Αγ. Γρηγόριος Νύσσης - Λόγος Κατηχητικός Ο Μέγας (40)

Συνέχεια από: Τετάρτη 12 Ιανουαρίου 2022

ΛΟΓΟΣ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ

Κεφάλαιο 40

1. Δεν νομίζω όμως ότι με όσα ελέχθησαν έως τώρα είναι πλήρης (αυτάρκης) η διδασκαλία της κατηχήσεως. Πρέπει δηλαδή, νομίζω, να εξετάζουμε και το τι ακολουθεί μετά το βάπτισμα, πράγμα το οποίον πολλοί από τους προσερχομένους εις την χάριν του μυστηρίου παραβλέπουν, εξαπατώντες εαυτούς και φαινομενικώς μόνον αναγεννώμενοι, όχι δε πραγματικώς. Διότι η μεταποίησις της ζωής ημών, η πραγματοποιουμένη δια της αναγεννήσεως, δεν θα ήταν μεταποίησις εάν εμέναμε εκεί όπου είμεθα. Δεν γνωρίζω πως είναι δυνατόν να νομίσουμε ότι έχει γίνει άλλος εκείνος ο οποίος μένει στην ίδια κατάσταση, χωρίς να έχει αλλάξει κανένα από τα χαρακτηριστικά του. Είναι σε όλους φανερό ότι η σωτηριώδης αυτή γέννησις προσλαμβάνεται δια τον ανακαινισμό και την μετατροπή της φύσεως ημών. Πλην όμως η ανθρωπότης καθ’ εαυτήν δεν επιδέχεται μεταβολή εκ του βαπτίσματος, ούτε δε το λογικόν ούτε το διανοητικόν ούτε το γνωστικόν ούτε άλλο από τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσεως μεταβάλλεται. Διότι αν μετεβάλλετο κάποιο από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της φύσεως, η μετατροπή θα ήταν προς το χειρότερο.

2. Εάν λοιπόν η άνωθεν γέννησις είναι αναστοιχείωσις του ανθρώπου, τα ιδιαίτερα δε χαρακτηριστικά του ανθρώπου δεν επιδέχονται μεταβολή, τότε πρέπει να σκεφθούμε τι χρειάζεται να αλλάξει (μεταποιηθεί) ώστε η χάρις της αναγεννήσεως να είναι εντελής (πλήρης). Είναι φανερό ότι η μετάβασις προς το καλύτερον γίνεται, όταν εξαλειφθούν τα πονηρά γνωρίσματα της φύσεως ημών.

3. Επομένως εάν, καθώς λέγει ο προφήτης, λουσθέντες εις το μυστηριακόν τούτο λουτρόν, γίνουμε καθαροί κατά τις προαιρέσεις μας, αποπλύναντες τις πονηριάς των ψυχών, τότε έχουμε γίνει καλύτεροι και έχουμε στραφεί (μεταποιηθεί) προς το καλύτερον. Εάν όμως το μεν ύδωρ του μυστηρίου λούσει το σώμα, η δε ψυχή δεν απαλείψει τις κηλίδες των παθών, αλλά ο μετά το βάπτισμα βίος είναι ο ίδιος με τον προ του βαπτίσματος, τότε καίτοι είναι παράτολμον, όμως θα είπω και δεν θα διστάσω, ότι στην περίπτωσιν αυτών το ύδωρ του μυστηρίου είναι απλούν ύδωρ, διότι η χάρις του αγίου Πνεύματος δεν επεφάνη εις τον βαπτιζόμενον, εφ’ όσον όχι μόνον με το αίσχος του θυμού εξευτελίζει την θείαν εικόνα, ή με το πάθος της πλεονεξίας και με την ακόλαστον και διεφθαρμένην διάνοια, με την μεγαλομανία και τον φθόνον και την υπερηφάνεια, αλλά και τα εξ αδικίας κέρδη μένουν εις αυτόν και η εκ μοιχείας αποκτηθείσα γυνή υπηρετεί τις ηδονές του.

4. Εάν αυτές οι κακίες παρακολουθούν τον βίον του βαπτίσματος και προ και μετά ταύτα δεν είναι δυνατόν να δει αυτός ο οποίος βλέπει τον ίδιον όπως και πριν, κατά τί έχει αλλάξει. Ο αδικημένος, ο συκοφαντημένος, ο εκ της περιουσίας του εξωσθείς δεν βλέπουν εφ’ εαυτών καμμίαν μεταβολήν στον λεγόμενον ως αναγεννηθέντα. Δεν άκουσαν και από αυτόν την φωνήν του Ζακχαίου, ότι «αν έχει τύχει και συκοφάντησα κάποιον με σκοπό να τον καταχραστώ, θα του το ανταποδώσω στο τετραπλάσιο».  Όσα ελεγαν δι’ αυτόν προ του βαπτίσματος τα ίδια εκφράζουν και τώρα περί αυτού, με τα ίδια ονόματα τον περιγράφουν, πλεονέκτην, επιθυμητήν των ξένων πραγμάτων, διασκεδάζοντα με τις ανθρώπινες συμφορές.

5. Εκείνος λοιπόν ο οποίος, ενώ συνεχίζει την ζωήν του με τον ίδιον τρόπον, έπειτα διατυμπανίζει την μεταστροφήν του προς το καλόν διά του βαπτίσματος, ας ακούσει την φωνή του Παύλου, «Διότι εάν κανείς νομίζει, ότι είναι κάτι τι, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτε, αυτός εξαπατά και πλανά τον εαυτόν του». Διότι δεν είσαι ό,τι δεν έγινες. Περί των αναγεννηθέντων λέγει το Ευαγγέλιον· «ὅσοι δὲ ἔλαβον αὐτόν, ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι». Το δε τέκνον κάποιου είναι πάντως ομογενές με τον γεννήτορά του.

6. Εάν λοιπόν έλαβες τον Θεόν και έγινες τέκνον του Θεού, δείξε δια της προαιρέσεως τον εν σοι όντα Θεόν. Δείξε δια του εαυτού σου τον γεννήτορα. Η προς τον Θεόν οικειότητα τού γενομένου υιού του Θεού πρέπει να δειχθεί με τα χαρακτηριστικά εκ των οποίων γνωρίζομεν τον Θεόν.«Εκείνος ανοίγει την χείρα και πληροί την επιθυμία την επιθυμία κάθε ζωντανού όντος», υπερβαίνει ανομίες, μετανοεί επί κακίες. «Αγαθός ο Κύριος προς όλους», «μὴ ὀργὴν ἐπάγων καθ᾿ ἑκάστην ἡμέραν», «ευθύς Κύριος ο Θεός και δεν υπάρχει σ' αυτόν αδικία», και όσα άλλα τοιαύτα σποραδικώς διδασκόμεθα από την Γραφήν. Εάν βρίσκεσαι σε αυτά, έγινες αληθώς τέκνον του Θεού. Εάν δε εξακολουθείς να έχεις τα γνωρίσματα της κακίας, μάταια διατυμπανίζεις ότι έλαβες την άνωθεν γέννησιν. Θα σου πει η προφητεία, ότι «υιός ανθρώπου είσαι, όχι υιός υψίστου, που αγαπάς τη ματαιότητα και ζητείς το ψεύδος». Δεν έμαθες ότι ο άνθρωπος δεν γίνεται κατ’ άλλον τρόπον υιός του Θεού εκτός εάν γίνει όσιος;

7. Σε τούτα είναι ανάγκη να προσθέσουμε και τα υπόλοιπα, ότι ούτε τα αγαθά, τα οποία συμφώνως με τις επαγγελίες θα προσφερθούν σε εκείνους οι οποίοι έζησαν καλώς, είναι τοιαύτα ώστε να δύνανται να περιγραφούν. Πώς είναι δυνατόν πράγματι να περιγραφούν αυτά που οφθαλμός δεν είδε και αυτί δεν άκουσε και σε καρδιά ανθρώπου δεν ανέβηκαν; Ούτε πάλιν η θλιβερά ζωή την οποίαν θα έχουν οι αμαρτωλοί έχει ομοιότητα με όσα μας θλίβουν στην επίγειο ζωή. Άλλα και αν ονομασθεί κάτι από τα εκεί κολαστήρια με τα εδώ γνωστά ονόματα, δεν θα έχει μικρά διαφορά. Όταν ακούεις πυρ, διδάχθηκες να εννοείς κάτι διαφορετικό από το γνωστό, εκ του ότι σε εκείνο το πυρ υπάρχει κάτι το οποίον δεν υπάρχει σε τούτο εδώ. Διότι εκείνο μεν το πυρ δεν σβήνεται, δια τούτο όμως εδώ έχουν βρεθεί από την πείρα πολλά μέσα να σβήνεται, πολλή δε διαφορά υπάρχει μεταξύ του σβηνομένου πυρός και εκείνου το οποίον δεν επιδέχεται σβέσιν. Επομένως το πυρ αυτό είναι κάτι άλλο και όχι όπως τούτο. Όταν πάλιν ακούσεις σκώληκα, μη φέρεις στην σκέψιν λόγω της ομωνυμίας κάτι παρόμοιο με το επίγειο τούτο θηρίο. Διότι η προσθήκη του ότι είναι ατελεύτητος άλλην φύσιν υπονοεί παρά την γνώστην.

8. Επειδή λοιπόν ταύτα πάντα περιέχονται μέσα εις την ελπίδα της μετά ταύτα ζωής, αναφυόμενα καταλλήλως από την προαίρεσιν εκάστου εις τον βίον κατά την δίκαιον κρίσιν του Θεού, θα ήταν ενδεικτικό σωφροσύνης από μέρους μας, να μην αποβλέπουμε εις το παρόν αλλά εις τον μέλλον να καταβάλλουμε τις ρίζες της ανεκφράστου μακαριότητος, εις την βραχεία τούτην και πρόσκαιρον ζωήν και δια της αγαθής προαιρέσεως να αποξενώνωμεθα από την πείραν των κακών, τώρα μεν κατά τον παρόντα βίον μετά ταύτα δε κατά την αιωνίαν ανταπόδοσιν. 

                           ΤΕΛΟΣ