Από την στιγμή που η Ελλάδα έγινε ανεξάρτητο κράτος προέκυψε η ανάγκη ελέγχου της πολιτικής οργάνωσης καθώς πολλοί όπως κοτζαμπάσηδες-προεστοί, οπλαρχηγοί, κληρικοί και άλλοι, θέλαν να έχουν ένα μερίδιο σε αυτή την ελευθερία στην χώρα. Αυτό όμως μάλλον δεν ήταν αυτό που είχαν στο μυαλό τους οι «Μεγάλες Δυνάμεις» της εποχής που είχαν διορίσει ως βασιλιά και απόλυτο άρχοντα τον Otto von Wittelsbach της Βαυαρίας (Όθωνα).
Η Βασιλική Ηγεμονία τα πρώτα χρόνια του Ελληνικού κράτους
Οι Βαυαροί, μια μικρή ή ασήμαντη ευρωπαϊκή δύναμη τότε, ανέλαβαν τις τύχες της Ελλάδας, ως μια κοινά αποδεκτή λύση από τις Μεγάλες Δυνάμεις αφού δεν μπορούσαν να προωθήσουν δικούς τους γαλαζοαίματους με βάση το Πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1832. Για τον ίδιο λόγο μετά την εκδίωξη του Όθωνα ανέλαβαν οι Δανοί Γλύξμπουργκ αφού απορρίφθηκε η πρόταση του Αλφρέδου, γιού της Βασίλισσας Βικτωρίας της Αγγλίας.
Οι συντεχνίες και οι κοινότητες της χώρας ήταν ενδεχομένως ανταγωνιστικές ή διαλυτικές προς της εξουσία του νέου καθεστώτος των Βαυαρών του Όθωνα που δεν είχε και σε μεγάλη υπόληψη την ντόπια κοινωνία όπως λέγεται. Έτσι με έναν από τους πρώτους νόμους των Βαυαρών (Νόμο Περί Συστάσεως των Δήμων 27.12.1833 (ΦΕΚ 3/10-1-1834 (πηγή)) ελέγχονται οι κοινότητες και οι κοινοτικές συνελεύσεις κεντρικά και απαγορεύονται οι τοπικές συναθροίσεις!
Αυτή η αρνητική προκατάλλειψη για τον κοινοτισμό έχει διατηρηθεί και διαχρονικά στην Ελλάδα. Για πολλά χρόνια οι νομάρχες και οι δήμαρχοι διορίζονταν από το κράτος. Ακόμα και σήμερα δήμαρχοι και περιφερειάρχες στηρίζονται από τα κόμματα, δηλαδή είναι μέρος της κομματοκρατίας. Η εκλογή τους αποτελεί (όταν δεν συμπίπτει με τις εκλογές) και ένδειξη δημοφιλίας των κομμάτων και αναλόγως υποστηρίζονται από αυτή.
Αθηνοκεντρισμός
Εκτός από τον έλεγχο της επαρχίας, οι Βαυαροί άρχισαν να συγκεντρώνουν τον κρατικό μηχανισμό στην Αθήνα, μια μικρή πόλη με αρχαιοελληνικό συμβολισμό τον οποίον και θαύμαζε ο πατέρας του Όθωνα, Λουδοβίκος ο Α’. Υλοποιούσαν έτσι ηθελημένα ή όχι μια Γερμανική ιδέα του Ελληνισμού (Deutsches Hellinismus) γύρω από την Αθήνα και την Σπάρτη. Ένα νεοελληνικό κράτος με μικρότερη έκταση από του Ελληνισμού και με κατώτερες επιδόσεις των προγόνων του που όπως ο Φαλμεράιερ αμφισβητούσε την γενετική σχέση.
Αποσιωπώταν η ανατολή, η αυτοκρατορία του Βυζάντιου και οι πληθυσμοί στην Μακεδονία και Μικρά Ασία για την επέκταση του κράτους. Ήταν μια εποχή εξάλλου που οι πολυεθνοτικές αυτοκρατορίες όπως η Αυστροουγγρική δεν θέλαν αλλαγές του status quo όπως αν προχωρούσε η αποσύνθεση της Οθωμανικής. Τα ίδια με σήμερα που οι γκλομπαλιστές δεν ευνοούν τα εθνικά σύνορα και οι στρατευμένοι αναθεωρητές-ειδικοί συνδέουν τη δημιουργία του έθνος με αυτήν του κράτος. Κατά το σκεπτικό τους, το Ελληνικό έθνος δημιουργήθηκε με την σύσταση του νεοελληνικού κράτους άρα δεν υπάρχει αναφορά πιο πίσω ή εκτός των συνόρων του…! Δηλαδή η γενετική ασυνέχεια του Φαλμεράιερ (που στην εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι ανούσια ή απαγορευμένη έννοια) αντικαθίσταται από την κρατική ασυνέχεια.
Ο αθηνοκεντρισμός απαιτούσε και ένα ανασχεδιασμό της οικονομίας και της κοινωνίας τόσο στην πρωτεύουσα αλλά και ανά την επικράτεια. Το 1834 η Αθήνα είχε μόνο 12.000 πληθυσμό από τους οποίους οι μισοί μόνο γηγενείς που αυξήθηκε σημαντικά μετά την εγκατάσταση του Όθωνα και την μεταφορά της πρωτεύουσας εκεί. Η συσσώρευση του πληθυσμού στην Αθήνα δημιουργούσε την ανάγκη κάπου να απορροφηθεί. Από την άλλη ίσως και η δημιουργία της αυλή του Όθωνα και η απασχόληση πέριξ αυτής προσέλκυσε πληθυσμό στην Αθήνα.
Έτσι τα πρώτα χρόνια του Ελληνικού κράτους μόνο το 25% των οικογενειών στην Αθήνα σχετίζονταν με παραγωγή (15% τεχνίτες και 10% εργάτες). Η άρχουσα τάξη της ήταν οι γαιοκτήμονες, επιστήμονες, ελεύθεροι επαγγελματίες, (δικηγόροι, γιατροί), αξιωματικοί, διοικητές εταιριών κατά τον δυτικοστροφο αστισμό (Μάρτος, Σελ. 164-166). Αυτοί προέρχονταν ή συντηρούνταν σε μεγάλο βαθμό από τον κρατικό μηχανισμό άμεσα ή έμμεσα. Αντίθετα στην Ερμούπολη της Σύρου, την μεγαλύτερη τότε πόλη, το ποσοστό των παραγωγικών επαγγελμάτων ήταν 58% (48% τεχνίτες και 10% ναύτες). Όχι τυχαία λοιπόν στην Ερμούπολη εμφανίστηκαν και τα πρώτα συνδικάτα και απεργίες, το 1879.
Παράλληλα στην Αθήνα σχηματίστηκαν τα πρώτα κόμματα στην βουλή το Ρωσικό, το Αγγλικό και το Γαλλικό, τα λεγόμενα «ξενικά». Τα ξενικά αυτά πρώτα κόμματα αν δεν ήταν σε ευθεία σχέση με τις μεγάλες δυνάμεις ήταν τουλάχιστον φιλικά διακείμενα προς αυτές ή υιοθετούσαν τις κατευθύνσεις της κοινωνίας τους πχ το Ρωσικό προς την Ορθοδοξία και τον κλήρο υπό τον αγωνιστή Ανδρέα Μεταξά, το Αγγλικό προς τις επιχειρήσεις, έμποροι, ναυτιλία υπό τον αμφιλεγόμενο Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, το Γαλλικό υπό τον Κωλέττη με ιδεαλισμό για την επέκταση της Ελλάδας (πηγή).
Αυτή η διαμόρφωση κομμάτων γύρω από ξένα συμφέροντα αντί ιδεολογίες είναι τελικά πιο λογικό και τίμιο καθώς αυτή είναι στην πραγματικότητα η βάση που ασκείται η πολιτική στην Ελλάδα. Θα αποφεύγονταν έτσι η προσχηματικότητα της εξήγησης κάποιων πολιτικών στην βάση της λογικής, της ηθικής ή της ιδεολογίας. Εξάλλου και σε διεθνές επίπεδο οι γεωπολιτικές προτεραιότητες προηγούνται της ιδεολογίας (για παράδειγμα στην κατοχή οι Άγγλοι βοηθούσαν αριστερούς αντιστασιακούς). Η ύπαρξη ισχύος είναι που επιβάλλει το Διεθνές Δίκαιο και όχι κάποια ηθική.
Από την άλλη οι γεωπολιτικοί υπολογισμοί καθορίζουν τις κινήσεις της Ελληνικής πολιτικής ηγεσίας. Η ελίτ της νεότερης Ελλάδας κατά βάση είναι παραδοσιακά παρασιτική μεσαζοντική (βλέπε και (πηγή)) Αυτή η μεταπρατική ελίτ λογικό είναι να συντάσσεται με ξένα συμφέροντα αφού από εκεί εξαρτάται ο πλούτος της πχ είναι αντιπρόσωποι ξένων παραγωγών, καταθέτες σε τράπεζες εξωτερικού και έτσι να είναι υποκείμενοι σε εκβιασμούς και κυρώσεις από το εξωτερικό.
Το Κράτος ως βιοπορισμός και η πάλη των Συμμοριών
Η κεντρική διοίκηση με την τεχνητή αστικοποίηση που προκάλεσε από τα πρώτα χρόνια του νεοελληνικού κράτους έγινε μεν μοχλός οικονομικής ανάπτυξης αλλά από την άλλη και μοχλός ελέγχου των αντιδράσεων της κοινωνίας. Η κομματοκρατία μπορεί να πει κανείς ως μια εξήγηση, ότι προέκυψε με βάση τα δεδομένα της «απελευθερωμένης Ελλάδας» και την πρόθεση για κεντρικό έλεγχο της κοινωνίας, των συμμοριών της επανάστασης και της οικονομίας, συγκεντρώνοντας τις γύρω από τον Όθωνα και τις Μεγάλες Δυνάμεις.
Αυτό κατέστησε το κράτος (δημόσιο και βασιλική αυλή) πρόσοδο για τις ελίτ και για τους ακολούθους τους (ή οπαδούς τους) με μέσο ανταλλαγής ρουσφέτια, εργολαβίες έργων, αντιπροσωπείες κ.α. Ο έλεγχος του κράτους είναι κρίσιμος για τον έλεγχο των προσόδων και έτσι το κράτος κατέστη λάφυρο των συμμοριών έστω και αν ο μεγάλο μέρος του ελέγχου ήταν αλλού, εκτός της χώρας και με τους οποίους έπρεπε να συνεργάζονται. Στα χρόνια δε των μνημονίων η συνεργασία ήταν εμφανής, εντατική και εν τέλει ωφέλιμη για τις ελίτ καθώς μετέθετε τις ευθύνες αλλού και παραμερίζοντας τις αντιδράσεις.
Για όσους δεν είχαν πρόσβαση στο δημόσιο μια επιλογή ήταν η βιομηχανία-βιοτεχνία. Ίσως για αυτό δημιουργήθηκε εν μέρει και η αντίληψη ότι ήταν οι αδικημένοι του συστήματος. Ειδικά μετά την Μικρασιατική Καταστροφή που προστέθηκαν στην χώρα οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας κάτι που δημιούργησε εντάσεις, δημιουργήθηκε η ανάγκη να αποροφηθούν. Αυτό έγινε μέσα από την οικοδομή και την βιοτεχνία. Αργότερα προστέθηκε και άλλος πληθυσμός στην Αθήνα από την επαρχία με εσωτερική μετανάστευση λόγω του εμφύλιου και της αστικοποίησης. Έτσι η Αθήνα από το 10% του πληθυσμού της Ελλάδας το 1941 έφτασε το 2001 να αντιπροσωπεύει το 35-40% (πηγή).
Με την αποβιομηχάνιση της μεταπολίτευσης μεγαλύτερο ρόλο απέκτησαν οι υπηρεσίες (εισαγωγές, εμπόριο, κατανάλωση), ο τουρισμός (που το λένε λαϊκή οικονομία ή βαριά βιομηχανία …). Επίσης σημαντικός διαχρονικά είναι ο κλάδος της οικοδομής για την τοποθέτηση και διαχείριση του πλούτου. Πρόσφατα ο κλάδος ακινήτων έχει φτάσει να αποτελεί το 14,5% του ΑΕΠ, το υψηλότερο της ΕΕ, δείγμα οικονομικής ανωμαλίας (πηγή)! Ελλείψει αναπτυξιακών προοπτικών τα νοικοκυριά επένδυαν στο σπίτι και στις σπουδές…. Μια οικονομία αυξανόμενης εξάρτησης χωρίς αυτοδύναμη προοπτική.
Το Δημόσιο ήταν και είναι η πιο περιζήτητη επιλογή σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού λόγω της μονιμότητας, απολαβών και συνθηκών εργασίας ή μη εργασίας.. Περιλαμβάνει από υπαλλήλους, στρατιωτικούς, ως διορισμένους διανοούμενος και κρατικές ή κρατικοδίαιτες επιχειρήσεις. Χρόνια πριν ο επικεφαλής της αποστολής του σχεδίου Μάρσαλ, Αμερικάνος Πωλ Πόρτερ αναφέρει ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι ήταν κακοπληρωμένοι “campfollowers”, δηλ. ακόλουθοι των πολιτικών (Πηγή: “Wanted: A Miracle in Greece”, Collier’s magazine, Sep 20, 1947) Paul A. Porter, Chief of the American Economic Mission to Greece (1/18-3/22/1947) (πηγή)
Αυτή η πελατοκεντρική φύση του δημοσίου αποτελεί και βαθιά ριζωμένη πεποίθηση στην πλειοψηφία. Σε δημοσκόπηση της ΔΙΑΝΕΣΟΣ το πολιτικό μέσο θεωρείται ως ο δεύτερος ή τρίτος σημαντικότερος παράγοντας εύρεσης εργασίας για το 20-30% του πληθυσμού (πηγή) , πίσω από αυτό των ικανοτήτων και παρόλο που υπάρχει το ΑΣΕΠ το οποίο όμως σε μεγάλο βαθμό παρακάμφθηκε και με την υπαγωγή εταιριών στο Υπερταμείο και με κατά παρέκκλιση διαδικασίες επιλογής και πληρωμής.
Από την άλλη οι ηγεσίες των κομμάτων σχεδόν καυχιούνται ότι οι οπαδοί τους που διορίζονται στο δημόσιο δεν είναι ικανοί για κάτι καλύτερο κάτι που ίσως και να θέλουν να διαιωνίσουν περιορίζοντας τις ευκαιρίες εκπαίδευσης και παραγωγικής ανάπτυξης ώστε να έχουν και άλλες επιλογές. Έτσι οι οπαδοί είναι υπόχρεοι και δέσμιοι του κόμματος. Αυτή η εξάρτηση είναι εντονότερη στην επαρχία που ο κόσμος είναι γνωστός και πιο εύκολο να ελεγχθεί. Ένα καθεστώς φεουδαρχικό ή μοναρχικό.
Για πολλά χρόνια τον έλεγχο του κράτους μοιράζονταν ως λάφυρο και μέσο προσπορισμού, συγκεκριμένες ομάδες, ας πούμε συντηρητικές, απόγονοι αυτών των πρώτων αυλικών. Οι αποκλεισμένοι από το κράτος αφού δεν είχαν και το πιστοποιητικό φρονημάτων, οι αριστεροί ή απλά αντιφρονούντες γίνονταν εργάτες και μικροεπιχειρηματίες ή μετανάστευαν. Εξού και πολλοί επιχειρηματίες σήμερα είναι «σοσιαλιστικών αντιλήψεων» (στην θεωρία).
Η περίφημη αλλαγή του Ανδρέα Παπανδρέου με το ΠΑΣΟΚ σηματοδότηση την κατάκτηση αυτή του κράτους-λάφυρο από ένα μέρος της κοινωνίας που είχε αποκλειστεί από αυτό για πολλά χρόνια. Κάποιοι λένε ότι κοινωνική αλλαγή ήταν και η Χούντα αφού ανέδειξε τα μικροαστικά στρώματα της επαρχίας που συμμετείχαν μεν στο κράτος μέσα από τον στρατό αλλά ως υποδεέστεροι αφού η εξουσία ασκούνταν αλλού, στην Αθήνα (πηγή) Όπως έλεγε ο Μαρκεζίνης 300 οικογένειες κυβερνάγαν την Ελλάδα. Αργότερα στην μεταπολίτευση του μεταπρατισμού έγιναν 10 κατά τον Χαρδούβελη και με τα μνημόνια ίσως 5, περίπου όσοι ελέγχουν τα ΜΜΕ και την ενέργεια (πηγή) (μιας που οι τράπεζες χάθηκαν στους ξένους) ..
Όμως τα πράγματα δεν είναι και πολύ διαφορετικά στο ιδιωτικό τομέα των παρασιτικών ολιγαρχών που επίσης λειτουργούν σε ένα ελεγχόμενο επιχειρηματικά περιβάλλον σαν ένα κρατικοδίαιτο-«ιδιωτικό» δημόσιο. Έτσι δεν υπάρχουν μεγάλες απαιτήσεις από τους παρατρεχάμενους τους εκτός από το να υπακούουν.. Δεν είναι τυχαίο ότι από τις αιτίες που δίνονται για το brain drain είναι οι συνθήκες που υπάρχουν στον ιδιωτικό τομέα όπως αναξιοκρατία, νεποτισμός, τρόπος συμπεριφοράς, δυνατότητες εξέλιξης κ.α. και με την κρίση αυτά τα προβλήματα οξύνθηκαν λόγω και των λιγότερων επιλογών και μικρότερων απολαβών, που όμως δεν είναι ο κύριος καθοριστικός παράγοντας (πηγή)
Σε αυτές τις συμμορίες, γύρω από το δημόσιο, τα κόμματα και τους ολιγάρχες θα έπρεπε κανείς να προσθέσει και τα ξένα συμφέροντα (πχ πρεσβείες, αντιπροσωπείες-εισαγωγείς) που επίσης ανταγωνίζονται για την εξουσία. Αυτά βεβαία ίσως είναι και πιο ισχυρά. Θα έλεγε έτσι κανείς ότι συνεχίζουν να υπάρχουν ξενικά κόμματα και σήμερα. Τα περισσότερα κόμματα εξουσίας εξάλλου (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ) υπηρετούν την ίδια ευρωπαϊκή κατεύθυνση απαρέγκλιτα και με κάθε κόστος είτε με μνημόνια είτε όχι. Θα λέγαμε ότι αυτά τα κόμματα μαζί αποτελούν το Ευρωπαϊκό Κόμμα (εξυπηρετούν το Ευρωπαϊκή κεκτημένο-πορεία).
Για τους περισσότερους από αυτούς Ευρώπη σημαίνει Γερμανία. Οι Γερμανοί έχουν ηγετική θέση στην Ευρώπη λόγω μεγέθους και καθώς ελέγχουν την γραφειοκρατία των Βρυξελλών (αυτό που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση). Τελευταία όμως με τον πόλεμο στην Ουκρανία αρχίζει να διαφαίνεται μια υποβάθμιση τους έναντι των Αμερικανών. Η ΕΕ εξάλλου δημιουργήθηκε με Αμερικανική πρωτοβουλία μετά τον Β’ΠΠ, ενώ οι ΗΠΑ που αποτελούν τον ηγέτη της Δύσης, ελέγχει και το ΝΑΤΟ. Το ενδιαφέρον λοιπόν είναι με ποιον θα συντάσσονται οι -Δυτικοστραφείς της Ελλάδας στο μέλλον (Ευρώπη/Γερμανία ή ΗΠΑ) όπως και στα άλλα κράτη της Ευρώπης.
Από εκεί και πέρα Άγγλοι, Γάλλοι αποτελούν περιφερειακές οντότητες για τους ευρωπαϊστές ενώ για τις λοιπές χώρες (Ιταλία, Ισπανία, Ανατολική Ευρώπη) ούτε νύξη βέβαια αν και είναι σημαντικές και με αξιόλογες επιδόσεις και ανερχόμενες (πχ η Πολωνία με τον πόλεμο στην Ουκρανία).
Από τα λεγόμενα Ευρωσκεπικιστικά, το ΚΚΕ που ήταν το Ρωσόφιλο κόμμα μέχρι της διάλυσης της ΕΣΣΔ, πλέον έχει πάρει αποστάσεις. Δεν έγινε Ευρωκομμουνιστικό αλλά έχει μετριάσει την αντίθεση όπως φάνηκε και στο δημοψήφισμα για το Ευρώ που απείχε. Ίσως και μεταπολιτευτικά να μην ήταν στην πραγματικότητα σοβιετόφιλο ή ρωσόφιλο αλλά πιστό στην κρατική δομή της χώρας και για αυτό εξάλλου νομιμοποιήθηκε σε ένα περιβάλλον ψυχρού πολέμου.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο το πολίτευμα της χώρας παραμένει ένας ανταγωνισμός συμμοριών γύρω από το κράτος λάφυρο. Μπορεί να μην υπάρχει βασιλιάς αλλά αντικαταστάθηκε από πολιτικές δυναστείες (οικογένεια Μητσοτάκη που εντάχθηκε και ο Βενιζέλος, οικογένεια Καραμανλή, οικογένεια Παπανδρέου και άλλες μικρότερες) και μια εξίσου προσωποκεντρική εξουσία. Μια δυναστεία έχει ενδιαφέρον να επιτελέσει τόσο έργο ώστε να μην διακινδυνεύσει η υπόστασή της. Πάντως δεν το έχουν πετύχει τουλάχιστον στην μεταπολίτευση.
Τελικά άλλαξαν τα πρόσωπα με τόσες εξεγέρσεις αλλά όχι ο τρόπος διακυβέρνησης στην ουσία. Ίσως αυτή η απολυταρχική διοίκηση να είναι που ταιριάζει στους Έλληνες,. Ίσως έτσι να συνήθισαν. Εξάλλου δεν είχαν όλες οι αρχαίες πόλεις δημοκρατία ούτε το Βυζάντιο, ούτε και η δημοκρατία της Αθήνας είναι η ίδια με την σημερινή.
Αν θέλουμε όμως να δουλέψει πιο δημοκρατικά η πολιτεία κάτι που θα μπορούσε να γίνει είναι να υπάρχουν μηχανισμοί κατακερματισμού της εξουσίας ώστε να διασπάται η επιρροή των δυναστειών και των συμμοριών. Τέτοιο παράδειγμα είναι τα ο διαμοιρασμός της εξουσίας (Checks & Balances) των ΗΠΑ (Βουλή και Γερουσία, τμηματικές εκλογές κάθε 2 χρόνια, ανώτατο δικαστήριο, αιρετοί εισαγγελείς και αρχηγοί αστυνομίας κα). Μάλιστα υπήρξε από την επανάσταση αλληλογραφία του Τζέφερσον προς τον Κοραή που του πρότεινε αυτόν τον τρόπο διακυβέρνησης με αιρετούς ανώτατους εκτελεστικούς άρχοντες και Σύνταγμα (πηγή)) Τελικά επιλέχθηκε ο συγκεντρωτικός τρόπος διακυβέρνησης υπό την βασιλεία και μόνο σταδιακά και με αγώνες ο λαός ξέκλεψε κάποιες εξουσίες (πχ με την επανάσταση της 3η Σεπτεμβρίου του 1843 πήρε το Σύνταγμα).
Δεν θέλει όμως ίσως το πολιτικό κατεστημένο στην Ελλάδα την ανάπτυξη γνήσιας συνταγματικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, ίσως ούτε οι «σύμμαχοι» της Ελλάδα. Η διάσπαση των θεσμών, η πολυσυλλεκτικότητα στις κυβερνήσεις θεωρείται ότι θα φέρει αναρχία. Ίσως και να την φέρει κατά μια έννοια αφού δεν θα αποφασίζει ένας πρωθυπουργός παντοκράτορας με το γραφείο του και όποιος συνδιαλέγεται προνομιακά μαζί του στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Είναι ίσως καλύτερη η αναρχία από μια κεντρική εξουσία που ελέγχει όλους τους θεσμούς προς όφελός της. Μέσα από αυτή την αναρχία μπορεί να αναδειχθεί μια άλλη διακυβέρνηση με καλύτερες λύσεις μέσα από διάλογο.
Ενδεχομένως αν δεν μπορεί να υπάρξουν διάσπαση θεσμών για την βελτίωση του πολιτεύματος θα μπορούσε να υπάρχει διάσπαση του αθηνοκεντρισμού. Αυτό μπορεί να γίνει με μετακίνηση εξουσίας και κλάδων της οικονομίας στην υπόλοιπη Ελλάδα. Έτσι πάλι θα είναι πιο δύσκολη η επιρροή στην διακυβέρνηση αφού θα διασπώνταν τα κέντρα αποφάσεων και θα απογαλακτίζονταν από το κράτος των Αθηνών
Η Βασιλική προέλευση της κομματοκρατίας και ο Αθηνοκεντρισμός – The Analyst
1 σχόλιο:
https://www-ereticamente-net.translate.goog/2022/11/il-docile-gregge-di-peter-pan-roberto-pecchioli.html?_x_tr_sl=it&_x_tr_tl=el&_x_tr_hl=el&_x_tr_pto=wapp
Δημοσίευση σχολίου