμό, ώστε να μπορή να πη κανείς μερικές φορές σχετικά με κάποιο σχόλιό του: «Δεν ξέρω από πού προήλθε αυτό!». Είναι σαν να ακούγεται μερικές φορές μια πιο μεγάλη ή πιο σοφή ή πιο συνειδητή φωνή μέσα από το εγώ. Αυτό είναι φυσιολογικό, αν το εγώ γνωρίζη ότι μιλάει το Ταυτό, και δεν παίρνει αυτά τα σχόλια για δικά του.
Το θηλυκό εγώ εξισορροπεί τη θηλυκή σκιά, και έχουν και τα δυό ρίζες στη θηλυκή πλευρά τού Ταυτού. Το θηλυκό εγώ μπορεί όμως καί να μπερδευτή με τον animus. Η αρσενική πλευρά του Ταυτού αποτελεί, πλάϊ στη θηλυκή, το Ταυτό, το οποίο περιλαμβάνει και την αρσενική και τη θηλυκή ψυχική ζωή. Επομένως, όταν έχη το Ταυτό, σαν επιφάνεια, το θηλυκό εγώ, υπάρχουν στοιχεία που δεν είναι ούτε αρσενικά ούτε θηλυκά, ή είναι και αρσενικά και θηλυκά.
Η κατάσταση του θηλυκού εγώ καθρεφτίζεται στα όνειρα. Το εγώ κάθε γυναίκας, ο εαυτός της στο όνειρο, θα είναι ένα μείγμα από διάφορα στοιχεία. Μπορεί η γυναίκα να έχη την ηλικία της, ή να είναι ντυμένη σαν teenager της εποχής της ή όπως είναι τώρα, ή να έχη ντυθή σαν μια γυναίκα την οποία θαυμάζει, ή ακόμη και σαν ένας ψευδο-άνδρας, ή σαν τη μητέρα της. Η συμπεριφορά της στο όνειρο μπορεί να ποικίλη όσο και η εμφάνισή της. Παρατηρώντας όλες αυτές τις παραλλαγές, είναι δυνατό να διαπιστώσουμε την κατάσταση του εγώ: αν βρίσκεται στο σήμερα ή αν έχη αγκιστρωθή στο παρελθόν· αν εκτείνεται προς νέες προσαρμογές, ή αν αναφέρεται σε αρνητικές, οπισθοδρομικές και κατώτερες καταστάσεις. Αυτές οι παραλλαγές των ονείρων ευαισθητοποιούν τήν ονειρευόμενη σχετικά με περιοχές του ασυνειδήτου της, που χρειάζονται προσοχή.
Το εγώ αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής. Διακρίνεται από φάσεις. Όπως λέει η Rosemary Gordon (ψυχαναλύτρια της σχολής του Jung, που εργάζεται ιδιωτικά στο Λονδίνο), το εγώ κυβερνάει, επιτυγχάνοντας την ιδιαιτερότητα και τη μοναδικότητα, ή υποκύπτει σε μια συγκεχυμένη, ακαθόριστη και διαλυμένη κατάσταση. Η θέση τού εγώ ταλαντεύεται ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο άκρα σε όλην τη διάρκεια της ζωής μας. Ελπίζεται ότι στο τέλος το εγώ θα κατoρθώση να υποκύψη συνειδητά στον θάνατο.
Πριν από τριάντα ή σαράντα χρόνια τα φύλα ήταν αυστηρά χωρισμένα, και διατηρούσαν το καθένα τη θέση του. Οι άνδρες και οι γυναίκες ήταν δύο αντίθετα είδη ανθρώπων. Εκείνον τον καιρό θεωρούσαμε φυσικό, πως ό,τι χαρακτηριζόταν θηλυκό σε έναν άνδρα ή αρσενικό σε μια γυναίκα ήταν άξιο γελοιοποίησης.. Το φάσμα, πάντως, των τρόπων συμπεριφοράς για τους άνδρες ήταν ευρύτερο, επειδή όχι μόνον περίμεναν από αυτούς να προετοιμασθούν για κάποιο επάγγελμα, αλλά έπρεπε επίσης να ξέρουν, πώς να συμπεριφερθούν στις διάφορες κοινωνικές συνθήκες. Οι γυναίκες αναμενόταν να διακριθούν, απ’ την άλλη μεριά, στην κοινωνική ζωή, και τίποτε άλλο. Η επαγγελματική ζωή δεν ήταν γενικά, εκείνον τον καιρό, γι’ αυτές. Δεν ξεύρουμε, μέχρι και σήμερα, τί τμήμα τού ιδανικού θηλυκού εγώ διαμορφώθηκε σύμφωνα με το πρότυπο της συλλογικής anima των ανδρών.
Η γυναίκα που πετύχαινε επαγγελματικά εκείνην την εποχή ήταν αυτή, που ο animus της είχε αντιμετωπίσει την πρόκληση και είχε πειθαρχηθή από το εξωτερικό, επαγγελματικό ιδεώδες. Σύμφωνα με την εμπειρία μου, όταν αντιμετωπίζω π.χ. ένα ακροατήριο, οι προκαταλήψεις μου και οι στραβές μου κρίσεις εξαφανίζονται. Όχι μόνον επειδή οι άνθρωποι απέναντί μου θα τις καταλάβουν, αλλά και επειδή ο animus λειτουργεί σωστά σε ένα τέτοιο συλλογικό κλίμα.
Όπως έχω ήδη παρουσιάσει, πολλά χαρακτηριστικά που ανήκαν στο θηλυκό εγώ, κατατάχθηκαν στη δική μας κοινωνία στην κατηγορία τού animus, και μολύνθηκαν επίσης από τον χαρακτήρα τού διαβόλου στον Χριστιανισμό. Αργά και με κόπο ανακαλούν τώρα οι γυναίκες από τον χώρο του animus εκείνα τα εξόριστα χαρακτηριστικά και τα κάνουν δικά τους, ένα μέρος τού συλλογικού τους εγώ, με σκοπό να δημιουργήσουν ένα καινούργιο σχεδόν είδος γυναίκας. Μερικές γυναίκες φαίνονται να αφομοιώνουν περισσότερα από όσα ανήκουν στο εγώ τους, άλλες πάλι όχι αρκετά.. ενώ όλο και περισσότερες απ’ αυτές κάνουν δικό τους αυτό που η ίδια η φύση θέλησε να έχουν. Άλλες όμως γυναίκες εκφράζουν καινούργια επίσης είδη συμπεριφοράς, που είναι όμως τόσο κυριευμένα από τον animus, όσο και στις μέρες μου.
Οι γυναίκες τής μορφωμένης νεώτερης γενιάς είναι γενικά ανεξάρτητες, ενεργητικές, υπερήφανες, πρόθυμες να πειραματισθούν. Ελέγχουν τον δίκαιο θυμό τους, υποστηρίζουν τις ορθές γνώμες τους, και φέρνουν αντιρρήσεις όταν χρειάζεται.. Στις μέρες μου, μια γυναίκα που θα συμπεριφερόταν μ’ αυτόν τον τρόπο, θα θεωρούνταν κυριευμένη από τον animus, και θα ενεργούσε και θα μιλούσε κατευθυνόμενη πράγματι απ’ τον συλλογικό, κοινωνικό animus. Όταν θα βρισκόταν κάτω από το βάρος αυτής της συλλογικής πίεσης, όταν θα εξέφραζε δηλ. τις θηλυκές δυνάμεις που η κοινωνία είχε αυθαίρετα συγκαταλέξει στην κατηγορία του animus, μια γυναίκα θα ήταν αναγκασμένη να λειτουργή κατευθυνόμενη ακριβώς από το σύμπλεγμα του animus, εκτελώντας τις προσταγές του, και να μην εκπληρώνη τις επιταγές τού βιολογικού της εγώ. Τα προτερήματά της, κυριαρχημένα και διαστρεβλωμένα απ’ το σύμπλεγμα του animus, θα μπορούσαν να την καταστήσουν ανίκανη στο να δημιουργή σχέσεις, να είναι, αντί ανεξάρτητη, καταπιεστική, να γίνεται, αντί ενεργητική, πανούργα, δουλοπρεπής και δειλή, αντί ικανή στον πειραματισμό, εχθρική και με αδικαιολόγητο θυμό, προκατειλημμένη μάλλον παρά ικανή να παρουσιάση την άποψή της. Και για να το πούμε απλά: Θα γινόταν ένα πρόσωπο που θα το απέρριπταν οι άλλοι, αντί για ένα πρόσωπο ικανό να φέρη αντιρρήσεις. Ο κύριος ρόλος τού animus είναι να γίνη ένα δημιουργικό εργαλείο. Ο δευτερεύων ρόλος του είναι να δίνη την απαραίτητη δύναμη σε όλες μας τις προσπάθειες. Όταν ο animus είναι υπερφορτωμένος με πράγματα που δεν του ανήκουν, παίρνει μιαν αρνητική στάση, που διασκορπίζεται παντού και καταστρέφει τις ανθρώπινες σχέσεις. Γι αυτόν τον λόγο πιστεύω, πως η γνωριμία τού animus είναι σήμερα κάτι σπουδαίο για τις γυναίκες κάθε ηλικίας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10Ο
NAOMI JAMES
Με την υποστήριξη και κατανόηση της μητέρας της πήγε να μαθητεύση κοντά σε έναν κομμωτή. Αυτό το επάγγελμα της χρησίμευσε σαν ένα εισιτήριο για την Αυστρία. Εκεί έμαθε να μιλάει γερμανικά, αποδεικνύοντας ότι όταν είχε μπροστά της έναν αντικειμενικό σκοπό και είχε πάρει μιαν απόφαση, μπορούσε να μάθη πολλά πράγματα από τους άλλους. Είχε μια ρεαλιστική αίσθηση των αναγκών της, και διάλεξε επίτηδες την Αυστρία, σαν τη χώρα που θα τη βοηθούσε να επιτύχη μια σύνδεση ανάμεσα στις καταβολές της και στην παλαιά Ευρώπη. Προφανώς το τοπίο έμοιαζε με αυτό που είχε γνωρίσει στη Νέα Ζηλανδία.
Η Naomi James έτρεφε φιλοδοξίες να διακριθή με κάποιον εντυπωσιακό τρόπο. Εντούτοις, και εξαιτίας του ερημικού περιβάλλοντος στο οποίο μεγάλωσε, είχε το μειονέκτημα να είναι υπερβολικά δειλή, και να μην έχη την ικανότητα της μικρής, καθημερινής φλυαρίας, που θα τη βοηθούσε να σχετισθή με τους ανθρώπους.. Εάν ο χαρακτήρας της ήταν πιο αδύναμος, ή εάν είχε γνωρίσει τους περισπασμούς του πολιτισμού, θα μπορούσε να είχε κυριευθή από έναν ετερόφοβο, επιθετικόν animus, ή από μιαν αυτο-υποτίμηση εξαιτίας του animus. Ίσως οι φιλοδοξίες της ήταν μια εκδήλωση αντίδρασης στην ανωνυμία της. Όταν ρωτήθηκε σχετικά, εξήγησε ότι ήταν ίσως η επιτυχία της που φρόντισε για την αντιμετώπιση, κατά κάποιον τρόπο, του προβλήματος της σχέσης της με τους άλλους ανθρώπους. Έχοντας εντούτοις πάρει την απόφαση να μην είναι δειλή, η James είχε αναπτύξει τη θέληση να αποφασίζη η ίδια για τον εαυτό της, και να διαλέγη, ιδιαιτέρως, το μέλλον της. Χαλιναγώγησε, με άλλα λόγια, ενστικτωδώς τον animus της. Αυτός ο περιορισμός τού animus τής έδωσε ενεργητικότητα και επιμονή στον σκοπό της, καθώς και το θάρρος που χρειαζόταν για να περιπλεύση μόνη της τη γη, ξεπερνώντας το ρεκόρ του Λόρδου Chichestor.
Πιστεύω πως τα πρώιμα όνειρα για επιτυχία τής James ήταν προδρομικές εκδηλώσεις του ισχυρού αρχετύπου του animus, το οποίο και έφερε στην επιφάνεια, όταν τέθηκε τελικά σε ενέργεια, τις ψυχικές ιδιότητες μιας γυναίκας, που οι ικανότητές της ξεπερνούσαν το συνηθισμένο μέτρο. Αυτό δεν εμπόδισε εντούτοις τη ρομαντική της απόφαση να παντρευτή. Πήγε από την Αυστρία στην Αγγλία, για να βρη δουλειά σε έναν ζωολογικό κήπο, επειδή αγαπούσε τα ζώα. Πηγαίνοντας εκεί, συνάντησε τυχαία έναν νέο άνδρα, που ήταν ήδη γνωστός σαν επιτυχημένος ναυτικός. Αυτός δίδαξε στην James να ταξιδεύη με ιστιοφόρο, και υποστήριξε σταθερά τη φιλοδοξία της, μόλις εκείνη την εξέφρασε, να κάνη πλέοντας μόνη της τον γύρο τού κόσμου. Χωρίς την υποστήριξή του, δεν θα τα είχε ίσως καταφέρει. Αυτός ο άνθρωπος θα πρέπη να είχε επιτύχει τη θετική σχέση του σύγχρονου άνδρα με την anima του, επειδή δεν φοβόταν την ιδιαίτερη δύναμη και επιμονή τού animus αυτής της γυναίκας.
Παρ’ όλο που δεν ήταν θρησκευόμενη με τη συμβατική έννοια, η γοητεία που ασκούσαν στην James τα στοιχεία της φύσης που βρίσκονται έξω από τον έλεγχο του ανθρώπου, την προδιέθετε για μιαν πίστη σε δυνάμεις μεγαλύτερες από τις δικές της, που αποτελεί μιαν ακόμη ένδειξη για το ότι ο animus δεν βρισκόταν στη θέση τού οδηγού. Γιατί αν βρισκόταν εκεί, θα είχε ιδιοποιηθή και τον ρόλο της ανώτερης αυθεντίας. Η Νaomi James είπε, ότι η ανώτερη αυθεντία, στην οποίαν κατέφευγε κατά τη διάρκεια των δοκιμασιών του ταξιδιού της, ήταν η πίστη της στον κόσμο των στοιχείων της φύσης, από όπου προερχόταν και το αίσθημα της ασφάλειας που είχε, καθώς και η υποστήριξη, ιδιαιτέρως, της μητέρας της. Αντλούσε, με άλλα λόγια, υποστήριξη από τη φύση και τις θηλυκές της μάλλον καταβολές, παρά από τον αρσενικό της Χριστιανικό Θεό.
Το ότι ξεπέρασε τις διάφορες αντιξοότητες με την αφοσίωση στον σκοπό της, και το ότι εκπλήρωσε τις δεσμεύσεις της απέναντι στον εαυτό της, προϋπέθετε μια δημιουργική συμμαχία καθώς και έναν συνεχιζόμενο διάλογο με τον animus. Το τεράστιο θάρρος, η φυσική δύναμη, η έμφυτη εξυπνάδα, η αγάπη για τη φύση και η φυσική της μετριοφροσύνη, της χάρισαν το όνομα που υπάρχει και στον πρόλογο του βιβλίου της, της «ιδιαίτερα διακεκριμένης γυναίκας».
Ζώντας με πληρότητα την ζωή της σύμφωνα με τις ιδιαίτερες κλίσεις της, τα αισθήματα, τα ενδιαφέροντά της, τις προτιμήσεις της, η James έγινε η επιτυχημένη γυναίκα που είναι σήμερα, μια γυναίκα που πέτυχε, χωρίς να εμφανίζεται στην πρώτη θέση ο animus της.
Χωρίς τη βοήθεια της ψυχολογίας ή της εκπαίδευσης, ή και της θρησκείας και των προκαταλήψεων του πολιτισμού, η James εκπλήρωσε το τεράστιο δυναμικό της και έγινε η γυναίκα που ήταν προορισμένη να γίνη. Είναι ένα παράδειγμα γυναίκας με πραγματικήν αυτονομία, πράγμα που μόνο μια θετική σχέση με τον animus μπορεί να δώση. Η ιστορία της υποστηρίζει την άποψή μου, ότι οι γυναίκες που είναι λιγότερο ευνοημένες από την τύχη, και που χρειάζεται να παλέψουν με τις συλλογικές ανδρικές προκαταλήψεις, μέσα στις οποίες γεννιούνται, μπορούν να δώσουν στον εαυτό τους την ώθηση να ακολουθήσουν τα αληθινά τους ένστικτα και να επιτύχουν, μέσα στα έμφυτα όρια της φύσης τους.
ANIMUS:
Η ασυνείδητη αρσενική πλευρά της προσωπικότητας μιας γυναίκας· η ψυχολογική αντιπροσώπευση των αρσενικών γονιδίων της. Μια γυναίκα συναντά το animus σαν αρσενική μορφή στα όνειρα· σαν προβολές, και θετικές και αρνητικές, σε πρόσωπα του αντιθέτου φύλου· και σαν σύνολο από επιδράσεις στην προσωπικότητα και τη συμπεριφορά της. Θετικά ο animus φέρνει αντικειμενικότητα, επιμονή και πνευματικότητα σε μια γυναίκα· αρνητικά την κάνει προκατειλημμένη, καταπιεστική και εριστική.
Μια ομάδα εικόνων ή ιδεών που συνδέονται μεταξύ τους με έναν κοινό, συγκινησιακό τόνο. Τα συμπλέγματα αποτελούν ατομικό υλικό, αλλά στη βάση κάθε συμπλέγματος βρίσκεται ένα αρχέτυπο ή μια αρχετυπική εικόνα.
ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ
Η εντόπιση ή η μεταφορά στη συνείδηση.
ΑΞΟΝΑΣ ΕΓΩ-ΤΑΥΤΟΥ
Η σχέση τού μέρους τού όλου, ή του συνειδητού μέρους της ψυχής, με την ολότητα της ψυχής.
ΕΓΩ
Ένα σύμπλεγμα ιδεών, το οποίο συνιστά το κέντρο της συνείδησης του ατόμου.
ΘΗΛΥΚΟ ΕΓΩ
Η εξωτερική εκδήλωση της θηλυκής στάσης, αντί για την ταύτιση με τον animus. Η ενεργητική π.χ. στάση αντί για την καταπιεστική, η ανεξάρτητη, αλλά και ικανή για δημιουργία σχέσεων, η κριτική, αλλά όχι και άξια να απορριφθή. Το βασικό χαρακτηριστικό του είναι, πως είναι ατομικό σε κάθε γυναίκα.
ΤΑΥΤΙΣΗ
Το να καταληφθή, να καταβροχθισθή κανείς από ένα από τα περιεχόμενα του ασυνειδήτου (π.χ. από τον animus).
ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΣΗ
Το να γίνη τελικά κανείς ο εαυτός του, με όλες τις δυνάμεις και τις αδυναμίες του. Μια διαδικασία τού να ζήση κανείς την ζωή του σε αναφορά προς το ρυθμιστικό κέντρο της ψυχής, καθώς και σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους.
ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ
Το να φέρη κανείς στη συνείδηση, μη ταυτιζόμενος μαζί του και αντίθετα προς την περίπτωση της ταυτίσεως, αυτό που είναι ασυνείδητο.
ΠΡΟΒΑΛΛΩ – ΠΡΟΒΟΛΗ
Ο εντοπισμός εσωτερικού ψυχικού υλικού επάνω σε ένα εξωτερικό γεγονός ή άτομο.
ΤΑΥΤΟ
Η οργανική αρχή της ψυχής, το αρχέτυπο της ολότητας, το οποίο υπερβαίνει το εγώ. Το Ταυτό βιώνεται σαν κάτι το διαπροσωπικό.
ΣΚΙΑ
Ένα ασυνείδητο μέρος της προσωπικότητας, που το συνειδητό εγώ τείνει να αγνοήση ή να απορρίψη. Προσωποποιείται στα όνειρα με τη μορφή προσώπων τού ιδίου φύλου με τον ονειρευόμενο. Αν και ασυνείδητη σε εμάς τους ίδιους, η σκιά μπορεί να είναι εμφανέστατη στους άλλους.
JANE WHEELWRIGHT
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9O
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9O
Ο ANIMUS ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΕΓΩ
Κάποιος είναι φυσικό να με ρωτήση σ’ αυτό το σημείο σχετικά με το θηλυκό εγώ, στο οποίο συνεχώς αναφέρομαι. Θα πρέπη να απαντήσω ότι το θηλυκό εγώ είναι ατομικό για κάθε γυναίκα. Κάποιος που θα το διαβάση αυτό, σίγουρα θα με ρωτήση επίσης, ποιο είναι το ιδανικό μου για το θηλυκό εγώ. Λοιπόν αρχίζουμε.
Μπορεί κανείς να πη ότι το εγώ είναι το κέντρο συνειδητότητας για τις γυναίκες, όπως και για τους άνδρες. Είναι το κέντρο μέσα από το οποίο κάθε εμπειρία, εξωτερική και εσωτερική, κάθε σκέψη, κάθε συλλογισμός, φιλτράρονται και προχωρούν προς την αφομοίωση και την αύξηση τής συνειδητότητας. Είναι το μέρος της ψυχής που αυτοαποκαλείται ε γ ώ. Χωρίς καθόλου εγώ, θα βρισκόταν κανείς σε ένα ψυχιατρείο, ή θα ήταν νεκρός.
Αυτό δεν σημαίνει ότι μεγάλο μέρος υλικού της ψυχής που δεν ανήκει στο εγώ, ο animus ή η anima για παράδειγμα, δεν μπορούν να μπουν στο εγώ και να φανούν σ α ν το εγώ. Όταν υπάρχει επηρεασμός από άλλα συμπλέγματα, το ε γ ώ μπορεί να περιλαμβάνη επίσης ό,τι είναι συνειδητό, ακόμη κι αν αυτό δεν του ανήκη. Γι αυτόν τον λόγο είναι δύσκολο να μιλήση κανείς γενικά για το εγώ. Υπάρχουν, εξάλλου, πολλές διαφορετικές κανονικές φάσεις στην ανάπτυξη του εγώ, και πολλές παραλλαγές, που προέρχονται από συγκρούσεις και ιδιαίτερες συνθήκες κατά την ανάπτυξη του εγώ, από την παιδική στη γεροντική ηλικία.Η σκιά είναι η άλλη πλευρά τού εγώ. Όταν λέω ότι έχω πετύχει (σε κάτι…), δεν μπορώ να ξεχάσω ότι την ίδια επίσης στιγμή έχω, κατά μιαν έννοια, αποτύχει.
Το εγώ έχει τις ρίζες του στο Ταυτό. Μπορεί ίσως κανείς να πη, ότι το Ταυτό είναι το αρχέγονο στοιχείο, που περιλαμβάνει και το εγώ. Αλλά η σύνδεση αυτών των δύο μπορεί να επιτρέψη στο Ταυτό να εμφανισθή επιφανειακά ως εγώ, προκαλώντας τη διόγκωση μάλλον του εγώ παρά την αύξηση της συνειδητότητάς του. Στη γεροντική ηλικία, ο άξονας εγώ-Ταυτού λειτουργεί σε τέτοιον βαθμό, ώστε να μπορή να πη κανείς μερικές φορές σχετικά με κάποιο σχόλιό του: «Δεν ξέρω από πού προήλθε αυτό!». Είναι σαν να ακούγεται μερικές φορές μια πιο μεγάλη ή πιο σοφή ή πιο συνειδητή φωνή μέσα από το εγώ. Αυτό είναι φυσιολογικό, αν το εγώ γνωρίζη ότι μιλάει το Ταυτό, και δεν παίρνει αυτά τα σχόλια για δικά του.
Το θηλυκό εγώ εξισορροπεί τη θηλυκή σκιά, και έχουν και τα δυό ρίζες στη θηλυκή πλευρά τού Ταυτού. Το θηλυκό εγώ μπορεί όμως καί να μπερδευτή με τον animus. Η αρσενική πλευρά του Ταυτού αποτελεί, πλάϊ στη θηλυκή, το Ταυτό, το οποίο περιλαμβάνει και την αρσενική και τη θηλυκή ψυχική ζωή. Επομένως, όταν έχη το Ταυτό, σαν επιφάνεια, το θηλυκό εγώ, υπάρχουν στοιχεία που δεν είναι ούτε αρσενικά ούτε θηλυκά, ή είναι και αρσενικά και θηλυκά.
Η κατάσταση του θηλυκού εγώ καθρεφτίζεται στα όνειρα. Το εγώ κάθε γυναίκας, ο εαυτός της στο όνειρο, θα είναι ένα μείγμα από διάφορα στοιχεία. Μπορεί η γυναίκα να έχη την ηλικία της, ή να είναι ντυμένη σαν teenager της εποχής της ή όπως είναι τώρα, ή να έχη ντυθή σαν μια γυναίκα την οποία θαυμάζει, ή ακόμη και σαν ένας ψευδο-άνδρας, ή σαν τη μητέρα της. Η συμπεριφορά της στο όνειρο μπορεί να ποικίλη όσο και η εμφάνισή της. Παρατηρώντας όλες αυτές τις παραλλαγές, είναι δυνατό να διαπιστώσουμε την κατάσταση του εγώ: αν βρίσκεται στο σήμερα ή αν έχη αγκιστρωθή στο παρελθόν· αν εκτείνεται προς νέες προσαρμογές, ή αν αναφέρεται σε αρνητικές, οπισθοδρομικές και κατώτερες καταστάσεις. Αυτές οι παραλλαγές των ονείρων ευαισθητοποιούν τήν ονειρευόμενη σχετικά με περιοχές του ασυνειδήτου της, που χρειάζονται προσοχή.
Το εγώ αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής. Διακρίνεται από φάσεις. Όπως λέει η Rosemary Gordon (ψυχαναλύτρια της σχολής του Jung, που εργάζεται ιδιωτικά στο Λονδίνο), το εγώ κυβερνάει, επιτυγχάνοντας την ιδιαιτερότητα και τη μοναδικότητα, ή υποκύπτει σε μια συγκεχυμένη, ακαθόριστη και διαλυμένη κατάσταση. Η θέση τού εγώ ταλαντεύεται ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο άκρα σε όλην τη διάρκεια της ζωής μας. Ελπίζεται ότι στο τέλος το εγώ θα κατoρθώση να υποκύψη συνειδητά στον θάνατο.
Πριν από τριάντα ή σαράντα χρόνια τα φύλα ήταν αυστηρά χωρισμένα, και διατηρούσαν το καθένα τη θέση του. Οι άνδρες και οι γυναίκες ήταν δύο αντίθετα είδη ανθρώπων. Εκείνον τον καιρό θεωρούσαμε φυσικό, πως ό,τι χαρακτηριζόταν θηλυκό σε έναν άνδρα ή αρσενικό σε μια γυναίκα ήταν άξιο γελοιοποίησης.. Το φάσμα, πάντως, των τρόπων συμπεριφοράς για τους άνδρες ήταν ευρύτερο, επειδή όχι μόνον περίμεναν από αυτούς να προετοιμασθούν για κάποιο επάγγελμα, αλλά έπρεπε επίσης να ξέρουν, πώς να συμπεριφερθούν στις διάφορες κοινωνικές συνθήκες. Οι γυναίκες αναμενόταν να διακριθούν, απ’ την άλλη μεριά, στην κοινωνική ζωή, και τίποτε άλλο. Η επαγγελματική ζωή δεν ήταν γενικά, εκείνον τον καιρό, γι’ αυτές. Δεν ξεύρουμε, μέχρι και σήμερα, τί τμήμα τού ιδανικού θηλυκού εγώ διαμορφώθηκε σύμφωνα με το πρότυπο της συλλογικής anima των ανδρών.
Η γυναίκα που πετύχαινε επαγγελματικά εκείνην την εποχή ήταν αυτή, που ο animus της είχε αντιμετωπίσει την πρόκληση και είχε πειθαρχηθή από το εξωτερικό, επαγγελματικό ιδεώδες. Σύμφωνα με την εμπειρία μου, όταν αντιμετωπίζω π.χ. ένα ακροατήριο, οι προκαταλήψεις μου και οι στραβές μου κρίσεις εξαφανίζονται. Όχι μόνον επειδή οι άνθρωποι απέναντί μου θα τις καταλάβουν, αλλά και επειδή ο animus λειτουργεί σωστά σε ένα τέτοιο συλλογικό κλίμα.
Όπως έχω ήδη παρουσιάσει, πολλά χαρακτηριστικά που ανήκαν στο θηλυκό εγώ, κατατάχθηκαν στη δική μας κοινωνία στην κατηγορία τού animus, και μολύνθηκαν επίσης από τον χαρακτήρα τού διαβόλου στον Χριστιανισμό. Αργά και με κόπο ανακαλούν τώρα οι γυναίκες από τον χώρο του animus εκείνα τα εξόριστα χαρακτηριστικά και τα κάνουν δικά τους, ένα μέρος τού συλλογικού τους εγώ, με σκοπό να δημιουργήσουν ένα καινούργιο σχεδόν είδος γυναίκας. Μερικές γυναίκες φαίνονται να αφομοιώνουν περισσότερα από όσα ανήκουν στο εγώ τους, άλλες πάλι όχι αρκετά.. ενώ όλο και περισσότερες απ’ αυτές κάνουν δικό τους αυτό που η ίδια η φύση θέλησε να έχουν. Άλλες όμως γυναίκες εκφράζουν καινούργια επίσης είδη συμπεριφοράς, που είναι όμως τόσο κυριευμένα από τον animus, όσο και στις μέρες μου.
Οι γυναίκες τής μορφωμένης νεώτερης γενιάς είναι γενικά ανεξάρτητες, ενεργητικές, υπερήφανες, πρόθυμες να πειραματισθούν. Ελέγχουν τον δίκαιο θυμό τους, υποστηρίζουν τις ορθές γνώμες τους, και φέρνουν αντιρρήσεις όταν χρειάζεται.. Στις μέρες μου, μια γυναίκα που θα συμπεριφερόταν μ’ αυτόν τον τρόπο, θα θεωρούνταν κυριευμένη από τον animus, και θα ενεργούσε και θα μιλούσε κατευθυνόμενη πράγματι απ’ τον συλλογικό, κοινωνικό animus. Όταν θα βρισκόταν κάτω από το βάρος αυτής της συλλογικής πίεσης, όταν θα εξέφραζε δηλ. τις θηλυκές δυνάμεις που η κοινωνία είχε αυθαίρετα συγκαταλέξει στην κατηγορία του animus, μια γυναίκα θα ήταν αναγκασμένη να λειτουργή κατευθυνόμενη ακριβώς από το σύμπλεγμα του animus, εκτελώντας τις προσταγές του, και να μην εκπληρώνη τις επιταγές τού βιολογικού της εγώ. Τα προτερήματά της, κυριαρχημένα και διαστρεβλωμένα απ’ το σύμπλεγμα του animus, θα μπορούσαν να την καταστήσουν ανίκανη στο να δημιουργή σχέσεις, να είναι, αντί ανεξάρτητη, καταπιεστική, να γίνεται, αντί ενεργητική, πανούργα, δουλοπρεπής και δειλή, αντί ικανή στον πειραματισμό, εχθρική και με αδικαιολόγητο θυμό, προκατειλημμένη μάλλον παρά ικανή να παρουσιάση την άποψή της. Και για να το πούμε απλά: Θα γινόταν ένα πρόσωπο που θα το απέρριπταν οι άλλοι, αντί για ένα πρόσωπο ικανό να φέρη αντιρρήσεις. Ο κύριος ρόλος τού animus είναι να γίνη ένα δημιουργικό εργαλείο. Ο δευτερεύων ρόλος του είναι να δίνη την απαραίτητη δύναμη σε όλες μας τις προσπάθειες. Όταν ο animus είναι υπερφορτωμένος με πράγματα που δεν του ανήκουν, παίρνει μιαν αρνητική στάση, που διασκορπίζεται παντού και καταστρέφει τις ανθρώπινες σχέσεις. Γι αυτόν τον λόγο πιστεύω, πως η γνωριμία τού animus είναι σήμερα κάτι σπουδαίο για τις γυναίκες κάθε ηλικίας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10Ο
NAOMI JAMES
Διάλεξα μια νεαρή γυναίκα, τη Naomi James, σαν παράδειγμά μου για το ιδεώδες της σύγχρονης γυναίκας που έχει αφομοιώσει τον animus της. Πολλές άλλες γυναίκες θα ήταν εξίσου κατάλληλες γι’ αυτό· μερικές ακόμη περισσότερο, αλλά αυτή τη γυναίκα, επειδή έχει προϊστορία και ψυχολογικό τύπο όμοια με τα δικά μου, μου είναι ευκολώτερο να την καταλάβω. Στο βιβλίο της: «Κάνοντας μόνη τον γύρο του κόσμου» (Νέα Υόρκη, Pane Publishers, 1979) μας μιλάει για το ταξίδι της – τον γύρο του κόσμου που έκανε με ένα ιστιοφόρο το 1977. Χρειάσθηκαν εννέα ακριβώς μήνες για να περιπλεύση τη γη, ένα σημαντικό χρονικό διάστημα, αν κρίνουμε από το τί προήλθε από αυτό. Το πιο σπουδαίο είναι, ότι δεν αναφέρει καθόλου στο βιβλίο της, πως είχε ονομασθή «Κυβερνήτις της Τάξεως της Βρετανικής Αυτοκρατορίας» από τη Βασίλισσα Ελισάβετ ΙΙ για το επίτευγμά της. Για μια άγνωστη Νεοζηλανδή, μια τέτοια τιμή από τη βασίλισσα θα έπρεπε να θεωρηθή άξια αναφοράς. Αντίθετα, η Naomi είχε μάλλον την τάση να κατηγορή τον εαυτό της, να επικρίνη τις αδυναμίες της και να ευλογή την καλή της τύχη μάλλον, παρά να καυχιέται για τις επιτυχίες της. Τις άφηνε να μιλάνε μόνες τους γι’ αυτήν. Μ’ αυτόν τον τρόπο απέφυγε να πιαστή στην παγίδα του δημοσίου επαίνου, και δεν έπεφτε στην απάτη του animus, από την οποία και κινδυνεύουν πολλές γυναίκες που πλησιάζουν τη διάκριση σε έναν από τους, ονομαζόμενους, ανδρικούς τομείς.
Η Naomi James μεγάλωσε στο έρημο, χωρίς αποίκους εσωτερικό της Νέας Ζηλανδίας μέχρι τα δώδεκα χρόνια της. Αγαπούσε τα ανυπότακτα φυσικά στοιχεία στο ερημικό της περιβάλλον, και τη βοηθούσε μια ασυνήθιστη αίσθηση της αντικειμενικής πραγματικότητας των σκέψεών της. Αυτές οι σκέψεις που την απορροφούσαν, καθώς και τα ενδιαφέροντά της, αυξήθηκαν από το εντατικό διάβασμά της, μια συνήθεια όπου την ενθάρρυναν οι γονείς της, και η οποία την έβγαζε από την ζωή των αποίκων της μικρής επαρχιακής πόλης, μέσα στην οποία είχε γεννηθή. Οι σκέψεις της, που είχαν τραφή από τη μοναχική ζωή της, έπαιρναν προτεραιότητα απέναντι σ’ αυτό που προσπαθούσαν οι δάσκαλοι να τη διδάξουν, και τη βοήθησαν να αναπτύξη μιαν έντονη επιθυμία να είναι διαφορετική από τους άλλους. Αναγκάστηκε τελικά να εγκαταλείψη το σχολείο.Με την υποστήριξη και κατανόηση της μητέρας της πήγε να μαθητεύση κοντά σε έναν κομμωτή. Αυτό το επάγγελμα της χρησίμευσε σαν ένα εισιτήριο για την Αυστρία. Εκεί έμαθε να μιλάει γερμανικά, αποδεικνύοντας ότι όταν είχε μπροστά της έναν αντικειμενικό σκοπό και είχε πάρει μιαν απόφαση, μπορούσε να μάθη πολλά πράγματα από τους άλλους. Είχε μια ρεαλιστική αίσθηση των αναγκών της, και διάλεξε επίτηδες την Αυστρία, σαν τη χώρα που θα τη βοηθούσε να επιτύχη μια σύνδεση ανάμεσα στις καταβολές της και στην παλαιά Ευρώπη. Προφανώς το τοπίο έμοιαζε με αυτό που είχε γνωρίσει στη Νέα Ζηλανδία.
Η Naomi James έτρεφε φιλοδοξίες να διακριθή με κάποιον εντυπωσιακό τρόπο. Εντούτοις, και εξαιτίας του ερημικού περιβάλλοντος στο οποίο μεγάλωσε, είχε το μειονέκτημα να είναι υπερβολικά δειλή, και να μην έχη την ικανότητα της μικρής, καθημερινής φλυαρίας, που θα τη βοηθούσε να σχετισθή με τους ανθρώπους.. Εάν ο χαρακτήρας της ήταν πιο αδύναμος, ή εάν είχε γνωρίσει τους περισπασμούς του πολιτισμού, θα μπορούσε να είχε κυριευθή από έναν ετερόφοβο, επιθετικόν animus, ή από μιαν αυτο-υποτίμηση εξαιτίας του animus. Ίσως οι φιλοδοξίες της ήταν μια εκδήλωση αντίδρασης στην ανωνυμία της. Όταν ρωτήθηκε σχετικά, εξήγησε ότι ήταν ίσως η επιτυχία της που φρόντισε για την αντιμετώπιση, κατά κάποιον τρόπο, του προβλήματος της σχέσης της με τους άλλους ανθρώπους. Έχοντας εντούτοις πάρει την απόφαση να μην είναι δειλή, η James είχε αναπτύξει τη θέληση να αποφασίζη η ίδια για τον εαυτό της, και να διαλέγη, ιδιαιτέρως, το μέλλον της. Χαλιναγώγησε, με άλλα λόγια, ενστικτωδώς τον animus της. Αυτός ο περιορισμός τού animus τής έδωσε ενεργητικότητα και επιμονή στον σκοπό της, καθώς και το θάρρος που χρειαζόταν για να περιπλεύση μόνη της τη γη, ξεπερνώντας το ρεκόρ του Λόρδου Chichestor.
Πιστεύω πως τα πρώιμα όνειρα για επιτυχία τής James ήταν προδρομικές εκδηλώσεις του ισχυρού αρχετύπου του animus, το οποίο και έφερε στην επιφάνεια, όταν τέθηκε τελικά σε ενέργεια, τις ψυχικές ιδιότητες μιας γυναίκας, που οι ικανότητές της ξεπερνούσαν το συνηθισμένο μέτρο. Αυτό δεν εμπόδισε εντούτοις τη ρομαντική της απόφαση να παντρευτή. Πήγε από την Αυστρία στην Αγγλία, για να βρη δουλειά σε έναν ζωολογικό κήπο, επειδή αγαπούσε τα ζώα. Πηγαίνοντας εκεί, συνάντησε τυχαία έναν νέο άνδρα, που ήταν ήδη γνωστός σαν επιτυχημένος ναυτικός. Αυτός δίδαξε στην James να ταξιδεύη με ιστιοφόρο, και υποστήριξε σταθερά τη φιλοδοξία της, μόλις εκείνη την εξέφρασε, να κάνη πλέοντας μόνη της τον γύρο τού κόσμου. Χωρίς την υποστήριξή του, δεν θα τα είχε ίσως καταφέρει. Αυτός ο άνθρωπος θα πρέπη να είχε επιτύχει τη θετική σχέση του σύγχρονου άνδρα με την anima του, επειδή δεν φοβόταν την ιδιαίτερη δύναμη και επιμονή τού animus αυτής της γυναίκας.
Παρ’ όλο που δεν ήταν θρησκευόμενη με τη συμβατική έννοια, η γοητεία που ασκούσαν στην James τα στοιχεία της φύσης που βρίσκονται έξω από τον έλεγχο του ανθρώπου, την προδιέθετε για μιαν πίστη σε δυνάμεις μεγαλύτερες από τις δικές της, που αποτελεί μιαν ακόμη ένδειξη για το ότι ο animus δεν βρισκόταν στη θέση τού οδηγού. Γιατί αν βρισκόταν εκεί, θα είχε ιδιοποιηθή και τον ρόλο της ανώτερης αυθεντίας. Η Νaomi James είπε, ότι η ανώτερη αυθεντία, στην οποίαν κατέφευγε κατά τη διάρκεια των δοκιμασιών του ταξιδιού της, ήταν η πίστη της στον κόσμο των στοιχείων της φύσης, από όπου προερχόταν και το αίσθημα της ασφάλειας που είχε, καθώς και η υποστήριξη, ιδιαιτέρως, της μητέρας της. Αντλούσε, με άλλα λόγια, υποστήριξη από τη φύση και τις θηλυκές της μάλλον καταβολές, παρά από τον αρσενικό της Χριστιανικό Θεό.
Το ότι ξεπέρασε τις διάφορες αντιξοότητες με την αφοσίωση στον σκοπό της, και το ότι εκπλήρωσε τις δεσμεύσεις της απέναντι στον εαυτό της, προϋπέθετε μια δημιουργική συμμαχία καθώς και έναν συνεχιζόμενο διάλογο με τον animus. Το τεράστιο θάρρος, η φυσική δύναμη, η έμφυτη εξυπνάδα, η αγάπη για τη φύση και η φυσική της μετριοφροσύνη, της χάρισαν το όνομα που υπάρχει και στον πρόλογο του βιβλίου της, της «ιδιαίτερα διακεκριμένης γυναίκας».
Ζώντας με πληρότητα την ζωή της σύμφωνα με τις ιδιαίτερες κλίσεις της, τα αισθήματα, τα ενδιαφέροντά της, τις προτιμήσεις της, η James έγινε η επιτυχημένη γυναίκα που είναι σήμερα, μια γυναίκα που πέτυχε, χωρίς να εμφανίζεται στην πρώτη θέση ο animus της.
Χωρίς τη βοήθεια της ψυχολογίας ή της εκπαίδευσης, ή και της θρησκείας και των προκαταλήψεων του πολιτισμού, η James εκπλήρωσε το τεράστιο δυναμικό της και έγινε η γυναίκα που ήταν προορισμένη να γίνη. Είναι ένα παράδειγμα γυναίκας με πραγματικήν αυτονομία, πράγμα που μόνο μια θετική σχέση με τον animus μπορεί να δώση. Η ιστορία της υποστηρίζει την άποψή μου, ότι οι γυναίκες που είναι λιγότερο ευνοημένες από την τύχη, και που χρειάζεται να παλέψουν με τις συλλογικές ανδρικές προκαταλήψεις, μέσα στις οποίες γεννιούνται, μπορούν να δώσουν στον εαυτό τους την ώθηση να ακολουθήσουν τα αληθινά τους ένστικτα και να επιτύχουν, μέσα στα έμφυτα όρια της φύσης τους.
ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ
ANIMA:
Η ασυνείδητη θηλυκή πλευρά της προσωπικότητας ενός άνδρα· η ψυχολογική αντιπροσώπευση των θηλυκών γονιδίων του. Ένας άνδρας συναντά την anima σαν θηλυκή μορφή στα όνειρα· σαν προβολές, και θετικές και αρνητικές, σε πρόσωπα του αντίθετου φύλου· και σαν σύνολο από επιδράσεις, στην προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του. Σαν θετική η anima κάνει έναν άνδρα στοργικό και ικανό να δημιουργή σχέσεις, σαν αρνητική τον κάνει ευερέθιστο και ασταθή.
Η ασυνείδητη θηλυκή πλευρά της προσωπικότητας ενός άνδρα· η ψυχολογική αντιπροσώπευση των θηλυκών γονιδίων του. Ένας άνδρας συναντά την anima σαν θηλυκή μορφή στα όνειρα· σαν προβολές, και θετικές και αρνητικές, σε πρόσωπα του αντίθετου φύλου· και σαν σύνολο από επιδράσεις, στην προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του. Σαν θετική η anima κάνει έναν άνδρα στοργικό και ικανό να δημιουργή σχέσεις, σαν αρνητική τον κάνει ευερέθιστο και ασταθή.
ANIMUS:
Η ασυνείδητη αρσενική πλευρά της προσωπικότητας μιας γυναίκας· η ψυχολογική αντιπροσώπευση των αρσενικών γονιδίων της. Μια γυναίκα συναντά το animus σαν αρσενική μορφή στα όνειρα· σαν προβολές, και θετικές και αρνητικές, σε πρόσωπα του αντιθέτου φύλου· και σαν σύνολο από επιδράσεις στην προσωπικότητα και τη συμπεριφορά της. Θετικά ο animus φέρνει αντικειμενικότητα, επιμονή και πνευματικότητα σε μια γυναίκα· αρνητικά την κάνει προκατειλημμένη, καταπιεστική και εριστική.
ΑΡΧΕΤΥΠΑ
Παγκόσμια ενστικτώδη πρότυπα, που είναι κοινά στο ανθρώπινο γένος, και που δεν είναι δυνατόν να παρατηρηθούν παρά μόνο σε εικόνες. Τα αρχέτυπα δεν είναι κληρονομημένες εικόνες. Είναι η τάση να δομηθή η εμπειρία σύμφωνα με ορισμένους τρόπους (δεν υπάρχει π.χ. κληρονομημένη εικόνα για τη μητέρα, αλλά υπάρχει μια παγκόσμια τάση για σχηματισμό μιας εικόνας της μητέρας από την εμπειρία του παιδιού). Συναντάμε αρχετυπικές εικόνες στα παγκόσμια στοιχεία των μύθων, της θρησκείας, των θρύλων, των παραμυθιών, του λαογραφικού υλικού. Έχει λεχθή ότι τα αρχέτυπα είναι το κοινό υπόβαθρο, που βρίσκεται στη βάση όλων των πραγμάτων.
ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΠαγκόσμια ενστικτώδη πρότυπα, που είναι κοινά στο ανθρώπινο γένος, και που δεν είναι δυνατόν να παρατηρηθούν παρά μόνο σε εικόνες. Τα αρχέτυπα δεν είναι κληρονομημένες εικόνες. Είναι η τάση να δομηθή η εμπειρία σύμφωνα με ορισμένους τρόπους (δεν υπάρχει π.χ. κληρονομημένη εικόνα για τη μητέρα, αλλά υπάρχει μια παγκόσμια τάση για σχηματισμό μιας εικόνας της μητέρας από την εμπειρία του παιδιού). Συναντάμε αρχετυπικές εικόνες στα παγκόσμια στοιχεία των μύθων, της θρησκείας, των θρύλων, των παραμυθιών, του λαογραφικού υλικού. Έχει λεχθή ότι τα αρχέτυπα είναι το κοινό υπόβαθρο, που βρίσκεται στη βάση όλων των πραγμάτων.
Μια ομάδα εικόνων ή ιδεών που συνδέονται μεταξύ τους με έναν κοινό, συγκινησιακό τόνο. Τα συμπλέγματα αποτελούν ατομικό υλικό, αλλά στη βάση κάθε συμπλέγματος βρίσκεται ένα αρχέτυπο ή μια αρχετυπική εικόνα.
ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗ
Η εντόπιση ή η μεταφορά στη συνείδηση.
ΑΞΟΝΑΣ ΕΓΩ-ΤΑΥΤΟΥ
Η σχέση τού μέρους τού όλου, ή του συνειδητού μέρους της ψυχής, με την ολότητα της ψυχής.
ΕΓΩ
Ένα σύμπλεγμα ιδεών, το οποίο συνιστά το κέντρο της συνείδησης του ατόμου.
ΘΗΛΥΚΟ ΕΓΩ
Η εξωτερική εκδήλωση της θηλυκής στάσης, αντί για την ταύτιση με τον animus. Η ενεργητική π.χ. στάση αντί για την καταπιεστική, η ανεξάρτητη, αλλά και ικανή για δημιουργία σχέσεων, η κριτική, αλλά όχι και άξια να απορριφθή. Το βασικό χαρακτηριστικό του είναι, πως είναι ατομικό σε κάθε γυναίκα.
ΤΑΥΤΙΣΗ
Το να καταληφθή, να καταβροχθισθή κανείς από ένα από τα περιεχόμενα του ασυνειδήτου (π.χ. από τον animus).
ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΣΗ
Το να γίνη τελικά κανείς ο εαυτός του, με όλες τις δυνάμεις και τις αδυναμίες του. Μια διαδικασία τού να ζήση κανείς την ζωή του σε αναφορά προς το ρυθμιστικό κέντρο της ψυχής, καθώς και σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους.
ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ
Το να φέρη κανείς στη συνείδηση, μη ταυτιζόμενος μαζί του και αντίθετα προς την περίπτωση της ταυτίσεως, αυτό που είναι ασυνείδητο.
ΠΡΟΒΑΛΛΩ – ΠΡΟΒΟΛΗ
Ο εντοπισμός εσωτερικού ψυχικού υλικού επάνω σε ένα εξωτερικό γεγονός ή άτομο.
ΤΑΥΤΟ
Η οργανική αρχή της ψυχής, το αρχέτυπο της ολότητας, το οποίο υπερβαίνει το εγώ. Το Ταυτό βιώνεται σαν κάτι το διαπροσωπικό.
ΣΚΙΑ
Ένα ασυνείδητο μέρος της προσωπικότητας, που το συνειδητό εγώ τείνει να αγνοήση ή να απορρίψη. Προσωποποιείται στα όνειρα με τη μορφή προσώπων τού ιδίου φύλου με τον ονειρευόμενο. Αν και ασυνείδητη σε εμάς τους ίδιους, η σκιά μπορεί να είναι εμφανέστατη στους άλλους.
Τ Ε Λ Ο Σ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου