Η ηθική της εξουσίας

Αλκιβιάδης Κ. Κεφαλάς

Η σχέση ηθικής και εξουσίας ρυθμίζει τη λειτουργία της κοινωνίας, επειδή ο βαθμός της αλληλεξάρτησής τους προσδιορίζει την πολιτική και συνεπώς τον βαθμό εμπιστοσύνης των εξουσιαζομένων προς τους εξουσιαστές.

Η μηδενική σχέση μεταξύ ηθικής, δικαιοσύνης και εξουσίας έχει κατανοηθεί ήδη από την εποχή των τροφοσυλλεκτικών κοινωνιών, επειδή ο ισχυρότερος και ικανότερος κυνηγός κρατούσε για τον εαυτό του τη «μερίδα του λέοντος» της τροφής. Επίσης, αν οι εξουσιαζόμενοι κατανοήσουν ότι οι θεωρίες και οι θέσεις περί δικαιοσύνης και ηθικής έχουν υφανθεί από τις ελίτ ώστε να εξυπηρετούν τον σκοπό τους, τότε θα πρέπει να δεχτούν ότι η εξουσία είναι απλά αποδοτικότερη σε αυτό που επιδιώκουν καθημερινά και οι ίδιοι.

Δηλαδή, θα πρέπει να κατανοήσουν ότι στη «ζούγκλα» και αυτοί, όπως και οι ελίτ, προσπαθούν να επωφεληθούν το μέγιστο από τη διαδικασία «διανομής της λείας». Δοθέντος ότι η ανθρώπινη απληστία είναι άνευ ορίων, η συσσώρευση της ισχύος στην εξουσία συνεπάγεται την απόλυτη αδικία, την ανηθικότητα, την αυθαιρεσία και την καθολική απουσία οίκτου. Η ηθική και η δικαιοσύνη είναι απούσες στις σχέσεις της εξουσίας με τους εξουσιαζομένους. Η εξουσία θολώνει τον νου των εξουσιαστών και επιφέρει αλαζονεία, με αποτέλεσμα οι πολιτικές πράξεις σε περιόδους κρίσεων να απειλούν την ύπαρξη της ίδιας της εξουσίας. Η διαιώνιση μιας δομής εξουσίας κατά τη διάρκεια μιας κρίσης εξαρτάται από τον βαθμό της πολιτικής ευφυΐας της ηγετικής ομάδας των εξουσιαστών.

Στην περίπτωση της διαχείρισης της πανδημίας, η πολιτική ευφυΐα της Ν.Δ. παράγει σχέσεις μηδενικού αθροίσματος. Οι απειλές και οι εκφοβισμοί στους πολίτες που δεν επιθυμούν να εμβολιαστούν αποτελούν πράξεις πολιτικού νανισμού. Έτσι, αποδεικνύεται για μία ακόμη φορά ότι η ηθική, η δικαιοσύνη, ο κατευνασμός και η συναίνεση, από τη μια, και η εξουσία, από την άλλη, είναι έννοιες αντιφατικές. Η Ν.Δ. και το πολιτικό σύστημα γενικότερα απέτυχαν να αντιληφθούν ότι η καλοπληρωμένη διαφημιστική εκστρατεία υγειονομικής πειθούς απέτυχε όχι επειδή οι αρνητές είναι «ψεκασμένοι» και «τζαμπατζήδες», όπως δηλώνουν τα καλοβολεμένα στελέχη της εξουσίας στον κοινωνικό ιστό, αλλά επειδή οι εξουσιαζόμενοι πολίτες είναι καθολικά δύσπιστοι απέναντι στο πολιτικό σύστημα. Πράγματι, οι πολίτες, ενσυνειδήτως ή ασυνειδήτως, αντιλαμβάνονται ότι οι δομές που παράγουν τα «στικάκια» και οι «λίστες Λαγκάρντ» της εξουσίας, καθώς και τα πολιτικά πρόσωπα που πλουτίζουν κινούμενα στις γκρίζες περιοχές του νόμου δεν είναι δυνατόν να ενδιαφέρονται για τη ζωή και το ευ ζην των Ελλήνων πολιτών, επειδή το μόνο που κάνουν είναι να παράγουν καθολική φτωχοποίηση.

Οι εξουσιαστές ενδιαφέρονται μόνο για την προσωπική και οικογενειακή τους καλοπέραση, γεγονός άλλωστε που αποδεικνύει η εδραίωση της πολιτικής οικογενειοκρατίας στη χώρα. Συνεπώς, η διαρκής καλοπληρωμένη προβολή του «θανάτου και της κηδείας» στον ηλεκτρονικό και έντυπο Τύπο αποσκοπεί κυρίως στο προσωπικό όφελος των εξουσιαστών μέσω της συστηματικής καλλιέργειας του φόβου, του κοινωνικού αυτοματισμού και της κατηγοριοποίησης των πολιτών, με κριτήριο τη στάση τους απέναντι στο εμβόλιο. Αν διαγράψουμε πιθανά οικονομικά οφέλη της παγκόσμιας εξουσίας από τον μαζικό εμβολιασμό (επειδή δεν είναι δυνατόν όλοι οι ηγέτες του κόσμου να χρηματίζονται από τις φαρμακευτικές εταιρίες για να καθιερώσουν τα φάρμακα ως κανονικότητα), τότε η υστερία της εξουσίας και η λεκτική βία κατά των πολιτών και της μερίδας της κοινωνίας που έχει αρνητική άποψη για τον εμβολιασμό θα πρέπει να αποδοθούν στο γεγονός ότι η εξουσία έχει αντιληφθεί ότι μεγάλο ποσοστό των εξουσιαζομένων έχει διαφορετική πολιτική θέση και άποψη από αυτούς και, συνεπώς, οι απείθαρχοι θα πρέπει να συντριβούν.

Έτσι, λοιπόν, η εξουσία αντιδρά σπασμωδικά επειδή αντιλαμβάνεται ότι η αντίδραση στον εμβολιασμό και η απείθεια απειλούν «τη θεϊκή τάξη» και τις δομές που της επιφέρουν πλούτο και δύναμη. Όσον αφορά την Ελλάδα, οι πολιτικοί δεν μπορούν να πείσουν ότι ενδιαφέρονται για τη ζωή των πολιτών και ακόμα περισσότερο για τους ηλικιωμένους συμπολίτες μας. Σε μια άκρως νεοταξική και νεοφιλελεύθερη κοινωνία, στην οποία οι πολιτικοί αποδίδουν το συνταξιοδοτικό πρόβλημα στο γεγονός ότι «οι συνταξιούχοι ζουν πολύ», είναι οξύμωρο, αντιφατικό και ανήθικο να ισχυρίζονται ότι «ενδιαφέρονται για την υγεία και τη ζωή των παππούδων και των γιαγιάδων». Αν πράγματι η εξουσία ενδιαφερόταν για τη ζωή και το ευ ζην των πολιτών, δεν θα έσωζε τις γαλλογερμανικές τράπεζες από την κατάρρευση με τα αποθεματικά των συνταξιοδοτικών ταμείων (PSI) και, επίσης, θα φρόντιζε να μην υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες εκκρεμείς συντάξεις. Συμπερασματικά, ανεξαρτήτως πολιτικού σχήματος, η εξουσία, μικρή ή μεγάλη, από τη φύση της δεν έχει ηθική.

*Διδάκτωρ Φυσικής του πανεπιστημίου του Manchester, UK, δ/ντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών

Η ηθική της εξουσίας (newsbreak.gr)