Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ (23) -ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ

ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΟΥ ΑΘΕΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ (23)

HENRI DE LUBAC 

Συμβαίνει στην ανθρωπότητα, εάν την εκλάβουμε στο σύνολό της, εκείνο που συμβαίνει και σε κάθε άτομο. Παρότι αναπτύσσεται αόριστα, ακαθόριστα στην οργάνωσή της, παρότι ξεπερνά πολύ υψηλά επίπεδα στην πρόοδό της, η ανθρωπότης δεν μπορεί να φθάσει στην τελειότητα χωρίς μια ενέργεια ή καλύτερα ένα «πάθος» - εντελώς διαφορετική: μια ανατροπή, ένα αναποδογύρισμα όλου του Είναι, ένα μυστηριώδες πέρασμα μέσα από τον θάνατο, μια επανάκαμψη και μια αποκατάσταση που δεν είναι άλλο από την μετάνοια του Ευαγγελίου. Καμμία εξωτερική επανάσταση δεν θα κατορθώσει να μας απαλλάξει από αυτήν την εσωτερική επανάσταση. Όπως έπρεπε να αποδεχθούμε την γέννησή μας, τώρα πρέπει να αποδεχθούμε τον θάνατό μας. Δεν πρόκειται για ένα απλό ξεπέρασμα του εαυτού μας, αλλά για την άρνηση του εαυτού μας. Εάν κανείς δεν πρέπει να δραπετεύσει από την ανθρωπότητα για μια μοναχική μοίρα, όλη μαζί η ανθρωπότης πρέπει να πεθάνει στον εαυτό της σε καθένα από τα μέλη της, για να ζήσει, μεταμορφωμένη, στον Θεό. Αυτή είναι η πρώτη και τελευταία λέξη του Χριστιανικού κηρύγματος. Αυτός είναι ο νόμος που επιβάλλεται στην ανθρωπότητα κάθε ανθρώπου – διότι καθένας μας είναι υπεύθυνος για όλους, φέρει στον εαυτό του την μοίρα όλων. Αυτός είναι ο νόμος του Χριστιανικού ανθρωπισμού εάν αποδεχθούμε αυτή την έκφραση, ο οποίος δεν μπορεί παρά να είναι ένας μετεστραμμένος ανθρωπισμός. Η ΔΟΞΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, Ο ΖΩΝΤΑΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ. Ο λόγος του Αγίου Ειρηναίου εκφράζει πολύ καλά την αλήθεια. Αλλά από το άλλο μέρος, ο άνθρωπος φθάνει στην Ζωή, στην μοναδική ολοκληρωμένη κοινωνία που μπορεί να υπάρξει, επαναλαμβάνοντας παντού στον εαυτό του: Εις Δόξαν Θεού.

Όποια και αν είναι λοιπόν η πρόοδος που απεκτήθη, ακόμη και στις ηθικές αξίες, όποια και αν είναι η νέα ιδέα που έχει επεξεργαστεί η φυσική αυτή πρόοδος, πρέπει να επέμβει κάτι ακόμη, για να προσδώσει σε όλο αυτό την καθοριστική του αξία: Μια μεταμόρφωση, που δεν έχει το ίσο της σε σχέση με όλες τις φυσικές μεταμορφώσεις. Κάτι εντελώς διαφορετικό από μια πρόοδο ή από μια ανθρώπινη επιτυχία, κάτι απείρως ανώτερο, κάτι που θα σώσει τον άνθρωπο από την αποτυχία του.

Όχι μια εξέλιξη, μια ανακάλυψη, μια περεταίρω πρόοδος, αλλά ένα πέρασμα πέραν κάθε προόδου – χωρίς το οποίο κάθε πρόοδος αφήνει ακόμη μέσα στον άνθρωπο την μιζέρια της! Αλλά ούτε και μια αντικειμενική κατάκτηση τής ελευθερίας πάνω στις ανάγκες που επιβάλλονται στο ανθρώπινο ζώο, αλλά στο εσωτερικό του Είναι, το πέρασμα από την δουλεία στην βασιλεία.

Αυτό το πέρασμα δεν είναι στην ευχέρεια του ανθρώπου. Δεν αφορά μια διαλεκτική ανατροπή, ακόμη και αν είναι η πιο απίστευτη. Δεν πρόκειται καν για μια νέα ανάβαση, ακόμη και αν είναι η πιο ριψοκίνδυνη από όλες. Δεν αφορά το ανέβασμα σε ένα άλλο σκαλί στην ίδια τάξη πραγμάτων. Το υπερφυσικό δεν είναι μια υψηλότερη φύση, πιο όμορφη, πιο πλούσια ή πιο γόνιμη. Δεν είναι, όπως συχνά λέγεται σήμερα, μ’ έναν άσχημο νεολογισμό, μια υπερφύσις. Είναι η Επιδρομή μιας νέας Αρχής, διαφορετικής. Είναι ξαφνικό άνοιγμα ενός είδους τετάρτης διαστάσεως, χωρίς καμμία αντιστοιχία ή αναλογία με όλους τους αναβαθμούς που μας προσφέρουν οι φυσικές διαστάσεις. «Καινή κτίσις», δημιουργία μιας καινούργιας καρδιάς. Κατά γράμμα, για μια νέα γέννηση τής οποίας η πρώτη ευλογία θα είναι για τον Χριστιανό η αποκατάσταση μιας νέας παιδικότητος. Η Φύση προχωρά και εξελίσσεται στον χρόνο: με το υπερφυσικό εμείς περνούμε συνεχώς από την χρονικότητα στην αιωνιότητα. Η Φύσις οικοδομεί την γήινη πόλη, το υπερφυσικό εισάγει στην Βασιλεία του Θεού. Μια διάκριση που αγνοεί ολοκληρωτικά ο Οικουμενισμός, όπως την περιγράφει την αδιακρισία αυτή ο Lamennais. «Το χρέος σας είναι αυτό. Είναι μεγάλο. Πρέπει να σχηματίσετε μια Οικογένεια καθολική, παγκόσμια. Πρέπει να οικοδομήσετε την πόλη του Θεού, να πραγματοποιήσετε προοδευτικά και ασταμάτητα το έργο του μέσα στην ανθρωπότητα». (Το βιβλίο του λαού, 1838).

Και αυτή δεν είναι ένα ιερό φτιαγμένο από ανθρώπινα χέρια. Είναι το «Όρος της Σιών, η πόλις του ζωντανού Θεού, η Επουράνιος Ιερουσαλήμ» (προς Εβρ. 12, 22). Ανάμεσα στην Φύση και το υπερβατικό οι δεσμοί είναι στενοί και πραγματικοί, από την στιγμή που η πρώτη έπλεξε το σώμα του δευτέρου. Ο χριστιανός λοιπόν δεν χρειάζεται να απελπίζεται από την γη, ώστε να υψώνει το βλέμμα του πιο ψηλά στους ουρανούς. Μπορεί να ανοίξει στην θεία ζωή χωρίς να παραιτηθεί από μια καλύτερη οργάνωση της χρονικής ζωής. Δεν πρέπει να σιχαθεί τις έρευνες, τις ανθρώπινες ανακαλύψεις. Δεν απαλλάσσεται από το χρέος του να εργαστεί σαν άνθρωπος, από όλη του την ανθρώπινη ασχολία. Και αυτή η εργασία αξίζει να γίνεται με ενθουσιασμό.

Να συνεργαστεί στην μεγάλη μεταμόρφωση που βρίσκεται σήμερα σε δράση, για να κάνει την γη να τραγουδήσει, είναι ένας νέος σκοπός της ζωής, που δεν τον διέθεταν οι πρόγονοί μας. Αλλά πραγματοποιώντας και αυτόν τον νέο σκοπό, εργαζόμενος ακόμη και πάνω στον εαυτό του, ο άνθρωπος δεν κατορθώνει παρά να δημιουργεί και να ετοιμάζει μια ύλη. Κανένας σχηματισμός ενός «νέου ανθρώπου» δεν θα καταργήσει την ανάγκη του «Νέου Ανθρώπου», εκείνου του «καινού ανθρώπου» που περιέγραψε ο Απ. Παύλος (Εφ. 4, 24! Ενδυθείτε τον νέον άνθρωπο, τον δημιουργηθέντα κατά θεόν προς αληθινή δικαιοσύνη και αγιότητα), τον αθάνατο, τον άφθαρτο, ο οποίος προϋποθέτει όλο το μυστήριο του Θεανθρώπου. Κάθε καινούριος σταθμός που κατακτάται από τον άνθρωπο στην ιστορία του μπορεί να τον ανοίξει – ή να τον κλείσει, διότι κάθε πρόοδος φυσική είναι αμφίσημη – στην ανανέωση του μυστηρίου του Πάσχα.

Ο άνθρωπος, δυνατός από την θεία βοήθεια, ας ξαναπάρει στα χέρια του το έργο των έξι ημερών. Ας το προεκτείνει για ολόκληρη την έβδομη ημέρα. Ας φανεί σ’ αυτό θαρραλέος, κατακτητής, πολύπραγος. «Εκείνο που μπορεί να κάνει ο άνθρωπος, δεν του το αφαιρεί ο Θεός». Αλλά η όγδοη ημέρα, στην οποία και μόνον τα πάντα ολοκληρώνονται, και ανανεώνονται, είναι η ημέρα του Κυρίου. Και ο άνθρωπος μπορεί μόνον να την δεχθεί σαν δώρο. Ας συνεχίσει, όσο θα διαρκέσει ετούτος ο κόσμος, η χειρονομία του Προμηθέως: ας ανάβει σε κάθε αιώνα ένα νέο πυρ, μια υλική βάση για μια νέα ανθρώπινη ανάπτυξη νέων προβλημάτων και νέων ανησυχιών. Αλλά ταυτοχρόνως ας επικαλείται την κάθοδο του μοναδικού πυρός που κατακαίει τα πάντα και χωρίς το οποίο τίποτε δεν μπορεί να εξαγνισθεί, να ολοκληρωθεί, να σωθεί, να γίνει αιώνιο. (Ελθέ και σκήνωσον εν ημίν και καθάρισον ημάς από πάσης κηλίδος και σώσον Αγαθέ τας ψυχάς ημών).

ΤΕΛΟΣ

Αμέθυστος