Πατήρ Κωνσταντῖνος Στρατηγόπουλος: «Ὁ χρόνος καὶ ἡ ἱστορία ὡς μυστήριο»

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, ἀπό τήν ἱστοσελίδα floga.gr, ἐπάνω στό χωρίο τοῦ κατά Ματθαῖον Εὐαγγελίου, κεφάλαιο 2ο, στίχοι 13 ἔως 23, στά πλαίσια τῆς ἑρμηνείας πού ἔγινε στό κήρυγμα τῆς Κυριακῆς 29-12-2013.

Στό τέλος μιᾶς χρονιᾶς ἤ στήν ἀρχή μιᾶς ἄλλης, κάνουμε συνήθως προϋπολογισμούς σέ ἀπολογισμούς, πιθανῶς ξεχνώντας τό βασικότερο ἐκφραστικό μέγεθος αὐτοῦ πού κάνουμε, γιατί εἶναι ὁ χρόνος καί ἡ ἱστορία. Καί ἀφοῦ μπῆκε ὁ Θεός μέσα στήν ἱστορία, κάνει τήν ἱστορία μυστήριο, τό εἶπε καί τό δοξαστικό πού ἀκούσαμε πρίν ἀπό λίγο στόν ὄρθρο, πού ἔλεγε «μέγα τό μυστήριον τῆς ἐνανθρωπήσεώς Σου Κύριε». Ἡ ἱστορία ἔγινε μυστήριο, ξεπερνάει δηλαδή τίς λογικές ἀναλύσεις τοῦ τί κάνουμε ἤ τί θά κάνουμε. Ἡ ἱστορία ἔγινε μυστήριο. Καί...

ἐπειδή ὅλοι συμπορευόμαστε, μᾶς ἀρέσει, δέν μᾶς ἀρέσει, καθημερινά μέ τήν ἱστορία, εἴμαστε πλάσματα πού ζοῦμε ἐν τῇ ἱστορίᾳ, ἔχει πολύ ἐνδιαφέρον νά μποροῦμε νά σταθοῦμε σ᾽ αὐτό πού εἶναι ὁ συνοδηγός μας καί συνοδοιπόρος μας καθημερινά καί νά μποροῦμε νά τό ἀξιολογήσουμε σωστά, νά τό ἀναλύσουμε.

Τά κείμενα τά δύο πού ἀκούσαμε πρίν ἀπό λίγο καί τό εὐαγγελικό καί τό ἀποστολικό κάνουν μιά τέτοια προσέγγιση. Καί δίνουν ἐργαλεῖα, γιά μᾶς προσωπικά, τό πῶς θά σταθοῦμε μπροστά στό χρόνο. Νά τό δοῦμε λίγο ἁπλά καί νά τό προσδιορίσουμε. Ὑπῆρχε ἕνα κείμενο συγκεκριμένο πού ξεκινοῦσε ἀπό τούς μάγους πού ἀναχώρησαν καί περιγράφει τά γεγονότα τά πάρα πολύ γνωστά. Θά σᾶς δώσω τώρα δύο ἐργαλεῖα, θά τά δώσω ὡς παραδείγματα μέσα ἀπό τό Εὐαγγέλιο καί κρατῆστε γιά σᾶς, γιά τό πῶς στεκόμαστε καί ἀναλύουμε τό χρόνο, παρόλο πού παραμένει μυστήριο. Ἀλλά ὅσο μποροῦμε, νά τόν προσεγγίσουμε τό χρόνο.

Προσέξτε, τό πρῶτο ἐργαλεῖο εἶναι ἀπό τήν ἱστορία, εἶναι πρῶτα ἡ φαινομένη ἱστορία, αὐτό πού βλέπουμε, αὐτό πού ἀκοῦμε κάθε μέρα· πού εἶναι γεμάτη ἀπό τραγωδίες, ἀπό πολέμους, ἀπό μάχες, ἀπό φόνους, ἀπό κλεψιές, ἀπό ἀποτυχίες, ἀπό κρίσεις. Εἶναι ἡ φαινομένη ἱστορία.

Ὑπάρχει καί ἡ ὄντως ἱστορία, εἶναι ἡ ἱστορία πού χαράσσει ὁ Θεός μέσα στόν κόσμο. Πού ἄν θέλουμε, συμπορευόμαστε μαζί Του ἤ ἄν δέν θέλουμε, παραμένουμε στό συρμό τῆς φαινομένης ἱστορίας καί μπαίνουμε στήν τραγωδία μέσα. Αὐτό εἶναι τό πρῶτο ἐργαλεῖο. Εἶναι ἡ φαινομένη ἱστορία, τό τί φαίνεται καί τό τί εἶναι ἡ ὄντως ἱστορία. Κοιτάξτε τό παράδειγμα τό ὁποῖο μᾶς δίνει, σ᾽ αὐτό τό διακριτικό μέγεθος τῆς ἱστορίας, τό Εὐαγγέλιο πού ἀκούσαμε.

Ἀναχωροῦν οἱ μάγοι. Γιατί ἀναχωροῦν; Ὑπάρχει μία τραγωδία, ὑπάρχει ἕνας Ἡρώδης πού τούς διώκει. Αὐτό εἶναι τό φαινόμενο. Ὑπάρχει ἕνας διωγμός, μία τραγωδία, ἕνας πόλεμος. Οἱ μάγοι ἀναχωροῦν. Τό φαινόμενο ξεπερνιέται. Τί παραμένει; Μετά ἀπό χρόνια, πρίν ἀπό λίγο διαβάσαμε στά συναξάρια, πού οἱ μάγοι ἀναγνωρίστηκαν ὡς Ἅγιοι. Ἡ ἱστορία ἄλλους δικαίωσε. Ὄχι τή βία, τό ἔγκλημα καί τό φόνο. Τό φαινόμενο ἦταν τραγικό καί ἐκεῖνο τό ὁποῖο παραμένει εἶναι ἁγιασμένο. Προσέξτε αὐτό τό ἐργαλεῖο, εἶναι πολύ σπουδαῖο, γιατί ζοῦμε καθημερινά, μέ τά ἀκούσματα καί μέ τίς αἰσθήσεις μας, τήν τραγωδία τοῦ κόσμου. Ἄν παρασυρθοῦμε σ᾽ αὐτό τόν εἱρμό τῆς τραγωδίας αὐτῆς, θά χάσουμε τήν ὄντως ἱστορία. Νά δώσω καί ἄλλα παραδείγματα ἀπό τήν περικοπή πού ἀκούσαμε πρίν ἀπό λίγο;

Ὁ Ἰωσήφ γιατί φεύγει ἀπό τήν Αἴγυπτο; Γιατί ὑπάρχει ἡ πιθανότητα νά σκοτώσουν τό Παιδίο. Ὑπάρχει πάλι ἡ τραγωδία, ὑπάρχει τό αἷμα, ὑπάρχει ὁ φόνος καί φεύγει, ὅλα καταλαγιάζουν. Ὅλα ξεπερνιόνται καί μετά παραμένει ἡ ὄντως ἱστορία. Ὁ Χριστός πού γυρνάει πίσω μετά, ἀπό τήν Αἴγυπτο. Ἄλλο παράδειγμα; Τά παιδιά τά ὁποῖα δολοφονεῖ ὁ Ἡρώδης καί σήμερα τά ἑορτάζουμε. Δεκατέσσερις χιλιάδες παιδιά! Μιά τραγωδία. Ἕνας αἱμοσταγής δολοφόνος. Αὐτό κυριαρχεῖ ἐκείνη τήν ἐποχή. Τό ἔγκλημα, τό αἷμα καί ἡ τραγωδία. Ὅλα ξεπερνιόνται, σήμερα γιορτάζουμε αὐτά τά νήπια, τά δεκατέσσερις χιλιάδες νήπια ὡς Ἁγίους! 

Βλέπετε ἡ φαινόμενη ἱστορία, πόσοι ταράχτηκαν ἀπό αὐτό καί τί μένει στό τέλος, τέλος, τέλος. Ἔτσι δέν γυρνάει πίσω καί ὁ Ἰωσήφ; Ἀκούει πού ἐκεῖ βασιλεύει ὁ Ἀρχέλαος, εἶχε πεθάνει ὁ Ἡρώδης. Ἀλλά καί ὁ Ἀρχέλαος ἦταν αἱμοσταγής κρατῶν ἄρχων καί δέν μένει ἐκεῖ καί ὁ Θεός ἀλλάζει τήν ἱστορία, τήν ἱστορία τῶν Προφητῶν. Τόν κάνει Ναζωραῖο τόν Χριστό, πού δέν βγῆκε κανένας προφήτης ἀπό τή Ναζαρέτ. Ἀλλάζει τά πάντα, εἶναι τό μυστήριο τῆς ἱστορίας, ἀλλά πίσω κρύβεται ὁ Θεός! Καί ἄν θέλουμε ἐμεῖς αὐτή τήν ἱστορία τήν καταλαβαίνουμε, μέσα στήν τραγωδία πού ζοῦμε κάθε μέρα, καταλαβαίνουμε τήν ἱστορία. Αὐτό εἶναι τό πρῶτο κριτήριο. Κρατῆστε το αὐτό τό κριτήριο, γιατί ζοῦμε τή φαινομένη ἱστορία, τήν τραγωδία, τόν πόνο κάθε μέρα καί τήν κρίση, μή χάσουμε ὅμως τήν ὄντως ἱστορία, πού αὐτή ἡ ὄντως ἱστορία εἶναι δική μας. Αὐτό εἶναι τό πρῶτο ἐργαλεῖο, γιά νά μπορεῖτε νά ἀξιολογεῖτε αὐτά πού ζεῖτε.

Τό δεύτερο ἐργαλεῖο. Πῶς θά γίνει αὐτό τό πράγμα; Πῶς μέσα στήν τραγωδία θά μποροῦμε νά συλλάβουμε τό μυστήριο πού κρύβεται, τό μυστήριο τοῦ Θεοῦ; Ὅλο τό μυστήριο δέν τό συλλαμβάνουμε, ἀλλά τό ὅτι ὁ Θεός εἶναι μυστήριο καί μπαίνει στήν ἱστορία αὐτό θά τό καταλάβουμε. Καί μπορεῖ νά μήν μποροῦμε ὅλα τά γεγονότα τῆς ζωῆς μας νά τά ἑρμηνεύσουμε ἀμέσως, ἀλλά διαχρονικά καί μακροχρόνια πολλά ἀπό αὐτά ἐξηγοῦνται καί τά καταλαβαίνουμε. Χρειάζεται μία διαχρονικότητα, ἀλλά ὄχι μόνο καί μία ἄσκηση. 

Ἀκούσατε τί ἔλεγε πρίν ἀπό λίγο τό κείμενο τοῦ ἀποστόλου Παύλου; Ἔλεγε, «τό Εὐαγγέλιο τό ὁποῖο παρέλαβα», ἔλεγε τό Εὐαγγέλιό μου. Εἶναι Εὐαγγέλιό του; «Τό Εὐαγγέλιο τό ὁποῖο ἐγώ παρέλαβα!». Μά δέν παρέλαβε τό Εὐαγγέλιο πού εἶχαν ὅλοι οἱ ἄλλοι; Εἶχε ἕνα προσωπικό του Εὐαγγέλιο καί εἶχε μία προσωπική ἱστορία. Ἦταν τό δικό του κοίταγμα καί βίωση στό Εὐαγγέλιο μέσα καί πῶς τό ἔκανε αὐτό; Ἀπό φωτισμό καί ἀπό τήν ἄσκηση. Τό εἶπε τό κείμενο, ἐδῶ εἶναι τό κλειδί, δέν πῆγε νά κυνηγήσει τούς Ἀποστόλους νά τούς βρεῖ, μετά τούς βρῆκε. Τρία χρόνια κάθισε στήν Ἀραβία ἀσκούμενος. Αὐτός πού πῆρε τόν φωτισμό τοῦ Θεοῦ, δέν εἶπε ἐγώ πῆρα τόν φωτισμό καί τελειώσαμε, κάθισε τρία χρόνια στήν Ἀραβία ἀσκούμενος! Ἔμεινε ἐκεῖ στήν ἔρημο καί μετά πῆγε καί συνάντησε τόν Πέτρο καί τόν Ἰάκωβο, τόν ἀδελφόθεο καί ἔμεινε λίγο μαζί τους. 

Ἄρα ὑπάρχει τό μυστήριο, τό ὁποῖο κατανοεῖται μέσα ἀπό μιά βαθιά ἄσκηση! Μιά βαθιά προσευχή καί ταπείνωση! Τρία χρόνια στήν Ἀραβία; Τί περίμενε ἐκεῖ ὁ Παῦλος; Ἀφοῦ ἔπρεπε νά διαδώσει τό Εὐαγγέλιο, θά ἔλεγε ὁ Χριστός γρήγορα! Γιά τήν ἱστορία τοῦ Θεοῦ δέν ὑπάρχει γρήγορα. Ὑπάρχει ἡ ἄσκηση, ὑπάρχει ὁ πόνος, ὑπάρχει τό δάκρυ, ὑπάρχει ἡ βαθιά κάθαρση. Καί αὐτό τό περνάει ὁ Παῦλος. Καί τότε ἀποκτοῦμε τό βασικό ἐργαλεῖο, γιά νά μποροῦμε νά ἑρμηνεύσουμε τήν ἱστορία τοῦ κόσμου καί τή δική μας ἱστορία, αὐτό εἶναι τό ἐνδιαφέρον.

Τραγωδία, πόνος, κρίση, αἵματα, φόνοι, καθημερινά αὐτά λειτουργοῦν καί πίσω ἀπό ἐκεῖ ὑπάρχει ἡ ἱστορία ἡ δική μας, πού εἶναι ἡ ἱστορία τοῦ Θεοῦ! Γιά νά τήν καταλάβουμε ὅμως θά πρέπει νά καθαρίσουμε τό νοῦ μας. Καί εἶναι ἡ προσωπική Ἀραβία στήν ὁποία μᾶς καλεῖ ἡ ἴδια ἡ ἱστορία, στήν προσωπική μας Ἀραβία! Ὅλα τά ἀξιολογοῦμε διαχρονικά καί ἐν ἀσκήσει. Καί ὅσο φωτίζεται ὁ νοῦς διαχρονικά καί ἐν ἀσκήσει, δέν βιαζόμαστε δηλαδή νά ἑρμηνεύσουμε τήν ἱστορία, διαχρονικά καί ἐν ἀσκήσει, τότε ἡ ἱστορία τοῦ Θεοῦ γίνεται ἱστορία μας καί γίνεται κατανοητή ἡ ἱστορία μας.

Τό κείμενο αὐτό, πραγματικά, εἶναι πάρα πολύ σπουδαῖο, γιατί μᾶς βάζει νά συνειδητοποιήσουμε, ἀκόμη καί νά ἑρμηνεύσουμε ὅσο μποροῦμε, τήν προσωπική μας ἱστορία, τόν πόνο μας, τήν τραγωδία μας, τό κάθε γιατί, τό ὁποῖο προκύπτει κάθε μέρα στή ζωή μας. Κρατῆστε το, ἀλλά ἀμέσως νά ἀπαντήσετε δέν μπορεῖτε. Ξέρετε ὅτι πίσω κρύβεται ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἀμέσως νά ἀπαντήσετε δέν μπορεῖτε, θά περιμένετε τό χρόνο ἀλλά ταυτόχρονα θά βρεθεῖτε μέσα στή δική σας προσωπική Ἀραβία καί τότε ὅλα τά πράγματα θά ξεκαθαρίσουν καί θά παραμένετε πάντα μέσα στό μυστήριο τοῦ Θεοῦ, ἀλλά θά ξεκαθαρίζετε τή ζωή σας παραμένοντας μέσα στό μυστήριο τοῦ Θεοῦ!

orthodoxia-ellhnismos