Συνέχεια από:Τετάρτη, 3 Φεβρουαρίου 2016
Puer aeternus-Τρίτο μέρος
«Το βασίλειο άνευ χώρου» (Bruno Goetz)
8 Σύγκρουση και παράνοια θ
Μου φαίνεται πως αξίζει να συγκρίνουμε το βιβλίο αυτό με τον Μικρό Πρίγκηπα του Saint Exupery, για να δούμε τις διαφορές μεταξύ της γερμανικής και γαλλικής νοοτροπίας. Ένα από τα χαρακτηριστικά, όπως ήδη αναφέρθηκε, είναι πως πέραν του Ρήνου (στην Γερμανία δηλαδή) η άνιμα είναι λιγότερο διαφοροποιημένη. Οι μοναδικές θηλυκές μορφές μέσα σε αυτό το βιβλίο είναι η γυναίκα με τα μήλα (μια μορφή της μητέρας-φύσης), η Σοφί, που είναι επίσης μια μορφή της μητέρας που είναι και αρνητική, και το χλωμό κορίτσι Henriette Karlsen, το οποίο πεθαίνει αμέσως μετά την εμφάνιση του. Η ισχυρή μορφή της ψυχής είναι ένα ερμαφρόδιτο ον, ο Φο, ο θεός του φεγγαριού. Η μορφή της ψυχής στον Μικρό Πρίγκηπα-το ζευγάρι πάνω στο αστέρι, η τριανταφυλλιά και ο μικρός πρίγκηπας, είναι μια ερμαφρόδιτη πτυχή, αλλά διαφοροποιημένη τουλάχιστον ως ένα ζευγάρι. Η άνιμα είναι ένα βήμα περισσότερο διαφοροποιημένη, αν και παραμένει μια αρνητική θηλυκή μορφή, αλαζονική και υστερική. Δεν έχει κάνει μεγάλη πρόοδο, αλλά εμφανίζεται χωρισμένη από το σύμβολο του εαυτού, και φαίνεται πως είναι ανεξάρτητο ον. Το γερμανικό βιβλίο δίνει την εντύπωση ενός πιο αρχαϊκού και πιο ισχυρού συμβολισμού, όπως και μιας μεγαλύτερης δυναμικής. Ο αναγνώστης σύρεται σε μια συναισθηματική, φορτισμένη ατμόσφαιρα, με ένα υπερβολικό, υστερικό τόνο, που δεν είναι οπωσδήποτε ευχάριστος.
Συγκρίνοντας τις αρνητικές πτυχές, βλέπουμε πως το γαλλικό κείμενο είναι διαποτισμένο από φρικαλεότητες και παιδιάστικο συναισθηματισμό, ενώ το γερμανικό περιέχει δυναμική και υστερική υπερβολή. Δυο προϋποθέσεις αιτιολογούν αυτή την διαφορά: κατά πρώτον, το ειδωλολατρικό υπόβαθρο στην Γαλλία είναι κέλτικο, ενώ στην Γερμανία γερμανικό (την διαφορά την περιέγραψε ο Τάκιτος στο έργο του Germania). Επίσης, (και αυτό είναι ίσως ακόμα πιο σημαντικό): πριν εκχριστιανιστεί η Γαλλία (όπως και η νότια Γερμανία, η Αυστρία και ως ένα βαθμό η Ελβετία) ήταν πλήρως διαποτισμένη από τον ρωμαϊκό πολιτισμό. Ενώ η γερμανική ειδωλολατρεία βόρεια του Μάιν, επικαλύφθηκε κατευθείαν από τον Χριστιανισμό. Στην περιοχή της Μεσογείου, ο εκχριστιανισμός ήταν το τελικό προϊόν μιας μακράς πολιτισμικής πορείας, και για τον λόγο αυτό, ο Χριστιανισμός ήταν μια πνευματική και διαφοροποιημένη μορφή θρησκείας. Στην βάση του ρωμαϊκού πολιτισμού, οι άνθρωποι είχαν την δυνατότητα να καταλάβουν τον χριστιανικό συμβολισμό. Στις εκρωμαϊσμένες κοινωνίες υπήρχε η δυνατότητα μετάβασης, όταν ήρθε ο Χριστιανισμός. Ενώ στις περιοχές που δεν μετείχαν του ρωμαϊκού πολιτισμού, διακόπηκε η ιστορική εξέλιξη, και ο Χριστιανισμός εκτόπισε κάτι εντελώς ξένο. Μπορούμε να το εκφράσουμε και με την παρακάτω εικόνα: βόρεια του Μάιν υπάρχει ένα κενό στην σκάλα-υπάρχει ένα ισόγειο και ένας όροφος, αλλά στην μέση χάσκει μια τρύπα. Η κατάσταση αυτή δεν είναι χαρακτηριστική μόνο για την Γερμανία. Πολύ σύντομα θα καταστεί πολύ μεγάλο πρόβλημα και στην εκχριστιανισμένη Αφρική, όπου προκάλεσε ήδη μεγάλες εντάσεις και αναταραχές, πέραν των άλλων πολιτισμικών και οικονομικών προβλημάτων. Αλλά και μεταξύ των Αμερικανών, που κατά τον αποικισμό συνάντησαν μια πρωτόγονη κουλτούρα στην Δύση, υπάρχει αυτό το πρόβλημα. Η επιβίωση μπορούσε να εξασφαλιστεί μόνο εάν γίνονταν σκληροί και πρωτόγονοι όπως οι γηγενείς ινδιάνοι. Οι πρωτοπόροι αυτοί είχαν όμως ένα χριστιανικό παρελθόν βικτωριανού τύπου. Και αυτό εξηγεί γιατί οι Αμερικανοί έχουν μια παρόμοια τρύπα στην σκάλα.
Ένα τέτοιο κενό δεν είναι μόνο μειονέκτημα. Δίνει στην προσωπικότητα ισχυρή δυναμική και μεγάλη δύναμη επιβολής. Η εσωτερική πόλωση που επιφέρει μια τέτοια πολιτισμική κατάσταση κάνει τους ανθρώπους δυναμικούς και δραστήριους. Είναι παρόμοια με την ηλεκτρική τάση, η οποία είναι μεγαλύτερη όσο πιο μακριά μεταξύ τους βρίσκονται ο θετικός και ο αρνητικός πόλος. Τέτοιοι λαοί βέβαια, φορτωμένοι με τάση, είναι πιο επιρρεπείς σε υστερία και διάλυση σε ένα μαζικό κίνημα. Αυτό συμβαίνει επειδή η εσωτερική ισορροπία καταστρέφεται πιο εύκολα. Είναι γνωστό πως οι μαύροι στην Αφρική, που προσηλυτίστηκαν στον Χριστιανισμό είναι καχύποπτοι, αναξιόπιστοι και απρόβλεπτοι, γιατί η πόλωση μεταξύ της πολιτισμικά ανεπτυγμένης συνείδησης και του πρωτόγονου, ασυνείδητου μέρους της προσωπικότητας είναι πολύ μεγάλη.
Ας επιστρέψουμε τώρα στους Γερμανούς και τους Γάλλους. Το κενό μεταξύ τού πάνω και τού κάτω είναι σχετική, καθώς οι Γάλλοι έχουν το ίδιο πρόβλημα σε ένα κατώτερο επίπεδο. Όποιος κάνει τέτοιες υποθέσεις περί εθνών, πρέπει να λάβει υπόψιν και τις άπειρες εξαιρέσεις. Στην προκειμένη εργασία προσπαθούμε απλώς να δώσουμε γενικά χαρακτηριστικά.
Η σταύρωση του Μελχιόρ είναι πολύ αποκαλυπτική. Βλέπουμε πως ο Φο πράγματι παριστάνει την επιστροφή μιας αρχετυπικής μορφής, που βρίσκεται και πίσω από την μορφή του Χριστού, με μια παλαιότερη μορφή όμως. Αν συγκρίνουμε τον Φο με άλλους θεούς, διαπιστώνουμε πως είναι πιο κοντά στον Διόνυσο. Όπου εμφανίζεται ο Φο γίνεται λόγος για τριαντάφυλλα και σταφύλια. Η σταύρωση αυτή, όπου ο σταυρωμένος μεταμορφώνεται σε δέντρο, θυμίζει τον Άττι, που έγινε μητρικό δέντρο. Μπορούμε λοιπόν να πούμε πως ο Μελχιόρ έγινε Άττις όταν παραδόθηκε στον Φο. Αυτό φαίνεται να συνέβη και με τα άλλα αγόρια, που στην αρχή ζούσαν μια γήινη ζωή και μετά την σταύρωση τους μεταμορφώθηκαν σε μια αιωνίως πλανόδια συμμορία. Ο μύθος του Άττι επαναλαμβάνεται στον κάθε ένα από αυτούς. Όπως ξέρουμε, ο Διόνυσος και ό Άττις παρίσταναν τον υιό-θεό που πεθαίνει νωρίς, τον υιό της μάνας που πεθαίνει την άνοιξη. Η ημερομηνία του Πάσχα πάρθηκε από την γιορτή του Άττι(;). Οι Ιουδαιοχριστιανοί εκτελούνταν στην αρχαία Ρώμη πάνω σε ένα σταυρό, που ήταν τυλιγμένος με κλήμα, και οι εκτελεστές φώναζαν, «Ω εσύ Διόνυσε, Ιησού Χριστέ!» Στην αρχή τουλάχιστον του Χριστιανισμού υπήρχαν αμφιβολίες, μήπως ο Χριστός ήταν μια επανάληψη του Διόνυσου ή του Άττι, με άλλη μορφή όμως. Οι πατέρες της Εκκλησίας έκαναν στο σημείο αυτό μια τελειωτική τομή, για να εδραιώσουν τον Χριστιανισμό, και έλπιζαν πως με τον τρόπο αυτό θα απέτρεπαν την επιστροφή του νέου συμβόλου στο παρελθόν (που θα σήμαινε νίκη του von Spät!). Οι πρώτοι Χριστιανοί φρόντισαν να δείξουν πως η θρησκεία τους διέφερε ολοκληρωτικά από την λατρεία του Διόνυσου, ώστε να είναι βέβαιοι για το δημιουργικό ξεκίνημα. Η ομοιότητα όμως των δυο αρχετυπικών μορφών ήταν πολύ έντονη, και όλοι είχαν τις αμφιβολίες τους. Για τον λόγο αυτό δόθηκε έμφαση στο γεγονός πως ο Ιησούς Χριστός ήταν ιστορική προσωπικότητα, σε αντίθεση με την αρχετυπική θεϊκή μορφή του Διόνυσου.
Συνεχίζεται
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου