Συνέχεια απο : ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, 4 ΜΑΡΤΙΟΥ 2011
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΙ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
Βιβλία Α, α, Β, -Ι, ΙΙ, ΙΙΙ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ
(951 b 1-9) Όγδοο επιχείρημα: Η ματαιότης των Ιδεών των πλατωνιστών και το θέμα των Ιδεών των «έργων τέχνης»
Η νέα απόδειξη έχει δύο στόχους: αποδεικνύει (Α) πως ο διαχωρισμός καθιστά τις Ιδέες εντελώς ακατάλληλες και ανεπαρκείς στον σκοπό τους και επιπλέον (Β) πως είναι εντελώς άχρηστες.
(Α) Οι Ιδέες ισχυρίζονται οι πλατωνικοί, είναι η ουσία και το είναι των πραγμάτων: εάν είναι όμως έτσι δεν μπορούν να χωρισθούν, διότι η ουσία των πραγμάτων είναι το πιο εσωτερικό και οικείο πράγμα αυτών των Ιδεών των πραγμάτων. Να ξεχωρίσουμε λοιπόν την ουσία από αυτό του οποίου είναι ουσία, που πάει να πει το θεμελιώδες από αυτό του οποίου είναι θεμέλιο, είναι απλώς παράλογο. Είναι όμως ο ίδιος παραλογισμός ο οποίος επραγματοποιήθη κατά πρώτον από τον ίδιον τον Πλάτωνα, ο οποίος έκανε τις Ιδέες υπερβατικές και ταυτόχρονα τις τοποθέτησε σαν αιτία του είναι (του ουσιώδους και της υπάρξεως) και του Γίγνεσθαι των πραγμάτων (Φαίδων 100 Α).
(Β) Ακόμη και παραδεχόμενοι την ύπαρξη των Ιδεών, θα ήταν απολύτως άχρηστες εάν δεν υφίστατο μία αιτία κινήσεως, η οποία θα παρήγαγε τα πράγματα των οποίων συμμετέχουν. Ακόμη δε περισσότερο, αυτοί οι ίδιοι οι πλατωνιστές αρνούνται πως υπάρχουν αντίστοιχες Ιδέες των αντικειμένων της τέχνης. Έτσι λοιπόν οι αιτίες οι οποίες παράγουν ένα δαχτυλίδι ή ένα πράγμα είναι άλλες και δεν είναι οι Ιδέες, κατά τους πλατωνικούς. Γιατί όμως τότε δεν θα μπορούσαν να είναι αυτές οι άλλες οι αιτίες και των Φυσικών πραγματικοτήτων;
Εάν ο Πλάτων αρνήθηκε στ’ αλήθεια την ύπαρξη Ιδεών των έργων τέχνης, είναι μια διφορούμενη θέση. Είναι βέβαιο πως ο Πλάτων τις δέχεται καθαρά όπως φαίνεται στους διαλόγους της ωριμότητος ξεκινώντας από τον Κρατύλο (398 A-D), από την Πολιτεία (Χ 596 Α…), ακόμη από την Έβδομη Επιστολή (ΥΙΙ 342 D 5) και στο τελευταίο τυ έργο τους Νόμους (ΧΙΙ 965 B-C). Όμως τοποθετούσε τις Ιδέες των έργων τέχνης σε μια «μεσαία» θέση, και αντιθέτως από τις Ιδέες των Φυσικών πραγμάτων τις θεωρούσε δημιουργημένες από τον Δημιουργό. Ο Αριστοτέλης στις θέσεις του πολλές φορές αναμειγνύει τους μαθητές του Πλάτωνος με τον ίδιο τον Πλάτωνα και με τα διάφορα ρεύματα ερμηνείας που ακολουθήθηκαν από τους μαθητές του Πλάτωνος. Για να εξηγήσουμε όμως καλύτερα και τη στάση του Αριστοτέλη πρέπει να έχουμε κατά νου πως για τον Αριστοτέλη ουσίες αληθινές είναι μόνον οι Φυσικές, όπως αναφέρεται στο Η βιβλίο των Μεταφυσικών και πως η Φύσις έχει μια ξεκάθαρη υπεροχή στην τέχνη. Ο Πλάτων πάντως έθετε τις Ιδέες περί των έργων τέχνης, στο ίδιο επίπεδο με τις ψυχές.
Ένατο επιχείρημα (991 b 9-21): οι Ιδανικοί αριθμοί και οι Ιδέες – αριθμοί δεν μπορούν να είναι αιτίες των πραγμάτων. Η νέα επιχειρηματολογία στρέφεται ενάντια στην μεταμόρφωση των Ιδεών σε Αριθμούς και σε Ιδέες – αριθμούς. Έτσι λοιπόν, (α) εάν ειπωθεί πως οι αριθμοί είναι αιτία επειδή οι αριθμοί είναι αιώνιοι, δεν δίνεται απάντηση στο πρόβλημα, διότι το αιώνιο δεν σημαίνει και αιτία (b) εάν ειπωθεί όμως πως τα πράγματα δίνονται από αριθμητικές σχέσεις και γι’ αυτό οι αριθμοί είναι αιτία των πραγμάτων, καταστρέφεται η ίδια η φύσις των αριθμών όπως εξηγείται αμέσως: εάν λοιπόν πούμε πως οι αριθμοί είναι αιτία διότι τα αισθητά πράγματα είναι συγκεκριμένες αριθμητικές σχέσεις, όπως είναι μια σχέση για παράδειγμα η αρμονία, τότε είναι αναγκαίο να υπάρχει μια ύλη ή υλικά στοιχεία τα οποία εισέρχονται σε σχέση (η σχέση είναι πάντοτε σχέση κάποιου πράγματος με κάτι άλλο). Τότε και οι Ιδέες – αριθμοί θα πρέπει να είναι σχέσεις αριθμητικές συγκεκριμένων στοιχείων, διότι θα πρέπει να υπάρχουν μέσα στις Ιδέες – αριθμούς όλα όσα υπάρχουν μέσα στα αισθητά, ακριβώς διότι αυτές είναι αιτίες από τις οποίες τα αισθητά αντλούν όλο τους το είναι. Εάν όμως οι Ιδεατοί αριθμοί, παράγουν σχέσεις, πρέπει οι ίδιοι να είναι σχέσεις και εάν είναι σχέσεις παύουν να είναι αριθμοί με την αληθινή και απλή έννοια. Έτσι θα καταστρέφονταν εντελώς οι αριθμοί, διότι θα κατέληγε σαν μια αριθμητική σχέση ενός υποστρώματος και όχι μια ουσία, και θα καταστρεφόταν αυτό το ίδιο το σύστημα των πλατωνιστών.
Δέκατο επιχείρημα (9991 b 21-27): παραλογισμοί που ακολουθούν στη συσχέτιση των Ιδεών με τους αριθμούς.
Εάν οι Ιδέες είναι αριθμοί πρέπει να μπορούν να προστεθούν καθότι αριθμοί, όπως π.χ. προστίθεται το 3 στο 4 και λαμβάνεται το 7. Mπορούν όμως να προστεθούν δύο Ιδέες και να πάρουμε μόνο μία; Εάν προσθέσουμε για παράδειγμα, την Ιδέα του ανθρώπου και την Ιδέα του σκύλου, δεν μπορούμε να λάβουμε μία Ιδέα!
Το λάθος του Αριστοτέλη βρίσκεται στο γεγονός πως εκλαμβάνει τους Ιδανικούς αριθμούς σαν να είναι Μαθηματικοί αριθμοί.
Δέκατο τέταρτο επιχείρημα (992 α 2-10): Δυσκολίες που αντιμετωπίζει το Ένα σε σχέση με τους Ιδεατούς αριθμούς. Εάν οι Ενότητες είναι πιο συγκεκριμένα διάφοροι, όπως ισχυρίζονται οι πλατωνικοί, θα έπρεπε να πουν, για να είναι ακριβείς, πως είναι αρχές τόσο οι ενότητες γενικώς, όσο και οι διαφορές των Ενοτήτων, θα έπρεπε να κάνουν όπως οι Φυσικοί φιλόσοφοι οι οποίοι τοποθέτησαν περισσότερα σωματικά στοιχεία σαν αρχές των πραγμάτων: δεν είπαν δηλ. πως αρχή είναι το σωματικό ή υλικό στοιχείο γενικώς, αλλά μίλησαν συγκεκριμένα λέγοντας πως αρχές είναι η φωτιά, η γη κ.λπ. Αντιθέτως οι πλατωνικοί δεν μιλούν συγκεκριμένα και έτσι χειρίζονται τις ενότητες σαν να ήταν όχι διάφοροι αλλά αδιάφοροι, δηλ. αδιαφορότητες, δηλ ομοιογενείς, ομοιομερείς. Έτσι όμως οι αριθμοί παύουν να είναι Ιδανικοί αριθμοί και γίνονται μαθηματικοί και επομένως παύουν να είναι ουσίες. Πάντως, συνεχίζει ο Αριστοτέλης, είναι προφανής η ανάγκη να ξεκαθαρίσουμε το θέμα της διαφοράς: Διότι οι πλατωνικοί εισάγουν, πάνω από όλες τις ενότητες, ένα Ένα εις εαυτόν, το Εν αυτό, σαν υπέρτατη αρχή.
Σίγουρα το Εν αυτό, δεν μπορεί να έχει το ίδιο νόημα με τις άλλες ενότητες, διαφορετικά δεν θα μπορούσε να είναι αρχή, διότι δεν θα διαφοροποιείτο από τις άλλες ενότητες!
Δέκατο πέμπτο επιχείρημα (992 α 10-19): Από τις αρχές των πλατωνιστών δεν συνάγονται τα μεγέθη!
Οι πλατωνιστές θέλοντας να επαναφέρουν τα όντα (τα οποία ο Αριστοτέλης ονομάζει ουσίες) στις αρχές που είχαν θέσει (και ήταν αρχές των όντων το μεγάλο και το μικρό, τα οποία ονόμαζαν αόριστα Δυάδα). Θέλοντας λοιπόν να επαναφέρουν τα πάντα σ’ αυτή τη Δυάδα, έλεγαν πως αρχές του μήκους ήταν το κοντό και το μακρύ, πεπεισμένοι πως το μήκος προέρχεται από αυτά, που είναι ένα είδος μεγάλου και μικρούς, και πως οι αρχές της επιφάνειας είναι το στενό και το πλατύ, τα οποία είναι επίσης ένα είδος μεγάλου και μικρού! Ο Αριστοτέλης λοιπόν τους κατηγορεί πως δηλώνοντας ότι στερεά, επιφάνειες και γραμμές, προέρχονται από τα διαφορετικά είδη του μεγάλου και του μικρού, πέφτουν στον παραλογισμό να δείχνουν ότι αυτά τα όντα είναι διαφορετικής φύσεως και δεν είναι πλέον αλληλοπεριεχόμενα το ένα στο άλλο. Έτσι π.χ. η επιφάνεια δεν μπορεί να περιέχεται στο στερεό διότι αυτό δεν προέρχεται από το πλατύ – στενό αλλά από το ψηλό – χαμηλό. Έτσι σύμφωνα με τις αρχές των πλατωνιστών τα πιο υψηλά γένη δεν είναι δυνατόν να περιέχονται στα πιο χαμηλά!
Εδώ θα σταματήσουμε την έκθεση της κριτικής του Αριστοτέλη στη θεωρία των Ιδεών του Πλάτωνος και θα επανέλθουμε στην έκθεση της Μεταφυσικής εκ μέρους του Enrico Berti.
Συνεχίζεται
Αμέθυστος
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΙ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
Βιβλία Α, α, Β, -Ι, ΙΙ, ΙΙΙ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ
Η νέα απόδειξη έχει δύο στόχους: αποδεικνύει (Α) πως ο διαχωρισμός καθιστά τις Ιδέες εντελώς ακατάλληλες και ανεπαρκείς στον σκοπό τους και επιπλέον (Β) πως είναι εντελώς άχρηστες.
(Α) Οι Ιδέες ισχυρίζονται οι πλατωνικοί, είναι η ουσία και το είναι των πραγμάτων: εάν είναι όμως έτσι δεν μπορούν να χωρισθούν, διότι η ουσία των πραγμάτων είναι το πιο εσωτερικό και οικείο πράγμα αυτών των Ιδεών των πραγμάτων. Να ξεχωρίσουμε λοιπόν την ουσία από αυτό του οποίου είναι ουσία, που πάει να πει το θεμελιώδες από αυτό του οποίου είναι θεμέλιο, είναι απλώς παράλογο. Είναι όμως ο ίδιος παραλογισμός ο οποίος επραγματοποιήθη κατά πρώτον από τον ίδιον τον Πλάτωνα, ο οποίος έκανε τις Ιδέες υπερβατικές και ταυτόχρονα τις τοποθέτησε σαν αιτία του είναι (του ουσιώδους και της υπάρξεως) και του Γίγνεσθαι των πραγμάτων (Φαίδων 100 Α).
(Β) Ακόμη και παραδεχόμενοι την ύπαρξη των Ιδεών, θα ήταν απολύτως άχρηστες εάν δεν υφίστατο μία αιτία κινήσεως, η οποία θα παρήγαγε τα πράγματα των οποίων συμμετέχουν. Ακόμη δε περισσότερο, αυτοί οι ίδιοι οι πλατωνιστές αρνούνται πως υπάρχουν αντίστοιχες Ιδέες των αντικειμένων της τέχνης. Έτσι λοιπόν οι αιτίες οι οποίες παράγουν ένα δαχτυλίδι ή ένα πράγμα είναι άλλες και δεν είναι οι Ιδέες, κατά τους πλατωνικούς. Γιατί όμως τότε δεν θα μπορούσαν να είναι αυτές οι άλλες οι αιτίες και των Φυσικών πραγματικοτήτων;
Εάν ο Πλάτων αρνήθηκε στ’ αλήθεια την ύπαρξη Ιδεών των έργων τέχνης, είναι μια διφορούμενη θέση. Είναι βέβαιο πως ο Πλάτων τις δέχεται καθαρά όπως φαίνεται στους διαλόγους της ωριμότητος ξεκινώντας από τον Κρατύλο (398 A-D), από την Πολιτεία (Χ 596 Α…), ακόμη από την Έβδομη Επιστολή (ΥΙΙ 342 D 5) και στο τελευταίο τυ έργο τους Νόμους (ΧΙΙ 965 B-C). Όμως τοποθετούσε τις Ιδέες των έργων τέχνης σε μια «μεσαία» θέση, και αντιθέτως από τις Ιδέες των Φυσικών πραγμάτων τις θεωρούσε δημιουργημένες από τον Δημιουργό. Ο Αριστοτέλης στις θέσεις του πολλές φορές αναμειγνύει τους μαθητές του Πλάτωνος με τον ίδιο τον Πλάτωνα και με τα διάφορα ρεύματα ερμηνείας που ακολουθήθηκαν από τους μαθητές του Πλάτωνος. Για να εξηγήσουμε όμως καλύτερα και τη στάση του Αριστοτέλη πρέπει να έχουμε κατά νου πως για τον Αριστοτέλη ουσίες αληθινές είναι μόνον οι Φυσικές, όπως αναφέρεται στο Η βιβλίο των Μεταφυσικών και πως η Φύσις έχει μια ξεκάθαρη υπεροχή στην τέχνη. Ο Πλάτων πάντως έθετε τις Ιδέες περί των έργων τέχνης, στο ίδιο επίπεδο με τις ψυχές.
Ένατο επιχείρημα (991 b 9-21): οι Ιδανικοί αριθμοί και οι Ιδέες – αριθμοί δεν μπορούν να είναι αιτίες των πραγμάτων. Η νέα επιχειρηματολογία στρέφεται ενάντια στην μεταμόρφωση των Ιδεών σε Αριθμούς και σε Ιδέες – αριθμούς. Έτσι λοιπόν, (α) εάν ειπωθεί πως οι αριθμοί είναι αιτία επειδή οι αριθμοί είναι αιώνιοι, δεν δίνεται απάντηση στο πρόβλημα, διότι το αιώνιο δεν σημαίνει και αιτία (b) εάν ειπωθεί όμως πως τα πράγματα δίνονται από αριθμητικές σχέσεις και γι’ αυτό οι αριθμοί είναι αιτία των πραγμάτων, καταστρέφεται η ίδια η φύσις των αριθμών όπως εξηγείται αμέσως: εάν λοιπόν πούμε πως οι αριθμοί είναι αιτία διότι τα αισθητά πράγματα είναι συγκεκριμένες αριθμητικές σχέσεις, όπως είναι μια σχέση για παράδειγμα η αρμονία, τότε είναι αναγκαίο να υπάρχει μια ύλη ή υλικά στοιχεία τα οποία εισέρχονται σε σχέση (η σχέση είναι πάντοτε σχέση κάποιου πράγματος με κάτι άλλο). Τότε και οι Ιδέες – αριθμοί θα πρέπει να είναι σχέσεις αριθμητικές συγκεκριμένων στοιχείων, διότι θα πρέπει να υπάρχουν μέσα στις Ιδέες – αριθμούς όλα όσα υπάρχουν μέσα στα αισθητά, ακριβώς διότι αυτές είναι αιτίες από τις οποίες τα αισθητά αντλούν όλο τους το είναι. Εάν όμως οι Ιδεατοί αριθμοί, παράγουν σχέσεις, πρέπει οι ίδιοι να είναι σχέσεις και εάν είναι σχέσεις παύουν να είναι αριθμοί με την αληθινή και απλή έννοια. Έτσι θα καταστρέφονταν εντελώς οι αριθμοί, διότι θα κατέληγε σαν μια αριθμητική σχέση ενός υποστρώματος και όχι μια ουσία, και θα καταστρεφόταν αυτό το ίδιο το σύστημα των πλατωνιστών.
Δέκατο επιχείρημα (9991 b 21-27): παραλογισμοί που ακολουθούν στη συσχέτιση των Ιδεών με τους αριθμούς.
Εάν οι Ιδέες είναι αριθμοί πρέπει να μπορούν να προστεθούν καθότι αριθμοί, όπως π.χ. προστίθεται το 3 στο 4 και λαμβάνεται το 7. Mπορούν όμως να προστεθούν δύο Ιδέες και να πάρουμε μόνο μία; Εάν προσθέσουμε για παράδειγμα, την Ιδέα του ανθρώπου και την Ιδέα του σκύλου, δεν μπορούμε να λάβουμε μία Ιδέα!
Το λάθος του Αριστοτέλη βρίσκεται στο γεγονός πως εκλαμβάνει τους Ιδανικούς αριθμούς σαν να είναι Μαθηματικοί αριθμοί.
Δέκατο τέταρτο επιχείρημα (992 α 2-10): Δυσκολίες που αντιμετωπίζει το Ένα σε σχέση με τους Ιδεατούς αριθμούς. Εάν οι Ενότητες είναι πιο συγκεκριμένα διάφοροι, όπως ισχυρίζονται οι πλατωνικοί, θα έπρεπε να πουν, για να είναι ακριβείς, πως είναι αρχές τόσο οι ενότητες γενικώς, όσο και οι διαφορές των Ενοτήτων, θα έπρεπε να κάνουν όπως οι Φυσικοί φιλόσοφοι οι οποίοι τοποθέτησαν περισσότερα σωματικά στοιχεία σαν αρχές των πραγμάτων: δεν είπαν δηλ. πως αρχή είναι το σωματικό ή υλικό στοιχείο γενικώς, αλλά μίλησαν συγκεκριμένα λέγοντας πως αρχές είναι η φωτιά, η γη κ.λπ. Αντιθέτως οι πλατωνικοί δεν μιλούν συγκεκριμένα και έτσι χειρίζονται τις ενότητες σαν να ήταν όχι διάφοροι αλλά αδιάφοροι, δηλ. αδιαφορότητες, δηλ ομοιογενείς, ομοιομερείς. Έτσι όμως οι αριθμοί παύουν να είναι Ιδανικοί αριθμοί και γίνονται μαθηματικοί και επομένως παύουν να είναι ουσίες. Πάντως, συνεχίζει ο Αριστοτέλης, είναι προφανής η ανάγκη να ξεκαθαρίσουμε το θέμα της διαφοράς: Διότι οι πλατωνικοί εισάγουν, πάνω από όλες τις ενότητες, ένα Ένα εις εαυτόν, το Εν αυτό, σαν υπέρτατη αρχή.
Σίγουρα το Εν αυτό, δεν μπορεί να έχει το ίδιο νόημα με τις άλλες ενότητες, διαφορετικά δεν θα μπορούσε να είναι αρχή, διότι δεν θα διαφοροποιείτο από τις άλλες ενότητες!
Δέκατο πέμπτο επιχείρημα (992 α 10-19): Από τις αρχές των πλατωνιστών δεν συνάγονται τα μεγέθη!
Οι πλατωνιστές θέλοντας να επαναφέρουν τα όντα (τα οποία ο Αριστοτέλης ονομάζει ουσίες) στις αρχές που είχαν θέσει (και ήταν αρχές των όντων το μεγάλο και το μικρό, τα οποία ονόμαζαν αόριστα Δυάδα). Θέλοντας λοιπόν να επαναφέρουν τα πάντα σ’ αυτή τη Δυάδα, έλεγαν πως αρχές του μήκους ήταν το κοντό και το μακρύ, πεπεισμένοι πως το μήκος προέρχεται από αυτά, που είναι ένα είδος μεγάλου και μικρούς, και πως οι αρχές της επιφάνειας είναι το στενό και το πλατύ, τα οποία είναι επίσης ένα είδος μεγάλου και μικρού! Ο Αριστοτέλης λοιπόν τους κατηγορεί πως δηλώνοντας ότι στερεά, επιφάνειες και γραμμές, προέρχονται από τα διαφορετικά είδη του μεγάλου και του μικρού, πέφτουν στον παραλογισμό να δείχνουν ότι αυτά τα όντα είναι διαφορετικής φύσεως και δεν είναι πλέον αλληλοπεριεχόμενα το ένα στο άλλο. Έτσι π.χ. η επιφάνεια δεν μπορεί να περιέχεται στο στερεό διότι αυτό δεν προέρχεται από το πλατύ – στενό αλλά από το ψηλό – χαμηλό. Έτσι σύμφωνα με τις αρχές των πλατωνιστών τα πιο υψηλά γένη δεν είναι δυνατόν να περιέχονται στα πιο χαμηλά!
Εδώ θα σταματήσουμε την έκθεση της κριτικής του Αριστοτέλη στη θεωρία των Ιδεών του Πλάτωνος και θα επανέλθουμε στην έκθεση της Μεταφυσικής εκ μέρους του Enrico Berti.
Συνεχίζεται
Αμέθυστος
1 σχόλιο:
Αμέθυστε,
ξεχασες την αριθμηση της επικεφαλιδας!
:(((((
Μυρμιδόνας
Δημοσίευση σχολίου