Ουφολογία ως σωτηριολογική θρησκεία
Του Ernst Benz, από το βιβλίο:
Ausserirdische Welten,Von Kopernikus zu den Ufos
(Εξωγήινοι κόσμοι,Από τον Κοπέρνικο μέχρι τα ούφο) Aurum Verlag, Edition 2000
Το σοκ που προκάλεσε η επανάσταση του Κοπέρνικου
Η ανακάλυψη ενός μεγαλύτερου Θεού
Allan Kardec
Περί της πνευματιστικής ερμηνείας της πολλαπλότητας των κόσμων
Μια πλήρως ανεπτυγμένη διδασκαλία-μπορούμε να τήν ονομάσουμε και δόγμα- περί των κατοίκων των ανώτερων κόσμων, βρίσκεται σε μια πνευματική κίνηση, η οποία θεωρεί πως έχει το προνόμιο να βρίσκεται σε μια διαρκή επικοινωνία με τους κατοίκους των άνω κόσμων. Πρόκειται για τον πνευματισμό. Ο ιδρυτής και ταυτόχρονα αυτός που συστηματοποίησε τον ευρωπαϊκό πνευματισμό, ο Hippolyte Denizard Rivail (1804-1869), γνωστός με το καλλιτεχνικό του όνομα Allan Kardec93, συμπεριέλαβε σε μία κατηχισή του την διδασκαλία περί της πολλαπλότητας των κόσμων και των κατοίκων τους, βασιζόμενος σε μια συστηματική συλλογή περί του θέματος. Η κατηχισή του υπό μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων, έχει την μορφή των χριστιανικών κατηχήσεων. Το γεγονός πως ο Hippolyte Rivail εμφανίζεται ως ένας περίεργος περιθωριακός, εάν δεν αγνοείται πλήρως, στην ιστορία του πνεύματος του 19ου αιώνα, καθιστά αναγκαία μια σύντομη παρουσίαση της πνευματιστικής του πορείας.
Η γένεση του πνευματισμού κατά τον 19ο αιώνα συνδέεται άμεσα με τον Μεσμερισμό, εκείνο το μεγάλο κίνημα θεραπευτικής, που κατάγεται από τον Franz Anton Mesmer, αυτόν που ανακάλυψε τον ζωικό μαγνητισμό. Ο Μεσμερισμός δεν προκάλεσε μόνο μια επανάσταση στην ευρωπαϊκή ιατρική για μερικές δεκαετίες, αλλά επηρέασε βαθιά την ιστορία τής ευρωπαϊκής λογοτεχνίας και τέχνης. Στην Γαλλία δραστηριοποιήθηκαν αρκετοί οπαδοί του Μέσμερ ως μαγνητικοί θεραπευτές. Μαθητές του Μέσμερ όπως οι Puysegur και Deleuze, μελέτησαν προσεκτικά τα παραψυχολογικά φαινόμενα τα οποία συνοδεύουν υπνωτικές καταστάσεις, οι οποίες παίζουν μεγάλο ρόλο στην μεσμερική μέθοδο θεραπείας. Ασχολήθηκαν κυρίως με τις προαισθήσεις, προγνώσεις, προφητικές εμπειρίες, τηλεπαθητικά και τηλεκινητικά φαινόμενα, οραματικά βιώματα σε κατάσταση ύπνωσης, τα οποία αυτοί που τα βίωναν τά θεωρούσαν ως συνάντηση με τον κόσμο των αγγέλων και των μακαρίων που επέστρεψαν στον τόπο τους. Σε μια από τις υπνωτιζόμενες γυναίκες αποκαλύφθηκαν πνεύματα γιατρών που είχαν πεθάνει, αλλά και το πνεύμα του Μέσμερ, τα οποία έκαναν διαγνώσεις και έδιναν οδηγίες θεραπείας, αλλά μιλούσαν και περί τής μετά θάνατον ζωής. Τα μηνύματα τών πνευμάτων καταγράφονταν αυτόματα. Το περιεχόμενο τους ήταν φιλοσοφικό-θρησκευτικό. Το αγαπημένο τους θέμα η μετενσάρκωση.
Το έτος 1856 κάποιος Hippolyte Denizard Rivail εισήχθη σε αυτόν τον κύκλο των μεσμεριστών. Ο Rivail παρακολούθησε την ανώτερη σχολή στην Lyon, κατόπιν πήγε στην πόλη Yverdon στην Ελβετία, όπου έγινε μαθητής του Johann Heinrich Pestalozzi, ο οποίος του ανέθεσε εν μέρει την διεύθυνση μερικών από τις τάξεις του. Το 1826 ο Rivail ίδρυσε στο Παρίσι το παιδαγωγικό ινστιτούτο όπου εφάρμοζε την μέθοδο του Pestalozzi. Χρεοκόπησε όμως και κατόπιν κέρδιζε τα προς το ζην με μαθήματα παιδαγωγικών και την συγγραφή παιδαγωγικών βιβλίων. Από το 1854 επηρεάζεται από δυο πρόσωπα από τον κύκλο των μεσμεριστών του Παρισιού, που ανήκαν στον πνευματιστικό τομέα του κινήματος. Μετά από μια αρχική αντίσταση, πείστηκε πως οι εμφανίσεις των πνευμάτων ήταν αληθινές. Το 1858 ίδρυσε το πρώτο πνευματιστικό περιοδικό στο Παρίσι, το «Revue Spirite», κατόπιν την «Societe Parisienne des etudes spirites», και συνέγραψε διάφορα βιβλία πνευματιστικού περιεχόμενου, το πρώτο εκ των οποίων ήταν το Livre des Espirits. Από το 1855 διεξήγαγε ο ίδιος πνευματιστικές συναντήσεις με μέντιουμ. Ο Rivail συστηματοποίησε τις αποκαλύψεις των κατοίκων του κόσμου των πνευμάτων, τις οποίες του μετέφεραν τα μέντιουμ. Ακολούθησαν διάφορα βιβλία, που διαδόθηκαν σε μια μη αναμενόμενη έκταση, και μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Με την διάδοση των γραπτών του Rivail διαδόθηκε η πράξη του πνευματισμού σε όλη την Ευρώπη και τον Νέο Κόσμο, με μια απρόσμενη ταχύτητα.
Στο βιβλίο του Livre des Mediums, ο Kardec πληροφορεί τους αναγνώστες του πως τα πνεύματα μπορεί κανείς να τα καλέσει. Στο Le Ciel et l’Enfer παραθέτει διάφορες αναφορές, σύμφωνα με τις οποίες, τα καλεσμένα πνεύματα μιλούν για τις εμπειρίες τους στον κόσμο των πνευμάτων, που βίωσαν μετά τον θάνατο τους. Σε μια από τις συνεδρίες τού μήνυσε ένα πνεύμα, το «esprit protecteur» του, πως αυτός, ο Rivail, τον συνάντησε στην παλιά Γαλλία με το όνομα Allan Kardec. Από τότε ο Hippolyte Denizard Rivail έφερε το γαλλικό όνομα της προηγούμενης ύπαρξης του στα γραπτά του.
Η διάδοση των ιδεών και πρακτικών του Allan Kardec έλαβε μια εξαιρετική προπαγανδιστική ώθηση, όταν ο αρχιεπίσκοπος της Βαρκελώνης διέταξε να καούν δημόσια τα βιβλία του, αμέσως μετά την εμφάνιση της ισπανικής μετάφρασης. Ήταν η τελευταία φορά στην ιστορία της ισπανικής Εκκλησίας, που έλαβε χώρα ένα μεγάλων διαστάσεων δημόσιο Auto da Fe (πράξη πίστεως). Η είδηση περί της παράστασης αυτής οδήγησε στην διάδοση των γραπτών του Allan Kardec όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά κυρίως στις χώρες της νότιας Αμερικής. Για τους κύκλους των αντικληρικαλιστών και ελευθεροτεκτόνων, κυρίως στην Βραζιλία, ο Allan Kardec θεωρήθηκε πρωτοπόρος και μάρτυρας του «επιστημονικού πνευματισμού». Στους κύκλους των μορφωμένων τής Λατινικής Αμερικής, ο επιστημονικός πνευματισμός, ως μια επιστήμη που στηρίζεται στην «εμπειρία», συνδέθηκε με την διδασκαλία του Auguste Comte περί επιστήμης. Έτσι σχηματίστηκε μια πνευματιστική ομοσπονδία, στην οποία συμμετείχαν κορυφαίοι ακαδημαϊκοί και στρατιωτικοί.
Το θέμα περί του αν οι άλλοι κόσμοι είναι κατοικημένοι, το διαπραγματεύεται υπό μορφή κατηχήσεως στο «Βιβλίο των πνευμάτων», αλλά και στο «Βιβλίο των ενδιάμεσων», πάνω απ’ όλα όμως στο «Qu’est-ce que le spiritisme?». Το τελευταίο έχει ένα καθαρό χαρακτήρα κατηχητικού βιβλίου, με ερωτήσεις και απαντήσεις, και αναφορές σε αναλύσεις που έχει κάνει στα προηγούμενα έργα του.
Στο «Βιβλίο των πνευμάτων» η ερώτηση 55 έχει ως εξής: «Είναι όλοι οι κόσμοι, που τριγυρίζουν στο σύμπαν, κατοικημένοι;»
Απάντηση: «Ναι, και ο άνθρωπος της Γής, είναι πολύ μακριά από το να είναι ο πρώτος στην διάνοια, την καλοσύνη και τελειότητα. (Όπως είναι λογικό, ούτε η θέση ούτε η φυσική σύσταση της γης δικαιολογούν να υποθέσουμε, πως η γη ανάμεσα σε χιλιάδες παρόμοιων πλανητών είναι η μόνη που έχει το δικαίωμα να είναι κατοικημένη.)
Ερώτηση 56: «Είναι η φυσική σύσταση όλων των κόσμων ίδια;»
Απάντηση: «Όχι, δεν είναι με κανένα τρόπο παρόμοια.»
Ερώτηση 57: «Αν η φυσική δομή δεν είναι ίδια, τότε και τα όντα που κατοικούν τους τόπους αυτούς, πρέπει να έχουν οργανισμούς διαφορετικούς από τους δικούς μας;»
Απάντηση: «Βεβαίως, όπως σε σας τα ψάρια είναι δημιουργημένα να ζουν στο νερό και τα πουλιά στον αέρα.»
Ερώτηση 58: «Οι πλανήτες που βρίσκονται στην μέγιστη απόσταση από τον ήλιο, μήπως δεν έχουν φως και θερμότητα, καθώς βλέπουν τον ήλιο σαν ένα από τα άστρα;»
Απάντηση: «Νομίζετε ότι δεν υπάρχουν άλλες πηγές φωτός και θερμότητας; Θεωρείτε πως ο ηλεκτρισμός δεν είναι τίποτα, ενώ σε μερικούς πλανήτες παίζει κάποιο ρόλο, τους οποίους εσείς δεν γνωρίζετε, και που είναι πολύ πιο σημαντικοί από την γη σας; επίσης, δεν είπαμε πως όλα τα όντα έχουν τους ίδιους οργανισμούς με τους δικούς σας.»
Οι ερωτήσεις στο «Qu’est-ce que le spiritisme?»94 ασχολούνται με το πρόβλημα της διαβάθμισης των κατοίκων των άλλων πλανητών σε σύγκριση με τους κατοίκους της γης.
Ερώτηση: «Παραδεχόμαστε πως οι κόσμοι αυτοί κατοικούνται. Οι κάτοικοι τους όμως βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο, διανοητικό και ηθικό, με τους κατοίκους της γης;»
Απάντηση: «Σύμφωνα με την διδασκαλία των πνευμάτων, οι κόσμοι αυτοί βρίσκονται σέ διάφορα επίπεδα προόδου. Κάποιοι βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο με την γη, άλλοι είναι πιο πίσω. Οι άνθρωποι εκεί είναι πιο ωμοί, πιο υλιστικοί και με μεγαλύτερη τάση προς το κακό απ’ ότι εμείς. Σε αντίθεση με αυτούς τους κόσμους, υπάρχουν άλλοι, που είναι ηθικά, διανοητικά και φυσικά πιο προχωρημένοι, όπου η φυσική οργάνωση είναι λιγότερο υλική. Οι κάτοικοι των κόσμων αυτών δεν υπόκεινται στον πόνο, την αρρώστια και την αδυναμία. Οι άνθρωποι ζουν εκεί εν ειρήνη, χωρίς να σκέφτονται να ζημιώσουν τον άλλο, ελεύθεροι από στενοχώρια, έγνοιες, παράπονα και ανάγκες, που μας βαραίνουν εδώ στη γη. Υπάρχουν ακόμα πιο προχωρημένοι κόσμοι, όπου το σωματικό περίβλημα είναι σχεδόν υγρό, και μοιάζει πιο πολύ στην φύση των αγγέλων. Στην σειρά της εξέλιξης των κόσμων, η γη δεν είναι ούτε στο πρώτο ούτε στο τελευταίο επίπεδο. Είναι μάλλον ένας από τους πιο υλικούς και οπισθοδρομικούς κόσμους.»
Στο ίδιο βιβλίο, ερώτηση 105: «Κατοικούνται οι διάφοροι κόσμοι που τριγυρίζουν στο σύμπαν από κατοίκους ίδιους με τους κατοίκους της γης;»
Απάντηση: «Όλα τα πνεύματα το διαβεβαιώνουν, και η λογική λέει πως έτσι πρέπει να είναι. Η γη δεν έχει κάποιο ιδιαίτερο επίπεδο στο σύμπαν, ούτε λόγω της θέσης της ούτε λόγω του μεγέθους της. Τίποτα δεν δικαιολογεί το προνόμιο να κατοικείται αποκλειστικά αυτή. Από την άλλη, ο Θεός δεν μπορεί να δημιούργησε τα δισεκατομμύρια των πλανητών μόνο προς χάρμα των δικών μας οφθαλμών. Πολύ περισσότερο ισχύει το επιχείρημα αυτό, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των άστρων δεν το βλέπουμε.95»
Ερώτηση 106: «Αν οι πλανήτες κατοικούνται, μπορεί να κατοικούνται από όντα παρόμοια με αυτά που είναι στην γη μας; Με ένα λόγο: μπορούν οι κάτοικοι αυτοί να κατοικήσουν μαζί μας και εμείς μαζί τους;»
Απάντηση: «Η ενική μορφή μπορεί να είναι σχεδόν ίδια, αλλά ο οργανισμός πρέπει να είναι προσαρμοσμένος στο περιβάλλον, όπως τα ψάρια που είναι καμωμένα για το νερό και τα πουλιά για τον αέρα. Αν το περιβάλλον είναι διαφορετικό, πράγμα που πρέπει να υποθέσουμε, αφού οι αστρονομικές παρατηρήσεις φαίνεται να το αποδεικνύουν, τότε και η οργάνωση τους πρέπει να είναι διαφορετική. Δεν είναι επομένως πιθανό πως οι κάτοικοι του ενός πλανήτη, μπορούν να ζήσουν στην κανονική τους κατάσταση σε ένα άλλο. Αυτό επιβεβαιώνουν όλα τα πνεύματα.»
Στο «Βιβλίο των ενδιάμεσων» επισημαίνεται η ιδέα πως η μοντέρνα επιστήμη επιβεβαιώνει τις αποκαλύψεις των μέντιουμ. Στο «Συμπέρασμα» γράφει: «»Η παλιά πίστη μιλούσε για ένα παράδεισο πάνω και για μια κόλαση κάτω. Σήμερα όμως, οι επιστήμες-η φυσική και η αστρονομία-δεν επιτρέπουν πια τέτοιες εξηγήσεις. Υπάρχει ένα άπειρο σύμπαν με άπειρους πλανήτες και ένα άπειρο χώρο. Επειδή τίποτα δεν μπορεί να είναι άχρηστο και ανόητο, οι πλανήτες αυτοί και ο χώρος αυτός είναι τόποι διαμονής των ψυχών, των νεκρών, δηλαδή των πνευμάτων.»
Ερώτηση 5: «Πως μπορούν τα πνεύματα, που είναι σκορπισμένα στους διάφορους κόσμους μέσα στο σύμπαν, να ανταποκριθούν στις επικλήσεις, από κάθε σημείο του σύμπαντος, που απευθύνονται σε αυτά;»
Απάντηση: «Μερικές φορές ειδοποιούνται από τα πνεύματα που τα περιβάλλουν. Εν γένει έχουμε να κάνουμε με ένα φαινόμενο το οποίο σχεδόν δεν μπορεί να εξηγηθεί, επειδή ακόμα δεν καταλαβαίνετε πως λειτουργεί η μεταφορά σκέψης ανάμεσα στα πνεύματα. Το πνεύμα το οποίο επικαλείστε δέχεται μια κρούση της σκέψης, ένα είδος ηλεκτρικής κίνησης, που στρέφει την προσοχή του εκεί απ’ όπου ήρθε η κρούση της σκέψης, ανεξαρτήτως της απόστασης του πνεύματος. Μπορούμε να πούμε πως ακούει την σκέψη, έτσι όπως εσείς στη γη ακούτε ένα ήχο.»
Ερώτηση 6: «Είναι το συμπαντικό υγρό (Universal-Fluidum, μια μεσμερική ιδέα) ο μεταδότης τής σκέψης, όπως ο αέρας είναι ο μεταδότης του ήχου;»
Απάντηση: «Ναι, με την διαφορά ότι ο ήχος μπορεί να ακουστεί σε μια περιορισμένη έκταση, ενώ η σκέψη φτάνει το άπειρο. Το πνεύμα μέσα στον χώρο είναι σαν τον περιπλανώμενο σε μια πλατιά πεδιάδα, που ξαφνικά ακούει το όνομα του και γυρίζει προς το μέρος απ’ όπου ήρθε η κλήση.»
Ερώτηση 32: «Σε τι βαθμό μπορούμε να εμπιστευτούμε τα πνεύματα, όσον αφορά στις περιγραφές των άλλων κόσμων;»
Απάντηση: «Αυτό εξαρτάται από τον βαθμό εξέλιξης των πνευμάτων που παρέχουν αυτές τις περιγραφές. Θα καταλάβετε, πως τα κατώτερα πνεύματα είναι ανίκανα να σας πληροφορήσουν για κάτι στα θέματα αυτά, όπως ένας αμόρφωτος άνθρωπος δεν μπορεί να περιγράψει όλες τις χώρες της γης. Πολλά πνεύματα δεν μπορούν να απαντήσουν τα επιστημονικά ερωτήματα που θέτετε περί των κόσμων εκείνων. Αν είναι καλόπιστα θα εκφράσουν τις πεποιθήσεις τους. Αν είναι επιπόλαια πνεύματα, αστειεύονται, προσφέροντας σας θαυμαστές και φανταστικές περιγραφές. Υπάρχει όμως και η πιθανότητα να λάβετε διαφωτιστικές απαντήσεις περί των κόσμων αυτών. Τα καλά πνεύματα περιγράφουν μάλιστα τους κόσμους που κατοικούν, ώστε να διδαχθείτε.»
Ερώτηση: «Τι μέτρο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να δοκιμάσουμε την ορθότητα των περιγραφών αυτών;»
Απάντηση: «Ο καλύτερος έλεγχος είναι η συμφωνία μεταξύ των περιγραφών. Να θυμάστε όμως, πως τα πνεύματα πρέπει να έχουν ως στόχο την ηθική σας τελείωση. Έτσι λοιπόν πρέπει να διδαχθείτε περί της ηθικής κατάστασης των κατοίκων και όχι περί της φυσικής και γεωλογικής κατάστασης των ουράνιων σωμάτων. Με τις παρούσες γνώσεις σας, δεν μπορείτε να καταλάβετε αυτές τις μελέτες, οι οποίες δε θα συμβάλουν ούτε στην γήινη πρόοδο σας.»
Η φαινομενικά επιφανειακή απαισιοδοξία, με την οποία ο Allan Kardec αποδίδει στην γη μια αρκετά χαμηλή θέση στην κλίμακα της τελείωσης των πνευμάτων, δεν είναι τελευταία του λέξη περί του θέματος. Πιο βαθιά είναι η ιδέα πως η γη είναι καθαρτήριο πυρ, από το οποίο πρέπει να περάσουν τα πνεύματα στην πορεία της ανόδου του. «Η γη λοιπόν είναι ένα καθαρτήριο πυρ, το οποίο σκοπό έχει να προσφέρει στον αόρατο κόσμο καλά πνεύματα. Ο Χριστός δεν μιλά περί καθαρτηρίου. Χρησιμοποίησε την λέξη «κόλαση», για να ονομάσει χωρίς διάκριση τις μελλοντικές τιμωρίες. Και πράγματι η κόλαση είναι καθαρτήριο πυρ, και αυτό ως τόπος τιμωρίας, είναι πάνω στη γη.»
Οι διάφοροι κόσμοι-και εδώ βρίσκουμε στον Allan Kardec ιδέες του Swedenborg-είναι τόποι εξέλιξης και τελείωσης του ανθρώπου. «Μια ανθρώπινη οικογένεια δημιουργήθηκε μέσα στην συμπαντικότητα των κόσμων, και τα όρια μιας αδελφότητας την οποία εσείς ακόμα δεν εκτιμάτε έχουν επιβληθεί στους κόσμους αυτούς. Αν τα άστρα αυτά, τα οποία συνυπάρχουν αρμονικά μέσα στα απέραντα συστήματα, κατοικούνται από διάνοιες, τότε δεν πρόκειται περί άγνωστων πλασμάτων μεταξύ τους. Πρόκειται περί πλασμάτων που στο μέτωπο τους φέρουν το ίδιο σημάδι τής μοίρας, και τα οποία αναγνωρίζουν το ένα το άλλο, και ξαναβρίσκονται βάσει των αμοιβαίων συμπαθειών τους. Η μεγάλη οικογένεια των πνευμάτων κατοικεί τις ουράνιες γαίες, και σχηματίζει των πρωταρχικό τύπο (type primitif) και τον τελικό τύπο (type finale) της πνευματικής τελειότητας.»
Η άνοδος και η κάθοδος της τελείωσης των πνευμάτων διενεργείται στον χώρο του ανθρώπινου. Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό πνευματικό ον στο σύμπαν. Ο Allan Kardec επαναλαμβάνει στο σημείο αυτό μια θεμελιώδη ιδέα του Swedenborg, ο οποίος δεν θεωρεί τους αγγέλους ως ιδιαίτερα όντα, τα οποία δημιούργησε ο Θεός πριν δημιουργήσει τον άνθρωπο, αλλά θεωρεί πως είναι το τελευταίο στάδιο της τελείωσης του ανθρώπου. Στο έργο του «Παράδεισος και κόλαση», γράφει ο Allan Kardec: «Οι άγγελοι είναι λοιπόν ψυχές των ανθρώπων, που έφτασαν στον ύψιστο βαθμό τελείωσης που είναι δυνατή για τα δημιουργήματα, και απολαμβάνουν την πληρότητα της υποσχεθείσας μακαριότητας.»
Αυτό το μεγάλο μέρος των ιδεών του Swedenborg στον πνευματισμό τού Allan Kardec είναι κληρονομιά του γαλλικού μεσμερισμού. Μια ομάδα των οπαδών του Swedenborg από την Στοκχόλμη, η «Exegetical and Philanthropical Society», είχε πληροφορήσει τους Γάλλους μεσμεριστές το 1787 περί των ομοιοτήτων των διδασκαλιών του Mesmer και του Swedenborg. Οι φίλοι του Swedenborg από το Στρασβούργο, οργανωμένοι στον σύλλογο «Societe des Amis reunis», πληροφορήθηκαν μέσω μιας μακροσκελούς επιστολής από την ομάδα της Στοκχόλμης, πως θα μπορούσαν να καταλάβουν πλήρως τις διδασκαλίες του Mesmer περί ζωικού μαγνητισμού, μόνο αν τις ερμηνεύσουν βάσει των οραματικών πνευματικών συμπερασμάτων του Swedenborg. Η πνευματιστική διδασκαλία περί πολλαπλότητας των κόσμων, και η ερμηνεία πως αποτελούν τόπους ανόδου και τελείωσης του ανθρώπινου, είναι συνέχιση των ιδεών του Swedenborg, που τις παρουσίασε, στο έργο του περί των πλανητών που εκδόθηκε το 1758, ως μηνύματα των πνευμάτων που ζουν στους πλανήτες αυτούς96.
Συνεχίζεται
Του Ernst Benz, από το βιβλίο:
Ausserirdische Welten,Von Kopernikus zu den Ufos
(Εξωγήινοι κόσμοι,Από τον Κοπέρνικο μέχρι τα ούφο) Aurum Verlag, Edition 2000
Το σοκ που προκάλεσε η επανάσταση του Κοπέρνικου
Η ανακάλυψη ενός μεγαλύτερου Θεού
Allan Kardec
Περί της πνευματιστικής ερμηνείας της πολλαπλότητας των κόσμων
Μια πλήρως ανεπτυγμένη διδασκαλία-μπορούμε να τήν ονομάσουμε και δόγμα- περί των κατοίκων των ανώτερων κόσμων, βρίσκεται σε μια πνευματική κίνηση, η οποία θεωρεί πως έχει το προνόμιο να βρίσκεται σε μια διαρκή επικοινωνία με τους κατοίκους των άνω κόσμων. Πρόκειται για τον πνευματισμό. Ο ιδρυτής και ταυτόχρονα αυτός που συστηματοποίησε τον ευρωπαϊκό πνευματισμό, ο Hippolyte Denizard Rivail (1804-1869), γνωστός με το καλλιτεχνικό του όνομα Allan Kardec93, συμπεριέλαβε σε μία κατηχισή του την διδασκαλία περί της πολλαπλότητας των κόσμων και των κατοίκων τους, βασιζόμενος σε μια συστηματική συλλογή περί του θέματος. Η κατηχισή του υπό μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων, έχει την μορφή των χριστιανικών κατηχήσεων. Το γεγονός πως ο Hippolyte Rivail εμφανίζεται ως ένας περίεργος περιθωριακός, εάν δεν αγνοείται πλήρως, στην ιστορία του πνεύματος του 19ου αιώνα, καθιστά αναγκαία μια σύντομη παρουσίαση της πνευματιστικής του πορείας. Η γένεση του πνευματισμού κατά τον 19ο αιώνα συνδέεται άμεσα με τον Μεσμερισμό, εκείνο το μεγάλο κίνημα θεραπευτικής, που κατάγεται από τον Franz Anton Mesmer, αυτόν που ανακάλυψε τον ζωικό μαγνητισμό. Ο Μεσμερισμός δεν προκάλεσε μόνο μια επανάσταση στην ευρωπαϊκή ιατρική για μερικές δεκαετίες, αλλά επηρέασε βαθιά την ιστορία τής ευρωπαϊκής λογοτεχνίας και τέχνης. Στην Γαλλία δραστηριοποιήθηκαν αρκετοί οπαδοί του Μέσμερ ως μαγνητικοί θεραπευτές. Μαθητές του Μέσμερ όπως οι Puysegur και Deleuze, μελέτησαν προσεκτικά τα παραψυχολογικά φαινόμενα τα οποία συνοδεύουν υπνωτικές καταστάσεις, οι οποίες παίζουν μεγάλο ρόλο στην μεσμερική μέθοδο θεραπείας. Ασχολήθηκαν κυρίως με τις προαισθήσεις, προγνώσεις, προφητικές εμπειρίες, τηλεπαθητικά και τηλεκινητικά φαινόμενα, οραματικά βιώματα σε κατάσταση ύπνωσης, τα οποία αυτοί που τα βίωναν τά θεωρούσαν ως συνάντηση με τον κόσμο των αγγέλων και των μακαρίων που επέστρεψαν στον τόπο τους. Σε μια από τις υπνωτιζόμενες γυναίκες αποκαλύφθηκαν πνεύματα γιατρών που είχαν πεθάνει, αλλά και το πνεύμα του Μέσμερ, τα οποία έκαναν διαγνώσεις και έδιναν οδηγίες θεραπείας, αλλά μιλούσαν και περί τής μετά θάνατον ζωής. Τα μηνύματα τών πνευμάτων καταγράφονταν αυτόματα. Το περιεχόμενο τους ήταν φιλοσοφικό-θρησκευτικό. Το αγαπημένο τους θέμα η μετενσάρκωση.
Το έτος 1856 κάποιος Hippolyte Denizard Rivail εισήχθη σε αυτόν τον κύκλο των μεσμεριστών. Ο Rivail παρακολούθησε την ανώτερη σχολή στην Lyon, κατόπιν πήγε στην πόλη Yverdon στην Ελβετία, όπου έγινε μαθητής του Johann Heinrich Pestalozzi, ο οποίος του ανέθεσε εν μέρει την διεύθυνση μερικών από τις τάξεις του. Το 1826 ο Rivail ίδρυσε στο Παρίσι το παιδαγωγικό ινστιτούτο όπου εφάρμοζε την μέθοδο του Pestalozzi. Χρεοκόπησε όμως και κατόπιν κέρδιζε τα προς το ζην με μαθήματα παιδαγωγικών και την συγγραφή παιδαγωγικών βιβλίων. Από το 1854 επηρεάζεται από δυο πρόσωπα από τον κύκλο των μεσμεριστών του Παρισιού, που ανήκαν στον πνευματιστικό τομέα του κινήματος. Μετά από μια αρχική αντίσταση, πείστηκε πως οι εμφανίσεις των πνευμάτων ήταν αληθινές. Το 1858 ίδρυσε το πρώτο πνευματιστικό περιοδικό στο Παρίσι, το «Revue Spirite», κατόπιν την «Societe Parisienne des etudes spirites», και συνέγραψε διάφορα βιβλία πνευματιστικού περιεχόμενου, το πρώτο εκ των οποίων ήταν το Livre des Espirits. Από το 1855 διεξήγαγε ο ίδιος πνευματιστικές συναντήσεις με μέντιουμ. Ο Rivail συστηματοποίησε τις αποκαλύψεις των κατοίκων του κόσμου των πνευμάτων, τις οποίες του μετέφεραν τα μέντιουμ. Ακολούθησαν διάφορα βιβλία, που διαδόθηκαν σε μια μη αναμενόμενη έκταση, και μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Με την διάδοση των γραπτών του Rivail διαδόθηκε η πράξη του πνευματισμού σε όλη την Ευρώπη και τον Νέο Κόσμο, με μια απρόσμενη ταχύτητα.
Στο βιβλίο του Livre des Mediums, ο Kardec πληροφορεί τους αναγνώστες του πως τα πνεύματα μπορεί κανείς να τα καλέσει. Στο Le Ciel et l’Enfer παραθέτει διάφορες αναφορές, σύμφωνα με τις οποίες, τα καλεσμένα πνεύματα μιλούν για τις εμπειρίες τους στον κόσμο των πνευμάτων, που βίωσαν μετά τον θάνατο τους. Σε μια από τις συνεδρίες τού μήνυσε ένα πνεύμα, το «esprit protecteur» του, πως αυτός, ο Rivail, τον συνάντησε στην παλιά Γαλλία με το όνομα Allan Kardec. Από τότε ο Hippolyte Denizard Rivail έφερε το γαλλικό όνομα της προηγούμενης ύπαρξης του στα γραπτά του.
Η διάδοση των ιδεών και πρακτικών του Allan Kardec έλαβε μια εξαιρετική προπαγανδιστική ώθηση, όταν ο αρχιεπίσκοπος της Βαρκελώνης διέταξε να καούν δημόσια τα βιβλία του, αμέσως μετά την εμφάνιση της ισπανικής μετάφρασης. Ήταν η τελευταία φορά στην ιστορία της ισπανικής Εκκλησίας, που έλαβε χώρα ένα μεγάλων διαστάσεων δημόσιο Auto da Fe (πράξη πίστεως). Η είδηση περί της παράστασης αυτής οδήγησε στην διάδοση των γραπτών του Allan Kardec όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά κυρίως στις χώρες της νότιας Αμερικής. Για τους κύκλους των αντικληρικαλιστών και ελευθεροτεκτόνων, κυρίως στην Βραζιλία, ο Allan Kardec θεωρήθηκε πρωτοπόρος και μάρτυρας του «επιστημονικού πνευματισμού». Στους κύκλους των μορφωμένων τής Λατινικής Αμερικής, ο επιστημονικός πνευματισμός, ως μια επιστήμη που στηρίζεται στην «εμπειρία», συνδέθηκε με την διδασκαλία του Auguste Comte περί επιστήμης. Έτσι σχηματίστηκε μια πνευματιστική ομοσπονδία, στην οποία συμμετείχαν κορυφαίοι ακαδημαϊκοί και στρατιωτικοί.
Το θέμα περί του αν οι άλλοι κόσμοι είναι κατοικημένοι, το διαπραγματεύεται υπό μορφή κατηχήσεως στο «Βιβλίο των πνευμάτων», αλλά και στο «Βιβλίο των ενδιάμεσων», πάνω απ’ όλα όμως στο «Qu’est-ce que le spiritisme?». Το τελευταίο έχει ένα καθαρό χαρακτήρα κατηχητικού βιβλίου, με ερωτήσεις και απαντήσεις, και αναφορές σε αναλύσεις που έχει κάνει στα προηγούμενα έργα του.
Στο «Βιβλίο των πνευμάτων» η ερώτηση 55 έχει ως εξής: «Είναι όλοι οι κόσμοι, που τριγυρίζουν στο σύμπαν, κατοικημένοι;»
Απάντηση: «Ναι, και ο άνθρωπος της Γής, είναι πολύ μακριά από το να είναι ο πρώτος στην διάνοια, την καλοσύνη και τελειότητα. (Όπως είναι λογικό, ούτε η θέση ούτε η φυσική σύσταση της γης δικαιολογούν να υποθέσουμε, πως η γη ανάμεσα σε χιλιάδες παρόμοιων πλανητών είναι η μόνη που έχει το δικαίωμα να είναι κατοικημένη.)
Ερώτηση 56: «Είναι η φυσική σύσταση όλων των κόσμων ίδια;»
Απάντηση: «Όχι, δεν είναι με κανένα τρόπο παρόμοια.»
Ερώτηση 57: «Αν η φυσική δομή δεν είναι ίδια, τότε και τα όντα που κατοικούν τους τόπους αυτούς, πρέπει να έχουν οργανισμούς διαφορετικούς από τους δικούς μας;»
Απάντηση: «Βεβαίως, όπως σε σας τα ψάρια είναι δημιουργημένα να ζουν στο νερό και τα πουλιά στον αέρα.»
Ερώτηση 58: «Οι πλανήτες που βρίσκονται στην μέγιστη απόσταση από τον ήλιο, μήπως δεν έχουν φως και θερμότητα, καθώς βλέπουν τον ήλιο σαν ένα από τα άστρα;»
Απάντηση: «Νομίζετε ότι δεν υπάρχουν άλλες πηγές φωτός και θερμότητας; Θεωρείτε πως ο ηλεκτρισμός δεν είναι τίποτα, ενώ σε μερικούς πλανήτες παίζει κάποιο ρόλο, τους οποίους εσείς δεν γνωρίζετε, και που είναι πολύ πιο σημαντικοί από την γη σας; επίσης, δεν είπαμε πως όλα τα όντα έχουν τους ίδιους οργανισμούς με τους δικούς σας.»
Οι ερωτήσεις στο «Qu’est-ce que le spiritisme?»94 ασχολούνται με το πρόβλημα της διαβάθμισης των κατοίκων των άλλων πλανητών σε σύγκριση με τους κατοίκους της γης.
Ερώτηση: «Παραδεχόμαστε πως οι κόσμοι αυτοί κατοικούνται. Οι κάτοικοι τους όμως βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο, διανοητικό και ηθικό, με τους κατοίκους της γης;»
Απάντηση: «Σύμφωνα με την διδασκαλία των πνευμάτων, οι κόσμοι αυτοί βρίσκονται σέ διάφορα επίπεδα προόδου. Κάποιοι βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο με την γη, άλλοι είναι πιο πίσω. Οι άνθρωποι εκεί είναι πιο ωμοί, πιο υλιστικοί και με μεγαλύτερη τάση προς το κακό απ’ ότι εμείς. Σε αντίθεση με αυτούς τους κόσμους, υπάρχουν άλλοι, που είναι ηθικά, διανοητικά και φυσικά πιο προχωρημένοι, όπου η φυσική οργάνωση είναι λιγότερο υλική. Οι κάτοικοι των κόσμων αυτών δεν υπόκεινται στον πόνο, την αρρώστια και την αδυναμία. Οι άνθρωποι ζουν εκεί εν ειρήνη, χωρίς να σκέφτονται να ζημιώσουν τον άλλο, ελεύθεροι από στενοχώρια, έγνοιες, παράπονα και ανάγκες, που μας βαραίνουν εδώ στη γη. Υπάρχουν ακόμα πιο προχωρημένοι κόσμοι, όπου το σωματικό περίβλημα είναι σχεδόν υγρό, και μοιάζει πιο πολύ στην φύση των αγγέλων. Στην σειρά της εξέλιξης των κόσμων, η γη δεν είναι ούτε στο πρώτο ούτε στο τελευταίο επίπεδο. Είναι μάλλον ένας από τους πιο υλικούς και οπισθοδρομικούς κόσμους.»
Στο ίδιο βιβλίο, ερώτηση 105: «Κατοικούνται οι διάφοροι κόσμοι που τριγυρίζουν στο σύμπαν από κατοίκους ίδιους με τους κατοίκους της γης;»
Απάντηση: «Όλα τα πνεύματα το διαβεβαιώνουν, και η λογική λέει πως έτσι πρέπει να είναι. Η γη δεν έχει κάποιο ιδιαίτερο επίπεδο στο σύμπαν, ούτε λόγω της θέσης της ούτε λόγω του μεγέθους της. Τίποτα δεν δικαιολογεί το προνόμιο να κατοικείται αποκλειστικά αυτή. Από την άλλη, ο Θεός δεν μπορεί να δημιούργησε τα δισεκατομμύρια των πλανητών μόνο προς χάρμα των δικών μας οφθαλμών. Πολύ περισσότερο ισχύει το επιχείρημα αυτό, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των άστρων δεν το βλέπουμε.95»
Ερώτηση 106: «Αν οι πλανήτες κατοικούνται, μπορεί να κατοικούνται από όντα παρόμοια με αυτά που είναι στην γη μας; Με ένα λόγο: μπορούν οι κάτοικοι αυτοί να κατοικήσουν μαζί μας και εμείς μαζί τους;»
Απάντηση: «Η ενική μορφή μπορεί να είναι σχεδόν ίδια, αλλά ο οργανισμός πρέπει να είναι προσαρμοσμένος στο περιβάλλον, όπως τα ψάρια που είναι καμωμένα για το νερό και τα πουλιά για τον αέρα. Αν το περιβάλλον είναι διαφορετικό, πράγμα που πρέπει να υποθέσουμε, αφού οι αστρονομικές παρατηρήσεις φαίνεται να το αποδεικνύουν, τότε και η οργάνωση τους πρέπει να είναι διαφορετική. Δεν είναι επομένως πιθανό πως οι κάτοικοι του ενός πλανήτη, μπορούν να ζήσουν στην κανονική τους κατάσταση σε ένα άλλο. Αυτό επιβεβαιώνουν όλα τα πνεύματα.»
Στο «Βιβλίο των ενδιάμεσων» επισημαίνεται η ιδέα πως η μοντέρνα επιστήμη επιβεβαιώνει τις αποκαλύψεις των μέντιουμ. Στο «Συμπέρασμα» γράφει: «»Η παλιά πίστη μιλούσε για ένα παράδεισο πάνω και για μια κόλαση κάτω. Σήμερα όμως, οι επιστήμες-η φυσική και η αστρονομία-δεν επιτρέπουν πια τέτοιες εξηγήσεις. Υπάρχει ένα άπειρο σύμπαν με άπειρους πλανήτες και ένα άπειρο χώρο. Επειδή τίποτα δεν μπορεί να είναι άχρηστο και ανόητο, οι πλανήτες αυτοί και ο χώρος αυτός είναι τόποι διαμονής των ψυχών, των νεκρών, δηλαδή των πνευμάτων.»
Ερώτηση 5: «Πως μπορούν τα πνεύματα, που είναι σκορπισμένα στους διάφορους κόσμους μέσα στο σύμπαν, να ανταποκριθούν στις επικλήσεις, από κάθε σημείο του σύμπαντος, που απευθύνονται σε αυτά;»
Απάντηση: «Μερικές φορές ειδοποιούνται από τα πνεύματα που τα περιβάλλουν. Εν γένει έχουμε να κάνουμε με ένα φαινόμενο το οποίο σχεδόν δεν μπορεί να εξηγηθεί, επειδή ακόμα δεν καταλαβαίνετε πως λειτουργεί η μεταφορά σκέψης ανάμεσα στα πνεύματα. Το πνεύμα το οποίο επικαλείστε δέχεται μια κρούση της σκέψης, ένα είδος ηλεκτρικής κίνησης, που στρέφει την προσοχή του εκεί απ’ όπου ήρθε η κρούση της σκέψης, ανεξαρτήτως της απόστασης του πνεύματος. Μπορούμε να πούμε πως ακούει την σκέψη, έτσι όπως εσείς στη γη ακούτε ένα ήχο.»
Ερώτηση 6: «Είναι το συμπαντικό υγρό (Universal-Fluidum, μια μεσμερική ιδέα) ο μεταδότης τής σκέψης, όπως ο αέρας είναι ο μεταδότης του ήχου;»
Απάντηση: «Ναι, με την διαφορά ότι ο ήχος μπορεί να ακουστεί σε μια περιορισμένη έκταση, ενώ η σκέψη φτάνει το άπειρο. Το πνεύμα μέσα στον χώρο είναι σαν τον περιπλανώμενο σε μια πλατιά πεδιάδα, που ξαφνικά ακούει το όνομα του και γυρίζει προς το μέρος απ’ όπου ήρθε η κλήση.»
Ερώτηση 32: «Σε τι βαθμό μπορούμε να εμπιστευτούμε τα πνεύματα, όσον αφορά στις περιγραφές των άλλων κόσμων;»
Απάντηση: «Αυτό εξαρτάται από τον βαθμό εξέλιξης των πνευμάτων που παρέχουν αυτές τις περιγραφές. Θα καταλάβετε, πως τα κατώτερα πνεύματα είναι ανίκανα να σας πληροφορήσουν για κάτι στα θέματα αυτά, όπως ένας αμόρφωτος άνθρωπος δεν μπορεί να περιγράψει όλες τις χώρες της γης. Πολλά πνεύματα δεν μπορούν να απαντήσουν τα επιστημονικά ερωτήματα που θέτετε περί των κόσμων εκείνων. Αν είναι καλόπιστα θα εκφράσουν τις πεποιθήσεις τους. Αν είναι επιπόλαια πνεύματα, αστειεύονται, προσφέροντας σας θαυμαστές και φανταστικές περιγραφές. Υπάρχει όμως και η πιθανότητα να λάβετε διαφωτιστικές απαντήσεις περί των κόσμων αυτών. Τα καλά πνεύματα περιγράφουν μάλιστα τους κόσμους που κατοικούν, ώστε να διδαχθείτε.»
Ερώτηση: «Τι μέτρο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να δοκιμάσουμε την ορθότητα των περιγραφών αυτών;»
Απάντηση: «Ο καλύτερος έλεγχος είναι η συμφωνία μεταξύ των περιγραφών. Να θυμάστε όμως, πως τα πνεύματα πρέπει να έχουν ως στόχο την ηθική σας τελείωση. Έτσι λοιπόν πρέπει να διδαχθείτε περί της ηθικής κατάστασης των κατοίκων και όχι περί της φυσικής και γεωλογικής κατάστασης των ουράνιων σωμάτων. Με τις παρούσες γνώσεις σας, δεν μπορείτε να καταλάβετε αυτές τις μελέτες, οι οποίες δε θα συμβάλουν ούτε στην γήινη πρόοδο σας.»
Η φαινομενικά επιφανειακή απαισιοδοξία, με την οποία ο Allan Kardec αποδίδει στην γη μια αρκετά χαμηλή θέση στην κλίμακα της τελείωσης των πνευμάτων, δεν είναι τελευταία του λέξη περί του θέματος. Πιο βαθιά είναι η ιδέα πως η γη είναι καθαρτήριο πυρ, από το οποίο πρέπει να περάσουν τα πνεύματα στην πορεία της ανόδου του. «Η γη λοιπόν είναι ένα καθαρτήριο πυρ, το οποίο σκοπό έχει να προσφέρει στον αόρατο κόσμο καλά πνεύματα. Ο Χριστός δεν μιλά περί καθαρτηρίου. Χρησιμοποίησε την λέξη «κόλαση», για να ονομάσει χωρίς διάκριση τις μελλοντικές τιμωρίες. Και πράγματι η κόλαση είναι καθαρτήριο πυρ, και αυτό ως τόπος τιμωρίας, είναι πάνω στη γη.»
Οι διάφοροι κόσμοι-και εδώ βρίσκουμε στον Allan Kardec ιδέες του Swedenborg-είναι τόποι εξέλιξης και τελείωσης του ανθρώπου. «Μια ανθρώπινη οικογένεια δημιουργήθηκε μέσα στην συμπαντικότητα των κόσμων, και τα όρια μιας αδελφότητας την οποία εσείς ακόμα δεν εκτιμάτε έχουν επιβληθεί στους κόσμους αυτούς. Αν τα άστρα αυτά, τα οποία συνυπάρχουν αρμονικά μέσα στα απέραντα συστήματα, κατοικούνται από διάνοιες, τότε δεν πρόκειται περί άγνωστων πλασμάτων μεταξύ τους. Πρόκειται περί πλασμάτων που στο μέτωπο τους φέρουν το ίδιο σημάδι τής μοίρας, και τα οποία αναγνωρίζουν το ένα το άλλο, και ξαναβρίσκονται βάσει των αμοιβαίων συμπαθειών τους. Η μεγάλη οικογένεια των πνευμάτων κατοικεί τις ουράνιες γαίες, και σχηματίζει των πρωταρχικό τύπο (type primitif) και τον τελικό τύπο (type finale) της πνευματικής τελειότητας.»
Η άνοδος και η κάθοδος της τελείωσης των πνευμάτων διενεργείται στον χώρο του ανθρώπινου. Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό πνευματικό ον στο σύμπαν. Ο Allan Kardec επαναλαμβάνει στο σημείο αυτό μια θεμελιώδη ιδέα του Swedenborg, ο οποίος δεν θεωρεί τους αγγέλους ως ιδιαίτερα όντα, τα οποία δημιούργησε ο Θεός πριν δημιουργήσει τον άνθρωπο, αλλά θεωρεί πως είναι το τελευταίο στάδιο της τελείωσης του ανθρώπου. Στο έργο του «Παράδεισος και κόλαση», γράφει ο Allan Kardec: «Οι άγγελοι είναι λοιπόν ψυχές των ανθρώπων, που έφτασαν στον ύψιστο βαθμό τελείωσης που είναι δυνατή για τα δημιουργήματα, και απολαμβάνουν την πληρότητα της υποσχεθείσας μακαριότητας.»
Αυτό το μεγάλο μέρος των ιδεών του Swedenborg στον πνευματισμό τού Allan Kardec είναι κληρονομιά του γαλλικού μεσμερισμού. Μια ομάδα των οπαδών του Swedenborg από την Στοκχόλμη, η «Exegetical and Philanthropical Society», είχε πληροφορήσει τους Γάλλους μεσμεριστές το 1787 περί των ομοιοτήτων των διδασκαλιών του Mesmer και του Swedenborg. Οι φίλοι του Swedenborg από το Στρασβούργο, οργανωμένοι στον σύλλογο «Societe des Amis reunis», πληροφορήθηκαν μέσω μιας μακροσκελούς επιστολής από την ομάδα της Στοκχόλμης, πως θα μπορούσαν να καταλάβουν πλήρως τις διδασκαλίες του Mesmer περί ζωικού μαγνητισμού, μόνο αν τις ερμηνεύσουν βάσει των οραματικών πνευματικών συμπερασμάτων του Swedenborg. Η πνευματιστική διδασκαλία περί πολλαπλότητας των κόσμων, και η ερμηνεία πως αποτελούν τόπους ανόδου και τελείωσης του ανθρώπινου, είναι συνέχιση των ιδεών του Swedenborg, που τις παρουσίασε, στο έργο του περί των πλανητών που εκδόθηκε το 1758, ως μηνύματα των πνευμάτων που ζουν στους πλανήτες αυτούς96.
Συνεχίζεται
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου