ΟΤΑΝ Ο ΠΑΤΡΟΚΟΣΜΑΣ ΕΠΙΣΚΕΦΤΗΚΕ ΤΗΝ ΑΡΤΑ

 πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου-εκπαιδευτικού

• 
  

Συμπληρώθηκαν, φέτος, διακόσια χρόνια από την έναρξη της Επαναστάσεως του 1821. Με την ευκαιρία αυτή, που γεμίζει με εθνική υπερηφάνεια όλο τον Ελληνισμό, αρκετές εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν, πολλά εγράφησαν και θα γραφούν κι’ άλλα. Λίγοι, όμως, αναφέρθηκαν στα γραπτά τους στον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, ο οποίος, κατά κοινή ομολογία, μαρτύρησε για την Ορθόδοξη Πίστη του, αλλά και υπήρξε η στέρεη βάση για την έναρξη της Μεγάλης Εθνικής μας Επαναστάσεως πριν από διακόσια (200) χρόνια.

Εισαγωγικά

Ο ΑΓΙΟΣ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΟΥΜΕΝΟΣ

   Ο Άγιος Κοσμάς πολλές φορές στις διδαχές του αναφέρεται στον εαυτό του. Έτσι μπορούμε να πούμε, ότι ο Άγιος αυτοβιογραφείται. Ο ίδιος λέει, ότι πρέπει «οι ακροαταί να εξετάζουν», ποιος είναι ,«ο διδάσκαλος» που τους διδάσκει. Ο Άγιος μας μιλάει για την καταγωγή του, για τις δύο αγάπες του, τον Χριστό και τον λαό, την κλήση του στην ιεραποστολή και τον βαθύ του πόθο να απολαύσει τον Θεό! Ας δώσουμε όμως τον λόγο στον Άγιο, να μας παρουσιάσει τη ζωή του.

α΄. Η καταγωγή του «Η πατρίδα μου η ψεύτικη, η γήινος και ματαία είναι, από του αγίου Άρτης και από την επαρχίαν Απόκουρο. Ο πατήρ μου, η μήτηρ μου, το γένος μου, ευσεβείς ορθόδοξοι χριστιανοί»

   Πατρίδα του είναι το Απόκουρο στην περιοχή του σημερινού Θέρμου της Αιτωλοακαρνανίας, που εκκλησιαστικά υπήγετο τότε στη Μητρόπολη Άρτας. Από τους ιστορικούς μαθαίνουμε, ότι γεννήθηκε στο μικρό χωριό Μέγα Δένδρο το 1714. Στη συνέχεια μας μιλάει για τις σπουδές του και την πορεία της ζωής του. «Αναχωρών από την πατρίδα μου προ πενήντα ετών, επεριπάτησα τόπους πολλούς, κάστρα, χώρας και χωρία, και μάλιστα εις την Κωσταντινούπολιν, και περισσότερον εκάθησα εις το Άγιον Όρος, δεκαεπτά χρόνους, και έκλαιον διά τας αμαρτίας μου.

​       Σιμά εις τα άπειρα χαρίσματα, οπού μου εχάρισεν ο Κύριός μου, με ηξίωσε και έμαθα ολίγα γράμματα Ελληνικά, έγινα και καλόγηρος»

   Όταν λέει, ότι ξεκίνησε πριν από 50 χρόνια, σημαίνει, ότι, όταν έλεγε αυτά, βρισκόταν λίγο πριν το μαρτυρικό τέλος του, γύρω στο 1770.

   Ήταν 20 ετών, όταν πήγε στη Σεγδίτσα της Παρνασσίδος στο Μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου και μαθήτευσε στον Ιεροδιάκονο Ανανία τον Δερβισάνο. Μας λέει επίσης, ότι παρέμεινε 17 χρόνια στο Άγιον Όρος, όπου σπούδασε στην Αθωνιάδα και έγινε μοναχός στη Μονή Φιλοθέου.

​Δυό οι αγάπες του: Ο Χριστός: «Στον Χριστόν μας παρακαλώ να με αξιώση να χύσω και εγώ το αίμα μου διά την αγάπην του, καθώς το έχυσε και Εκείνος διά την αγάπην μου»

    Ο λαός: «Επειδή το γένος μας έπεσεν εις αμάθειαν, είπα: Ας χάσει ο Χριστός εμένα, ένα πρόβατον, και ας κερδίση τα άλλα. Ίσως η ευσπλαγχνία του Θεού και η ευχή σας σώση και εμένα»

     «Άφησα την ιδικήν μου προκοπήν, το ιδικόν μου καλόν και εβγήκα να περιπατώ από τόπον εις τόπον και διδάσκω τους αδελφούς μου» .

Ο Πατροκοσμάς στην Άρτα

Η μαρτυρική Ηπειρος με τα πολλά προβλήματα απασχόλησε ιδιαίτερα τον Άγιο Κοσμά. Η παρουσία του στην Ήπειρο προκάλεσε τον ενθουσιασμό των κατοίκων. Στην Ήπειρο τον βρίσκουμε στα 1775, στα 1777 και πάλι στα 1778 και 1779.

Για τα κηρύγματα του Αγίου Κοσμά στην περιοχή της Άρτας, στα Τζουμέρκα και στο Ραδοβύζι, υπάρχουν προφορικές και γραπτές πληροφορίες.

Το πέρασμα του Αγίου Κοσμά από την Άρτα και το Πέτα βρέθηκε γραμμένο σε ένα Ευαγγέλιο της Εκκλησίας στο Πέτα με χρονολόγηση: «1777 Δεκεμβρίου 3 ήλθε ένας ιεροκήρυκας εις την Άρταν και έκαμεν διδαχή…». Δίδαξε στις 11 Ιανουαρίου 1778 και τον παρακολούθησαν 14.000 άνθρωποι. Θέμα του ήταν η αργία της Κυριακής και η απαγόρευση του παζαριού αυτή τη μέρα. Γι’ αυτό το λόγο οι Εβραίοι «πλήρωσαν τον κατή»  και τον έδιωξαν από την πόλη.

Ο Άγιος πέρασε από το Κομπότι και τους Σελλάδες.

Στους Χαλκιάδες ο Άγιος συνεχίζει το κήρυγμά του για την αργία της Κυριακής και τον παρακολούθησαν 10.000 άνθρωποι, κατά την «Ενθύμηση». Ο ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης κτίστηκε στα 1775. Όταν οι κάτοικοι σχεδίαζαν τον ναό, ο Άγιος βρισκόταν στο χωριό τους. Πήρε το μπαστούνι του και σχεδίασε έναν μεγαλύτερο ναό. «Τι να τον κάνουμε τόσοι λίγοι που είμαστε», ρώτησαν οι κάτοικοι. Και ο Άγιος τους απάντησε: «θα ρθει καιρός που δε θα σας χωράει». Πράγματι το χωριό μεγάλωσε και αργότερα έκτισαν την εκκλησία της Παναγίας στις Καμάρες. Στους Χαλκιάδες ο Άγιος μίλησε πολλές φορές, αφού διώχτηκε από την Άρτα, λόγω της συκοφαντίας των Εβραίων.

Συνέχισε ο Άγιος την περιοδεία του στη Ράχη, όπου σήμερα υπάρχει ο κοιμητηριακός ναός του Αγίου Κοσμά, έξω απ’ το χωριό.

Στους Κιρκιζάτες ευλόγησε το χωριό που τον φιλοξένησε.

Στο Νεοχώρι υπάρχει ο ναός του Αγίου Δημητρίου με τις εικόνες που διέσωσε απο τα ορμητικά νερά του Αράχθου ο Πατοκοσμάς, φυλαγμένες με ευλάβεια από τους κατοίκους. Έξω από το χωιρό κτίστηκε ο ναός του Αγίου Κοσμά στην τοποθεσία που κάτοικοι του χωριού μαρτυρούν οτι είδαν τον Άγιο.

Ανέβηκε στα χωριά των Τζουμέρκων και πέρασε από τη Ροδαυγή, τα Πιστιανά, τους Κτιστάδες, τα Άγναντα, το Ρωμανό, τα Κουκούλια, τη Ράμια.

Στα Θεοδώριανα, κήρυξε στην αυλή της εκκλησίας, εξομολόγησε τους κατοίκους και αυτοί του χάρισαν δύο πρόβατα, τα οποία ο Άγιος χάρισε στην εκκλησία, για να πληρώσουν τον δάσκαλο που τους έστειλε από το Ζαγόρι.

Στο Αθαμάνιο (Λουψίστα) «λειψοί είστε και λειψοί θα μείνετε», είπε ο Άγιος στους κατοίκους του χωριού, που κοροϊδευτικά του έδωσαν γάλα από γαϊδούρι.

Στα Κάψαλα υπάρχει ο ενοριακός ναός του Αγίου Κοσμά, στο μέρος που δίδαξε ο Άγιος και έστησε σταυρό.

Στην Κυψέλη υπάρχει η πέτρα με τον πέτρινο σταυρό, όπου ο Άγιος έκανε αγιασμό. Δίπλα, ο ναός του Αγίου Κοσμά.

Πέρασε από τους Μελισσουργούς του καλοκαίρι του 1779, έμεινε τρεις μέρες και δίδαξε στον Άγιο Νικόλαο. Στο δυτικό μέρος του ναού, ανάμεσα στους άλλους Αγίους, δεσπόζει και η μορφή του Αγίου Κοσμά. Κοντά στον Άγιο Νικόλαο σώζεται και σήμερα ερειπωμένο το σπίτι της οικογένειας Παππά, όπου η νοικοκυρά ου φιλοξένησε τον Άγιο, έπλυνε το πουκάμισο του. Το «ρασονέρι» θεωρήθηκε αγίασμα για τους κατοίκους της περιοχής. Υπάρχουν τα τοπωνύμια «στο Σταυρό τ’ λάλησ'» και «Σταυρός» όπου μίλησε κι έστησε τους ξύλινους σταυρούς.

Ο Άγιος πέρασε και από τον Καταρράκτη. Πήγε στο μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης και μίλησε στους κατοίκους του χωριού, ανεβασμένος σε μια πέτρα, στην πλατεία. Μεταξύ άλλων, προφήτευσε: «Οταν θα χαθεί η πέτρα αυτή θα έλθει το τέλος του κόσμου». Κάποιος ανεβασμένος σε μια κερασιά, ειρωνεύτηκε τον Άγιο που κήρυττε. Κάποια στιγμή έπεσε από την κερασιά και σκοτώθηκε, διηγούνται οι κάτοικοι με δέος.

Οι κάτοικοι στο Τετράκωμο θυμούνταν πάντα το κήρυγμα του Πατροκοσμά για την αργία της Κυριακής και τηρούσαν με ευλάβεια την εντολή του. Τα ζωντανά τους, τα έβγαζαν για βοσκή μετά τη Θεία Λειτουργία την Κυριακή.

Ο Άγιος Κοσμάς πήγε στις Πηγές και πέρασε από το μοναστήρι του Σέλτσου. Εκεί προφήτευσε: «Μια μέρα ο τόπος αυτός θα γίνει αγνώριστος». Πράγματι, στο μέρος αυτό γίνεται το υδροηλεκτρικό φράγμα της Συκιάς και έχει αλλάξει όλη την περιοχή. Στις Πηγές έκλεψαν τον Άγιο, άλλοι λένε για τα τσαρούχια του, άλλοι για ένα μανάρι (αρνί ή κατσίκι) που του χάρισαν. Έξω από το χωριό, στο δρόμο που οδηγεί για την Καρδίτσα, βρίσκεται εικόνισμα του Αγίου Κοσμά. «Πέρασε από δω και του έκλεψαν τα τσαρούχια, όταν κάθισε να ξεκουραστεί», λέει η παράδοση στην περιοχή.

ΟΤΑΝ Ο ΠΑΤΡΟΚΟΣΜΑΣ ΕΠΙΣΚΕΦΤΗΚΕ ΤΗΝ ΑΡΤΑ | ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΓΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΥΣΕΒΕΙΑΣ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΘΗΣΑΥΡΙΣΜΑΤΑ (wordpress.com)