Roberto Pecchioli - Ο Τζορτζ Σόρος και η Ανοιχτή Κοινωνία (14)

Συνέχεια από: Πέμπτη 7 Σεπτεμβρίου 2023

KATA ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ (ΤΟ ΑΝΤΙΦΩΝΟ ΤΟΥ ΣΟΡΟΣ)

Επιμέλεια Lorenzo Maria Pacini

3

Η ΑΝΟΙΚΤΉ ΚΟΙΝΩΝΊΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΖΟΡΤΖ ΣΌΡΟΣ

ΑΝΟΙΚΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΕ ΤΙ;

Η έννοια της ανοικτής κοινωνίας βασίζεται στην αναγνώριση ότι η κατανόηση του κόσμου είναι ατελής. Αν αυτό είναι αλήθεια, ο ισχυρισμός ότι κατέχουμε την αλήθεια είναι αβάσιμος. Αυτό το αξίωμα, λογικό από μόνο του, έχει πολλαπλές συνέπειες, μία από τις οποίες εκφράστηκε από τον Bertrand Russell, έναν φιλόσοφο και μαθηματικό που βρίσκεται κοντά στις θέσεις των επιστημόνων: οι δηλώσεις των οποίων, η αλήθεια δεν μπορεί να προσδιοριστεί μέσω εμπειρικών γεγονότων, ούτε μέσω της λογικής τους μορφής, δεν έχουν νόημα. Η σκέψη αυτή εξορίζει τη μεταφυσική και εξυψώνει την επιστημονική γνώση ως τη μόνη γνώση που αξίζει το όνομά της. Την ίδια θέση είχε και ο προαναφερόμενος κύκλος της Βιέννης και ο μεγαλύτερος στοχαστής του, ο Βιτγκενστάιν, ο οποίος στο Tractatus logico-philosophica διατύπωσε τον περίφημο ισχυρισμό ότι "για ό,τι δεν μπορεί κανείς να μιλήσει πρέπει να σιωπά".
Είναι μια πρόσκληση για σιωπή για ολόκληρες κατηγορίες γνώσης, οι οποίες, αντίθετα, αποτελούν το αλάτι της ανθρώπινης εμπειρίας. Η απαγόρευση της διερεύνησης της αλήθειας ως άγνωστης εγκλωβίζει τον άνθρωπο στον περιορισμό του σχετικισμού και τείνει στον μηδενισμό, την αρνητική στάση απέναντι στον κόσμο με τους θεσμούς και τις αξίες του, την πεποίθηση ότι η ύπαρξη δεν έχει σκοπό. Ο Τζορτζ Όργουελ έγραψε ότι όσο περισσότερο απομακρύνεται μια κοινωνία από την αλήθεια, τόσο περισσότερο θα μισεί αυτούς που την λένε. Ο κίνδυνος της ανοιχτής κοινωνίας να παράγει όχι περισσότερη ελευθερία για όλους, όπως προτείνεται, αλλά μια αρνητική ελευθερία. Κανείς ή καμία δεν θα είναι πλέον σε θέση να ορίσει το καλό και το κακό, τι είναι σωστό και τι λάθος, παρά μόνο από μια εργαλειακή, ατομικιστική προοπτική απλού εγωισμού. Αυτό εμποδίζει, λόγω της σύγκρουσης των άπειρων αντικρουόμενων θελήσεων και ιδεών, την επίτευξη μιας λογικής κοινωνικής συνοχής με κίνδυνο να καταλήξουμε στον πόλεμο όλων εναντίον όλων.

Ο ίδιος ο Σόρος μερικές φορές φαίνεται να αισθάνεται τον κίνδυνο όταν δηλώνει, υπερασπιζόμενος την αρχή της επικουρικότητας, ότι "έχοντας συνειδητοποιήσει πόσο δύσκολο είναι να ορίσουμε σε τι συνίσταται το κοινό καλό, είναι καλύτερο οι αποφάσεις να λαμβάνονται στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο". Σωστά, αλλά πώς μπορεί να συμβιβαστεί αυτό το είδος ανοίγματος με την επιθυμία να αποδομηθούν τα κράτη και να μεταβιβαστεί όλη η εξουσία σε παγκόσμιους φορείς, δηλαδή να συγκεντρωθούν οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων, κάτι που από την άποψη του Popper ισοδυναμεί με την επαναπροώθηση της κλειστής κοινωνίας με άλλο όνομα; Επαναξιολογεί μάλιστα -προφανώς- την έννοια της κοινότητας (το αντίθετο της κοινωνίας!), δηλώνοντας ότι «όσο χαμηλότερο είναι το επίπεδο λήψης αποφάσεων, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να φτάσουμε στο σχηματισμό μιας κοινότητας στην οποία το άτομο είναι διατεθειμένο να υποτάξει το προσωπικό του συμφέρον. Αλλά η συμμετοχή σε μια κοινότητα θα πρέπει να είναι εθελοντική: αυτή είναι μια καθολική αρχή που θα πρέπει να επιβάλλεται σε κάθε επίπεδο, συμπεριλαμβανομένου του κρατικού».
Το -τεράστιο- πρόβλημα είναι ότι οι εθελοντικές συνδρομές μπορούν να υπάρχουν μόνο σε δύο μορφές. Η συμβατική, στην οποία τα μέρη δεσμεύονται όχι με αρχές ή αξίες, αλλά με επιδόσεις (ανοικτή κοινωνία, στο λεξικό του Σόρος) και η ηθική-πνευματική, στην οποία το ανήκειν βιώνεται ως άυλος ή παραδοσιακός δεσμός (κλειστή κοινωνία). Η διάκριση αυτή είναι υψίστης σημασίας και οδηγεί σε δύο διαφορετικούς τύπους συνύπαρξης, ακόμη και σε πολύ διαφορετικούς ανθρώπινους τύπους. Ο στοχαστής που αποσαφήνισε καλύτερα τη διάκριση αυτή ήταν ο Γερμανός Ferdinand Toennies. Η δική του είναι η ουσιαστική διάκριση μεταξύ Gemeinschaft (κοινότητα) και Gesellschaft (κοινωνία). Η θεωρία της κοινωνίας - Gesellschaft - ασχολείται με την τεχνητή κατασκευή ενός συνόλου ανθρώπινων όντων που επιφανειακά μοιάζει με την Gemeinschaft, καθώς αναφέρεται σε ένα σύνολο ατόμων που ζουν και κατοικούν μαζί ειρηνικά. Ωστόσο, στην Gemeinschaft παραμένουν ουσιαστικά ενωμένοι, παρά όλους τους διαχωριστικούς παράγοντες, ενώ στην Gesellschaft είναι ουσιαστικά χωρισμένοι, παρά όλους τους ενοποιητικούς παράγοντες ... Στην Gesellschaft κάθε άτομο είναι μόνο του και απομονωμένο και βρίσκεται σε κατάσταση έντασης απέναντι σε όλους τους άλλους [...] Πρόσθεσε ότι οι πυλώνες της Gemeinschaft είναι το αίμα και η συγγένεια, η οικογένεια, ο τόπος γέννησης, η γειτονική σχέση, η στοργή ή και η φιλία.
Το ελεύθερο εμπόριο, ο ατομικισμός και η κατάργηση όλων των δεσμών και των συνόρων -υλικών και ηθικών- αποτελούν την ουσία της ανοικτής κοινωνίας. Ακόμη και ο Σόρος φαίνεται να αντιλαμβάνεται τα τεράστια ανθρωπολογικά προβλήματα των υπάρξεων και των πολιτισμών που περιορίζονται σε αυτά τα χαρακτηριστικά. Στο πιο ενδιαφέρον βιβλίο του από την άποψη των ιδεών, Opening Societ System - γραμμένο στην τελική φάση των σοβιετικών κομμουνιστικών κοινωνιών - κάνει σημαντικές σκέψεις: "Μια ανοικτή κοινωνία μπορεί να θεωρηθεί ως ένα θεωρητικό μοντέλο στο οποίο όλες οι σχέσεις είναι συμβατικές. Οι καθιερωμένες αξίες και οι οικογενειακοί δεσμοί συνεχίζουν να περιγράφουν τους στόχους και την ατομικότητα· αλλά σε μια ανοιχτή κοινωνία κανένας από τους υπάρχοντες δεσμούς δεν είναι οριστικός, οι σχέσεις μεταξύ του ατόμου και του έθνους, της οικογένειας και του γείτονά του εξαρτώνται αποκλειστικά από την απόφασή του. Εξετάζοντας την άλλη πλευρά του νομίσματος, αυτό σημαίνει ότι η μονιμότητα των κοινωνικών δεσμών έχει εξαφανιστεί· η οργανική δομή της κοινωνίας έχει διαλυθεί σε σημείο που τα άτομά της, τα μεμονωμένα άτομα, επιπλέουν ανεμπόδιστα. Είναι το πορτρέτο της Δύσης που θα σκιαγραφήσει ο Zygmunt Bauman στο Liquid Modernity το 2000, όπου η συγχρονικότητα περιγράφεται ως συνεχές γίγνεσθαι. Η μόνη σταθερά είναι η αλλαγή και η μόνη βεβαιότητα είναι η αβεβαιότητα.

Ο Σόρος σημειώνει με ικανοποίηση ότι "σε έναν κόσμο όπου όλες οι ενέργειες είναι θέμα επιλογής, η οικονομική συμπεριφορά χαρακτηρίζει όλους τους τομείς δραστηριότητας". Αντί να ανησυχεί, ο φιλόσοφος- μεγιστάνας είναι ικανοποιημένος που όλες οι αξίες μπορούν να αναχθούν στην οικονομική διάσταση. Μία από τις συνέπειες είναι η παρακμή των προσωπικών σχέσεων, ίσως το πιο τρομακτικό χαρακτηριστικό μιας κοινωνίας που αλλάζει διαρκώς. Η πρόγνωση θα ήταν σοβαρή, αν ο Σόρος δεν έβλεπε αντίθετα σε αυτήν το σημάδι της έλευσης της ολοκληρωμένης ανοικτής κοινωνίας. "Οι φίλοι, οι γείτονες, οι σύζυγοι θα γίνουν, αν όχι εναλλάξιμοι, εύκολα αντικαταστάσιμοι". Οι δεσμοί θα αποδυναμωθούν αμείλικτα. Η έλλειψη κοινών κανόνων και αξιών οδηγεί σε σχετικισμό ακόμη και στον τομέα των ιδανικών, μια γενικευμένη ανωμαλία, της οποίας άμεσο επακόλουθο είναι η αδιαφορία για όλες τις αξίες και τις προτάσεις στο όνομα της αστάθειάς τους. Για τον Σόρος, όπως και για κάθε ριζοσπαστικό ατομικιστή, μετράει μόνο η υποκειμενική επιλογή, πάντα ανακλητή. Η κοινότητα διαλύεται, αλλά και η κοινωνία -δηλαδή το ελεύθερο συμβόλαιο της ένωσης- δεν τα πάει καλά. Πάνω απ' όλα, περιοριζόμενος σε υποκειμενικές ορμές και συμφέροντα, ο άνθρωπος εκμηδενίζεται από τη συλλογική ένταση, το "εμείς" που, από τον Αριστοτέλη και μετά, χαρακτηρίζει τον πολιτισμό. Το άτομο, αμετάκλητα μόνο του, ένα άτομο που παρασύρεται χωρίς άγκυρες, μένει να ζήσει και πρέπει να σηκώσει το τεράστιο υπαρξιακό βάρος μιας ζωής που στερείται νοήματος, που αφήνεται στις ορμές, στα άμεσα συμφέροντα.

Το αποτέλεσμα, επαναλαμβάνουμε, δεν είναι η απελευθέρωση του ανθρώπου, αλλά η υπανθρώπινη υποβάθμισή του, στο έλεος του ισχυρότερου του πιό αποφασιστικού, του πιο βίαιου. Βρισκόμαστε κοντά στον τοίχο του μηδενισμού, έναν κίνδυνο που ο ίδιος ο Σόρος φοβάται, αλλά μόνο επειδή πολλοί "μπορεί να οδηγηθούν στην αναζήτηση ενός δόγματος που παρέχει στο άτομο ένα έτοιμο σύνολο αξιών και έναν καθησυχαστικό ρόλο στο σύμπαν. Ένας τρόπος για να απαλλαγούμε από την απουσία σκοπών είναι να εγκαταλείψουμε την ανοιχτή κοινωνία. Αν η ελευθερία γίνει αβάσταχτο βάρος, τότε η κλειστή κοινωνία θα εμφανιστεί ως σωτηρία".

Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η ανοιχτή κοινωνία φέρνει περισσότερη ή λιγότερη ελευθερία και τι θέλει να κάνει ο "απελευθερωμένος" άνθρωπος με αυτήν. Μήπως οι μόνοι σκοποί της παρουσίας του ανθρώπινου πλάσματος στον πλανήτη Γη είναι πράγματι το ελεύθερο εμπόριο, η υπαρξιακή μοναξιά και οι συμβατικές σχέσεις; Ίσως η κοινωνία που ο Popper και ο Soros αποκαλούν κλειστή να είναι ο μόνος λογικός τρόπος οργάνωσης της κοινότητας των ανθρώπων. Γι' αυτό και είναι μακράν η πιο διαδεδομένη μορφή συνύπαρξης και κοινωνικότητας σε κάθε πολιτισμό. Η ανοιχτή κοινωνία καταλήγει σε δυστοπία, έναν οργουελικό εφιάλτη. Ο δυτικός πολιτισμός -μέσω της διάδοσης των ιδεών που άνθρωποι σαν τον Σόρος αποκαλούν ανοιχτή κοινωνία- όχι μόνο σκάβει τον τάφο του, αλλά διεξάγει έναν παράλογο πόλεμο εναντίον κάθε πολιτισμένης αφήγησης και εναλλακτικού πολιτισμού, προκειμένου να επιβάλει ιμπεριαλιστικά ένα μοντέλο που όχι μόνο απορρίπτουν οι περισσότεροι άλλοι πολιτισμοί, αλλά είναι και δυσλειτουργικό εδώ, όπου αποδίδει μια επικίνδυνη Πύρρειο νίκη. Οι άνθρωποι, οι κοινότητες, ακόμη και οι κοινωνίες χρειάζονται σταθερότητα αξιών και κοινωνική συνοχή, όχι τη σταθερότητα των αγορών που επιτρέπει στον Σόρος του σήμερα και του πάντα, μέσω της κοινωνικής μηχανικής, της οποίας οι στόχοι και οι πρωταγωνιστές αγνοούνται από τη συντριπτική πλειοψηφία, να καταπατά τους λαούς για να ικανοποιήσει την επιθυμία του για κυριαρχία.

Η κοινότητα ενώνει, η κοινωνία διχάζει προσπαθώντας να καθορίσει κάθε κωδικοποίηση ενός συμβολαίου, συμπεριλαμβανομένων των ρητρών καταγγελίας: Η κοινότητα τείνει να είναι οριστική, η κοινωνία προγραμματικά προσωρινή, μελλοντική. Η μία επιδιώκει το συλλογικό καλό, η άλλη το ατομικό κέρδος. Το αποτέλεσμα της ανοικτής κοινωνίας είναι η σύγκρουση, η επίλυση της οποίας καταλήγει να ανατίθεται στη μεγαλύτερη δύναμη όχι μιας αρχής, αλλά ενός συμφέροντος ή χειρότερα των φορέων της. Ο Σόρος το επιβεβαιώνει αυτό. "Τα δικαιώματα των γυναικών έχουν τεθεί σε αντιπαράθεση με τα δικαιώματα του εμβρύου. Εφόσον συμπεραίνω τα ανθρώπινα δικαιώματα από το ότι είναι υποκείμενα προικισμένα με σκέψη, δεν έχω καμία αμφιβολία για το ποιο δικαίωμα αξίζει να προηγείται". Εξ ου και η εκτεταμένη χρηματοδότηση από την OSF των εκστρατειών για τις ελεύθερες και νόμιμες αμβλώσεις, αλλά και μια ακόμη συνέπεια η ανοικτή κοινωνία αγνοεί, κατά την άποψη αυτή, τα δικαιώματα του άνδρα/πατέρα - του οποίου η γενετική σύσταση είναι κατά 50% εκείνη της εμβρυογένεσης αλλά και του εμβρύου - και τη ζωτική λογική της αναπαραγωγής της κοινωνίας (ανοικτής ή κλειστής, είναι η ίδια), που ξεκινά με τη γέννηση νέων μελών. Επιπλέον, δηλώνει ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα συνίστανται στο "να είσαι προικισμένος με σκέψη", δίνοντας έτσι έμμεσα έναν μάλλον διφορούμενο ορισμό της ανθρωπιάς, που τείνει να αποκλείει τους ασθενέστερους βάσει αυθαίρετων ή άδικων κριτηρίων. Στην πραγματικότητα, "η καθαρή λογική και ένας ηθικός κώδικας που βασίζεται στην αξία του ατόμου, είναι εφευρήματα του δυτικού πολιτισμού, άχρηστα σε άλλους πολιτισμούς".

Ποιο είναι, λοιπόν, το όριο της ανοιχτής κοινωνίας του Σόρος; Ισχύει μόνο για τη Δύση, πιθανότατα, εφόσον "η πνευματική παράδοση της Δύσης δεν πρέπει να επιβάλλεται αδιακρίτως στον υπόλοιπο κόσμο στο όνομα των οικουμενικών αξιών". Σωστά, αλλά τότε γιατί να εργάζεται ενεργά -όπως κάνει το δίκτυο του Σόρος- σε όλα τα διεθνή πολιτικά θέατρα για την αλλαγή καθεστώτων, τη διάδοση ιδεών και τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την ανοικτή κοινωνία; Ποιο είναι το νόημα της επίκλησης "οικουμενικών" αξιών που είναι τέτοιες μόνο εντός ενός συγκεκριμένου πολιτισμού;
Τουλάχιστον σε αυτό το σημείο, ο μεσσιανισμός εκείνων που διαρκώς επικαλούνται γενικές ιδέες, αναγνωρίζοντας τη δυσκολία ορισμού τους (ελευθερία, δημοκρατία, δικαιοσύνη, ανθρώπινα δικαιώματα κ.λπ.), θα πρέπει να αφήσει χώρο για την κοινή λογική που απαιτεί σεβασμό στην ποικιλομορφία, στις διαφορετικές κουλτούρες, στις άπειρες και συχνά μη συνθέσιμες πεποιθήσεις και κοσμοθεωρίες των ανθρώπινων κοινοτήτων. Από τον κατάλογο των οικουμενικών ιδεών που συνθέτουν το συγκεχυμένο μωσαϊκό της ανοικτής κοινωνίας λείπει μία: το δικαίωμα στη ζωή. Είναι ένα παράδοξο κοινό στοιχείο κάθε υλισμού και σχετικισμού ότι η αρχή πριν από κάθε άλλη, αυτή της ζωής - στη γέννηση, την ανάπτυξη και τη διατήρησή της - παραμένει μακρινή, αδιαφανής. Εξ ου και η προτίμηση του Σόρος και όσων σκέφτονται όπως αυτός για έναν πολιτισμό υπέρ της εξάρτησης (ναρκωτικά και άλλα), της ελεύθερης έκτρωσης και της ευθανασίας. Πρόκειται για δραματικά, ευαίσθητα ζητήματα, τα οποία δεν είναι καθήκον αυτών των σημειώσεων να κρίνουν, αλλά - όπως και να το δει κανείς - πρόκειται αντικειμενικά για έναν πολιτισμό του θανάτου.

Τελικά, το αποτέλεσμα της ανοικτής κοινωνίας είναι η υπαρξιακή αδιαφορία των μονοατομικών ατόμων που απορροφούνται από τον εαυτό τους και η tabula rasa, η λευκή σελίδα στην οποία θα "δημιουργηθεί ένα σύνολο βασικών αξιών που θα εφαρμόζονται σε μια παγκόσμια κοινωνία που βασίζεται κυρίως στις οικονομικές συναλλαγές". Η κουρτίνα σκίζεται και η αλήθεια εμφανίζεται: η ανοιχτή κοινωνία είναι μια κοινωνία στην οποία κυριαρχούν οι εμπορικές αξίες, στην οποία η οικονομία - στη μορφή της ελεύθερης αγοράς - είναι ο θεμελιώδης ακρογωνιαίος λίθος. Είναι δύσκολο να βρεθεί μια ισορροπία, αν ο ίδιος ο θεωρητικός της ανοικτής κοινωνίας θεωρεί τον φονταμενταλισμό της αγοράς, δηλαδή, αν καταλαβαίνουμε σωστά, τον απόλυτο καπιταλισμό, με την έννοια ότι είναι ελεύθερος από κάθε κανόνα και δεσμό, χειρότερη απειλή από τον κομμουνισμό. Ο Σόρος αδυνατεί να βγει από την απορία, δηλαδή από το εννοιολογικό αδιέξοδο στο οποίο έχει διολισθήσει και στο οποίο κυνηγάει όλους εμάς, τους αποδέκτες του σχεδίου του.
Όσον αφορά τον τίτλο του βιβλίου του Popper, Η Ανοιχτή Κοινωνία και οι Εχθροί της, πρέπει να παραδεχτεί: "Και εγώ επινοώ έναν νέο εχθρό. Οι εχθροί είναι αυτοί που χτίζουν τις κοινότητες: αυτοί δημιούργησαν τόσο τις τειχισμένες πόλεις όσο και τους ανθρώπους που ζούσαν σε αυτές. Αυτός είναι ένας άλλος τρόπος να πούμε ότι η ανοιχτή κοινωνία δεν είναι κοινότητα και ότι μόνο οι κοινότητες μπορούν να έχουν κοινά ιδανικά που υπερισχύουν των προσωπικών συμφερόντων των μελών τους". Ακριβώς. Αλλά τότε, γιατί τόση προσπάθεια, τόσα χρήματα που ξοδεύτηκαν, τόσα δίκτυα που τεντώθηκαν για να οικοδομηθεί μια ανοιχτή κοινωνία που - επί ποινή κλεισίματος - δεν μπορεί ποτέ να γίνει κοινότητα του πεπρωμένου, δεν μπορεί να δημιουργήσει έναν καλύτερο κόσμο, αλλά μόνο - ο αναγνώστης θα μου συγχωρέσει το λογοπαίγνιο - επιβεβαιώνει τις αρνήσεις;

Δεν πρέπει να υπάρχουν κοινοί δεσμοί, ακλόνητες αρχές, πεποιθήσεις - πολιτικές, ηθικές, θρησκευτικές, φιλοσοφικές απολυτότητες. Η ανοιχτή κοινωνία είναι ένας νόμος από μόνη της, μια ανεξήγητη ταυτολογία, από την οποία ξεφεύγει κανείς επινοώντας παγκόσμιους θεσμούς προικισμένους με καταναγκαστική ισχύ - είτε χρησιμοποιούν άμεση βία είτε όχι - μέσω της αναπόφευκτης επέκτασης "της αρχής της παρέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων", δηλαδή σε όλες τις πτυχές των ανθρώπινων κοινωνιών. Μια αρχή που - εφαρμοζόμενη στην οικοδόμηση και τη διαφύλαξη της ανοικτής κοινωνίας - θα παρεκκλίνει από τη γενική αστοχία της ανθρώπινης κατάστασης. Πέρα από κάθε διακήρυξη και τη θετική αύρα με την οποία περιβάλλεται κάθε θεωρητική κατασκευή, η ανοικτή κοινωνία είναι μια ιδεολογία που τείνει προς την εξουσία μέσω της ακύρωσης κάθε αρχής ασύμβατης με την ίδια, η οποία ορίζει μια κληρονομιά από το παρελθόν ενός πρωτόγονου κόσμου, την κλειστή κοινωνία. Συνδέεται με μια ιδέα της ελευθερίας ως αυτοπραγμάτωσης, η οποία υπερβαίνει την έννοια της αρνητικής ελευθερίας, της "ελευθερίας από". Στο βιβλίο του ΟΙ ΔΥΣΑΝΕΞΙΕΣ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑΣ, ο Καναδός κοινοτιστής στοχαστής Charles Taylor εξηγεί ότι μια κοινωνία χωρίς άγκυρες, που αποτελείται από μη επικοινωνήσιμες μοναδες, καταλήγει να μην έχει καν τους όρους για τον αυτοπροσδιορισμό. Η ανοικτή κοινωνία γίνεται έτσι ο βολικός μη ορισμός μιας σκέψης που παρουσιάζεται ως η ιδεολογία ενός κόσμου που ενοποιείται στην πρωτοκαθεδρία του οικονομικού λόγου, του οποίου η φιλοδοξία είναι η παγκόσμια ισχύς, αναγκαστικά μοναδική. Αυτό επιβεβαιώνει ανοιχτά ο Σόρος, ο οποίος εργάζεται ακούραστα για την εγκαθίδρυση μιας ανώτερης εξουσίας με το αγγελικό όνομα της Συμμαχίας Ανοικτής Κοινωνίας. Ας μείνουμε σε έναν αυθεντικό φιλελεύθερο, τον Λόρδο Acton, έναν Άγγλο καθολικό πολιτικό που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νάπολη, και την πιο σημαντική φράση του: η εξουσία τείνει να διαφθείρει- η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα.

ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΥΡΙΕ ΓΙΑΝΝΑΡΑ; ΚΡΙΤΙΚΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ;