π. Νικόλαος Λουδοβίκος: Η ασκητική ανθρωπολογία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά

 

π. Νικόλαος Λουδοβίκος: Η ασκητική ανθρωπολογία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά α

https://www.youtube.com/watch?v=-LhiNG2iADY

Ὁμιλία στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Δράμας, κατά τόν Κατανυκτικό Ἑσπερινό την Β΄ Κυριακή τῶν Νηστειῶν, 16 Μαρτίου 2025. Ὁμιλητής ὁ Αἰδεσιμολογιώτατος πρωτοπρεσβύτερος π. Νικόλαος Λουδοβίκος, καθηγητής τοῦ Παιδαγωγικοῦ Τμήματος τοῦ Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων, μέ θέμα: Ἡ ἀσκητική ἀνθρωπολογία τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ.

…Θα ήθελα να σας πω δυο λόγια κατ’ αρχήν, για το τι πράγμα είναι η άσκηση. Είναι θέμα σοβαρό, διότι συνήθως, μιλώντας για άσκηση, έχουμε στο νου μας κάτι αρνητικό, έτσι δεν είναι; Υπάρχει κάτι που δεν πρέπει να κάνεις. Γιατί δεν πρέπει να το κάνεις αυτό το πράγμα, έτσι δεν είναι; Αφού όλα τα πράγματα τα έχει φτιάξει ο Θεός. Για τους αρχαίους φιλοσόφους, ας αρχίσουμε από κει, γιατί μιλάνε και αυτοί για άσκηση, για πολλή άσκηση μάλιστα, τα πράγματα είναι απλά. Κάνει κανείς άσκηση, επειδή πρέπει να μειώσει ή να εξαφανίσει, αυτό που είναι το κατώτερο στοιχείο μέσα του, δηλαδή το σώμα, τα συναισθήματα, τις επιθυμίες του. Το παθητικό της ψυχής, όπως λέμε, και το επιθυμητικό, και να παραμείνει μόνο ο νους, ο στοχασμός, η σκέψη, η θεωρία, διότι μόνο αυτό είναι θεοειδές στον άνθρωπο, είναι κομμάτι του Θεού για την πλατωνική παράδοση. Άρα πρέπει να τον βοηθήσουμε να επιστρέψει απ’ όπου ξεκίνησε, όπως το λέει ένας νεοπλατωνικός μεγάλος. Ο πλατωνισμός κρατάει χίλια χρόνια. Πλατωνισμός, μέσος πλατωνισμός, νεοπλατωνισμός, σχεδόν χίλια χρόνια. Ένας από τους τελευταίους, ο Πλωτίνος, λέει γιατί κάνουμε άσκηση; Γιατί χρειάζεται να «πειράσθαι το εν εμοί θείον ενώσθαι τω εν τω παντί θείον». ότι είναι θείο μέσα μας, να το ενώσουμε με αυτό που είναι θείο έξω μας. Τι είναι θείο μέσα μας; Απάντηση: τίποτα. Η χριστιανική απάντηση είναι τίποτα. Δεν υπάρχει τίποτα θείο μέσα μας. Υπάρχει η εικόνα του Θεού, η οποία προσέξτε, αναφέρεται και στην ψυχή, και στο σώμα, έτσι. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς λέει το συναμφότερον είναι η εικόνα της ψυχής και του σώματος. Και έχει με τον τρόπο αυτό ο άνθρωπος την εικόνα στην σωματοψυχικότητα του. Δεν είναι μόνο η ψυχή εικόνα του Θεού. Είναι και το σώμα εικόνα του Θεού. Γιατί; Διότι ο άνθρωπος είναι σώμα και ψυχή. Επομένως, δεν μπορεί ο Θεός να μην επεκτείνει την εικόνα του. Αφού είμαστε ουσιωδώς ψυχοσωματικοί, προσέξτε. Οι πατέρες, και ο Παλαμάς, το τονίζουν αυτό. Δεν είναι δυο οι ουσίες του ανθρώπου, είναι μια. Δεν είναι μια ουσία που λέγεται σώμα, και άλλη μια που λέγεται ψυχή. Αυτό το λέει ο Πλάτων. Ο Παλαμάς λέει ότι είναι μια η ουσία, και είναι και ψυχοσωματική, αυτή είναι η ουσία. Άλλωστε μην ξεχνάτε, ότι για τους πατέρες, οι μαθητές μου οι παλιοί, αυτοί που είναι εδώ, θυμούνται πως το τόνιζα, ότι και η ψυχή η ίδια, ου πάντι άυλος εστί. Δεν είναι τελείως άυλος, λέει η πατερική παράδοση. Από τους πρώτους πατέρες, τον Μεθόδιο Ολύμπου, μέχρι τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, την εβδόμη Οικουμενικη Σύνοδο, και τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη. Λεπτόσωμον εστί πνεύμα η ψυχή. Λέγεται άυλη σε σχέση με την υλική παχύτητα του σώματος. Μόνος γαρ πάντι άυλος, λέει ο Δαμασκηνός, εστίν ο Θεός. Επομένως είμαστε υλικά όντα. Τελείως υλικά όντα. Προσέξτε. Το ότι η ψυχή χάριτι Θεού και θελήσι Θεού επιβιώνει του σώματος, δε σημαίνει ότι η ψυχή είναι άκτιστη, θεία. Είναι κτιστή η ψυχή, όπως και το σώμα. Κτιστή ψυχή, κτιστό σώμα, έτσι. Άκτιστος είναι μόνο ο Θεός. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά, η οποία επήλθε με την παρεμβολή του Χριστιανισμού, της Βίβλου, στα πράγματα. Γι’ αυτό και οι αρχαίοι φιλόσοφοι δυσκολεύονται να το δεχθούν αυτό το πράγμα. Γιατί δυσκολεύονται; Διότι όλοι μας, σαν κοινοί άνθρωποι, προτού υπάρξει η αποκάλυψη, έχουμε την εμπειρία της ευγένειας της σκέψης, της λεπτότητας, ξέρω γω, ενώ το σώμα είναι γεμάτο από πάθη, από φθορά και από θάνατο. Όχι, δεν είναι έτσι όμως τα πράγματα. Λέει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, πρωτοπαθής εστίν ημών ο νους. Αυτός που την παθαίνει πρώτα είναι ο νους. Από τον νου αρχίζει η αμαρτία, δεν αρχίζει από το σώμα. Για τον Πλάτωνα, για τον Ινδουισμό, για το Βουδισμό, μια και είμαι καθηγητής θρησκειολογίας πλέον, ξέρετε, το κακό είναι η υλική αυτή ύπαρξη, το σώμα δηλαδή. Απαλλάσσεσαι από το σώμα, και παραδίδεσαι στο πνεύμα, και τα πράγματα είναι όμορφα. Δεν είναι όμορφα τα πράγματα. Ο διάβολος πνεύμα δεν είναι; Τι λέει εκεί στη συνομιλία του με τον Αββά Μακάριο; Εσύ νηστεύεις, εγω δεν τρώω ποτέ, του λέει. Εσύ κάνεις αγρυπνία, εγώ δεν κοιμάμαι ποτέ. Μια διαφορά έχουμε μόνο. Ποια είναι; Θυμάστε; Η ταπεινοφροσύνη, μόνο αυτό. Δεν είναι λοιπόν η άσκηση, δεν έχει ως σκοπό να αποθέσουμε το σώμα στην άκρη. Γιατί όλα τα πάθη στη ρίζα τους είναι πνευματικά πάθη. Από κει ξεκινούν όλα. Ο Αδάμ και η Εύα δεν είχαν σαρκικό πάθος κανένα, πως έπεσαν; Εδώ (δείχνει το κεφάλι του) συνέβη το κακό. Γι’ αυτό λοιπόν εμείς δεν κάνουμε άσκηση, γιατί κάτι απάνω μας είναι στραβό. Το κάνε ο Θεός στραβά και πρέπει να το εξαλείψωμε. Θυμάμαι ένας παπάς, πολύ ζηλωτής, πάει στον πατέρα Παΐσιο, εγώ τον ήξερα πολύ καλά το γέροντα, τον πατέρα Γεώργιο δεν τον γνώρισα, αλλά το γέροντα ήξερα πολύ καλά, και θυμάμαι λοιπόν, πήγαμε μαζί με ένα παπά, ο οποίος ήταν γύρω στα 40, πολύ ζηλωτής, και λέει στο γέροντα: με την παπαδιά αποφασίσαμε να έχουμε πλήρη εγκράτεια. Λέει ο γέροντας, γιατί να το κάνετε αυτό;! Για να δώσουμε (;;;) τη ζωή. Άκου παπούλη, λέει, χαμηλότερη ζωή θα ζήσεις. Δεν κάνουμε του λέει εγκράτεια για να αγιάσουμε. Όχι. Πρώτα αγιάζουμε και μετά κάνουμε εγκράτεια, άμα προκύψει.

Τι είναι λοιπόν η αγιότητα; Προσέξτε, υπάρχει πολύ προτεσταντισμός, στην κοινή μας εμπειρία του Χριστιανισμού. Έχω φτάσει να γράψω, σε ένα τελευταίο μου βιβλίο, λέω, τολμηρά ίσως, ότι το βασικό δόγμα στην Ελλάδα είναι ο προτεσταντισμός. Συντηρητικός και φιλελεύθερος. Τι θέλω να πω; Δημιουργείται η αίσθηση ότι υπάρχει κάτι εγγενώς κακό. Αυτή είναι η διδασκαλία των αρχαίων, ξέρετε. Η φύσις, ο Αυγουστίνος επίσης, και ο Λούθηρος, γιατί είναι αυγουστινιανός μοναχός. Όποιος ξέρει τον Αυγουστίνο, καταλαβαίνει και τον Λούθηρο. Στην καταναγκαστική χάρη, γιατί εμείς δεν μπορούμε να τη ζητήσουμε με τίποτα. Είναι αδύνατο, ο Θεός δεν μπορεί να ανταποκριθεί, διότι αν θαρθεί σε μένα θα αλλάξει η ουσία Του, απόλυτος προορισμός. Όλα αυτά δημιούργησαν και πολλή αθεΐα στη Δύση. Προσοχή, η ασθένεια του Αυγουστίνου είναι ότι η φύσις έπεσε ολοκληρωτικά. Η διδασκαλία του Μαξίμου του Ομολογητή είναι ότι έπεσε η βούληση του ανθρώπου, και στη συνέχεια έπεσε και η φύση. Η οποία βρίσκεται στη βούληση, εδώ (δείχνει το κεφάλι του) δηλαδή. Δεν φταίει το σώμα. Γι’ αυτό ο Χριστός τι θα κάνει; Λέει ο Μάξιμος ο Ομολογητής, δάσκαλος του Παλαμά σ’ αυτά. Αναμορφώνει τη θέληση, την κάνει θέληση υπακοής και αγάπης, για να αποκτήσει το δικαίωμα να αναστήσει και τη φύση. Επομένως δεν είναι η φύσις πεσμένη, δηλαδή και απαίσια και τρομακτική. Είναι έργο Θεού πάντοτε. Ασχετως αν εμείς, όπως την χρησιμοποιούμε, την κάνουμε να είναι στραβή και απαίσια. Είναι δικό μας έργο. Το οποίο διορθώνεται. Μπορεί να διορθωθεί το έργο αυτό. Και επειδή μπορεί να διορθωθεί, γίνεται και η σάρκωση του Θεού Λόγου. Για να διορθώσει ακριβώς την νεκρή φύση, διορθώνοντας πρώτα τη θέληση. Η θέληση Του είναι λοιπόν θέληση υπακοής. Ήλθον εις τον κόσμον ίνα ποιώ το θέλημα του Πατρός μου. Το λέει συνέχεια. Μέρα νύχτα αυτό δεν λέει, το θέλημα του Πατρός. Και την ώρα του Σταυρού, μη το εμόν, αλλά το σον γενέσθω θέλημα. Που είναι τι; Είναι το θέλημα της θυσίας για όλους. Της ανάληψης της αμαρτίας, του μπερδέματος, του χάους, του μηδενός, όλων. Και με τον τρόπο αυτό να παραχθεί η συμφιλίωση ξανά. Ποια συμφιλίωση; Της ανθρωπότητος όλης. Δηλαδή δεν έχουμε κάποια απαξίωση της φύσεως. Το αντίθετο. Με τη σάρκωση γίνονται δυο πράγματα.

Το πρώτο είναι κατάφαση από το Θεό της φύσεως μας, ότι είναι δικό μου έργο, γι’ αυτό είναι άξια να την προσλάβω, με όλα τα προβλήματα της, την προσλαμβάνω, κατάφαση. Και δεύτερο, αναβάθμιση. Την κάνω ικανή, όπως λέει ο Μάξιμος, και τα μεταφέρει στον Παλαμά αυτά, ενεργείν και ενεργείσθαι υπέρ των αυτής θεσμών. Να ενεργεί και να ενεργείται πέρα από τα όρια της. Πρώτα την αποδέχεται ως δημιούργημα του, και μετά την κάνει ικανή να μιλάει με την αρκούδα. Να βλέπει τα μέλλοντα, να βλέπει τα παρελθόντα ως παρόντα, να περπατάει πάνω στη θάλασσα, και όλα αυτά που είδαμε στους αγίους. Τα βλέπετε και στο σήριαλ. Εμείς τα είδαμε από κοντά αυτά, ε. τα ζήσαμε αυτά, και φοβερότερα από αυτά. Επομένως, σε όλο αυτό τον κόσμο τον καινούργιο, η άσκηση τι νόημα έχει; Να την εκλαμβάνουμε με αυτό τον χαρακτήρα τον αρνητικό. Σε όλη την αρχαία φιλοσοφία. Ο πλατωνικός, όπως και ο βουδιστής, κάνει απόλυτη νηστεία και απόλυτη εγκράτεια σεξουαλική, διότι πρέπει να ξεπεράσει, να πετάξει στην άκρη την υλική φύση, διότι η δημιουργία είναι πτώση. Ήμαστε κάποτε στον υπερουράνιο τόπο, λέει ο Πλάτων, κάναμε μια αμαρτία, γίναμε λίγο έτσι περίεργοι, πέσαμε κάτω, μπήκαμε στα σώματα για τιμωρία. Μετενσαρκώσεις μέχρι να γλιτώσουμε από τα σώματα, για να φτάσει ώρα να μην ξαναζήσουμε ποτέ, να αφομοιωθούμε με το εν, ότι είναι θείο μέσα μας να παραμείνει εκεί, απρόσωπα μέσα στη μεγάλη ροή του θείου ενός. Αυτή είναι η αρχαία φιλοσοφία, στο μεγάλο μέρος της, στην ορφική της εκδοχή, περιλαμβάνει τον Πλάτωνα, αρκετούς προσωκρατικούς και άλλες σχολές. Αν η άσκηση δεν είναι άρνηση, τι είναι;

Απάντηση: η άσκηση είναι καθαρή ευγνωμοσύνη. Δηλαδή τι είναι αυτό; Ας υποθέσουμε ότι είσαι παράλυτος, κωφάλαλος. Ένα φυτό. Έχεις λίγο λογική στο κεφάλι σου, για να αισθάνεσαι ότι είσαι το πιο δυστυχισμένο πλάσμα πάνω στη γη. Και έρχεται κάποιος και σου λέει, τώρα περπάτα, τώρα ν’ ακούς… Αυτό ακριβώς είναι η σάρκωση. Η σάρκωση είναι ακριβώς αυτό που σας λέω τώρα. Πετάγεσαι απάνω, ένα νέο κόσμο, μια νέα ζωή, τι θα κάνω τώρα; Το ερώτημα που γεννιέται. Απάντηση: θυμηθείτε την ιστορία με τους λεπρούς. Οι 9 λεπροί φεύγουνε… ο ένας τι κάνει; Γυρίζει πίσω. Και ευγνωμονεί. Να η μαγική λέξη. Λέει, εσύ μου τα έδωσες όλα. Λέμε στην εκκλησιαστική γλώσσα: βάπτισμα, χρίσμα, θεία ευχαριστία. Εσύ μου τα έδωσες όλα. Εγώ λοιπόν, τι κάνω; Τι κάνω; Δυο πράγματα. Κατ’ αρχήν μετανοώ. Τι μετανοώ; Αλλάζω αυτό που είμαι. Γίνομαι σαν και σένα. Εσύ με θες σαν και εσένα, δεν με θες; Και δεύτερο σ’ ακολουθώ. Τι έχουν αυτά μέσα τους; Πολλή ευγνωμοσύνη. Είναι ο λόγος του Καβάσιλα, που είναι παλαμιστής, αλλά εξηγεί πάρα πολλά πράγματα που ο Παλαμάς δεν πρόλαβε να τα πει, αλλά τα εννοεί. Ο νόμος του πνεύματος φιλίας και ευγνωμοσύνης εστίν νόμος. Δεν είναι μια ξερή άρνηση. Όπως βλέπεις κάτι τύπους που κάνουν ότι είναι μεγάλοι Χριστιανοί και είναι ξεροί και ταλαίπωροι. Όπως είναι ο άνθρωπος του όχι. …και γιατί όχι; Γιατί είμαι παιδί του Θεού εγώ. Με έσωσε ο Κύριος. Τι θα πει σε έσωσε ο Κύριος; Ο Κύριος σε έσωσε, εσύ το αφομοίωσες αυτό; Την χάρη την πήρες;

Η αφομοίωση της χάριτος, επειδή έχω ζήσει πολλά χρόνια έξω, και είμαι καθηγητής σε ξένα πανεπιστήμια για χρόνια, και ακόμα έχω επαφή τεράστια, σας λέω ότι η μεγαλύτερη δυσκολία για ένα προτεστάντη είναι να καταλάβει, τι στην ευχή κάνει ο Παλαμάς μέσα στο σπήλαιο της Βέροιας. Τι κάνει εκεί μέσα; Τι χρειάζεται αυτό; Αφού μας έσωσε ο Κύριος. Μας έσωσε, το πίστεψες, sola fidei, αυτό είναι ο προτεσταντισμός. Το πιστεύεις και έγινε. Σοβαρά; Έχει γίνει όντως. Η δική μου η αφομοίωση; Είμαι ένα ελευθερο ον, ναι ή όχι; Δεν είμαι κάποιος ο οποίος λέει ένα ναι και τελείωσε. Το ναι είναι εύκολο. Στη συνέχεια πρέπει να το κάνω έργο αυτό το ναι. Και εδώ αρχίζει από ευγνωμοσύνη η δική μου μετάνοια (το συλλαβίζει). Μετάνοια έχω πει κα ιέχω γράψει είναι ένα ερωτικό γεγονός. Δεν είναι ενώπιον ενός δικαστηρίου. Τι ήθελα και πέρασα του κόκκινο. Μετάνοια είναι, το έχω ξαναπεί, να βλέπεις ένα υπέροχο πλάσμα που σε αγαπάει δωρεάν, όπως σε κάτι ταινίες που έπαιζε ο Ξανθόπουλος, και μια υπέροχη κοπέλα τον λάτρευε ξαφνικά, και προσπαθούσε να γίνει άξιος της. Να γίνεις άξιος αυτού του τεράστιου πράγματος που είναι ο Θεός, της αδιανόητης αγάπης, της αδιανόητης προσφοράς, της αδιανόητης, χίλιες φορές είναι λίγες, αγάπης που έχει ο Θεός για μας. Να πω για τον πατέρα Παΐσιο, όταν τον γνώρισα για πρώτη φορά, μου γυρίζει και μου λέει ξαφνικά, μόλις είχα μπει στην εκκλησία, είχα λίγους μήνες. Μου λέει: ξέρεις, οι πατέρες μας κρύψαν την αγάπη του Θεού. Εγώ είχα προλάβει να διαβάσω λίγα πράγματα. Του λέω, μα γι’ αυτήν μας μιλάνε. Όχι μου λέει. Δεν μπορείς να μιλήσεις γι’ αυτή την αγάπη. Μόλις τη δεις, αισθάνεσαι την ανάγκη να την κρύψεις. Γιατί; Γιατί οι άνθρωποι θα γίνουν αυθάδεις. Δεν είναι ικανοί, δεν έχουν την ωριμότητα να καταλάβουν πως είναι η αγάπη του Θεού. Τότε δεν το κατάλαβα καθόλου αυτό. Τώρα, μετά από 40 χρόνια, έχω αρχίσει και το καταλαβαίνω. Δε λέγεται…διότι ο Θεός είναι υπερβολικά ταπεινός. Κρύβεται υπερβολικά, την ώρα που σε ευεργετεί, στο 100%, και λέει το 1% το έκανα εγώ. Θυμηθείτε τον λεπρό. Έρχεται ο λεπρός, ξέρετε η ευγνωμοσύνη, το έχω πει αλλού, είναι το πιο δύσκολο συναίσθημα. Σημαίνει ότι ταπεινώνεσαι. Σου έκανε κάποιος κάτι. Η ευγνωμοσύνη ταπεινώνει τον άνθρωπο. …έρχεται ο ένας. Και για να τον βγάλει από τη δύσκολη θέση ο Χριστός, που είναι μέγας ψυχολόγος, όπως είναι ο ίδιος ο Θεός μόνο, του λέει, η πίστη σου σέσωκε σε. Είχες και συ κάτι καλό μέσα σου, την πίστη σου. Δεν σε έσωσα εγώ, μην φοβάσαι. Μην τρομάζεις. Η πίστη σου σέσωκε σε. Και σε άλλες περιπτώσεις το λέει αυτό. Η πίστη σου σέσωκε σε. Μην έρχεσαι πίσω μου. Τι θα μου ζητήσεις τώρα Θεέ μου; Τίποτα, φύγε. Ούτε καν να το πεις. Αμα αρχίσουμε να διαβάζουμε το Ευαγγέλιο, τέτοια έμπνευση, θα κολλάμε σε κάθε στίχο….

Έρχεται λοιπόν ο Παλαμάς, και έχει απέναντι του ένα φιλόσοφο, τον Βαρλαάμ. Και ο Βαρλαάμ του λέει, μάθε καλόγερε πως έχουν τα πράγματα. Είναι πλατωνικός, όπως έλεγα στην αρχή. Ο νους είναι θεοειδής. όπως λεν οι ιεροκήρυκες μας. Άνθρωπε, είσαι πολύτιμος, διότι έχεις αθάνατον ψυχήν. Κολοκύθια τούμπανα. Τι θα πει αθάνατος ψυχή; Το ότι διαρκεί η ζωή της μετά τον θάνατο, σας είπε κανείς ότι είναι σωτηρία; Άμα εγώ δεν έχω μετοχή Θεού, η μεταθανάτια ύπαρξη μου κόλαση δεν είναι; Με σώζει το γεγονός ότι έχω ψυχή; Όχι βέβαια. Το Άγιο Πνεύμα με σώζει, που μου δίνει κοινωνία και μετοχή Θεού, και στη ζωή αυτή και στην επόμενη. Επομένως η άσκηση όλη είναι το πως θα αποκαταστήσω τη σχέση μου με το Άγιο Πνεύμα. Πως θα μπορέσω με ευγνωμοσύνη να σταθώ δίπλα στο θέλημα του Θεού, για να μπορέσω να του μοιάσω λίγο, για να αναπαυθεί πάνω μου το Πνεύμα του Θεού. Πως το λέει: όποιος τας εντολάς μου τηρήσει, προς αυτόν ελευσόμεθα, εγώ και ο Πατήρ, και μονή παρ’ αυτώ ποιήσωμεν. Θα κάνουμε σπίτι μέσα του. Και θα γίνει αυτός τι; Θα γίνει Παΐσιος, Πορφύριος. Θα βλέπει τα παρελθοντα,…τα σύμπαντα…Αυτό είναι. Και σου δίνει τη χάρη του βαπτίσματος για τον σκοπό αυτό. Χάρη υιοθεσίας, όχι το προπατορικό αμάρτημα…νομική εξαγορά και το βάπτισμα. Ποιος το είπε αυτό; Η συγχώρηση γίνεται χωρίς το βάπτισμα. Σε συγχωρώ και τέλειωσε. Δεν χρειάζεται ούτε σάρκωση ούτε τίποτα. Το βάπτισμα είναι υιοθεσία. Τι σημαίνει αυτό; Βρίσκεις ένα ταλαίπωρο πλάσμα στο δρόμο, ένα μετανάστη. Έλα εδώ να σε κάνω παιδί μου εγώ. Και στον τρόπο που θέλω να σε προσλάβω, που είναι ο θάνατος και η ανάσταση. Θάνατος για την ανυπακοή και το κακό και την αμαρτία, και ζωή για το θέλημα του Πατρός, το οποίο ενοικεί εν εμοί. Έχουμε τόσο πολύ μπερδευτεί, που αυτά τα πράγματα που τώρα εγώ λέω, που είναι απευθείας απ’ τους πατέρες, δεν προσθέτω τίποτα, σε μερικούς φαίνονται σαν να’ ναι παράξενα…διότι έχουμε μάθει…είμαστε οι υγιείς δυνάμεις της κοινωνίας. Έτσι έλεγε ο πάτερ Παΐσιος. Το ακούσατε να το πει ποτέ; Τι έλεγε; Εγώ είμαι ένα τίποτα. Τους αγίους δεν μπορούμε να τους καταλάβουμε. Τα θαύματα τα καταλαβαίνουμε, τη ζωή τους όμως όχι. Αυτό είναι το παράπονο τους. Το έχω ακούσει και από τον πατέρα Παΐσιο και τον πατέρα Πορφύριο, δεν έρχεται ένας να με ρωτήσει, πως ζω και γιατί ζω έτσι; Όλοι θαύματα θέλουνε…πόσοι από αυτούς που τους πλησίασαν κατάλαβαν, γιατί ζούσαν έτσι…κάθομαι εδώ και τρώω παξιμάδι ξερό. Γιατί γέροντα; Γιατί είμαι ερωτευμένος μωρέ! Αντε πες το αυτό σε ένα Χριστιανό της προκοπής…διότι αν δεις Θεό δεν μπορείς να είσαι έτσι όμορφος. Είναι εκείνος ο όμορφος. Και μετά καταλαβαίνεις γιατί ο Παλαμάς πήγε στη σπηλιά και φώναζε, φώτισον μου το σκότος. Δηλαδή τη χάρη αυτή της υιοθεσίας, βοήθησε με να την αφομοιώσω. Να την καταλάβω. Αυτό σημαίνει φώτισον μου το σκότος. Να εννοήσω γιατί γίνονται όλα αυτά. Να καταλάβω και τι θέλεις από μένα. Πως μπορώ να συνεργήσω σε αυτό το έργο, που είσαι κρυμμένος, που είσαι μόνος, έτσι. Και που δε σε καταλαβαίνουν ούτε οι πιστοί ακόμα. Θυμηθείτε την παραβολή του ασώτου. Κανένας από τους δυο δεν κατάλαβε…αλλά βλέπετε, οι άγιοι καταλαβαίνουν το Θεό, αυτό κάνουν. Γι’ αυτό ο Παλαμάς είναι μέγας. Ο Παλαμάς είναι μέγας για πάρα πολλούς λόγους. Αν σας μιλούσα ξαφνικά, τώρα μιλάω σαν ποιμένας. Αν σας μιλούσα σαν πανεπιστημιακός, θα σας πω ότι η νεότερη υποκειμενικότητα (και δείχνει με κυκλικές κινήσεις τον εαυτό του) κατάγεται από τον Παλαμά, και τον Μάξιμο. Αυτούς τους δυο. Ο ένας με την ελευθερία της θελήσεως, ο άλλος με την διυποκειμενικότητα. Μιλώντας για πραγματική επικοινωνία ανθρώπου και Θεού, με τις άκτιστες ενέργειες. Άκτιστες ενέργειες, δικές μου ενέργειες, συνεργεία, καθιδρύει την έννοια της διυποκειμενικότητας. Η συνείδηση της είναι πάντα συνείδηση μαζί με ένα άλλο, και όχι ποτέ μόνη της. Είμαι, το νεότερο υποκείμενο κατάγεται από όλα αυτά. (29:00)

Συνεχίζεται

ΣΤΑ ΣΧΟΛΙΑ:
Τα λόγια σας, δροσοσταλίδες αγαλλίασης στις πονεμένες ψυχές μας. Την ευχή σας, πατέρα Νικόλαε.

ΜΆΛΛΟΝ ΔΕΝ ΜΙΛΑ Ο Π.ΝΙΚΟΛΑΣ ΑΛΛΑ ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΣΤΕΙΛΕΙ Ο ΘΕΟΣ ΝΑ ΜΑΣ ΑΝΟΙΞΕΙ ΤΟΝ ΝΟΥ ΣΕ ΤΟΥΤΑ ΤΑ ΧΑΛΕΠΑ ΧΡΟΝΙΑ

ΕΠΙΣΤΡΕΦΩ ΑΜΕΣΩΣ. ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΝΑΣ ΔΥΝΑΤΟΣ ΚΑΦΕΣ.

Το αιώνιο δηλητηριώδες παράσιτο που ονομάζεται γνώση

Χθες όπως και σήμερα, η γνώση εμφανίζεται περισσότερο από ένα πρωτότυπο δημιούργημα να είναι ένας συγκρητισμός προϋπαρχόντων και ετερογενών στοιχείων, ο οποίος στερείται εσωτερικής ενότητας τόσο σε θρησκευτικό όσο και σε φιλοσοφικό επίπεδο.

Η γνώση, για να πούμε την αλήθεια, δεν είναι θρησκεία ή φιλοσοφία. Αναπτύσσεται πάνω απ' όλα σε εποχές όπου οι άνθρωποι έχουν χάσει κάθε πίστη στις παραδοσιακές θρησκείες, χωρίς να βρίσκουν μια πλήρως ικανοποιητική απάντηση στο μυστήριο της ύπαρξης σε καθαρά ορθολογικές φιλοσοφίες. Από αυτή την άποψη, η έλξη των συγχρόνων μας σε ορισμένες μορφές γνωστικής σοφίας είναι συμπτωματική

Ζούμε σε μια εποχή στην οποία η ιστορική, φιλοσοφική, οικονομική και κοινωνική κριτική έχει υποτιμήσει στα μάτια πολλών μυαλών την αξία και την αποτελεσματικότητα των επίσημων θρησκειών.

Οι προσπάθειες της απιστίας, από τον Βολταίρο μέχρι τους κληρονόμους του Μαρξ μέσω του Ρενάν, έχουν σίγουρα αποφέρει καρπούς. Αλλά, από την άλλη πλευρά, οι εξαιρετικά ορθολογιστικές φιλοσοφίες σύντομα αποδείχθηκαν πολύ σπάνιες, πολύ αναποτελεσματικές και βαθιά ανεπαρκείς μπροστά στην ανθρώπινη εμπειρία του κακού, του πόνου και του αγώνα. Θα αρχίσουμε λοιπόν να αναζητούμε μια σοφία ολοκληρωμένης και παγκόσμιας ζωής που μπορεί να προσφέρει ικανοποίηση [sic] και ελπίδα σωτηρίας στις νέες μορφές ανθρώπινης αγωνίας. Αλλά αυτή η σοφία δεν είναι ούτε πίστη που θεωρείται υπερβολικά απλοϊκή, ούτε πολύ αδύναμη λογική, η οποία θα είναι σε θέση να την αποκτήσει, αλλά θα είναι μια υπεργνώση, μια θεϊκή αρχή στον άνθρωπο, της οποίας κατέχει τέλεια γνώση.

Το μεγαλείο και ο κίνδυνος της πίστης συνίσταται στην αφιέρωση ολόκληρης της ζωής του ανθρώπου, μέσω μιας ελεύθερης πράξης αδιαχώριστης από την ελπίδα και την αγάπη, σε έναν απόλυτο λόγο του Θεού, ο οποίος είναι επίσης εξαιρετικά ελεύθερος και δεν υπόκειται σε ανθρώπινη χειραγώγηση. Αναμφίβολα, η γνώση διεκδικεί επίσης θείες αποκαλύψεις και εμπνεύσεις για τον εαυτό της, αλλά μόνο για να τις ρετουσάρει, να τις τροποποιήσει, να τις «κατανοήσει», να τις ξεπεράσει σε μια υπερβατική γνώση, όπου η φιλοσοφία, η εμπειρία ή η μυθολογία παρεμβαίνουν με τους ίδιους τίτλους με τον θείο φωτισμό.

Η γνώση είναι η έκφραση του αιώνιου πειρασμού του ανθρώπου να είναι κάτι περισσότερο από τη δική του οντολογική κατάσταση, και επομένως ενός ανθρώπου που φιλοδοξεί στην εξουσία. Και τι εκφράζει η θέληση για εξουσία στον υψηλότερο βαθμό στον σύγχρονο πολιτισμό, αν όχι στην επιστήμη; Όχι η ίδια η επιστήμη. όχι η στοχαστική και ανιδιοτελής επιστήμη των αρχαίων και των μεσαιωνικών: αλλά η σύγχρονη επιστήμη, που σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε ως πολεμική μηχανή για να επιτεθεί στα μυστικά της φύσης, να την αναγκάσει να αποκαλύψει τους θησαυρούς της, εν ολίγοις, να την υποβιβάσει σε σκλαβιά και να πολλαπλασιάσει τις δυνάμεις του ανθρώπου,Είναι, στην πραγματικότητα, μια κωμωδία παρεξηγήσεων, ή μάλλον εξαπατήσεων, αφού ούτε ο ένας ούτε ο άλλος μπορούν να δώσουν ο ένας στον άλλο αυτό που επιθυμούν αμοιβαία: τη σύγχρονη επιστήμη επειδή μια ψυχή δεν μπορεί απλώς να τήν δανειστεί, σαν να ήταν αδιάβροχο για να φορέσει· και γνώση επειδή, επειδή δεν είναι στην πραγματικότητα θρησκεία, αλλά μια εωσφορική παραχάραξη της θρησκείας, αναγκάζεται να παρουσιάζεται ως αυτό που δεν είναι, ή να ψαρεύει στα θολά νερά του συγκρητισμού (βλ. συναντήσεις της Αστάνα), των ψευδών οικουμενισμών και των διφορούμενων διαθρησκειακών διαλόγων.

Ο ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΑΣΚΕΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΝΑΛΟΓΙΑΣ, ΤΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗΣ ΚΤΙΣΤΟΥ ΚΑΙ ΑΚΤΙΣΤΟΥ, ΠΡΩΤΑ Ο ΑΓΙΟΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ Ο ΓΝΩΣΤΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ ΩΣΤΕ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ Η ΕΝΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ. 

 ΤΟΥ ΟΜΟΟΥΣΙΟΥ.

ΟΠΑΔΟΣ ΤΗΣ PERENNE ΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ ΚΟΥΜΑΡΑΣΒΑΜΙ, ΤΟΥ ΦΙΛΙΠ ΣΕΡΡΑΡΝΤ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΣΤΟΥ ΓΟΥΕΑΡ.

Συνεχίζουμε.