Συνέχεια από : Τρίτη, 15 Μαρτίου 2011
Μαρξισμός και γνωστικισμός
Ernst Topitsch
Υποσημειώσεις
1. T. D. Weldon, The vocabulary of Politics, Pelican Book A 278, 1953, p.126
1a. N. Bobbio: Politica e cultura, Milano 1955, p. 26
2. M. Scheler, Probleme einer Soziologie des Wissens(Προβλήματα μιας κοινωνιολογίας της γνώσης), in: Versuche zu einer Soziologie des Wissens (Δοκιμές μιας φιλοσοφίας της γνώσης) (München 1924); H. Plessner, Zwischen Philosophie und Gesellschaft (Μεταξύ φιλοσοφίας και κοινωνίας) (Bern 1953); Die verspätete Nation (Το καθυστερημένο έθνος) (Stuttgart 1959); H. Marcuse, Reason and Revolution (London 1955); G.-G. Grau, Christlicher Glaube und intelektuelle Redlichkeit (Η Χριστιανική πίστη και η πιστότητα της διανόησης (Frankfurt/M 1958)
3. J. Ritter, Hegel und die französische Revolution(Köln-Opladen 1957)
4. Th. Haering: Das Deutsche in der deutschen Philosophie (Stuttgart-Berlin 1941)
5. Το πόσο πολύ είχε επηρεαστεί από τον Ρομαντισμό ο νεαρός Μαρξ, δείχνουν και τα λυρικά ποιήματα του, Athenäum 1841
6. D. Cizevski, Hegel bei den Slaven (Reichenberg 1934); K. Richstätter S.J., Der „Vater der christlichen Mystik“ und sein verhängnisvoller Einfluß, in Stimmen der Zeit 58 (1928); E.R. Dodds, Proclus. The Elements of Theology (Oxford 1933)
7. J. Taubes, Abendländische Eschatologie (Bern 1947); E. Voegelin, Wissenschaft, Politik und Gnosis (München 1959), The new science of politics (Chicago 1952).
8. S. Freud, Das Unbehagen in der Kultur (Wien 1930), p. 25, 28
9. Sitzungsber. d. Österr. Akad. d. Wiss., Phil-hist. Kl. 233/4 (1959)
10. F. M. Cornford, Prinipium Sapientiae. A study of the Origins of Greek Philosophical Thought (Cambridge 1952), p. 62; E. R Dodds, The Greeks and the Irrational (California UP 1951).
11. J. Croissant, Aristote et les mysteres, (Liege.Paris 1932) p. 22
12. Dodds (10) p. 227
13. F. M. Cornford(10), p 118; H. Diels, Parmenides' Lehrgedicht (Berlin 1897) p. 21; Diels, Himmels-und Höllenfahrten von Hommer bis Dante, in: Neue Jahrbücher, XXV (1922) p. 243
14. Frg B 8 (Diels)
15. H. Merki: Ομοιωσις Θεώ. Von der platonischen Angleichung an Gott zur Gottähnlichkeit bei Gregor von Nyssa (Freiburg-Schweiz 1952)
16. W. E. Mühlmann, Chiliasmus, Nativismus, Nationalismus, in Soziologie und moderne Gesellschaft. Verh. 14 Deutschen Soziologentages (Stuttgart 1959).
17. A.-J. Festugiere, La revelation d'Hermes Trismegiste tom. III: Les doctrines de l' ame, Paris 1953; W. Theiler, Gott und Seele im kaiserzeitlichen Denken, in Recherches sur la tradition platoniciene. Entretiens sur l' antiquite classique, tom III, Vandoeuvres-Geneve 1955, p. 65
18. H. Merki (15) p. 63
19. A.-J. Festugiere (17) tom IV: Le dieu inconnu et la gnose Paris 1954
20. H.-J. Schoeps, Urgemeinde, Judenchristentum, Gnosis (Tübingen 1956)
21. Εκφράσεις όπως άλλος, έτερος, ξένος, αλλοτριος; alius, alienus extraneus, χρησιμοποιούνται στην γνωστικιστική γραμματεία για να χαρακτηρίσουν την κατάσταση της ψυχής στον εμπειρικό κόσμο, Hutin, Le gnostiques (Paris 1959)
22. J.Taubes (7) p. 26
23.
24. H.-Ch. Puech, Der Begriff der Erlösung im Manichäismus, Eranos-Jahrbuch IV (1936); M. Eliade Yoga. Unsterblichkeit und Freiheit (Zürich 1960), p.11, 15, Και στην ινδική Samkhya, που συγγενεύει με τον γνωστικισμό, η αυτολύτρωση επιτυγχάνεται μέσω μιας “αυτογνωσίας”, η οποία αναφέρεται σε ένα “αληθινό εαυτό που δεν αισθάνεται πόνο”, ο οποίος διαφέρει από όλα τα ψυχοδιανοητικά δεδομένα.
25. G. Kafk-H. Eibl, Der Ausklang der antiken Philosophie, München 1928
26. Dodds, Proklos
27. F. M. M. Sagnard, La gnose valentinienne et la temoignage de Saint Irene (Paris 1947), p 242
28. J. Taubes (7) p. 15; K. Schubert, Die Religion des nachbiblischen Judentums (Wien-Freiburg 1955) p. 34, 45
29. E. Topoitsch, Probleme der Wissenschaftstheorie (Wien 1960)
30. J. Taubes (7) p. 74; H. Jonas Gnosis und spätantiker Geist, I2 (Göttingen 1954) p. 260; W. Völker, Der wahre Gnostiker nach Clemens Alexandrinus (Berlin 1952).
31. R. Roques, L' Univers dionysien. Structure hierarchique du monde selon le Pseudo-Denys (Paris 1954) p. 86; W. Völker, Kontemplation und Ekstase bei Pseudo-Dionysius Areopagita (Wiesbaden 1958).
32. R. Roques, p. 72
33. W. Völker (31) p. 148, 136
34. De divis. Nat V3, H. Leisegang, Denkformen (Berlin 1951) p. 176
35. G. Rabuse, Der kosmische Aufbau der Jenseitsreiche Dantes (Graz-Köln 1958), p. 21, 68; M. Schedler, Die Philosophie des Macrobius und ihr Einfluß auf die Wissenschaft des christlichen Mittelalters (Münster 1916); C. Sauter, Dante und der Liber de Causis, in: Historisch-Politische Blätter 147 (1911) p. 81.
36. G. Rabuse, p. 230; J. Taubes (7) p. 81; H. Söderberg, La religiondes Cathares. Etude sur le gnosticisme de la basse antiquite et du moyen-age, Uppsala 1949.
37. K. Richtstätter (6); W. Völker (31) p. 218; Dodds (6);
38. De docta ignorantia I 16
39. E. Benz, Die christliche Kabbala. Ein Stiefkind der Theologie (Zürich 1958).
40. G. Sholem, Die jüdische Mystik in ihren Hauptströmungen (Frankfurt/M 1957) p 290, 296, 306
41. R. Roques (31) p. 77
42. Benz (39) p. 47
43. Sholem (40) p. 301
44. Sholem, p. 314
45. Benz(39) p. 10; Klibansky (37) p. 37;
46. W. A. Schulze, Jaakob Böhme und die Kabbala, in: Zeitschrift für philosoph. Forschung IX(1955) p. 447
47. Benz (39) p. 53.
48. Benz (39) p. 51.
49. Benz (39) p. 41.
50. R. Schneider, Schellings und Hegels schäbische Geistesahnen (Würzburg 1938), p. 120.
51. Schneider, p. 123, 133.
52. F. Ch. Oetinger, Inquisitio in sensum communem et rationem (Tubingae 1753); p. 53 in R. Schneider p. 71.
53. E. Benz, Johann Albrecht Bengel und die Philosophie des deutschen Idealismus, in: Deutsche Vierteljahrschr. f. Liter. und Geschichte XXVII(1953) p. 528; G. Rohrmoser, Zur Vorgeschichte der Jugendschriften Hegels, in: Zeitschrift f. Philosoph. Forschung XIV(1960), p. 182.
54. Benz (53), p. 553
55. E. Benz, Schellings theologische Geistesahnen, Abhandlungen d. Akademie d. Wissenschaften u.d. Literaatur in Mainz, Geistes und Sozialwiss. Kl., Jahrg 1955, Nr.3; W. A. Schulze, Schelling und die Kabbala, in Judaica XIII (1957), p. 65-99, 143-170, 210-232.
56. J. Taubes (7) p. 35.
57.
58. G. A. Wetter, Der dialektische Marxismus (Wien 1958); J.-Y. Calvez. La pensee de Karl Marx (Paris 1956); G. Lukacs, Der junge Hegel und die Probleme der kapitalistischen Gesellschaft (Berlin 1954) .
59. R. Schneider (50), p. 40.
60. P. Rossi, La dialettic hegeliana, in: Studi sulla dialettica (Torino 1958), p. 168.
61. E. Hirsch, Die Reich-Gottes.Begriffe des neueren europäischen Denkens (Göttingen 1921); J. Hoffmeister, Die Heimkehr des Geistes(Hameln 1946) p. 218.
62. Επιστολή Hölderlin προς Hegel 10.7.1794.
63. H. Nohl, Hegels theologische Jugendschriften (Tübingen 1907) p. 345.; Th. Haering, Hegel. Sein Wollen und sein Werk, I (Leipzig-Berlin 1929) p. 536, 562; Rossi (60) p. 181.
64. F. Chr. Baur, Die christliche Gnosis oder die christliche Religionsphilosophie in ihrer geschichtlichen Entwicklung (Tübingen 1835) p. 668, 675, 680; F. A. Staudenmaier, Darstellung und Kritik des Hegelschen Systems, Mainz 1844; W.R. Corti: Die Mythopoese des „werdenden Gottes“ (Zürich 1953).
65. Hegel, Phänomenologie des Geistes; Lukacs (58) p. 611
66. Hegel, Vorlesungen über die Philosophie der Religion, I. H. Glockner (Stuttgart 1928), p. 210.
67. Hegel, Philosophie der Weltgeschichte, Lasson VIII/2 (Leipzig 1920) p. 24-
68. Hegel, Jenenser Realphilosophie, II, Lasson XX(Leipzig 1931), p. 217
69. Hegel, Phänomenologie des Geistes, Lasson II, (Leipzig 1949) p. 287, 229.
70. Hegel (69), p. 148
71. H. Popitz, Der entfremdete Mensch (Basel 1953); M. Friedrich, Philosophie und Ökonomie beim juungen Marx (Berlin 1960), p. 124.
72. T. D. Weldon (1), p. 130.
73. (29)
74. R. Haym, Hegel und seine Zeit (Berlin 1857) p. 5
75. K. Marx, Die Frühschriften, von S. Landshut, Kröners TA. 209 (Stuttgart 1953), p. 13.
76. Μ τον ίδιο τρόπο χρησιμοποίησαν τον Hegel και οι Σλάβοι εγελιανοί. Ο D. Cizevski (6) αναφέρει πολυάριθμα παραδείγματα. Έτσι βάσει του εγελιανού σχήματος, κατασκευάστηκαν πολυάριθμες φιλοσοφίες της ιστορίας, όπου οι Σλάβοι συγγραφείς απέδιδαν στον λαό τους και την θρησκεία τους , τον προορισμό να είναι η κορώνα που θα σφραγίσει το τέλος της ιστορίας. Τον προτεσταντικό γερμανισμό (όπως ελληνισμός) από την άλλη, τον οποίο προόριζαν οι Γερμανοί στοχαστές για κορώνα της ιστορίας, τον είχαν υποβιβάσει στο επίπεδο, το οποίο πρέπει να ξεπεραστεί. Ο Ρώσσος σλαβόφιλος εγελιανός Jurij Samarin(1819-1876) για παράδειγμα, θεώρησε τον καθολικισμό ως θέση, τον προτεσταντισμό ως «προσωρινή κατάσταση» ή «άρνηση», ενώ την ελληνική Ορθοδοξία των Ρώσσων παριστάνει την ανεπτυγμένη πληρότητα και το σύνολο του Χριστιανισμού (σελ. 254). Ο βαρώνος E. E. Komarowskij (1803-1875), διαίρεσε την ανάπτυξη της ανθρωπότητας σε τρεις εποχές: την αρχαία, την εποχή του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού, και μελλοντική εποχή του σλαβισμού, με την Ρωσσία στην κορυφή της. Στην διαίρεσή του αυτή, απέδωσε τις εποχές αυτές στα τρια θεϊκά πρόσωπα, όπως ο da Fiore και η εγελιανή φιλοσοφία της θρησκείας (σελ 287). Αλλά και ο Σλοβάκος Ljudevit Stur(1815-1856), στο έργο του „Das Slawentum und di Welt der Zukunft“, απέδωσε στους Σλάβους και ιδιαιτέρως στους Σλοβάκους την πρωτοπορία στην ερχόμενη ιστορία (σλ. 397). Επειδή οι Σλάβοι όπως και οι προλετάριοι του Μαρξ, δν είχαν ακόμη αναρριχηθεί στην εξουσία, ο ιστορικό-φιλοσοφικός τους εγελιανισμός φέρει ένα τόνο μελλοντικού ακτιβισμού. Με τον τρόπο αυτόν τείνει να υποβιβάσει τον Hegel, λόγω της αναδρομικά σκεπτικής στάσης του, σε απλό πρόδρομο τους. Έτσι ο Ρώσσος στοχαστής K. Aksakow (1817-1860), αναγνωρίζει την εγελιανή φιλοσοφία ως την «πρότελευταία» αλήθεια, πάνω από την οποία(όπως και στον Μαρξ) πρέπει να βρίσκεται η ζωή ως καθορισμένη ένωση θωρίας και πράξης (σελ. 256). Με παρόμοιο τρόπο, απαίτησε και ο Πολωνός εγελιανός August Cieszkovski (1814-1894), να αντιταχθεί στην φιλοσοφία του Hegel, που παραμένει μόνο στην στοχασμό, μια φιλοσοφία της πράξης (σελ. 66).
77. K. Marx (75) p. 13
78. K. Marx (75) p. 12.
79. K. Marx (75) p. 17.
80. S. Landshut (75); H. Barth, Wahrheit und Ideologie (Zürich 1945) p. 112, 164
81. MEGA I/3, p. 83
82. Marx, Das Kapital I, (Wien-Berlin 1932) p.803.
83. J. Taubes (7) p. 161.
84. K. Marx (75) p. 235.
85. K. Marx (75) p. 253.
86. K. Marx (75) p. 270, G. Lukacs (58), p. 628.
87. K. Marx (75) p. 274.
88. Βέβαια, και αυτό που ο Μαρξ μπορεί να θεωρούσε ως «μη αποξενωμένο» άνθρωπο, είναι στην ουσία μια φιλοσοφικά κατασκευασμένη αντι-εικόνα του εμπειρικά πραγματικού, βασανισμένου ανθρώπου. K. Mielcke, Wissenschaft und Utopie in der Geschichtslehre von Karl Marx, in: Geschichte in Wissenschaft und Unterricht X (1959), p. 160.
89. Στις εν λόγω ερμηνείες της «αποξένωσης» αντιτίθενται φυσικά οι εκπρόσωποι του επίσημου διαλεκτικού υλισμού. B. G. Mende, Eine Einführung in die Philosophie, in Wiss. Zeitschr. Der Friedrich-Schiller-Universität Jena, Gesellsch. Und Sprachwiss. VIII(1958/9) p. 33
90. (29)
91. Weldon (1) p. 107; H. Kelsen, The political thory of bolshevism, (California UP 1955), p. 19; Kelsen, The communist theory of law (New York 1955) p. 49.
92. K. R. Popper, What is Dialectic? In Mind: 49(New Series) 1940, p. 424; E. Rignano, The Pcychology of Reasoning (London 1923) p. 243.
93. Περί της μετατροπής την οποία υπέστη ο ρόλος της ιδεολογίας και ο ρόλος των φορέων της, από τηνεποχή της επανάστασης στην σοβιετική Ρωσσία: E. Boettcher, Die sowjtische Wirtschaftspolitik am Scheideweg (Tübingn 1959), p. 111.
94. R. Michles, Zur Soziologie des Parteiwesens in der modernen Demokratie (1911); V. Pareto, I sistemi socialisti (Torino 1954).
95. M. Buber-Neumann, Von Potsdam nach Moskau (Stuttgart 1957) p. 440.
96. M. Weber, Wirtschaft und Gesellschaft, (Tübingen 1956) p. 669, 690.
97. Ο όρος σχολαστικισμός χρησιμοιείται με την έννοια που τον χρησιμοποίησε ο P. Honigsheim, Über die sozialhistorische Standortgebundenheit von Erziehungszielen, in: Schul und Erziehung. Ihre Probleme und ihr Auftrag in der industriellen Gesellschaft (O. W. Haselhof und H. Stachowiak, Berlin 1960); Boettcher (93) p. 210.
Aμέθυστος
Μαρξισμός και γνωστικισμός
Ernst Topitsch
Υποσημειώσεις
1. T. D. Weldon, The vocabulary of Politics, Pelican Book A 278, 1953, p.126
1a. N. Bobbio: Politica e cultura, Milano 1955, p. 26
2. M. Scheler, Probleme einer Soziologie des Wissens(Προβλήματα μιας κοινωνιολογίας της γνώσης), in: Versuche zu einer Soziologie des Wissens (Δοκιμές μιας φιλοσοφίας της γνώσης) (München 1924); H. Plessner, Zwischen Philosophie und Gesellschaft (Μεταξύ φιλοσοφίας και κοινωνίας) (Bern 1953); Die verspätete Nation (Το καθυστερημένο έθνος) (Stuttgart 1959); H. Marcuse, Reason and Revolution (London 1955); G.-G. Grau, Christlicher Glaube und intelektuelle Redlichkeit (Η Χριστιανική πίστη και η πιστότητα της διανόησης (Frankfurt/M 1958)
3. J. Ritter, Hegel und die französische Revolution(Köln-Opladen 1957)
4. Th. Haering: Das Deutsche in der deutschen Philosophie (Stuttgart-Berlin 1941)
5. Το πόσο πολύ είχε επηρεαστεί από τον Ρομαντισμό ο νεαρός Μαρξ, δείχνουν και τα λυρικά ποιήματα του, Athenäum 1841
6. D. Cizevski, Hegel bei den Slaven (Reichenberg 1934); K. Richstätter S.J., Der „Vater der christlichen Mystik“ und sein verhängnisvoller Einfluß, in Stimmen der Zeit 58 (1928); E.R. Dodds, Proclus. The Elements of Theology (Oxford 1933)
7. J. Taubes, Abendländische Eschatologie (Bern 1947); E. Voegelin, Wissenschaft, Politik und Gnosis (München 1959), The new science of politics (Chicago 1952).
8. S. Freud, Das Unbehagen in der Kultur (Wien 1930), p. 25, 28
9. Sitzungsber. d. Österr. Akad. d. Wiss., Phil-hist. Kl. 233/4 (1959)
10. F. M. Cornford, Prinipium Sapientiae. A study of the Origins of Greek Philosophical Thought (Cambridge 1952), p. 62; E. R Dodds, The Greeks and the Irrational (California UP 1951).
11. J. Croissant, Aristote et les mysteres, (Liege.Paris 1932) p. 22
12. Dodds (10) p. 227
13. F. M. Cornford(10), p 118; H. Diels, Parmenides' Lehrgedicht (Berlin 1897) p. 21; Diels, Himmels-und Höllenfahrten von Hommer bis Dante, in: Neue Jahrbücher, XXV (1922) p. 243
14. Frg B 8 (Diels)
15. H. Merki: Ομοιωσις Θεώ. Von der platonischen Angleichung an Gott zur Gottähnlichkeit bei Gregor von Nyssa (Freiburg-Schweiz 1952)
16. W. E. Mühlmann, Chiliasmus, Nativismus, Nationalismus, in Soziologie und moderne Gesellschaft. Verh. 14 Deutschen Soziologentages (Stuttgart 1959).
17. A.-J. Festugiere, La revelation d'Hermes Trismegiste tom. III: Les doctrines de l' ame, Paris 1953; W. Theiler, Gott und Seele im kaiserzeitlichen Denken, in Recherches sur la tradition platoniciene. Entretiens sur l' antiquite classique, tom III, Vandoeuvres-Geneve 1955, p. 65
18. H. Merki (15) p. 63
19. A.-J. Festugiere (17) tom IV: Le dieu inconnu et la gnose Paris 1954
20. H.-J. Schoeps, Urgemeinde, Judenchristentum, Gnosis (Tübingen 1956)
21. Εκφράσεις όπως άλλος, έτερος, ξένος, αλλοτριος; alius, alienus extraneus, χρησιμοποιούνται στην γνωστικιστική γραμματεία για να χαρακτηρίσουν την κατάσταση της ψυχής στον εμπειρικό κόσμο, Hutin, Le gnostiques (Paris 1959)
22. J.Taubes (7) p. 26
23.
24. H.-Ch. Puech, Der Begriff der Erlösung im Manichäismus, Eranos-Jahrbuch IV (1936); M. Eliade Yoga. Unsterblichkeit und Freiheit (Zürich 1960), p.11, 15, Και στην ινδική Samkhya, που συγγενεύει με τον γνωστικισμό, η αυτολύτρωση επιτυγχάνεται μέσω μιας “αυτογνωσίας”, η οποία αναφέρεται σε ένα “αληθινό εαυτό που δεν αισθάνεται πόνο”, ο οποίος διαφέρει από όλα τα ψυχοδιανοητικά δεδομένα.
25. G. Kafk-H. Eibl, Der Ausklang der antiken Philosophie, München 1928
26. Dodds, Proklos
27. F. M. M. Sagnard, La gnose valentinienne et la temoignage de Saint Irene (Paris 1947), p 242
28. J. Taubes (7) p. 15; K. Schubert, Die Religion des nachbiblischen Judentums (Wien-Freiburg 1955) p. 34, 45
29. E. Topoitsch, Probleme der Wissenschaftstheorie (Wien 1960)
30. J. Taubes (7) p. 74; H. Jonas Gnosis und spätantiker Geist, I2 (Göttingen 1954) p. 260; W. Völker, Der wahre Gnostiker nach Clemens Alexandrinus (Berlin 1952).
31. R. Roques, L' Univers dionysien. Structure hierarchique du monde selon le Pseudo-Denys (Paris 1954) p. 86; W. Völker, Kontemplation und Ekstase bei Pseudo-Dionysius Areopagita (Wiesbaden 1958).
32. R. Roques, p. 72
33. W. Völker (31) p. 148, 136
34. De divis. Nat V3, H. Leisegang, Denkformen (Berlin 1951) p. 176
35. G. Rabuse, Der kosmische Aufbau der Jenseitsreiche Dantes (Graz-Köln 1958), p. 21, 68; M. Schedler, Die Philosophie des Macrobius und ihr Einfluß auf die Wissenschaft des christlichen Mittelalters (Münster 1916); C. Sauter, Dante und der Liber de Causis, in: Historisch-Politische Blätter 147 (1911) p. 81.
36. G. Rabuse, p. 230; J. Taubes (7) p. 81; H. Söderberg, La religiondes Cathares. Etude sur le gnosticisme de la basse antiquite et du moyen-age, Uppsala 1949.
37. K. Richtstätter (6); W. Völker (31) p. 218; Dodds (6);
38. De docta ignorantia I 16
39. E. Benz, Die christliche Kabbala. Ein Stiefkind der Theologie (Zürich 1958).
40. G. Sholem, Die jüdische Mystik in ihren Hauptströmungen (Frankfurt/M 1957) p 290, 296, 306
41. R. Roques (31) p. 77
42. Benz (39) p. 47
43. Sholem (40) p. 301
44. Sholem, p. 314
45. Benz(39) p. 10; Klibansky (37) p. 37;
46. W. A. Schulze, Jaakob Böhme und die Kabbala, in: Zeitschrift für philosoph. Forschung IX(1955) p. 447
47. Benz (39) p. 53.
48. Benz (39) p. 51.
49. Benz (39) p. 41.
50. R. Schneider, Schellings und Hegels schäbische Geistesahnen (Würzburg 1938), p. 120.
51. Schneider, p. 123, 133.
52. F. Ch. Oetinger, Inquisitio in sensum communem et rationem (Tubingae 1753); p. 53 in R. Schneider p. 71.
53. E. Benz, Johann Albrecht Bengel und die Philosophie des deutschen Idealismus, in: Deutsche Vierteljahrschr. f. Liter. und Geschichte XXVII(1953) p. 528; G. Rohrmoser, Zur Vorgeschichte der Jugendschriften Hegels, in: Zeitschrift f. Philosoph. Forschung XIV(1960), p. 182.
54. Benz (53), p. 553
55. E. Benz, Schellings theologische Geistesahnen, Abhandlungen d. Akademie d. Wissenschaften u.d. Literaatur in Mainz, Geistes und Sozialwiss. Kl., Jahrg 1955, Nr.3; W. A. Schulze, Schelling und die Kabbala, in Judaica XIII (1957), p. 65-99, 143-170, 210-232.
56. J. Taubes (7) p. 35.
57.
58. G. A. Wetter, Der dialektische Marxismus (Wien 1958); J.-Y. Calvez. La pensee de Karl Marx (Paris 1956); G. Lukacs, Der junge Hegel und die Probleme der kapitalistischen Gesellschaft (Berlin 1954) .
59. R. Schneider (50), p. 40.
60. P. Rossi, La dialettic hegeliana, in: Studi sulla dialettica (Torino 1958), p. 168.
61. E. Hirsch, Die Reich-Gottes.Begriffe des neueren europäischen Denkens (Göttingen 1921); J. Hoffmeister, Die Heimkehr des Geistes(Hameln 1946) p. 218.
62. Επιστολή Hölderlin προς Hegel 10.7.1794.
63. H. Nohl, Hegels theologische Jugendschriften (Tübingen 1907) p. 345.; Th. Haering, Hegel. Sein Wollen und sein Werk, I (Leipzig-Berlin 1929) p. 536, 562; Rossi (60) p. 181.
64. F. Chr. Baur, Die christliche Gnosis oder die christliche Religionsphilosophie in ihrer geschichtlichen Entwicklung (Tübingen 1835) p. 668, 675, 680; F. A. Staudenmaier, Darstellung und Kritik des Hegelschen Systems, Mainz 1844; W.R. Corti: Die Mythopoese des „werdenden Gottes“ (Zürich 1953).
65. Hegel, Phänomenologie des Geistes; Lukacs (58) p. 611
66. Hegel, Vorlesungen über die Philosophie der Religion, I. H. Glockner (Stuttgart 1928), p. 210.
67. Hegel, Philosophie der Weltgeschichte, Lasson VIII/2 (Leipzig 1920) p. 24-
68. Hegel, Jenenser Realphilosophie, II, Lasson XX(Leipzig 1931), p. 217
69. Hegel, Phänomenologie des Geistes, Lasson II, (Leipzig 1949) p. 287, 229.
70. Hegel (69), p. 148
71. H. Popitz, Der entfremdete Mensch (Basel 1953); M. Friedrich, Philosophie und Ökonomie beim juungen Marx (Berlin 1960), p. 124.
72. T. D. Weldon (1), p. 130.
73. (29)
74. R. Haym, Hegel und seine Zeit (Berlin 1857) p. 5
75. K. Marx, Die Frühschriften, von S. Landshut, Kröners TA. 209 (Stuttgart 1953), p. 13.
76. Μ τον ίδιο τρόπο χρησιμοποίησαν τον Hegel και οι Σλάβοι εγελιανοί. Ο D. Cizevski (6) αναφέρει πολυάριθμα παραδείγματα. Έτσι βάσει του εγελιανού σχήματος, κατασκευάστηκαν πολυάριθμες φιλοσοφίες της ιστορίας, όπου οι Σλάβοι συγγραφείς απέδιδαν στον λαό τους και την θρησκεία τους , τον προορισμό να είναι η κορώνα που θα σφραγίσει το τέλος της ιστορίας. Τον προτεσταντικό γερμανισμό (όπως ελληνισμός) από την άλλη, τον οποίο προόριζαν οι Γερμανοί στοχαστές για κορώνα της ιστορίας, τον είχαν υποβιβάσει στο επίπεδο, το οποίο πρέπει να ξεπεραστεί. Ο Ρώσσος σλαβόφιλος εγελιανός Jurij Samarin(1819-1876) για παράδειγμα, θεώρησε τον καθολικισμό ως θέση, τον προτεσταντισμό ως «προσωρινή κατάσταση» ή «άρνηση», ενώ την ελληνική Ορθοδοξία των Ρώσσων παριστάνει την ανεπτυγμένη πληρότητα και το σύνολο του Χριστιανισμού (σελ. 254). Ο βαρώνος E. E. Komarowskij (1803-1875), διαίρεσε την ανάπτυξη της ανθρωπότητας σε τρεις εποχές: την αρχαία, την εποχή του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού, και μελλοντική εποχή του σλαβισμού, με την Ρωσσία στην κορυφή της. Στην διαίρεσή του αυτή, απέδωσε τις εποχές αυτές στα τρια θεϊκά πρόσωπα, όπως ο da Fiore και η εγελιανή φιλοσοφία της θρησκείας (σελ 287). Αλλά και ο Σλοβάκος Ljudevit Stur(1815-1856), στο έργο του „Das Slawentum und di Welt der Zukunft“, απέδωσε στους Σλάβους και ιδιαιτέρως στους Σλοβάκους την πρωτοπορία στην ερχόμενη ιστορία (σλ. 397). Επειδή οι Σλάβοι όπως και οι προλετάριοι του Μαρξ, δν είχαν ακόμη αναρριχηθεί στην εξουσία, ο ιστορικό-φιλοσοφικός τους εγελιανισμός φέρει ένα τόνο μελλοντικού ακτιβισμού. Με τον τρόπο αυτόν τείνει να υποβιβάσει τον Hegel, λόγω της αναδρομικά σκεπτικής στάσης του, σε απλό πρόδρομο τους. Έτσι ο Ρώσσος στοχαστής K. Aksakow (1817-1860), αναγνωρίζει την εγελιανή φιλοσοφία ως την «πρότελευταία» αλήθεια, πάνω από την οποία(όπως και στον Μαρξ) πρέπει να βρίσκεται η ζωή ως καθορισμένη ένωση θωρίας και πράξης (σελ. 256). Με παρόμοιο τρόπο, απαίτησε και ο Πολωνός εγελιανός August Cieszkovski (1814-1894), να αντιταχθεί στην φιλοσοφία του Hegel, που παραμένει μόνο στην στοχασμό, μια φιλοσοφία της πράξης (σελ. 66).
77. K. Marx (75) p. 13
78. K. Marx (75) p. 12.
79. K. Marx (75) p. 17.
80. S. Landshut (75); H. Barth, Wahrheit und Ideologie (Zürich 1945) p. 112, 164
81. MEGA I/3, p. 83
82. Marx, Das Kapital I, (Wien-Berlin 1932) p.803.
83. J. Taubes (7) p. 161.
84. K. Marx (75) p. 235.
85. K. Marx (75) p. 253.
86. K. Marx (75) p. 270, G. Lukacs (58), p. 628.
87. K. Marx (75) p. 274.
88. Βέβαια, και αυτό που ο Μαρξ μπορεί να θεωρούσε ως «μη αποξενωμένο» άνθρωπο, είναι στην ουσία μια φιλοσοφικά κατασκευασμένη αντι-εικόνα του εμπειρικά πραγματικού, βασανισμένου ανθρώπου. K. Mielcke, Wissenschaft und Utopie in der Geschichtslehre von Karl Marx, in: Geschichte in Wissenschaft und Unterricht X (1959), p. 160.
89. Στις εν λόγω ερμηνείες της «αποξένωσης» αντιτίθενται φυσικά οι εκπρόσωποι του επίσημου διαλεκτικού υλισμού. B. G. Mende, Eine Einführung in die Philosophie, in Wiss. Zeitschr. Der Friedrich-Schiller-Universität Jena, Gesellsch. Und Sprachwiss. VIII(1958/9) p. 33
90. (29)
91. Weldon (1) p. 107; H. Kelsen, The political thory of bolshevism, (California UP 1955), p. 19; Kelsen, The communist theory of law (New York 1955) p. 49.
92. K. R. Popper, What is Dialectic? In Mind: 49(New Series) 1940, p. 424; E. Rignano, The Pcychology of Reasoning (London 1923) p. 243.
93. Περί της μετατροπής την οποία υπέστη ο ρόλος της ιδεολογίας και ο ρόλος των φορέων της, από τηνεποχή της επανάστασης στην σοβιετική Ρωσσία: E. Boettcher, Die sowjtische Wirtschaftspolitik am Scheideweg (Tübingn 1959), p. 111.
94. R. Michles, Zur Soziologie des Parteiwesens in der modernen Demokratie (1911); V. Pareto, I sistemi socialisti (Torino 1954).
95. M. Buber-Neumann, Von Potsdam nach Moskau (Stuttgart 1957) p. 440.
96. M. Weber, Wirtschaft und Gesellschaft, (Tübingen 1956) p. 669, 690.
97. Ο όρος σχολαστικισμός χρησιμοιείται με την έννοια που τον χρησιμοποίησε ο P. Honigsheim, Über die sozialhistorische Standortgebundenheit von Erziehungszielen, in: Schul und Erziehung. Ihre Probleme und ihr Auftrag in der industriellen Gesellschaft (O. W. Haselhof und H. Stachowiak, Berlin 1960); Boettcher (93) p. 210.
Aμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου