Συνέχεια από: Παρασκευή 21 Μαρτίου 2025
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
§ 9. Τὸ τίμημα τῆς θεσμοποιημένης ἐκκοσμίκευσης (6η συνέχεια)
Παράλληλα, αλλά και αντιφατικά προς τη σκλήρυνση, η ανθρωποκεντρική άμυνα της ρωμαϊκής Εκκλησίας στην αποδιοργανωτική κρίση της δυτικής χριστιανοσύνης εκδηλώνεται με συνεχώς και περισσότερες παραχωρήσεις στην εκκοσμικευμένη και λογικοκρατούμενη νοοτροπία του δυτικού ανθρώπου. Έτσι ο ιστορικός της βίος, αλλά και η προσωπική ζωή των πιστών, μεταβάλλονται σε μια σχιζοειδή και βασανιστική ακροβασία ανάμεσα στη νομική συντηρητικότητα και στον επαναστατημένο φιλελευθερισμό.
Αυτή η ακροβασία θα πάρη τη μορφή αποδιοργανωτικής κρίσης ιδιαίτερα μετά τη Δεύτερη Βατικανή Σύνοδο, που θα ανοίξη τους ασκούς του Αιόλου μέσα στους κόλπους πιά της ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας: Πληθαίνουν συνεχώς τα συμπτώματα μιας εσωτερικής ακαταστασίας που δίνουν την εντύπωση ότι η πνευματική και ιεραρχική ενότητα του πελώριου αυτού οργανισμού κρέμεται από ένα εξαιρετικά εύθραυστο νήμα. Ο ραγδαίος θρησκευτικός αποχρωματισμός των μεγάλων μαζών στη Δύση και η συνακόλουθη αποδυνάμωση του πνευματικού κύρους της ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, η ριζοσπαστική αμφισβήτηση των θεμελίων του παπισμού από την προτεσταντίζουσα μερίδα των ρωμαιοκαθολικών θεολόγων, η ευρύτατη πολιτικοποίηση του κλήρου και οι αυξανόμενες αποσκιρτήσεις από τις τάξεις του μαζί με τη φοβερή μείωση των ιερατικών κλήσεων, είναι μερικά από τα πολύ γνωστά συμπτώματα αυτής της κρίσης που σχεδόν καθημερινά απασχολούν τις στήλες του ευρωπαϊκού τύπου.
Η αποδιοργάνωση και ουσιαστική αποδυνάμωση της ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας εγκαταλείπει εκατομμύρια ανθρώπων σε μια τέλεια σύγχυση προσωπικής ζωής: δίχως στόχους και δίχως υπαρκτική ελπίδα, δίχως πνευματική κοινότητα που να προσφέρη ψυχολογικό έστω αντίβαρο στην εφιαλτική μοναξιά των μεγαλουπόλεων και δίχως προοπτικές προσωπικού βίου άλλες από τη βιολογική επιβίωση. Τα πλέγματα ενοχής εσωτερικεύονται αδιέξοδα, οι λύσεις φυγής - το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, ο απρόσωπος και μηχανοποιημένος ερωτισμός - γίνονται επιτακτική ανάγκη. Μια τρομακτική ηθική κρίση υπονομεύει την ποιότητα της ζωής στα όρια των δυτικών κοινωνιών και δεν είναι άσχετη με την αποσύνδεση της εκκλησιαστικής ενότητας από την αλήθεια της υπαρκτικής γνησιότητας και σωτηρίας του ανθρώπου.
Έτσι, αν η αλήθεια της ενότητας της Εκκλησίας – η αλήθεια της σωτηρίας του ανθρώπου και του κόσμου, της γνησιότητας και του πληρώματος της ζωής που είναι η τριαδική ενοείδεια της θεανθρώπινης κοινωνίας – αν αυτή η αλήθεια μοιάζει να έχη συσκοτισθή στην Ορθόδοξη Ανατολή με τη διαμόρφωση των εθνικών Εκκλησιών και την εκκοσμικευμένη θεσμοποίηση του εκκλησιαστικού βίου, εννέα αιώνες μετά το Σχίσμα αυτή η αλήθεια μοιάζει ολότελα χαμένη στο χώρο της Δύσης. Η εκκλησιαστική ενότητα δεν αναφέρεται πια στην αλήθεια ή την ουσία της Εκκλησίας, δεν είναι δηλαδή ένας τρόπος υπάρξεως που τον αποκάλυψε η σάρκωση του Λόγου και τον θεμελίωσε ως ιστορική πραγματικότητα το γεγονός της Πεντηκοστής – δεν είναι η αποκατάσταση της εικόνας του τριαδικού Πρωτοτύπου στην ανθρώπινη φύση. Η ενότητα της Εκκλησίας είναι περισσότερο ένα γεγονός ιδεολογικής - «ομολογιακής» ταυτότητας και διοικητικής - οργανωτικής άρθρωσης, μια νοητική και ηθική πειθαρχία σε ένα σύστημα «μεταφυσικών» αξιών, σύστημα με ποικιλώτατες παραλλαγές.
[ΤΟΣΟ ΘΛΙΒΕΡΟΣ. ΤΕΤΟΙΑ ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΝΣΑΡΚΩΣΗΣ ΟΠΩΣ ΛΕΕΙ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΤΗΝΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ, ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ]
Και η απώλεια της αλήθειας της ενότητας σημαίνει παραθεώρηση ή και άγνοια της αλήθειας του προσώπου και της κοινωνίας των προσώπων, μετάθεση του γεγονότος της σωτηρίας στο χώρο της ατομικής ύπαρξης, δηλαδή της ατομικής ηθικής προσπάθειας και της ατομικής διανοητικής κατανόησης. Το Ευαγγέλιο της σωτηρίας, της καθολικής σωτηρίας του ανθρώπου και του κόσμου «εν τω Χριστώ», αλλοιώνεται σε θεσμοποιημένη σκοπιμότητα ατομικών και συλλογικών «βελτιώσεων» και αφηρημένων «μεταφυσικών» ελπίδων.[ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΡΙΒΕΙΑ]
Η ιστορική αυτή τραγωδία της δυτικής χριστιανοσύνης είναι κοινός και οδυνηρότατος σταυρός για το καθολικό σώμα της Εκκλησίας – πέρα από κάθε «πολεμική θεολογία» και ομολογιακή αυταρέσκεια – και δεν έχει νόημα να εξωραΐζουμε τις διαπιστώσεις μας για χάρη της συναισθηματικής ευαισθησίας και των καλών «διεκκλησιαστικών» μας σχέσεων. Αν η σωτηρία του ανθρώπου και του κόσμου δεν είναι αφηρημένο και διανοητικό, αλλά το υπαρκτικό μας πρόβλημα, τότε είναι ανάγκη να προσπαθούμε να πούμε τα πράγματα με το πραγματικό τους όνομα.
Σημειώσεις
125. Βλ. Ιωαν. ΚΑΡΜΙΡΗ, Ορθόδοξος Εκκλησιολογία, σελ. 596 κ. ε. 660 κ. ε. – Στυλιανού ΧΑΡΚΙΑΝΑΚΙ (νυν Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας), Περὶ τὸ ἀλάθητον τῆς ᾿Εκκλησίας ἐν τῇ ᾿Ορθοδόξω Θεολογία, ᾿Αθῆναι 1965, σελ. 99 κ. ε. – Τοῦ ἴδιου, Το περὶ ᾿Εκκλησίας Σύνταγμα τῆς Β΄ Βατικανής Συνόδου, Θεσσαλονίκη 1969, σελ. 171-186. – Χρυσοστόμου ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ (Αρχιεπισκόπου ᾿Αθηνῶν), Το πρωτείον τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης, ᾿Αθῆναι 1930.
Και η απώλεια της αλήθειας της ενότητας σημαίνει παραθεώρηση ή και άγνοια της αλήθειας του προσώπου και της κοινωνίας των προσώπων, μετάθεση του γεγονότος της σωτηρίας στο χώρο της ατομικής ύπαρξης, δηλαδή της ατομικής ηθικής προσπάθειας και της ατομικής διανοητικής κατανόησης. Το Ευαγγέλιο της σωτηρίας, της καθολικής σωτηρίας του ανθρώπου και του κόσμου «εν τω Χριστώ», αλλοιώνεται σε θεσμοποιημένη σκοπιμότητα ατομικών και συλλογικών «βελτιώσεων» και αφηρημένων «μεταφυσικών» ελπίδων.[ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΡΙΒΕΙΑ]
Η ιστορική αυτή τραγωδία της δυτικής χριστιανοσύνης είναι κοινός και οδυνηρότατος σταυρός για το καθολικό σώμα της Εκκλησίας – πέρα από κάθε «πολεμική θεολογία» και ομολογιακή αυταρέσκεια – και δεν έχει νόημα να εξωραΐζουμε τις διαπιστώσεις μας για χάρη της συναισθηματικής ευαισθησίας και των καλών «διεκκλησιαστικών» μας σχέσεων. Αν η σωτηρία του ανθρώπου και του κόσμου δεν είναι αφηρημένο και διανοητικό, αλλά το υπαρκτικό μας πρόβλημα, τότε είναι ανάγκη να προσπαθούμε να πούμε τα πράγματα με το πραγματικό τους όνομα.
Σημειώσεις
125. Βλ. Ιωαν. ΚΑΡΜΙΡΗ, Ορθόδοξος Εκκλησιολογία, σελ. 596 κ. ε. 660 κ. ε. – Στυλιανού ΧΑΡΚΙΑΝΑΚΙ (νυν Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας), Περὶ τὸ ἀλάθητον τῆς ᾿Εκκλησίας ἐν τῇ ᾿Ορθοδόξω Θεολογία, ᾿Αθῆναι 1965, σελ. 99 κ. ε. – Τοῦ ἴδιου, Το περὶ ᾿Εκκλησίας Σύνταγμα τῆς Β΄ Βατικανής Συνόδου, Θεσσαλονίκη 1969, σελ. 171-186. – Χρυσοστόμου ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ (Αρχιεπισκόπου ᾿Αθηνῶν), Το πρωτείον τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης, ᾿Αθῆναι 1930.
Εβρ 10:32 – 38
Ἀδελφοί, ἀναμιμνήσκεσθε τὰς πρότερον ἡμέρας, ἐν αἷς φωτισθέντες πολλὴν ἄθλησιν ὑπεμείνατε παθημάτων, τοῦτο μὲν ὀνειδισμοῖς τε καὶ θλίψεσι θεατριζόμενοι, τοῦτο δὲ κοινωνοὶ τῶν οὕτως ἀναστρεφομένων γενηθέντες. καὶ γὰρ τοῖς δεσμοῖς μου συνεπαθήσατε καὶ τὴν ἁρπαγὴν τῶν ὑπαρχόντων ὑμῶν μετὰ χαρᾶς προσεδέξασθε, γινώσκοντες ἔχειν ἐν ἑαυτοῖς κρείττονα ὕπαρξιν ἐν οὐρανοῖς καὶ μένουσαν. Μὴ ἀποβάλητε οὖν τὴν παρρησίαν ὑμῶν, ἥτις ἔχει μισθαποδοσίαν μεγάλην. ὑπομονῆς γὰρ ἔχετε χρείαν, ἵνα τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ ποιήσαντες κομίσησθε τὴν ἐπαγγελίαν. ἔτι γὰρ μικρὸν ὅσον ὅσον, ὁ ἐρχόμενος ἥξει καὶ οὐ χρονιεῖ. ὁ δὲ δίκαιος ἐκ πίστεως ζήσεται.
Μκ 2:14 – 17
Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, παράγων ὁ Ἰησοῦς εἶδε Λευῒν τὸν τοῦ Ἀλφαίου, καθήμενον ἐπὶ τὸ τελώνιον, καὶ λέγει αὐτῷ· ἀκολούθει μοι. καὶ ἀναστὰς ἠκολούθησεν αὐτῷ. καὶ ἐγένετο ἐν τῷ κατακεῖσθαι αὐτὸν ἐν τῇ οἰκίᾳ αὐτοῦ, καὶ πολλοὶ τελῶναι καὶ ἁμαρτωλοὶ συνανέκειντο τῷ Ἰησοῦ καὶ τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ· ἦσαν γὰρ πολλοί, καὶ ἠκολούθησαν αὐτῷ. καὶ οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι ἰδόντες αὐτὸν ἐσθίοντα μετὰ τῶν τελωνῶν καὶ ἁμαρτωλῶν ἔλεγον τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ· τί ὅτι μετὰ τῶν τελωνῶν καὶ ἁμαρτωλῶν ἐσθίει καὶ πίνει; καὶ ἀκούσας ὁ Ἰησοῦς λέγει αὐτοῖς· οὐ χρείαν ἔχουσιν οἱ ἰσχύοντες ἰατροῦ, ἀλλ᾿ οἱ κακῶς ἔχοντες· οὐκ ἦλθον καλέσαι δικαίους, ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς μετάνοιαν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου