Γ) Η ΤΡΙΑΔΑ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ.
Η υπέρβαση, το ξεπέρασμα, της εξορίας τής Τριάδος στην κατανόηση και στην πράξη των πιστών, η επιστροφή στην «Τριαδική Πατρίδα», περνά λοιπόν μέσω της επιστροφής στην ιστορία τής αποκαλύψεως. Αυτό είναι το πιό βαθύ νόημα του βασικού αξιώματος που πρότεινε ο Κ.Ράνερ «Η οικονομική Τριάδα είναι η ενυπάρχουσα (immanent) Τριάδα»
[Μία διατύπωση που υιοθετήθηκε διεθνώς. Ας επαναλάβουμε και εδώ την θεολογική άγνοια της Δύσεως. Η ενυπάρχουσα Τριάδα είναι η ΟΥΣΙΑ του Αριστοτέλη ή το ΕΙΝΑΙ της Ελληνικής φιλοσοφίας. Στην Ορθόδοξη Θεολογία εκφράστηκε για πάντα, με τις άκτιστες ενέργειες, την διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά. Και οι άκτιστες ενέργειες ουσιώνουν. Στην Ορθόδοξη Θεολογία δέν ταυτίζονται η θεολογία με την Οικονομία. Αυτόν τον τραγέλαφο εισήγαγε ο Ζηζιούλας μιλώντας ακόμη και για διαλεκτική κτιστού και ακτίστου.
Αυτή όμως η ενυπάρχουσα Τριάδα, είναι το κατ’εικόνα και το καθ’ομοίωσιν, όπως θεωρείται σε σπάνιες στιγμές. Είναι ο Εαυτός. Το αυτεξούσιο. Το περιέγραψε πρώτος ο Πλωτίνος με την θεωρία των ομόκεντρων κύκλων. Το Ένα είναι σαν το κέντρο, η δεύτερη υπόσταση είναι σαν ένας ακίνητος κύκλος, ενω η ψυχή είναι σαν ενας κινητός κύκλος. Ο πλωτίνος διακρίνει δύο διαφορετικούς τύπους ενέργειας του ΕΝΟΣ (και των υπολοίπων υποστάσεων). Μία, την ενέργεια του όντος, και την ενέργεια που προέρχεται απο το όν.
Η πρώτη ενέργεια ενυπάρχει (immanent) στο όν, ενώ η δεύτερη εξέρχεται του Ενός και κατευθύνεται πρός τα έξω. Η δραστηριότης που προέρχεται απο το όν κατευθύνεται πρός άλλο.
Η αρχή λοιπόν μένει και μένοντας γεννά δηλαδή ο τόκος δέν την φτωχαίνει, δέν την περιορίζει, δέν την καθορίζει. Αυτό που γεννιέται είναι κατώτερο και δέν είναι απαραίτητο στον γεννήτορα. Ένα παράδειγμα είναι το Φώς: Πώς μπορεί η πηγή του Φωτός να μήν εκμπεμπει Φώς;
Η δραστηριότης απο το Ένα εξαρτάται δομικά απο την ίδια την δραστηριότητα του Ενός. Το Ένα είναι αυτό που είναι, δηλαδή άπειρη υπερχειλίζουσα δύναμη αλλά η δραστηριότης του Ενός συνίσταται ακριβώς στο ότι θέλει να είναι αυτό που είναι, δηλαδή συνίσταται στην απόλυτη ελευθερία του να είναι αυτό που είναι. Αυτό λοιπόν που προοδεύει απο το Ένα, συνιστά μία αναγκαιότητα θελημένη μία αναγκαιότητα δηλαδή που τίθεται απο μία ελεύθερη ενέργεια, είναι δηλαδή το αποτέλεσμα μίας ελεύθερης ενέργειας. Η θέληση του Ενός να είναι η Φύση του είναι η αιτία του προσδιορισμού της Φύσης του και επομένως η δημιουργία είναι ελεύθερη, όσο περίπου και το ίδιο το Είναι.
Η Δημιουργία είναι μία αναγκαιότης που ακολουθεί απο μία ελεύθερη ενέργεια, είναι δηλαδή ένα είδος θελημένης ανάγκης. (Εν.v3,12/v1, 8, 18).
Γιατί επιμείναμε τόσο σ’αυτό το σημείο; Διότι εδώ στηρίζεται όλη η θεολογία του Γιανναρά κατ’αρχάς και όλη η κενολογία του Ζηζιούλα. Μας πούλησαν τόσα χρόνια τον νοητό κόσμο, το κατ’εικόνα, σαν τον Θεό και το πρόσωπο σαν τον ολοκληρωμένο άνθρωπο που ζεί κατ’αναλογίαν του ακτίστου. ΑΝΥΠΟΦΟΡΗ ΠΛΕΚΤΑΝΗ].
[ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΥ]
του Μπρούνο Φόρτε
[Μία διατύπωση που υιοθετήθηκε διεθνώς. Ας επαναλάβουμε και εδώ την θεολογική άγνοια της Δύσεως. Η ενυπάρχουσα Τριάδα είναι η ΟΥΣΙΑ του Αριστοτέλη ή το ΕΙΝΑΙ της Ελληνικής φιλοσοφίας. Στην Ορθόδοξη Θεολογία εκφράστηκε για πάντα, με τις άκτιστες ενέργειες, την διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά. Και οι άκτιστες ενέργειες ουσιώνουν. Στην Ορθόδοξη Θεολογία δέν ταυτίζονται η θεολογία με την Οικονομία. Αυτόν τον τραγέλαφο εισήγαγε ο Ζηζιούλας μιλώντας ακόμη και για διαλεκτική κτιστού και ακτίστου.
Αυτή όμως η ενυπάρχουσα Τριάδα, είναι το κατ’εικόνα και το καθ’ομοίωσιν, όπως θεωρείται σε σπάνιες στιγμές. Είναι ο Εαυτός. Το αυτεξούσιο. Το περιέγραψε πρώτος ο Πλωτίνος με την θεωρία των ομόκεντρων κύκλων. Το Ένα είναι σαν το κέντρο, η δεύτερη υπόσταση είναι σαν ένας ακίνητος κύκλος, ενω η ψυχή είναι σαν ενας κινητός κύκλος. Ο πλωτίνος διακρίνει δύο διαφορετικούς τύπους ενέργειας του ΕΝΟΣ (και των υπολοίπων υποστάσεων). Μία, την ενέργεια του όντος, και την ενέργεια που προέρχεται απο το όν.
Η πρώτη ενέργεια ενυπάρχει (immanent) στο όν, ενώ η δεύτερη εξέρχεται του Ενός και κατευθύνεται πρός τα έξω. Η δραστηριότης που προέρχεται απο το όν κατευθύνεται πρός άλλο.
Η αρχή λοιπόν μένει και μένοντας γεννά δηλαδή ο τόκος δέν την φτωχαίνει, δέν την περιορίζει, δέν την καθορίζει. Αυτό που γεννιέται είναι κατώτερο και δέν είναι απαραίτητο στον γεννήτορα. Ένα παράδειγμα είναι το Φώς: Πώς μπορεί η πηγή του Φωτός να μήν εκμπεμπει Φώς;
Η δραστηριότης απο το Ένα εξαρτάται δομικά απο την ίδια την δραστηριότητα του Ενός. Το Ένα είναι αυτό που είναι, δηλαδή άπειρη υπερχειλίζουσα δύναμη αλλά η δραστηριότης του Ενός συνίσταται ακριβώς στο ότι θέλει να είναι αυτό που είναι, δηλαδή συνίσταται στην απόλυτη ελευθερία του να είναι αυτό που είναι. Αυτό λοιπόν που προοδεύει απο το Ένα, συνιστά μία αναγκαιότητα θελημένη μία αναγκαιότητα δηλαδή που τίθεται απο μία ελεύθερη ενέργεια, είναι δηλαδή το αποτέλεσμα μίας ελεύθερης ενέργειας. Η θέληση του Ενός να είναι η Φύση του είναι η αιτία του προσδιορισμού της Φύσης του και επομένως η δημιουργία είναι ελεύθερη, όσο περίπου και το ίδιο το Είναι.
Η Δημιουργία είναι μία αναγκαιότης που ακολουθεί απο μία ελεύθερη ενέργεια, είναι δηλαδή ένα είδος θελημένης ανάγκης. (Εν.v3,12/v1, 8, 18).
Γιατί επιμείναμε τόσο σ’αυτό το σημείο; Διότι εδώ στηρίζεται όλη η θεολογία του Γιανναρά κατ’αρχάς και όλη η κενολογία του Ζηζιούλα. Μας πούλησαν τόσα χρόνια τον νοητό κόσμο, το κατ’εικόνα, σαν τον Θεό και το πρόσωπο σαν τον ολοκληρωμένο άνθρωπο που ζεί κατ’αναλογίαν του ακτίστου. ΑΝΥΠΟΦΟΡΗ ΠΛΕΚΤΑΝΗ].
Αυτό θέλει να πεί πάνω απ’όλα -στο επίπεδο της γνώσεως του Θεού- πώς δέν μας έχει δοθεί άλλος τόπος ξεκινώντας απο τον οποίο να είναι δυνατόν να μιλήσουμε για το Θείο μυστήριο, όπως είναι η ιστορία της αποκαλύψεως, τα γεγονότα και οι λόγοι που συνδέονται μ’αυτή, μέσω των οποίων ο Θεός αφηγήθηκε μέσα στην ιστορία μας την δική Του (την Οικονομία όπως την ονόμαζαν οι Πατέρες), την διανομή απο ψηλά του δώρου που μας σώζει. Η Τριάδα όπως είναι καθ’αυτή (ενυπάρχουσα, immanent) γίνεται γνωστή στην Τριάδα όπως είναι για μας (Οικονομική). Ένας και ο αυτός είναι ο Θεός καθ’αυτός και ο Θεός που αποκαλύπτεται, ο Πατήρ για τον Υιό στο Άγιο Πνεύμα. Αυτή η αντιστοιχία θεμελιώνεται στο ίδιο το μυστήριο της Θείας πίστης: Η Τριάδα μέσα στην ιστορία φανερώνει την Τριάδα της δόξης, διότι αυτός που είναι πιστός και δέν μπορεί να αρνηθεί τον εαυτό του(Τιμ Β 2,13), δέν μπορεί να μας απατήσει αποκαλυπτόμενος σε μας. «Η πραγματικότης του Θεού στην αποκάλυψη του δέν πρέπει να απομονωθεί... σχεδόν σαν πέρα απο την αποκάλυψή του να υπάρχει μία άλλη Θεία πραγματικότης, αλλά ακριβώς εκείνη η πραγματικότης του Θεού που μας συναντά στην αποκάλυψη, είναι η πραγματικότης του σε όλο το βάθος της αιωνιότητος» (Κ.Μπαρτ, δογματική, I/1,503) [Απίστευτα πράγματα. Στα όρια της Βλακείας. Ο Μυθικός Προκρούστης και η παρέα του κλείνουν πλέον ξανά τον δρόμο μας πρός την Εκκλησία του Κυρίου. Αυτά τα βρωμόνερα πίνουμε τόσο καιρό απο τα χέρια του Γιανναρά και του Ζηζιούλα και των ομάδων τους].
Αυτή η αντιστοιχία Οικονομίας και ενύπαρξης του μυστηρίου είναι ξεκάθαρη στην φιγούρα του Ιησού Χριστού, του ενσαρκωμένου Υιού του Θεού, το «ναί» της υπέρτατης αξιοπιστίας και υπευθυνότητος του Θεού (Κορ Β 1,19...) [Εμείς κρίνουμε πλέον τον Θεό, την πίστη του. Αυτές είναι οι συνέπειες της Κριτικής φιλοσοφίας του Κάντ, της εισόδου του υποκειμένου στην Εκκλησία].
Αυτός (ο Χριστός) δέν είναι ένα γενικό «πρόσωπο Θεού» με ανθρώπινη σάρκα (σαν τα ρομπότ που ετοιμάζονται). Είναι ο Υιός, ο Λόγος του Θεού, διαφανής «εικόνα του Θεού του αοράτου» (Κολ 1,15). Η σχέση που τον ενώνει μ’Αυτόν που τον απέστειλε και με το πνεύμα που δέχεται και μοιράζει και προσφέρει, φανερώνει λοιπόν μία σχέση που αντιστοιχεί στα βάθη της Θείας ζωής, όπως και η σχέση την οποία στερεώνει στο πνεύμα με μας, μας δίνει πρόσβαση στο μυστήριο του Πατρός, στην πηγή και στην κυκλοφορία της Τριαδικής ζωής. Κάθε αφηρημένη υπόθεση περί της καθ’εαυτής Τριάδος και της δυνατής ενέργειας της για μας, χάνεται μπροστά στο συγκεκριμένο γεγονός του Χριστού, που εγνώσθη σαν αναστημένος, και που για την ζωή του και τα έργα του μαρτυρεί η πασχαλινή πίστη: Η μοναδικότης του είναι η πέτρα συγκρίσεως της αλήθειας κάθε δόγματος πάνω στον Θεό.
Χωρίς την αναφορά στην Οικονομία, η θεολογία αδειάζει και βρίσκεται εκτεθειμένη σε κάθε ορθολογική σύλληψη. Με την σειρά της όμως η ιστορία της αποκαλύψεως απαιτεί τον αναστοχασμό της και την ανανέωση τής αφηγήσεως της. Χωρίς την θεολογία η οικονομία τής σωτηρίας θα μπορούσε να μείνει άλαλη. Είναι μία θύρα, η οποία παραπέμπει απο το ένα μέρος στα βάθη του Θεού, και απο το άλλο στην σύγχρονη εμπειρία του μυστηρίου. Όποιος μιλά για τον Θεό έχει την υποχρέωση να διασχίσει αυτή την πύλη και στις δύο διευθύνσεις, για να ψάξει στον «αποκεκαλυμένο Θεό» τον «Κρυμμένο Θεό» (Deus absconditus) και να μας διηγηθεί μ’αυτόν τον τρόπο στην ιστορία των ανθρώπων την ιστορία τού Θεού. (Αυτό το έργο έχει αναλάβει τελευταίως ο Λουδοβίκος).
Συνεχίζεται
Αμέθυστος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου