ΠΕΡΙ ΑΓΑΠΗΣ, Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΙΡΕΣΗ (11)

Συνέχεια από:Τρίτη, 17 Φεβρουαρίου 2015

ΑΛΛΑ ΔΥΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ SUMMA ΤΟΥ ΘΩΜΑ ΑΚΙΝΑΤΗ.

Πρώτο μέρος: Ερώτηση 37 άρθρο 1.

ΕΑΝ Η ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ.

ΦΑΙΝΕΤΑΙ πώς η Αγάπη δέν είναι ένα απο τα ιδιαίτερα ονόματα του Αγίου Πνεύματος. Και πράγματι:

          1. Ο Αυγουστίνος κάνει την παρατήρηση: "Δέν ξέρω γιατί δέν μπορούμε να ονομάζουμε έλεος (ή αγάπη) τόσο τον Πατέρα όσο και τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα και να τους ονομάζουμε μοναδικό έλεος και όλους μαζί, δεδομένου ότι λέγεται σοφία τόσο ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα και όλοι μαζί ταυτόχρονα. Δέν λέμε τρείς σοφίες, αλλά μία μόνον σοφία". Τώρα λοιπόν ένα όνομα το οποίο στον ενικό είναι κατηγόρημα των ξεχωριστών προσώπων αλλά και όλων μαζί, δέν μπορεί να ανήκει αποκλειστικώς σε ένα μόνον. Επομένως δέν είναι η αγάπη το ιδιαίτερο όνομα του Αγίου Πνεύματος.

          2.Το Άγιο Πνεύμα είναι ένα υφιστάμενο πρόσωπο. [Απίστευτο!] Η Αγάπη όμως δέν δείχνει κάτι υφιστάμενο, αλλά μία ενέργεια ή οποία περνά απο τον αγαπώντα στόν αγαπώμενο. Γι'αυτό δέν είναι το ιδιαίτερο όνομα του Αγίου Πνεύματος.   

          3. Η αγάπη είναι ο δεσμός των αγαπημένων. Διότι όπως λέει και ο Διονύσιος, είναι μία δύναμις που ενώνει. Αλλά ο δεσμός είναι κάτι το οποίο υπάρχει στο μέσον τώνν πραγμάτων που ενώνει, και όχι κάτι που προοδεύει, που προέρχεται απο αυτά. Έτσι, επειδή το Άγιο Πνεύμα προοδεύει απο τον Πατέρα και απο τον Υιό, όπως έχουμε ήδη εξηγήσει, δέν φαίνεται να είναι η αγάπη ή ο δεσμός (η σχέση) ανάμεσα στον Πατέρα και τον Υιό.

          4. Απο όποιον αγαπά προέρχεται μία αγάπη. Τώρα, το Άγιο Πνεύμα αγαπά. Επομένως και απο αυτό προέρχεται μία αγάπη. Εάν λοιπόν υπάρχει μία αγάπη του Αγίου Πνεύματος θα είναι αγάπη τής αγάπης και πνεύμα του πνεύματος. Αλλά αυτό είναι περίεργο.

          ΑΝΤΙΘΕΤΩΣ: Ο Άγιος Γρηγόριος δηλώνει: "Ακριβώς το Άγιο Πνεύμα είναι Αγάπη".

          ΑΠΑΝΤΩ: Ο όρος Αγάπη, μιλώντας για τον Θεό, μπορεί να αναφερθεί στην ουσία ή στα πρόσωπα. Εάν αναφερθεί σε ένα πρόσωπο είναι το ιδιαίτερο όνομα του Αγίου Πνεύματος, όπως ο Λόγος είναι το ιδιαίτερο όνομα του Υιού. Για να διαφωτίσουμε το πράγμα πρέπει να λάβουμε υπ'όψιν μας ότι στον Θεό υπάρχουν, όπως προαναφέραμε, δύο πρόοδοι: μία νοητής τάξεως, δηλαδή η πρόοδος του Λόγου, ή άλλη θεληματικής τάξεως, δηλαδή η πρόοδος της Αγάπης. Επειδή όμως η πρώτη μάς είναι πιο γνωστή, για να δείξουμε τα ξεχωριστά πράγματα τα οποία αναφέροντο σ'αυτή βρέθηκαν τα κατάλληλα ονόματα, αλλά δέν συνέβη το ίδιο με την πρόοδο τής θελήσεως (την βουλητική)[ Τό βρήκε ο Γιανναράς. Αιτιώδης Αρχή.]. Και επομένως για να δείξουμε το πρόσωπο που προοδεύει, είμαστε υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουμε κυκλοτερείς εκφράσεις: ακόμη δέ και τις σχέσεις που προκύπτουν απο αυτές τις προόδους, όπως είπαμε με τα ονόματα της προόδου και της πνεύσης, τα οποία όμως, λαμβανόμενα μόνα τους, είναι ονόματα που δείχνουν περισσότερο την καταγωγή παρά την σχέση.

          Παρ' όλα αυτά οι δύο πρόοδοι πρέπει να αναλυθούν με τον ίδιο τρόπο. Διότι πράγματι, όταν ένας εννοεί κάτι, σχηματίζεται σ'αυτόν μία έννοια αυτού που κατανοεί, δηλαδή το ρήμα, ο λόγος. Έτσι για τον ίδιο λόγο που κάποιος αγαπά κάτι, προκύπτει σ'αυτόν, στο αίσθημα του, μία εντύπωση, ας πούμε, στο αγαπημένο αντικείμενο, ένεκεν της οποίας το αγαπημένο λέγεται στον αγαπώντα, όπως ακριβώς το κατανοηθέν πράγμα σ'αυτόν που το κατανοεί. Γι'αυτό όταν κάποιος αγαπά και κατανοεί αυτόν τον ίδιον, είναι στον εαυτό του όχι μόνον επειδή είναι ταυτός με τον εαυτό του, αλλά και λόγω της νοήσεως του και της αγάπης του.

          Όσον αφορά την νόηση, ή τον νού βρέθηκαν λέξεις για να δείξουν την σχέση του νού που κατανοεί με το πράγμα που κατανοήθηκε, όπως φαίνεται καθαρά απο τον όρο νόηση, και μπορούμε να βρούμε και άλλες για να δείξουμε την απορροή της ιδέας, δηλαδή λέγειν και λόγος. Γι' αυτό μιλώντας για τον Θεό, η νόηση, η οποία δέν δείχνει μία σχέση με τον νοητό λόγο που απορρέει (προοδεύει) απο τον Νού, χρησιμοποιείται μόνον σαν ουσιώδης λόγοις, ενώ Λόγος, που σημαίνει αυτό που προοδεύει (που απορρέει) χρησιμοποιείται μόνον σαν προσωπικός όρος και λέγειν, που δείχνει την σχέση ανάμεσα στην αρχή του Λόγου και τον ίδιο τον Λόγο, περιορίζεται στην χρήση του.

          Ενώ αντιθέτως όσον αφορά την Βούληση (ή θέληση), εκτός απο τους όρους στοργή και αγάπη, οι οποίοι δείχνουν την σχέση αυτού που αγαπά με το αγαπώμενο πράγμα, δέν κατασκευάστηκαν άλλες λέξεις για να εκφράσουν την υπάρχουσα σχέση ανάμεσα στο αίσθημα, ή την εντύπωση που γέννησε το αγαπώμενο αντικείμενο και την εσωτερική αρχή απο την οποία απορρέει ή αντίστροφα. Επομένως λόγω αυτής της λεκτικής πενίας, αυτές οι σχέσεις παρουσιάζονται επίσης με τους όρους αγάπη και στοργή και είναι σαν να δίνει κάποιος στον Λόγο τα ονόματα της κατανοήσεως ή της απορρέουσας σοφίας.

          Συμπεραίνοντας, εάν στους όρους αγάπη και έλεος θέλουμε να εκφράσουμε μόνον την σχέση με το αγαπώμενο πράγμα, αυτοί αναφέρονται στην Θεία ουσία, σαν νούς και νόηση. Εάν όμως χρησιμοποιούμε αυτούς τους ίδιους όρους για να φανερώσουμε τις υπάρχουσες σχέσεις ανάμεσα σ'αυτό που απορρέει ή προοδεύει σαν ενέργεια και αντικείμενο της αγάπης και την αντίστοιχη αρχή, μ' έναν τέτοιο τρόπο ώστε η αγάπη να εξισούται με την αγάπη που απορρέει, και το έλεος να εξισούται με την πνεύση της απορρέουσας αγάπης, τότε Αγάπη είναι όνομα προσώπου και έλεος ή αγάπη είναι όρος έννοιας, σαν λέγειν και γεννάν.

          ΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ: 1. Σε κείνο το κείμενο του Αγίου Αυγουστίνου γίνεται λόγος για την στοργή και το έλεος της αγάπης καθότι ουσιώδης όρος (και όχι καθότι όνομα προσώπου) όπως έχουμε εξηγήσει.

          2. Κατανοώ, θέλω και αγαπώ, παρότι παρουσιάζονται σαν μεταβατικά ρήματα, παρ' όλα αυτά, όπως εξηγήσαμε σημαίνουν αμετάβλητες ενέργειες, οι οποίες παραμένουν δηλαδή στον φορέα. Οι οποίες όμως εμπλέκουν μία σχέση του υποκειμένου που ενεργεί με το αντικείμενο. Επομένως και για μάς τα πλάσματα η αγάπη είναι κάτι που παραμένει σ'αυτόν που αγαπά και ο νοητός λόγος σ'αυτόν που τον εκφράζει. Παρ' όλα αυτά διατηρούν επίσης και μία σχέση με το γνωσθέν ή το αγαπώμενο πράγμα. Στον Θεό όμως, στον οποίο δέν υπάρχει τίποτε τυχαίο (συμβεβηκός ή συμβάν) αυτές οι σχέσεις είναι πολύ ανώτερες διότι τόσο ο Λόγος όσο και η Αγάπη υφίστανται. Όταν λοιπόν λέγεται πώς το Άγιο Πνεύμα είναι η αγάπη του Πατρός πρός τον Υιό ή πρός οποιοδήποτε άλλο πράγμα, δέν φανερώνεται η ενέργεια που περνά σε ένα άλλο υποκείμενο, αλλά μόνον η σχέση τής αγάπης πρός το αγαπώμενο πράγμα. Όπως στον όρο Λόγος φανερώνεται η σχέση μ' αυτό που εκφράζεται μέσω του Λόγου.

          3. Το Άγιο Πνεύμα ονομάζεται δεσμός ανάμεσα στον Πατέρα και τον Υιό καθότι είναι Αγάπη. Και πράγματι ο Πατήρ με μία μοναδική αγάπη αγαπά τον εαυτό του και τον Υιό και αντιστρόφως (ο Υιός αγαπά μ'αυτόν τον τρόπο τον Πατέρα), επομένως στο Άγιο Πνεύμα, καθότι Αγάπη, υπονοείται μία σχέση του Πατρός στον Υιό και αντιστοίχως σαν του αγαπώντος στο αγαπώμενο πράγμα. Γι'αυτόν τον ίδιο λόγο λοιπόν για τον οποίο ο Πατήρ και ο Υιός αγαπώνται αμοιβαίως, είναι αναγκαίο αυτή η κοινή Αγάπη που είναι το Άγιο Πνεύμα να προοδεύει και απο τους δύο. Επομένως λόγω αυτής της καταγωγής το Άγιο Πνεύμα δέν είναι ένα απλό διαμεσολαβημένο δεδομένο, αλλά ένα τρίτο πρόσωπο στην Τριάδα. Σύμφωνα δε με την σχέση που προαναφέραμε είναι ένας δεσμός που ενώνει τα δύο πρόσωπα και προοδεύει και απο το ένα και απο το άλλο.

          4. Όπως ακριβώς δέν ανήκει στον Υιό να παραγάγει τον λόγο, εφόσον βεβαίως και Αυτός κατανοεί, διότι η κατανόηση Του προσάγεται σαν προοδεύων  Λογος, έτσι παρά το ότι το Άγιο Πνεύμα αγαπά σαν μετέχων της Θείας ουσίας, παρ'όλα αυτά δέν του ανήκει η πνεύση της αγάπης, που είναι νοητή ενέργεια. Διότι αυτό παρότι μετέχει της Θείας ουσίας, αγαπά καθότι είναι  Αγάπη που προοδεύει, όχι επειδή είναι αγάπη που πνέει.

Συνεχίζεται

ΣΧΟΛΙΟ: Η πρόοδος με την οποία ονομάζουν οι λατίνοι την κίνηση της Αγίας Τριάδος κατανοείται πλήρως μέσω της απορροής. Μίας έννοιας που αποδόθηκε στον Πλωτίνο και στον τρόπο που γεννώνται οι υποστάσεις του συστήματος του. Είναι ανατολικής, Ινδουιστικής προελεύσεως και το βασικό της χαρακτηριστικό είναι μία ροή και ένα αποδυνάμωμα της ουσίας, κάτι που δέν ισχύει για τον Πλωτίνο. ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΞΕΧΕΙΛΙΖΕΙ.

Θα επανέλθουμε . Για την ώρα το Άγιο Πνεύμα σαν υπόσταση δέν υπάρχει.

Αμέθυστος.