ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΟΥ ΑΘΕΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ (11) – Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Συνέχεια από Πέμπτη 2 Μαίου 2019

HENRI DE LUBAC
Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ 

Και για να ισορροπήσουμε με τις ψευδαισθήσεις, τις εξαπατήσεις και τις απομυθοποιήσεις, ας θυμηθούμε πως την ψευδαίσθηση του μυστικισμού, δεν χρειάστηκε να περιμένουμε την μοντέρνα κριτική για να την καταγγείλουμε. Από το ξεκίνημά του ο Χριστιανισμός μερίμνησε γι’ αυτό. Ο Χριστιανισμός δεν είναι και δεν υπήρξε ποτέ, όπως φαντάζονται μερικοί, μια «θρησκεία των Γιόγκι». Από την καταγωγή του ακόμη αντετάχθη τόσο στις παλιές εθνικές δεισιδαιμονίες, όσο και στις ακοσμικές απαιτήσεις [των Γνωστικών]. Ο άνθρωπος κατά την κρίση του, δεν είναι καθόλου εκείνο το ον που ονειρεύτηκαν πολλοί: ένα κομμάτι της θεότητος ριγμένο σ’ έναν άγριο κόσμο της αυταπάτης, όπου για να βρει την σωτηρία πρέπει να αποδράσει από τούτον τον κόσμο, καθώς δεν έχει κανένα έργο να πραγματοποιήσει πάνω σ’ αυτόν και δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο παρά να τον εγκαταλείψει στην παράλογη μοίρα του ή να ξυπνήσει στην συνείδηση του μηδενός του.

Πραγματικό έργο ενός αγαθού Θεού, ο κόσμος έχει μια πραγματική αξία, πιο πολύ και από τον χώρο στον οποίον ο άνθρωπος πρέπει να ενεργήσει και να προσπαθήσει, πιο πολύ και από το εργαλείο το οποίο πρέπει να χρησιμοποιήσει, ο κόσμος είναι το υλικό του μελλοντικού κόσμου, η ύλη της αιωνιότητός μας. Δεν πρέπει να εκμηδενιστεί, αλλά να μεταμορφωθεί. Και γι’ αυτό ο άνθρωπος πρέπει να ελευθερωθεί μάλλον μέσω του χρόνου παρά να ελευθερωθεί από τον χρόνο, δεν πρέπει να αποδράσει από τον κόσμο αλλά να τον προσλάβει. Ένα κάποιο πρωτείο του διαλογισμού είναι ακριβώς το αντίθετο της αυθεντικής χριστιανικής πνευματικότητος και συγγραφείς σαν τον Hausherr και τον Festugiere το έχουν αποδείξει πλήρως.. Όμως για να γίνει κατανοητός ο χρόνος όπως και ο κόσμος, πρέπει να πάμε με το βλέμμα μας πέραν του χρόνου και του κόσμου: γιατί η σχέση του με την αιωνιότητα δίνει στον κόσμο την σύστασή του, και καθιστά τον χρόνο ένα αληθινό γίγνεσθαι. Τότε ο χρόνος δεν είναι, όπως εφαντάζοντο οι αρχαίοι, η απλή προβολή του αιωνίου! Η ανθρωπότης μέσα στον χρόνο δεν είναι περίκλειστη σ’ έναν κύκλο. Αλλά εάν ο χρόνος έχει μια θετική πλευρά που οικοδομεί αντί να καταστρέφει, εάν η ανθρωπότης προοδεύει στ’ αλήθεια, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι την καθοδηγεί η αιωνιότης.

Με άλλους όρους θα μπορούσαμε να πούμε πως ο άνθρωπος σύμφωνα με τον Χριστιανισμό, έχει τον διπλό χαρακτήρα της ιστορικότητος και της εσωτερικότητος, χωρίς να μπορεί να χωρίσει το ένα από το άλλο. Υπάρχει το ένα επειδή υπάρχει το άλλο. Χωρίς αληθινή ιστορικότητα, προσανατολισμένη, γόνιμη, η εσωτερικότητά του δεν θα ήταν παρά μια φαντασμαγορία ή μάταιος ψυχολογισμός. Χωρίς ουσιαστική εσωτερικότητα, η ιστορικότητά του θα διαλυόταν σ’ έναν χρόνο ο οποίος θα είχε γίνει κι αυτός σκόνη. Ο άνθρωπος συγκροτείται μέσα στην ιστορία και μέσω της ιστορίας, και γι’ αυτό κάθε γενηά κατανοεί τον εαυτό της πλήρως μόνον σαν ένα κρίκο μιας ανθρωπότητος σε πορεία. Η πορεία όμως αυτή της ανθρωπότητος δεν θα είχε κανένα νόημα ή καλύτερα, η ανθρωπότης δεν θα προχωρούσε και το ίδιο το όνομα που τής αποδίδουμε θα ήταν μια απλή φωνή, εάν μέσα στην καρδιά του κόσμου μας δεν θα υπήρχε η παρουσία και δεν θα την έλκυε σαν ένα τέλος, ένα Αιώνιο, το οποίο αποτυπώνει σε καθέναν από εμάς την σφραγίδα του Προσώπου του και προσφέρει στον καθένα μας την αμείωτη και αναλλοίωτη εσωτερικότητά του.

Ο άνθρωπος τον οποίον μας αποκαλύπτει η πίστη μας δεν είναι λοιπόν το αλυσσοδεμένο ον, που βρίσκεται παγωμένο στις συνήθειες, στους φόβους, στις δουλείες, στους περιορισμούς κάθε είδους, από τους οποίους η φυσιολογική ανάπτυξη της νοήσεώς του και ιδιαιτέρως η μοντέρνα ανάπτυξη της επιστήμης τού επιτρέπουν την απελευθέρωση και θα του το επιτρέψουν ακόμη περισσότερο.

Αλλά δεν είναι ούτε εκείνος ο Θεός που κάποιοι φαντάστηκαν, εκείνο το μέρος μιας θεότητος χωρίς πρόσωπο, που προϋποθέτει ένας μυστικισμός πολύ φυσικός και από τον οποίο νόμιζε πως θα μπορούσε να ελευθερωθεί μόνον με μια ψευδαίσθηση, ικανή όμως να διατηρήσει την σκλαβιά του, αφού τον απομακρύνει από κάθε πράξη στον κόσμο και από κάθε κοινωνική υποχρέωση.

Δεν είναι όμως ούτε εκείνο το ον, το οποίο είναι πλήρως κατανοητό μέσω των ερευνών της θετικής επιστήμης χάρη στις χωρο-χρονικές του συντεταγμένες και από τις οποίες πιστεύει πως μπορεί να ελευθερωθεί, μόνον για να ξαναπέσει πάνω σ’ αυτή την ίδια τη γη, σε μιαν ακόμη πιο σκληρή δουλεία. Καθώς τα πάντα είναι μειωμένα στην κατάσταση ενός αντικειμένου, χειραγωγημένου από τις τεχνολογίες, και ενός θύματος της καταπιέσεως του κοινωνικού ολοκληρωτισμού.

Φτιαγμένος από την γη, της οποία η ιστορία αναπροσλαμβάνεται, επιμηκύνεται και μεταμορφώνεται όλη σ’ αυτόν, ζωοποιημένος από μια θεία πνοή που τον καθιστά αιώνιο, μιας σπερματικής αιωνιότητος, ο άνθρωπος πρέπει να αποδεχθεί την διπλή του καταγωγή, που συστήνει την διπλή του Φύση, και όχι σαν το σημείο μιας διπλής καταπιέσεως, αλλά αντιθέτως σαν το σημείο εκκίνησης μιας διπλής απελευθερώσεως. Πρέπει λοιπόν να μεταμορφώσει, χωρίς να τις απαρνηθεί ποτέ, τις δύο σχέσεις που προκύπτουν από αυτήν την διπλή καταγωγή: κάνοντας, από το ένα μέρος,  αυτό το σύμπαν, στο οποίο εμφανίζεται κατ’ αρχάς γυμνός από τα πάντα, χάρη στους απεριόριστους καρπούς της νοήσεώς του και χάρη στα χέρια του το μέσον για να οικοδομήσει τον εαυτό του, αναπτύσσοντας όλες τις ικανότητες του φυσικού του Είναι. Και αναγνωρίζοντας, από το άλλο μέρος, ταπεινά την εξάρτησή του και ανταποκρινόμενος και αποδεχόμενος την κλήση του σε μιαν πιο ένδοξη μοίρα, να υψωθεί δηλ. μέχρι την ένωση με τον Δημιουργό του.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος