Στον σύνδεσμο που προτείνουμε στο κάτω μέρος αυτού του σύντομου σχολίου, ασχολείται με τη λεγόμενη "philosophia perennis", περιγράφοντας το περιεχόμενό της και τις ιστορικές διαδρομές ξεκινώντας από τον ανθρωπισμό. Από τον Γέμιστο Πλήθωνα μέχρι την ομάδα του Εράνου, η ιστορία της αναγεννησιακής επιστροφής στον Πλάτωνα μή-χριστιανό ανασυντίθεται συνοπτικά, πάνω στο κύμα του «ουμανιστικού νεοπαγανισμού», αφού οι μεγάλοι Πατερικοί της Εκκλησίας είχαν συστηματοποιήσει, στο πλαίσιο της Αποκάλυψης, τον Πλάτωνα χριστιανό «προετοιμαστή ειδωλολατρών για το Ευαγγέλιο» στο σημείο της προνοητικής συνάντησης μεταξύ Ιερουσαλήμ και Αθήνας (και Ρώμης).
Δυστυχώς, μεταξύ του δέκατου πέμπτου και του δέκατου έκτου αιώνα, όταν άρχισε το έργο της αποχριστιανοποίησης της αρχαίας κληρονομιάς, η Εκκλησία δεν είχε άλλους Πατέρες στη διάθεσή της και, αντιμέτωπη με την αυξανόμενη παλίρροια του ουμανιστικού πολιτισμού συνυφασμένου με τον Νεοπλατωνισμό και τον Ερμητισμό, στους οποίους, όπως έδειξαν οι πιο πρόσφατες μελέτες, ο Λούθηρος ήταν επίσης υπόχρεος, κλείστηκε σε μια άμυνα του Τριδέντου βασισμένη εξ ολοκλήρου στον Θωμισμό, αλλά ξεχνώντας ότι ο Ακινάτης εξαρτιόταν, στη βασική δομή της σκέψης του, από τον χριστιανικό νεοπλατωνισμό του Αυγουστίνου και του Διονυσίου του ψευδοαρεοπαγίτη, που του επέτρεψε να εναρμονίσει τον αριστοτελισμό, τον οποίο η Εκκλησία της εποχής του δικαίως υποπτευόταν έντονα, με την Αποκάλυψη. Ήταν ένα κλείσιμο εκείνη την εποχή, ίσως αναγκαίο και αναπόφευκτο, αλλά που έπρεπε να ξεπεραστεί. Στον εικοστό αιώνα, η λεγόμενη Nouvelle Théologie προσπάθησε να προχωρήσει πέρα από τον υποβαθμισμένο σχολαστικισμό για να ανακτήσει την πατερική κληρονομιά. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Henry-Marie de Lubac, ένας από τους νέους θεολόγους, μίλησε για την αναγεννησιακή επανεμφάνιση του πλατωνισμού ως την «ημιτελή αυγή της Αναγέννησης» για να δείξει την εκτροπή που έλαβε χώρα, με και μετά τον Pico della Mirandola και τον Marsilio Ficino, στην προσέγγιση της «philosophia perennis».
Μια προσέγγιση που αντί να μας δώσει πίσω, όπως έκαναν οι Πατέρες της Εκκλησίας, τίς χριστιανικές διαισθήσεις του Πλάτωνα, ante litteram, εξαγνίζοντας τη σκέψη του γιά να την μπολιάσει στο στερεό δέντρο της βιβλικής Σοφίας, είχε ως αποτέλεσμα τον Διαφωτισμό και τον Τεκτονισμό λόγω της σχετικοποίησης της Αρχικής και Παγκόσμιας Παράδοσης του Λόγου που μειώθηκε, με αυτόν τον τρόπο, σε μια απλή ακτίνα με άλλες που συγκλίνουν προς το κέντρο του τροχού που δεν αποτελείται πλέον από τον χριστιανικό Λόγο αλλά από μιά ανώνυμη «Αρχέγονη παράδοση» αγκιστρωμένη από κάθε συγκεκριμενοποίηση μέχρι του σημείου να μειώνει το κεντρικό γεγονός της Ενσάρκωσης, το οποίο, είτε μας αρέσει είτε όχι, είναι ο Άξονας του κόσμου και της ιστορίας.
Η Nouvelle Théologie ενέπνευσε τη Β ́ Βατικανή Σύνοδο με αυτή την πρόθεση να ξεπεράσει τον σχολαστικισμό και να επιστρέψει στους μεγάλους Πατερικούς. Αλλά προφανώς δεν πήγαν όλα με τον σωστό τρόπο και οι ελπίδες του εικοστού αιώνα ναυάγησαν σε ένα σκοτείνιασμα της πίστης αντί στην αναζωογόνησή της. Όπως είπε ο Παύλος VI, ενώ περίμενε μια νέα Πεντηκοστή, ο καπνός του Σατανά εν τω μεταξύ διαπέρασε το Ναό. Ωστόσο, είναι απατηλό να πιστεύουμε ότι η απλή Τριδέντια και σχολαστική αποκατάσταση θα επέτρεπε να ξεπεραστεί η σημερινή κρίση της Εκκλησίας. Στο σημείο που βρισκόμαστε, παραμένει – και είναι θεμελιώδες – η ραχοκοκαλιά της Θείας Ευχαριστίας που συνεχίζει να μας δίνει η Εκκλησία, διότι όπως μας έχουν υποσχεθεί, δεν θα αποτύχει ποτέ, αλλά πρέπει να σημειώσουμε ότι οποιαδήποτε εκκλησιαστική πνευματική αναγέννηση μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο από τον Θεό. Στους καιρούς και τους τρόπους που έχει ήδη καθιερώσει.
Luigi Copertino
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου