Άγ. Συμεών ο Νέος Θεολόγος - Βίβλος των ηθικών (6)

 Συνέχεια από: Τετάρτη 2 Αυγούστου 2023

Ηθικός Λόγος Α'

στ. Πώς όλοι οι άγιοι ενώνονται με τον Χριστό και Θεό και γίνονται ένα μαζί του.

1. Επειδή ακριβώς όλοι οι άγιοι είναι πραγματικά μέλη Χριστού του επί πάντων Θεού, όπως ειπώθηκε, οφείλουν να είναι προσκολλημένοι και ενωμένοι σ’ αυτόν με το σώμα του· ώστε εκείνος να είναι σ’ αυτούς κεφαλή, ενώ οι από αιώνων μέχρι εσχάτων ημερών άγιοι να είναι μέλη αυτού, για να γίνουν οι πολλοί ένα σώμα Χριστού, σαν ένας άνθρωπος δηλαδή.

Έτσι, άλλοι εκπληρώνουν το έργο της τάξεως των χειρών εργαζόμενοι συνεχώς και εκτελώντας το πανάγιο θέλημά του, αναπλάττοντας αξίους από αναξίους και σώζοντάς τους για χάρη του· άλλοι την τάξη των ώμων, βαστάζοντας τα βάρη ο ένας του άλλου ή και αυτό το απολωλός που ευρέθηκε από αυτούς (ενώ παλαιά περιπλανιόταν σε όρη και βουνά και σε τόπους που δεν επιβλέπει ο Κύριος), και εκτελώντας τον νόμο αυτού· άλλοι την τάξη του στήθους πηγάζοντας για τους διψασμένους και πεινασμένους την δικαιοσύνη του Θεού, το διαυγέστατο νερό του λόγου της απόρρητης σοφίας και γνώσεως, και χορηγώντας σ’ αυτούς τον άρτο, τον οποίο τρώγουν οι επάνω δυνάμεις των ουρανών, ως επιστήθιοι και αγαπώμενοι από αυτόν· άλλοι την τάξη της κοιλιάς, αγκαλιάζοντας όλους με την αγάπη, εγκυμονώντας στα σπλάγχνα Πνεύμα σωτηρίας και έχοντας χωρητική διάθεση των απορρήτων και κρυμμένων μυστηρίων αυτού· άλλοι την τάξη των μηρών, φέροντας μέσα τους το γόνιμο σπέρμα των θεοπρεπών νοημάτων της μυστικής θεολογίας και γεννώντας Πνεύμα σωτηρίας επάνω στη γη, δηλαδή τον καρπό του Πνεύματος και τον σπόρο μέσα στις καρδιές των ανθρώπων με τον λόγο της διδασκαλίας τους· άλλοι τέλος την τάξη των σκελών και των ποδιών, επιδεικνύοντας στους πειρασμούς την ανδρεία και την υπομονή του Ιώβ και μη σαλευόμενοι καθόλου από την στάση στα καλά ούτε ατονώντας, αλλά βαστάζοντας τα βάρη των χαρισμάτων αυτού.

2. Έτσι λοιπόν το σώμα της Εκκλησίας του Χριστού, συναρμολογούμενο διά των από αιώνων αγίων του, ευρίσκεται άρτιο και ολόκληρο στην ένωση των πρωτοτόκων υιών του Θεού των καταγραμμένων στους ουρανούς. Σ᾽ αυτούς λέγει και τώρα ο Θεός, «μη χαίρεσθε, επειδή τα δαιμόνια υποτάσσονται σ’ εσάς», πράγμα που στους ελαφρότερους προξενεί μάλλον αλαζονεία και έπαρση, «αλλά να χαίρεσθε επειδή τα ονόματά σας εγράφηκαν στους ουρανούς».

Το ότι όλοι οι άγιοι, όντας μέλη Χριστού, καταλήγουν σ’ ένα σώμα αυτού, αλλά και πρόκειται ακόμη τώρα να γίνουν, θα προσπαθήσω να το αποδείξω από την θεία Γραφή.

Και πρώτα-πρώτα άκουσε τον ίδιο τον Σωτήρα μας και Θεό, πως εμφανίζει αδιάσπαστη και αχώριστη την μαζί του ένωση, όταν λέγει προς τους αποστόλους του· «εγώ είμαι μέσα στον Πατέρα και ο Πατέρας μέσα σ’ εμένα· κι εσείς είσθε μέσα σ’ εμένα κι εγώ μέσα σ’ εσάς» και πάλι, «και δεν παρακαλώ μόνον γι’ αυτούς, αλλά και για όλους αυτούς που πιστεύουν με τον λόγο τους σ’ εμένα, ώστε να γίνουν όλοι ένα».

Επιθυμώντας να διαπιστωθεί ο τρόπος της ενώσεως, επαναλαμβάνω τον λόγο που λέγει· «όπως εσύ, Πάτερ, είσαι μέσα σ’ εμένα και εγώ μέσα σ’ εσένα, ώστε να γίνουν κι αυτοί ένα μέσα σ’ εμάς».

Και διασαφηνίζοντας αυτό, συνεχίζει· «και εγώ την δόξα που μου έδωσες, την έδωσα σ’ αυτούς, για να γίνουν ένα, όπως κι εμείς είμαστε ένα· εγώ μέσα σ’ αυτούς και συ μέσα σ’ εμένα, για να τελειωθούν σε ένα»· κι ύστερα από λίγο, «Πάτερ, αυτοί που μου έδωσες θέλω όπου είμαι εγώ, κι εκείνοι να είναι μαζί μου, για να ιδούν την δόξα τη δική μου, την οποία μου έδωσες»· και πάλι, «ώστε η αγάπη, με την οποία μ’ αγάπησες, να ευρίσκεται σ’ αυτούς κι εγώ σ’ αυτούς».

Είδες βάθος μυστηρίων; Εγνώρισες το υπεράπειρο μέγεθος της υπερβολικής δόξας; Κατενόησες τον τρόπο της ενώσεως που ευρίσκεται επάνω από κάθε νου και έννοια;

3. Πω πω θαύμα, πω πω ανέκφραστη συγκατάβαση τής προς εμάς αγάπης του φιλανθρώπου Θεού! διότι, όποια ένωση έχει αυτός φυσικώς προς τον Πατέρα του, τέτοια ένωση επαγγέλλεται να έχει κι αυτός κατά χάριν προς εμάς, εάν θέλομε, και εργαζόμενοι τις εντολές του την ίδια θα έχομε κι εμείς προς εκείνον· διότι αυτό που εκείνος έχει φυσικώς προς τον Πατέρα, αυτό δίδει σ’ εμάς προς αυτόν κατά θέση και κατά χάρη.

Πω πω φρικτή επαγγελία, διότι την δόξα που έδωσε ο Πατήρ στον Υιό, ο Υιός την έδωσε σ’ εμάς με θεία χάρη!

Και το σπουδαιότερο βέβαια, ότι όπως είναι εκείνος μέσα στον Πατέρα και ο Πατήρ μέσα σ’ αυτόν, έτσι ο Υιός του Θεού θα είναι μέσα σ’ εμάς κι εμείς θα είμαστε μέσα στον ίδιο τον Υιό, εάν θέλομε, με την χάρη.

Πω πω ανυπέρβλητη χάρη, διότι η αγάπη με την οποία αγάπησε ο Θεός και Πατήρ τον μονογενή του Υιό και Θεό μας, αυτή λέγει ότι θα υπάρχει σ’ εμάς και εκείνος ο ίδιος ο Υιός του Θεού θα υπάρχει σ’ εμάς. Και είναι φυσικό· διότι γενόμενος εξ ολοκλήρου συγγενής μας με την σάρκα και κάνοντας μας συμμετόχους της θεότητάς του, μας έκανε όλους εμάς συγγενείς του.

Εξ άλλου, αφού η θεότητα που μας μεταδόθηκε διά της κοινωνίας είναι άτμητη και αχώριστη, κι εμείς που μετέχομε σ’ αυτήν αληθινά κατ ανάγκην είμαστε αχώριστοι σε ένα Πνεύμα, ένα σώμα με τον Χριστό.

4. Και ότι αυτά έχουν έτσι, άκουε τον Παύλο που λέγει· «στον Ιησού Χριστό δεν υπάρχει δούλος ούτε ελεύθερος, ούτε Ιουδαίος ούτε Έλληνας, ούτε Σκύθης ούτε βάρβαρος, αλλά τα πάντα και σ’ όλους είναι ο Χριστός».

Βλέπεις ότι δεν είπε όλοι οι Χριστιανοί, αλλά «Χριστός» ένας, ως ένα σώμα από πολλά μέλη.

Και άκουε πάλι αυτόν που το δηλώνει αυτό σε άλλο σημείο. Αφού λέγει πρώτα «στον καθένα δίδεται η φανέρωση του Πνεύματος για το συμφέρον του» και απαριθμεί τις ποικιλίες των χαρισμάτων, ύστερα συνεχίζει πάλι ο ίδιος· "όλα αυτά τα ενεργεί το ένα και το αυτό Πνεύμα, που τα κατανέμει στον καθένα όπως θέλει".

Και αφού γνωρίσει σ’ εμάς τις ενέργειες που δίδονται διά του Πνεύματος σ’ αυτά τα μέλη τα άγια μέλη του Χριστού, συνεχίζει και λέγει· «διότι, όπως το σώμα είναι ένα και έχει πολλά μέλη, όλα όμως τα μέλη του ενός σώματος, αν και είναι πολλά, είναι ένα σώμα, έτσι και ο Χριστός· διότι και όλοι εμείς με ένα Πνεύμα εβαπτισθήκαμε για να γίνομε ένα σώμα, είτε Ιουδαίοι είτε Έλληνες είτε δούλοι είτε ελεύθεροι, και όλοι εποτισθήκαμε με ένα πόμα· διότι και το σώμα δεν είναι ένα μέλος αλλά πολλά».

5. Και όπως ακριβώς πάλι, όπως προείπαμε, στον καθένα δίδεται από τον Θεό κατά την αξία του ο κλήρος στις άφθαρτες μονές, έτσι και στο σώμα της Εκκλησίας, ο καθένας θα αριθμηθεί σ’ εκείνο το μέρος του Χριστού που είναι άξιος. Και αυτό το δηλώνει ο ίδιος ύστερα από λίγο σ’ αυτήν την επιστολή του λέγοντας: «τώρα λοιπόν ο Θεός έθεσε το καθένα από τα μέλη στο σώμα, όπως θέλησε· πολλά βέβαια είναι τα μέλη, ένα όμως το σώμα.

Και για να δείξει τις διαφορές των μελών και ποια είναι αυτά και ποιες είναι αυτές, είπε· «εσείς λοιπόν είσθε σώμα Χριστού και μέλη του, ο καθένας στο μέρος του· και ο Θεός έθεσε στην Εκκλησία πρώτον αποστόλους, δεύτερον προφήτες, τρίτον διδασκάλους, έπειτα δυνάμεις, κατόπιν χαρίσματα θεραπευτικά, αντιλήψεις, κυβερνήσεις, γένη γλωσσών».

Είδες τις διαφορές των μελών του Χριστού; Έμαθες ποιοι είναι μέλη του; Άκουε στην συνέχεια και την ένωση των μελών που το δηλώνει ο ίδιος, ακολουθώντας τον Δεσπότη.

6. Εκείνος λοιπόν μας εδίδαξε, όποια ένωση έχει αυτός προς τον Πατέρα του, την ίδια να έχομε κι εμείς προς αυτόν ομοίως· ο μαθητής του και απόστολος μας εδίδαξε να έχομε την ένωση που ο άνδρας έχει προς την γυναίκα του και η γυναίκα προς τον άνδρα. Γι’ αυτό και λέγει: «οι γυναίκες να υποτάσσεσθε στους άνδρες σας όπως στον Κύριο, διότι ο άνδρας είναι κεφαλή της γυναικός, όπως και ο Χριστός είναι κεφαλή της Εκκλησίας και ο ίδιος είναι σωτήρας του σώματος».

Και πάλι «οι άνδρες, να αγαπάτε τις γυναίκες σας, όπως και ο Χριστός αγάπησε την Εκκλησία και παραδόθηκε γι’ αυτήν, για να την αγιάσει και να την δοξάσει στον εαυτό του, ώστε να μη έχει σπίλο [κηλίδα] ή ρυτίδα ή κάτι από αυτά· αλλά για να είναι αγία και άμωμη». Και μετά από λίγο λέγει «εκείνος που αγαπά την γυναίκα του (πρόσεχε παρακαλώ στο βάθος του λόγου!) αγαπά», λέγει, «τον εαυτό του· διότι κανείς ποτέ δεν εμίσησε το σώμα του, αλλά το τρέφει και το θάλπει, όπως και ο Χριστός την Εκκλησία· διότι είμαστε μέλη του σώματός του από την σάρκα και τα οστά του».

Βλέπεις πως έδειξε σ’ εμάς ότι, όπως η Εύα κατασκευάσθηκε από την σάρκα και τα οστά του Αδάμ και ευρίσκονται οι δύο σε μία σάρκα, έτσι έγινε και με τον Χριστό· μας έδωσε τον εαυτό του σε μετάληψη από την σάρκα και τα οστά του και αυτά έδειξε στους αποστόλους μετά την εκ νεκρών ανάστασή του, λέγοντας «ψηλαφίσατέ με και ίδετε ότι το πνεύμα δεν έχει σάρκα και οστά, όπως βλέπετε εμένα που έχω».

Από εκείνα τα ίδια μας δίδει να τρώγομε και μας κάνει ένα μαζί του με την κοινωνία αυτή. Ακόμη θέλοντας ν’ αποδείξει καθ᾽ υπερβολήν την συνάφεια προς τον Θεό μας, συνεχίζει λέγοντας· «αντί τούτου θα εγκαταλείψει ο άνθρωπος τον πατέρα και την μητέρα του»· αντί του Χριστού δηλαδή, λέγει, θα τους εγκαταλείψει, «και θα προσκολληθεί στην γυναίκα του», δηλαδή στην Εκκλησία, «και θα γίνουν οι δύο μία σάρκα», δηλαδή του Χριστού και Θεού.

7. Και ότι αυτή είναι η πραγματική έννοια του λόγου και δεν τα εκφράζομε αυτά από συλλογισμούς, συνεχίζει και λέγει ο ίδιος «το μυστήριο αυτό είναι μεγάλο, εννοώ βέβαια για τον Χριστό και την Εκκλησία». Πράγματι λοιπόν είναι και θα είναι μεγάλο, πολύ μεγάλο το μυστήριο αυτό, ότι δηλαδή όποια κοινωνία και ένωση, οικειότητα και συγγένεια έχει η γυναίκα προς τον άνδρα και ο άνδρας προς την γυναίκα, τέτοια ένωση έχει θεοπρεπώς και επάνω από κάθε έννοια και λόγο και ο Δεσπότης και Ποιητής του παντός με όλη την Εκκλησία, ενούμενος σαν προς γυναίκα κατά τρόπο αμώμητο [άμεμπτο] και υπεράρρητο [απερίγραπτο], και όντας και συνευρισκόμενος μαζί της κατά τρόπο αδιάσπαστο και αχώριστο, ως αγαπημένη και ευνοούμενη από αυτόν.

Έτσι λοιπόν και η Εκκλησία ενώθηκε και προσκολλήθηκε με τον αγαπημένο της Θεό, ως ολόκληρο σώμα με την ίδια την κεφαλή του. Διότι, όπως ακριβώς δεν μπορεί το σώμα να ζει καθόλου χωρίς την κεφαλή του, έτσι ούτε η Εκκλησία των πιστών, των υιών δηλαδή του Θεού και απογραμμένων στους ουρανούς, δεν μπορεί να γίνει για τον Θεό άρτιο και ολοκληρωμένο σώμα χωρίς την κεφαλή, χωρίς δηλαδή τον Χριστό και Θεό· ούτε να ζει την πραγματική και ανώλεθρη ζωή, χωρίς να τρέφεται καθημερινά από αυτόν τον επιούσιο άρτο), από όπου προέρχεται η ζωή και η αύξηση σε τέλειο άνδρα, στο μέτρο της ηλικίας του πληρώματος αυτού για όλους όσοι τον αγαπούν.

8. Κι εφ᾽ όσον αποδείχθηκαν αυτά έτσι λαμπρώς και αναπτύχθηκε το παρόν ζήτημα από τον λόγο, πως δηλαδή οι από αιώνων άγιοι και οι μέχρι τώρα και όσοι θα γίνουν έως την συντέλεια πρόκειται να γίνουν ένα σώμα με τον Χριστό και μέσα στον Χριστό, ας φιλοσοφήσομε τώρα και πως πρόκειται να πληρωθεί ο επάνω κόσμος. Αλλ’ εντείνατε την ακοή σας και επιστήσατε τον νου σας να προσέχει στα λεγόμενα, επειδή σε κάθε ζήτημα ο λόγος μας αφορά θεία πράγματα.

Απόσπασμα από τον λόγο του Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου «Βίβλος των ηθικών», Λόγοι Α-Στ’, σε εισαγωγή, κείμενο, μετάφραση της Θεολόγου Αικατερίνας Γκόλτσου. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο, το «Βυζάντιον», «Πατερικαί εκδόσεις Γρηγόριος ο Παλαμάς», 1988. 

Πηγή: http://www.pemptousia.gr/?p=344464

ΟΠΩΣ ΒΛΕΠΟΥΜΕ Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗΣ ΛΕΓΟΜΕΝΗΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΕΠΙΔΙΩΚΕΤΑΙ Η ΑΝΙΕΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΩΜΑΛΗ ΚΑΙ ΟΜΟΦΥΛΗ ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΑΝΤΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑ ΧΑΡΙΝ ΕΝΩΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ, ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΟΔΟΞΗ ΚΑΙ ΑΝΟΗΤΗ, ΜΠΡΟΣ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΩΔΕΣ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ. 

ΦΥΣΙΚΑ ΛΟΙΠΟΝ ΓΙΑ ΝΑ ΣΤΗΡΙΧΘΕΙ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΗΣ ΑΝΟΜΙΑΣ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΜΙΑ ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΕΞΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΛΗΡΟ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΑΣΣΕΙ ΔΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΦΕΣΕΩΣ ΤΩΝ ΑΜΑΡΤΙΩΝ ΕΝ ΟΨΕΙ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ, ΣΕ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΣ ΑΝΥΠΟΣΤΑΤΕΣ, ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΕΣ ΠΑΝΤΗΚΟΣΤΕΣ.

ΚΑΙ Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΥ ΤΩΝ ΦΑΡΙΣΑΙΩΝ ΕΠΕΚΤΕΙΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΚΟΠΩΝ.

ΟΙ ΒΙΑΣΤΕΣ ΤΩΝ ΒΙΑΣΤΩΝ ΘΑ ΚΕΡΔΙΣΟΥΝ ΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΩΜΑΛΙΑΣ.

Το πρωτότυπο κείμενο

στ΄. Πῶς ἑνοῦνται τῷ Χριστῷ καί Θεῷ καί ἕν γίνονται μετ᾿ αὐτοῦ πάντες οἱ ἅγιοι. 

1. Ἐπειδήπερ μέλη Χριστοῦ τοῦ ἐπί πάντων Θεοῦ ὄντως οἱ ἅγιοι χρηματίζουσι πάντες καί, ὡς εἴρηται, ἐν αὐτῷ εἶναι κεκολλημένοι καί συνημμένοι ὀφείλουσι τῷ σώματι αὐτοῦ, ἵνα ἐκεῖνος μέν ᾖ ἐν αὐτοῖς κεφαλή, οἱ ἀπ᾿ αἰῶνος δέ καί μέχρις ἐσχάτης ἡμέρας ἅγιοι ὦσι μέλη αὐτοῦ, ὅπως γένωνται οἱ πολλοί ἕν σῶμα Χριστοῦ, οἷα δή ἄνθρωπος εἷς, οἱ μέν τήν εἰς χειρῶν τάξιν ἀποπληροῦσιν ἐργαζόμενοι ἕως ἄρτι καί ποιοῦντες αὐτοῦ τό πανάγιον θέλημα, ἀξίους ἐξ ἀναξίων ἀναπλάττοντες καί αὐτῷ ἀνασῴζοντες· οἱ δέ, τῶν ὤμων, ἀλλήλων τά βάρη βαστάζοντες ἤ καί τό ἀπολωλός αὐτό ἄρτι αὐτοῖς εὑρεθέν, τό πάλαι εἰς ὄρη καί βουνούς καί τόπους οὕς οὐκ ἐπισκοπεῖ Κύριος περιπλανώμενον, καί πληροῦντες τόν νόμον αὐτοῦ· οἱ δέ, τοῦ στήθους, πηγάζοντες τοῖς διψῶσι καί πεινῶσι τήν δικαιοσύνην τοῦ Θεοῦ, τό διεισδέστατον νᾶμα τοῦ λόγου τῆς ἀπορρήτου σοφίας καί γνώσεως, καί χορηγοῦντες αὐτοῖς τόν ἄρτον,ὅν ἐσθίουσιν αἱ ἄνω δυνάμεις τῶν οὐρανῶν, ὡς ἐπιστήθιοι καί φιλούμενοι ὑπ᾿ αὐτοῦ· οἱ δέ, κοιλίας, πάντας ἐγκολπούμενοι διά τῆς ἀγάπης καί ἐν τοῖς ἐγκάτοις Πνεῦμα σωτηρίας ἐγκυμονοῦντες καί χωρητικήν ἔχοντες δίαθεσιν τῶν ἀπορρήτων καί κεκρυμμένων μυστηρίων αὐτοῦ· ἄλλοι, μηρῶν, τό γόνιμον ἐν ἑαυτοῖς φέροντες τῶν θεοπρεπῶν νοημάτων τῆς μυστικῆς θεολογίας καί γεννῶντες Πνεῦμα σωτηρίας ἐπί τῆς γῆς, ἤγουν τόν καρπόν τοῦ Πνεύματος καί τόν σπόρον ἐν ταῖς τῶν ἀνθρώπων καρδίαις διά τοῦ λόγου τῆς διδασκαλίας αὐτῶν· οἱ δέ, σκελῶν καί ποδῶν, τήν ἀνδρείαν ἐν τοῖς πειρασμοῖς καί τήν ὑπομονήν ἐνδεικνύμενοι κατά τόν Ἰώβ καί μηδοπωσοῦν σαλευόμενοι ἀπό τῆς ἐπί τά καλά στάσεως ἤ ἀτονοῦντες, ἀλλά τά βάρη τῶν αὐτοῦ χαρισμάτων βαστάζοντες.

2. Οὕτως οὖν τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας Χριστοῦ, συναρμολογούμενον διά τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος ἁγίων αὐτοῦ, ἄρτιον ὑπάρχει καί ὁλόκληρον εἰς ἕνωσιν τῶν υἱῶν τοῦ Θεοῦ τῶν πρωτοτόκων τῶν ἀπογεγραμμένων ἐν οὐρανοῖς, πρός οὕς “Μή χαίρετε” λέγει καί νῦν ὁ Θεός, “ὅτι τά δαιμόνια ὑμῖν ὑποτάσσεται”, ὅπερ ἐν τοῖς κουφοτέροις τῦφον μᾶλλον καί οἴησιν ἐμποιεῖ, “χαίρετε δέ ὅτι τά ὀνόματα ὑμῶν ἐγράφη ἐν τοῖς οὐρανοῖς”. Ὅτι δέ οἱ ἅγιοι πάντες μέλη ὄντες Χριστοῦ εἰς ἕν γίνονται σῶμα αὐτοῦ, ἀλλά καί μέλλουσιν εἰσέτι γενέσθαι, πειράσομαι τοῦτο καί ἀπό τῆς θείας ἀποδεῖξαι Γραφῆς. Καί ἐν πρώτοις ἄκουσον αὐτοῦ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν καί Θεοῦ, ὅπως τήν μετ᾿ αὐτοῦ ἕνωσιν ἀδιάσπαστον ἐμφαίνει καί ἀχώριστον ἐν τῷ λέγειν πρός τούς αὐτοῦ ἀποστόλους· “Ἐγώ ἐν τῷ Πατρί καί ὁ Πατήρ ἐν ἐμοί· καί ὑμεῖς ἐν ἐμοί κἀγώ ἐν ὑμῖν”, καί πάλιν· “Οὐ περί τούτων δέ ἐρωτῶ μόνον, ἀλλά καί περί πάντων τῶν πιστευόντων διά τοῦ λόγου αὐτῶν εἰς ἐμέ, ἵνα πάντες ἕν ὦσι”. Βουλόμενος δέ τόν τρόπον πιστώσασθαι τῆς ἑνώσεως, ἐπαναλαμβάνων τόν λόγον φησί· “Καθώς σύ, πάτερ, ἐν ἐμοί, κἀγώ ἐν σοί, ἵνα καί αὐτοί ἕν ὦσι”. Σαφέστερον δέ τοῦτο ποιῶν, ἐπιφέρει· “Καί ἐγώ τήν δόξαν, ἥν δέδωκάς μοι, δέδωκα αὐτοῖς, ἵνα ὦσιν ἕν, καθώς ἡμεῖς ἕν ἐσμέν· ἐγώ ἐν αὐτοῖς καί σύ ἐν ἐμοί, ἵνα ὦσι τετελειωμένοι εἰς ἕν”, καί μετ᾿ ὀλίγ· “Πάτερ, οὕς δέδωκάς μοι θέλω ἵνα, ὅπου εἰμί ἐγώ, κἀκεῖνοι ὦσι μετ᾿ ἐμοῦ, ἵνα θεωρῶσι τήν δόξαν τήν ἐμήν, ἥν δέδωκάς μοι”, καί πάλιν· ”Ἵνα ἡ ἀγάπη, ἥν ἠγάπησάς με, ἐν αὐτοῖς ᾖ κἀγώ ἐν αὐτοῖς”. Εἶδες μυστηρίων βάθος; Ἔγνως ὑπερβαλλούσης δόξης ὑπεράπειρον ὑπερβολήν; κατενόησας ἑνώσεως τρόπον ὑπέρ νοῦν ὄντα καί ὑπέρ ἅπασαν ἔννοιαν;

3. Ὤ τοῦ θαύματος, ἀδελφοί, ὤ τῆς ἀφράστου συγκαταβάσεως τῆς πρός ἡμᾶς ἀγάπης τοῦ φιλανθρώπου Θεοῦ, ὅτι οἵαν τήν πρός τόν Πατέρα αὐτοῦ ἔχει ἕνωσιν φυσικῶς, τοιαύτην καί αὐτός ἔχειν ἐν χάριτι πρός ἡμᾶς, ἐάν θέλωμεν, ἐπαγγέλλεται, καί ἡμεῖς πρός ἐκεῖνον ὁμοίως ἕξομεν τάς αὐτοῦ ἐντολάς ἐργαζόμενοι· ὅ γάρ ἐκεῖνος φυσικῶς ἔχει πρός τόν Πατέρα, τοῦτο ἡμῖν πρός αὐτόν τῇ θέσει δίδωσι καί τῇ χάριτι. Ὤ ἐπαγγελίας φρικτῆς, ὅτι τήν δόξαν ἥν δέδωκεν ὁ Πατήρ τῷ υἱῷ καί ὁ Υἱός δίδωσιν ἠμῖν θείᾳ χάριτι· καί τό δή μεῖζον, ὅτι ὥσπερ ἐκεῖνος ἐν τῷ Πατρί καί ὁ Πατήρ ἐν αὐτῷ, οὕτως ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἐν ἡμῖν καί ἡμεῖς ἐν αὐτῷ ἐσόμεθα τῷ Υἱῷ, εἰ βουλόμεθα, τῇ χάριτι. Ὤ χάριτος ἀνυπερβλήτου, ὅτι τήν ἀγάπην ἥν ἠγάπησεν ὁ Θεός καί Πατήρ τόν μονογενῆ αὐτοῦ Υἱόν καί Θεόν ἡμῶν, αὐτήν ἐν ἡμῖν λέγει ἔσεσθαι καί αὐτόν ἐκεῖνον τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ ἐν ἡμῖν. Καί εἰκότως· συγγενής γάρ ἅπαξ ἡμῶν γεγονώς τῇ σαρκί καί συμμετόχους αὐτοῦ τῆς θεότητος ἡμᾶς ἐργασάμενος, συγγενεῖς αὐτοῦ πάντας τούς τοιούτους πεποίηκεν. Ἄλλως δέ καί τῆς μεταδοθείσης ἡμῖν διά τῆς κοινωνίας θεότητος ἀτμήτου οὔσης καί ἀχωρίστου, ἀνάγκη πᾶσα καί ἡμᾶς τούς ἐν ἐληθείᾳ ταύτης μετεσχηκότας ἀχωρίστους ἐν ἑνί Πνεύματι ἕν σῶμα μετά Χριστοῦ εἶναι.

4. Καί ὅτι ταῦτα οὕτως ἔχει, ἄκουε Παύλου λέγοντος· “Ἐν γάρ Χριστῷ Ἰησοῦ οὐκ ἔστι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθερος, οὐκ Ἰουδαῖος, οὐχ Ἕλλην, οὐ Σκύθης, οὐ βάρβαρος, ἀλλά τά πάντα καί ἐν πᾶσι Χριστός”. Ὁρᾷς ὅπως οὐκ εἶπεν “ἀλλ᾿ οἱ πάντες χριστιανοί”, ἀλλά “Χριστός” εἷς, ὡς ἐκ μελῶν πολλῶν σῶμα ἕν. Καί ἄκουε πάλιν αὐτοῦ τοῦτο δηλοῦντος ἑτέρωθι. Εἰπόντος γάρ πρῶτον· “Ἑκάστῳ δίδοται ἡ φανέρωσις τοῦ Πνεύματος πρός τό συμφέρον” καί τάς διαφοράς τῶν χαρισμάτων ἀπαριθμησαμένου, ὕστερον πάλιν ὁ αὐτός ἐπήγαγε· “Πάντα δέ ταῦτα ἐνεργεῖ τό ἕν καί τό αὐτό Πνεῦμα διαιροῦν ἰδίᾳ ἑκάστῳ καθώς βούλεται”. Τάς διδομένας δέ διά τοῦ Πνεύματος ἐνεργείας αὐτοῖς τοῖς ἁγίοις μέλεσι τοῦ Χριστοῦ γνωρίσας ἡμῖν ἐπιφέρει καί φησι· “Καθάπερ γάρ τό σῶμα ἕν ἐστι καί μέλη ἔχει πολλά, πάντα δέ τά μέλη τοῦ σώματος τοῦ ἑνός πολλά ὄντα ἕν ἐστι σῶμα, οὕτως καί ὁ Χριστός· καί γάρ ἐν ἑνί πνεύματι ἡμεῖς πάντες εἰς ἕν σῶμα ἐβαπτίσθημεν, εἴτε Ἰουδαῖοι, εἴτε Ἕλληνες, εἴτε δοῦλοι, εἴτε ἐλεύθεροι, καί πάντες εἰς ἕν πόμα ἐποτίσθημεν· καί γάρ τό σῶμα οὐκ ἔστιν ἕν μέλος ἀλλά πολλά”.

5. Καθάπερ δέ πάλιν ἑκάστῳ, ὡς προείπομεν, κατ᾿ ἀξίαν ὑπό τοῦ Θεοῦ ἐν ταῖς ἀκηράτοις μοναῖς ἡ ἀποκλήρωσις δίδοται, οὕτως καί ἐν τῷ σώματι τῆς Ἐκκλησίας ἕκαστος ἐν ᾧ ἐστιν ἄξιος καταριθμηθήσεται μέρει τοῦ Χριστοῦ. Καί τοῦτο αὐτός μετ᾿ ὀλίγα δηλοῖ ἐν ταύτῃ αὐτοῦ τῇ ἐπιστολῇ λέγων· “Νῦν δέ ὁ Θεός ἔθετο τά μέλη ἕν ἕκαστον αὐτῶν ἐν τῷ σώματι καθώς ἠθέλησε· πολλά μέν οὖν μέλη, ἕν δέ σῶμα”. Ἵνα δέ καί τάς διαφοράς τῶν μελῶν καί τίνα ταῦτα και τίνες εἰσίν ἀποδείξῃ, ἔφη· “Ὑμεῖς δέ ἐστε σῶμα Χριστοῦ καί μέλη ἐκ μέρους· καί οὕς ἔθετο ὁ Θεός ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ πρῶτον ἀποστόλους, δεύτερον προφήτας, τρίτον διδασκάλους, ἔπειτα δυνάμεις, εἶτα χαρίσματα ἰαμάτων, ἀντιλήψεις, κυβερνήσεις, γένη γλωσσῶν”. Εἶδες τάς διαφοράς τῶν μελῶν τοῦ Χριστοῦ; Ἔμαθες τίνες εἰσί μέλη αὐτοῦ; Ἄκουε καί τήν ἕνωσιν τῶν μελῶν ἀκολούθως τῷ Δεσπότῃ καί τοῦτον δηλοῦντα.

6. Ἐκεῖνος μέν γάρ οἵαν πρός τόν ἑαυτοῦ Πατέρα ἕνωσιν ἔχει, καί ἡμᾶς πρός αὐτόν τοιαύτην ἔχειν ὁμοίως ἐδίδαξεν, ὁ δέ γε τούτου μαθητής καί ἀπόστολος, οἵαν ὁ ἀνήρ ἔχει πρός τήν γυναῖκα αὐτοῦ καί ἡ γυνή πρός τόν ἄνδρα· διό καί φησιν· “Αἱ γυναῖκες τοῖς ἰδίοις ἀνδράσιν ὑποτάσσεσθε ὡς τῷ Κυρίῳ, ὅτι ἀνήρ ἐστι κεφαλή τῆς γυναικός, ὡς καί ὁ Χριστός κεφαλή τῆς ἐκκλησίας καί αὐτός ἐστι σωτήρ τοῦ σώματος”, καί αὖθις· “Οἱ ἄνδρες, ἀγαπᾶτε τάς γυναῖκας ἑαυτῶν, καθώς καί ὁ Χριστός ἠγάπησε τήν ἐκκλησίαν καί ἑαυτόν παρέδωκεν ὑπέρ αὐτῆς, ἵνα αὐτήν ἁγιάσῃ καί παραστήσῃ αὐτήν ἑαυτῷ ἔνδοξον τήν ἐκκλησίαν μή ἔχουσαν σπίλον ἤ ῥυτίδα ἤ τι τῶν τοιούτων, ἀλλ᾿ ἵνα ᾖ ἁγία καί ἄμωμος”. Καί μετ᾿ ὀλίγα· “Ὁ ἀγαπῶν τήν ἑαυτοῦ γυναῖκα” πρόσεχέ μοι τῷ βάθει τοῦ λόγου, παρακαλῶ! “ἑαυτόν, φησίν, ἀγαπᾷ· οὐδείς γάρ ποτε τήν ἑαυτοῦ σάρκα ἐμίσησεν, ἀλλά τρέφει καί θάλπει αὐτήν, καθώς καί ὁ Κύριος τήν ἐκκλησίαν, ὅτι μέλη ἐσμέν τοῦ σώματος αὐτοῦ ἐκ τῆς σαρκός αὐτοῦ καί ἐκ τῶν ὀστέων αὐτοῦ”. Ὁρᾷς ὅπως ἔδειξεν ἡμῖν ὅτι, ὥσπερ ἡ Εὔα ἐκ τῆς σαρκός καί ἐκ τῶν ὀστέων ἐλήφθη τοῦ Ἀδάμ καί μία σάρξ οἱ δύο ὑπῆρχον, οὕτω καί ὁ Χριστός, μεταδιδούς ἡμῖν ἑαυτόν εἰς μετάληψιν ἐκ τῆς σαρκός αὐτοῦ καί ἐκ τῶν ὀστέων αὐτοῦ, ὧν ἔδειξε τοῖς ἀποστόλοις μετά τό ἀναστῆναι αὐτόν ἐκ νεκρῶν, οὕτως εἰπών· “Ψηλαφήσατέ με καί ἴδετε ὅτι πνεῦμα σάρκα καί ὀστέα οὐκ ἔχει, καθώς ἐμέ θεωρεῖτε ἔχοντα”, ἐξ αὐτῶν ἐκείνων τρώγειν ἡμᾶς δίδωσι καί ἕν μετ᾿ αὐτοῦ διά τῆς κοινωνίας ταύτης ποιεῖ καί ἡμᾶς. Ἔτι δέ καθ᾿ ὑπερβολήν δεῖξαι θέλων τήν πρός Θεόν ἡμῶν συνάφειαν, ἐπάγει λέγων· “Ἀντί τούτου καταλείψει ἄνθρωπος τόν πατέρα αὐτοῦ καί τήν μητέρα”, ἀντί τοῦ Χριστοῦ, φησί, καταλείψει αὐτούς, “καί προσκολληθήσεται τῇ γυναικί αὐτοῦ”, ἤγουν τῇ Ἐκκλησίᾳ, “καί ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν”, τήν τοῦ Χριστοῦ καί Θεοῦ δηλονότι.

7. Καί ὅτι οὕτως ἔχεται τῆς διανοίας ὁ λόγος καί οὐκ ἀπό συλλογισμῶν ταῦτα φθεγγόμεθα, ἐπιφέρει καί φησιν ὁ αὐτός· “Τό μυστήριον τοῦτο μέγα ἐστίν, ἐγώ δέ λέγω εἰς Χριστόν καί εἰς τήν Ἐκκλησίαν”. Ὄντως οὖν μέγα καί ὑπέρ τό μέγα ἐστί καί ἔσεται τό μυστήριον τοῦτο, ὅτι οἵαν κοινωνίαν καί ἕνωσιν, οἰκειότητά τε καί συγγένειαν ἔχει ἡ γυνή πρός τόν ἄνδρα καί ὁ ἀνήρ πρός τήν γυναῖκα, τοιαύτην θεοπρεπῶς καί ὑπέρ πᾶσαν ἔννοιαν καί λόγον ἔχει καί ὁ δεσπότης καί ποιητής τοῦ παντός μετά τῆς Ἐκκλησίας ἁπάσης, ὡς πρός μίαν γυναῖκα, ἀμωμήτως ταύτῃ καί ὑπεραρρήτως ἑνούμενος καί ἀδιασπάστως καί ἀχωρίστως ὤν καί συνών αὐτῇ, ὡς ἠγαπημένῃ καί πεφιλημένῃ αὐτῷ. Οὕτω δέ καί ἡ Ἐκκλησία τῷ αὐτῆς πεφιλημένῳ Θεῷ ἑνωθεῖσα κεκόλληται ὡς ὁλόκληρον σῶμα τῇ κεφαλῇ τῇ ἰδίᾳ αὐτοῦ. Καθάπερ γάρ οὐ δύναται σῶμα ἄνευ τῆς προσπεφυκυίας αὐτῷ κεφαλῆς τό καθόλου ζῆν, οὕτως οὐδέ ἡ τῶν πιστῶν Ἐκκλησία, τῶν υἱῶν, φημί, τοῦ Θεοῦ καί ἀπογεγραμμένων ἐν τοῖς οὐρανοῖς, δύναται εἶναι εἰς σῶμα ἄρτιον καί ὁλόκληρον τῷ Θεῷ ἄνευ τῆς κεφαλῆς, αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ καί Θεοῦ, ἤ ζῆν τήν ὄντως ζωήν καί ἀνώλεθρον, μή τρεφομένη ὑπ᾿ αὐτοῦ καθ᾿ ἑκάστην τόν ἐπιούσιον ἄρτον, παρ᾿ οὗ τό ζῆν καί αὔξειν εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος αὐτοῦ πᾶσι τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν ἐπιγίνεται.

8. Ἀλλά γάρ τούτων οὕτως ἀποδειχθέντων λαμπρῶς καί τρανωθέντος ὑπό τοῦ λόγου τοῦ ῥηθέντος ζητήματος, ὅπως οἱ ἀπ᾿ αἰῶνος ἅγιοι οἱ μέχρι τοῦ νῦν καί ἕως τῆς συντελείας γινόμενοι ἕν σῶμα μέλλουσι γενέσθαι μετά Χριστοῦ καί ἐν τῷ Χριστῷ, ἄγε δή καί περί τοῦ πῶς πληρωθῆναι δεῖ τόν ἄνω κόσμον φιλοσοφήσωμεν. Ἀλλά διαπεράσατέ μοι τάς ἀκοάς καί τόν ἡγεμόνα νοῦν τοῖς ῥηθησομένοις προσέχειν ἐπιστήσατε, ἐπειδή περί θείων πραγμάτων ἡμῖν ὁ λόγος ἑκάστῳ ζητήματι.