Ο ΠΛΑΤΩΝ VEXATA QUAESTIO (σημείον αντιλεγόμενον) (5)

 Συνέχεια από: Δευτέρα 3 Απριλίου 2023

Η Πλατωνική ερμηνεία του Gadamer αντιτιθέμενη σ'εκείνη του Χάιντεγκερ και του Popper.

του Giuseppe Girgenti.

          
Οι κριτικές του Gadamer στον Πλάτωνα του Πόππερ.

         
 Η δεύτερη συνέντευξη, εκείνη για τον Πόππερ, όπως ήδη το αναφέραμε, πραγματοποιήθηκε την 16η Φεβρουαρίου, λίγες εβδομάδες πρίν τον θάνατό του! Ο δημοσιογράφος ήταν καλά συνειδητοποιημένος στο γεγονός ότι για να μιλήσει για τον Πόππερ, εβραίο, μετανάστη απο την Βιέννη στην Νέα Ζηλανδία κατά την διάρκεια του Τρίτου Ράιχ, για τον Γκάνταμερ σήμαινε να επιστρέψει γι'άλλη μια φορά στο πονεμένο σημείο τού Χάιντεγκερ και στήν συμπάθειά του για τον Ναζισμό, αλλά γνώριζε επίσης ότι απο το 1980 μέχρι τον θάνατό τού Πόππερ, το 1992 είχε ξεκινήσει μία πυκνή αλληλογραφία ακριβώς γύρω απο τον Πλάτωνα. Ο Γκάνταμερ θυμάται ότι συνάντησε προσωπικά τον Πόππερ λίγες φορές, μία φορά στην Χάιδελβέργη, μία φορά στο Λονδίνο, όταν είχαν ήδη γεράσει και οι δύο, παραλείποντας ένα συνέδριο στην Βιέννη το 1978, όπου παρότι και οι δύο παρόντες, δέν κατόρθωσαν να συζητήσουν. Ο λαμβάνων την συνέντευξη ρωτά τον Γκάνταμερ εάν η σχέση του με τον Χάιντεγκερ δέν παρουσίασε μία δυσκολία στις σχέσεις τους, και ο Γκάνταμερ απαντά: "όχι, βλέπετε, το γεγονός είναι ότι εγώ και ο Πόππερ, και λέω δυστυχώς, διότι εμείς είχαμε σχέσεις και ανταλλάξαμε επιστολές μόνον στο τελευταίο μέρος της ζωής μας. Αλλά δέν μιλούσαμε για τον Χάιντεγκερ, σ'αυτά τα τελευταία χρόνια. Υπήρχε μία διαφωνία μεταξύ μας πάνω στην Πλατωνική φιλοσοφία. Εγώ δέν δέχθηκα ποτέ μου την κριτική τού Πόππερ στον Πλάτωνα, στην "ουτοπία" του και την επιθυμία του για τελειότητα. Αλλά βεβαίως γνωρίζω καλά πόσο βάραινε για τον Πόππερ το πρόβλημα τής προσχώρησης στον Ναζισμό του Χάιντεγκερ και η σχέση μου μαζί του. Αλλά εγώ δέν ήμουν Χάιντεγκερ. Επιπλέον τί σκεφτόμουν για την επιλογή του το έχω ήδη πεί πολλές φορές". 
Στην συνέχεια ερωτάται εάν υπάρχουν γραπτά ίχνη αυτής της σχέσης με τον Πόππερ, και ο Γκάνταμερ απαντά: "Υπάρχουν γράμματα, αλλά δέν τα συγκέντρωσα, τουλάχιστον αυτά που έλαβα από τον Πόππερ, τα οποία ήταν πολύ σύντομα. Εκείνη την εποχή, στα χρόνια τού ογδόντα ήμουν εντυπωσιασμένος που είχαμε συναντηθεί και όχι τόσο άσχημα... Αυτά τα γράμματα αφορούσαν τον Πλάτωνα, τον όψιμο Πλάτωνα και την ερμηνεία του. Υπήρχαν σημεία στα οποία με προφανή τρόπο δέν συμφωνούσαμε παρ'όλα αυτά είχα την βέβαιη αίσθηση ότι είχα συναντήσει έναν άνθρωπο πολύ σοβαρό και ακριβή. Αυτό δέν μου ήταν ξεκάθαρο πρίν τον συναντήσω, διότι πολλοί στο περιβάλλον τού Χάιντεγκερ τον υποτιμούσαν. Δυστυχώς η ασθένειά του και ο θάνατός του δέν επέτρεψαν να προχωρήσει σε διάρκεια αυτή η σχέση. Πάντως όμως είναι πιθανόν αυτός μέχρι τον θάνατό του, διατηρώντας ένα μεγάλο ενδιαφέρον για το θέμα του Πλάτωνος, να είχε συνεχίσει να σκέφτεται κριτικά την δουλειά μου. Αγαπούσε την κριτική".

          Η συνέντευξη συνεχίζει στις λεπτομέρειες τής διαφοράς ανάμεσα στις δύο ερμηνείες οι οποίες αφορούν και την σχέση τού Πλάτωνος με τους Πυθαγόρειους και την συγκεκριμένη εμπειρία των Συρακουσσών, (Ο Πόππερ πίστεψε ότι βρήκε στον εσωτερικό Πλάτωνα μία επιβεβαίωση της κριτικής του) και η οποία είναι επίσης ένα απο τα φλέγοντα σημεία των προφορικών δογμάτων τής σχολής τής Τυβίγκης-Μιλάνου.

          Στα έργα μου φυσικά αντιμετώπισα το θέμα τού Πλάτωνος τού Πόππερ. Έγραφα περισσότερο εγώ απο αυτόν. Δέν τον ενδιέφεραν και τόσο οι απαντήσεις αλλά με τα χρόνια γινόταν πιό ευγενής. Εκπλήσσομαι και εγώ ο ίδιος που η ασχολία μου με τον Πλάτωνα για δεκαετίες θα μπορούσε ακόμη να περιέχει κάτι ικανό να φωτίσει μία διαφορά γεμάτη σημασία για την συζήτηση σήμερα. Γι'αυτό η συζήτηση μαζί του με ενδιέφερε και απωθούσα όλη εκείνη την δυσφήμιση τού Πόππερ που υπήρξε τυπική του Χάιντεγκερ και των δικών του. Εγώ προσωπικώς συμμετείχα κατ'αρχάς σ'εκείνο το παιχνίδι, όπως γίνεται πάντοτε όταν υπάρχει κάποιος ο οποίος είναι πεπεισμένος ότι έχει ανακαλύψει κάτι ιδιαιτέρως σημαντικό! Στην συνέχεια όμως έβαλα ένα φρένο στο πράγμα, χάρι και στον φίλο μου Jacob Klein συγγραφέως ενός δοκίμιου για την μαθηματική σκέψη των Ελλήνων και την καταγωγή τής άλγεβρας, το οποίο κυκλοφορεί ακόμη, ένας ακόμη εβραίος, ερευνητής, ο οποίος σαν τον Πόππερ αναγκάστηκε να μεταναστεύσει, αυτός στην Αμερική, κατά την διάρκεια του τρίτου Ράιχ, και ο οποίος μου μιλούσε για τον συγγραφέα τής "Ανοιχτής Κοινωνίας" και για τις μελέτες του στην Ελληνική σκέψη! Ο Klein, τον οποίο είχα βοηθήσει να διασωθεί κατά τον διωγμό του Ναζισμού, αντιπροσώπευσε, για πολλά σημεία, ένα είδος γέφυρας ανάμεσα σε μένα και τον Πόππερ. Δηλαδή έπειτα απο κάποιο σημείο άρχισα να υπερασπίζομαι τον Πόππερ παρά τις αντίθετες γνώμες πολλών μου φίλων. Και ο Πόππερ το κατενόησε και ενδιαφέρθηκε για μένα. Κατάλαβε ότι δέν ανήκω στην παράταξη των συκοφαντών του. Ο Γκάνταμερ ο ίδιος, όταν του πρότεινα την δημοσίευση αυτών τών ανταλλαγών, μου διηγήθηκε ότι μεγάλο μέρος τής αλληλογραφίας  του χάθηκε απο ένα λάθος του γάτου του. Ο οποίος μία μέρα έσπρωξε και έρριξε στο καλάθι των σκουπιδιών μία καρτέλλα η οποία περιείχε πολλά γράμματά του που είχε στείλει και είχε λάβει. Και δυστυχώς η βοηθός του είχε πετάξει το καλάθι χωρίς να μπορέσει να φανταστεί την σπουδαιότητά του!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.