1:53:40
…γι’ αυτό ο Μέγας Αθανάσιος θα υποστηρίξει, ότι η βούληση του Θεού δεν εβρίσκεται στα δημιουργήματα, αλλά σε αυτόν δια του οποίου και στον οποίο αυτά γίνονται. Έτσι τοποθετεί ο Αθανάσιος την προέλευση της κτίσεως στη βούληση ενώ τη γέννηση του Υιού στην ουσία του Θεού. Στην εκ της ουσίας όμως γέννηση του Υιού, επικαλούντο οι αρειανοί την αναγκαιότητα, διότι η γέννηση του Υιού δεν είναι αποτέλεσμα της ελευθέρας βουλήσεως, αλλά της ουσίας, η οποία δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς την γέννηση του Λόγου. Εάν λοιπόν ο Υιός γεννάται εκ της ουσίας, έλεγαν οι αρειανοί, τότε σύμφωνα με τους αρειανούς, τότε ο Θεός θα γεννά, γεννά κατ’ ανάγκη.
Ανάλογο με το ανωτέρω επιχείρημα, και επί τη βάσει της σύγχρονης φιλοσοφίας, είναι και η άποψη, η οποία παρουσιάζεται από τον μακαριστό μητροπολίτη γέροντα Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα. Ξεκινώντας ο Περγάμου από την αδυναμία του ανθρώπου να ασκήσει την οντολογική του ελευθερία, όπως ο ίδιος λέει, ως κτιστό ον, σε σχέση με τον άκτιστο Θεό, και προκειμένου να διασφαλίσει την ανθρώπινη ελευθερία, αρνείται τη φυσική ελευθερία του Θεού, ανάγοντας αυτήν στην προσωπική του ύπαρξη, στα πρόσωπα, η οποία προσδιορίζεται από τις σχέσεις και εξαρτάται από τη βούληση. Αλλά αυτή η ερμηνεία παραπέμπει σαφώς στον αρειανισμό, όπως αυτός αναπτύσσεται επί τη βάσει της αριστοτελικής φιλοσοφίας. Κυρίως για τους δυο λόγους και τις δυο σοφίες. Ο ίδιος ο Περγάμου παρατηρεί χαρακτηριστικά: «Αλλ’ όχι, ο λόγος της οντολογικής ελευθερίας του Θεού δεν έγκειται εις την φύσιν Του, αλλά εις την προσωπικήν του ύπαρξιν. Δηλαδή εις τον τρόπον υπάρξεως με τον οποίον υφίσταται η θεία φύσις». Και εξηγεί παρακάτω: «Ο τρόπος με τον οποίο ο Θεός ασκεί την οντολογική του ελευθερία, εκείνο ακριβώς που τον κάμει να είναι οντολογικά ελεύθερος, είναι ότι υπερβαίνει και καταργεί την οντολογική αναγκαιότητα της ουσίας, με το να είναι Θεός ως Πατήρ, δηλαδή ως εκείνος που γεννά και εκπορεύει τον Υιό και το Πνεύμα. Αυτός ο εκστατικός χαρακτήρ του Θεού, το ότι δηλαδή το είναι Του ταυτίζεται με ένα γεγονός κοινωνίας, δημιουργεί την υπέρβαση της οντολογικής αναγκαιότητος, που θα συνεπείγετο η ουσία Του. Και αντικαθιστά την αναγκαιότητα αυτή, με την ελευθέραν αυτοβεβαίωση της θείας υπάρξεως. Διότι η κοινωνία αυτή είναι προϊόν ελευθερίας, ως αποτέλεσμα, όχι της ουσίας του Θεού, αλλά ενός προσώπου, του Πατρός, ο οποίος είναι Τριάς, όχι διότι η θεία φύσις είναι εκστατική, αλλά διότι ο Πατήρ, ως πρόσωπο, θέλει ελεύθερα την κοινωνία αυτήν.» 1:56:40
Ο Μέγας Αθανάσιος, πριν προχωρήσει στην αναίρεση του επιχειρήματος των αρειανών, και προλαμβάνοντας την άποψη του Περγάμου, διερωτάται ως προς τον λόγο για την εισαγωγή της ανάγκης στη θεία φύση…
Συνέδριο: "Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος στην Ιστορία και στο Παρόν" (Δ΄ Συνεδρία 14-12-2024)
https://www.youtube.com/watch?v=ga9IDLokEF0&t=5s
Αρχιμανδρίτης π. Χρυσόστομος
Καθηγούμενος Ιεράς Μονής Φανερωμένης Νάξου «Πού να βρω τη φύση μου»; Σύγχρονα αδιέξοδα του προσώπου και το μοναστικό παράδειγμα
4:40 …θα ξεκινήσω με κάτι που λέει ο Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Δεν είσαι άνθρωπος της ίδιας ουσίας με μένα; Αν και βέβαια λησμόνησες τη φύση σου.» Νομίζω ότι αυτό έχουμε πάθει σήμερα σε όλα τα επίπεδα, και θα έλεγε κάποιος ότι η νεότερη ορθόδοξη θεολογία δεν είναι άμοιρη ευθυνών στο δικό της μικροκλίμα. Και τούτο εν μέρει, διότι σημαντικοί εκπρόσωποι της, απέσπασαν και απομόνωσαν το πρόσωπο από τη φύση του. Στο πνεύμα αυτό διαμαρτυρόταν και ο αείμνηστος κ. Ματσούκας, λέγοντας ότι χάσαμε τον άνθρωπο. Τόσο λοιπόν στην ανθρωπολογία, όσο και στην ομοούσια Τριάδα, το μοναδικό και ανεπανάληπτο πρόσωπο, μετέωρο, αιθεροβάμον, έχει αφήσει πίσω του την σκοτεινή μητέρα, τη φύση, είτε πιστεύει ότι την καθοδηγεί, αφού από μόνη της είναι μια τυφλή δύναμη. Ο φόβος έναντι της φύσης συνδέεται με ένα αξίωμα, που έχει κάποιες πολύ αδύναμες ρίζες στην αρχαία φιλοσοφική σκέψη. Η φύση ταυτίζεται με την ανάγκη, ενώ το πρόσωπο εκφράζει την ελευθερία. Από αυτές τις θέσεις λείπει η σημασία του ομοουσίου. Παρότι ένσταση στα παραπάνω υπήρξε σοβαρή και τεκμηριωμένη με μελέτες όπως αυτές του Jean Claude Lachet και κυρίως του πατρός Νικολάου Λουδοβίκου, και άλλων, οι θέσεις αυτές αναπαράγονται και κυκλοφορούνται ως αυτονόητες. Αυτά τά πράγματα άνοιξαν το δρόμο για τη δημιουργία κάποιων προβληματικών καταστάσεων. Πρώτη απόληξη ήταν μια περίεργη έκδοση της τριαδολογίας. Το πρόσωπο του Πατρός, είναι ο ένας Θεός, ο οποίος δημιουργεί μια ιεραρχική Τριάδα. Όπως είχε διατυπώσει, εν τη ρήμη του λόγου του ο μητροπολίτης Περγάμου, δεν μπορούμε να βάλουμε τον Υιό πάνω από τον Πατέρα, ή δίπλα στον Πατέρα. Έτσι το καταλαβαίνει, ποιος είναι πάνω, κάτω ή δίπλα. Το δεύτερο πρόβλημα αφορά στην αντανάκλαση των παραπάνω στην Εκκλησία και στην προσωπική ζωή. Σε προσωπικό επίπεδο, η έννοια του μοναδικού και ανεπανάληπτου δεν έχει κάτι μεμπτό. Στη συνείδηση όμως των περισσοτέρων λειτούργησε ως εργαστήριο φαντασιώσεων μεγαλείου, με όλα τα ναρκισσιστικά εκδηλώματα και μεταμφιεσμένα τραύματα. Η κοινωνία προσώπων, που έγινε καραμέλα όλων των εκκλησιαζομένων νεοσσών από τη δεκαετία του ’70, αποδείχθηκε ως ένα πάρε δώσε φίλαυτων όντων…που συμπεριελάμβανε βέβαια και τα προσωπικά πάθη….Στην εκκλησιολογία, η ενδοτριαδική ιεραρχική δομή, αντανακλάται στην αποκλειστική ταύτιση του επισκόπου, του πρώτου, με την Εκκλησία. Συνεπές με αυτό ήταν και η επανεκτίμηση της έννοιας του πρωτείου…λέχθηκε μάλιστα ότι η άρνηση του πρωτείου δεν μπορεί παρά να είναι αίρεση. Πλάνη θεωρήθηκε και η αντίληψη ότι οι πιστοί βρίσκουν την ενότητα τους στην κοινή πίστη και λατρεία, εφόσον αυτά είναι απρόσωποι παράγοντες, επί λέξει, έτσι γράφτηκε. Ενώ η αιτία της ενότητας είναι πάντοτε ένα πρόσωπο, και όχι μια ιδέα, όπως είναι η πίστη ή η λατρεία.
9:19 Θα αναφέρω την αίσθηση που είχα συμμετέχοντας σε ένα πολυαρχιερατικό συλλείτουργο στη Ρωσία. Ήταν η αίσθηση μιας ιεραρχικής πυραμίδας, που εκφραζόταν τελετουργικά, σε κάθε λεπτομέρεια, και με άγχος τελειότητας. Σαν να υπήρχαν τρεις αυστηρά διαχωρισμένες τάξεις μέσα στο ναό. Ένας πρώτος εις τόπον Θεού, Θεός ο ίδιος, μόνος στην κορυφή, και ως μονάρχης υπηρετούμενος, ο κλήρος που τον περιστοίχιζε, η δεύτερη τάξη, και τέλος και μακριά, ένα υποταγμένο εκκλησίασμα…ένας Ρώσος θεολόγος μου είπε, είναι ένα παιχνίδι αυτό, θα πρόσθετα επικίνδυνο παιχνίδι, διότι ίδιο ιεραρχικό σχήμα φαινόταν ότι διέπει τις σχέσεις και έξω από την ευχαριστιακή σύναξη…
Η τρίτη προβληματική απόληξη, είναι ότι η περσοναλιστική ερμηνεία έχει ως αντίκτυπο τον παραμερισμό της εσωτερικής, δημιουργικής διάστασης του ανθρώπου…και κάτι τελευταίο και απροσδόκητο. Η απαξίωση της φύσης, και ο τονισμός της προσωπικής ελευθερίας από τη φύση, έφερε τη θεολογία σε συναπάντημα με κάποιες μεταμοντέρνες αντιλήψεις. Ήδη προ ετών, εκπρόσωπος της γραμμής αυτής, σε σχετική εισήγηση του, υποστήριξε ότι ο γάμος φυλακίζει στην αναγκαιότητα της φύσης, ενώ η ομοφυλοφιλία μπορεί να μας διδάξει την υψηλότερης ποιότητας επιθυμία, που δεν εγκλωβίζεται στη φύση, αφού δεν εμπεριέχει τον μηχανισμό της αναπαραγωγής. Κληρικός και καθηγητής είναι αυτός. Έτσι η ορθόδοξη θεολογία έφτασε εκεί που ποτέ δεν φαντάστηκε…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου