Η ΝΕΩΤΕΡΗ ΡΩΣΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ V-επανάληψη

Συνέχεια από : Πέμπτη, 30 Δεκεμβρίου 2010

FLORENSKIJ-Φλωρενσκι 

Πώς μπορούμε να φτάσουμε σε μια τέτοια συγκεκριμένη αλήθεια; Η αλήθεια πρέπει να ικανοποιεί τρείς συνθήκες α)Η αλήθεια είναι απόλυτη δηλ. είναι απόλυτη πραγματικότης, β) γνωρίζεται δηλ. είναι απόλυτη γνώση, γ) δίνεται σαν γεγονος δηλ. είναι η τελική έμπνευση. Είναι όμως ταυτοχρόνως και απολύτως αποδεικνυόμενη. Διότι έχει την δομή ενός απείρου διαλόγου. Η έμπνευση είναι η αμεσότης της υπάρξεως, ενώ η διαλογικότης είναι η ιδεατή δυνατότης της γνώσεως. 

Έτσι λοιπόν εάν η αλήθεια είναι, είναι πραγματική λογικότης και μια λογική πραγματικότης, ένα άπειρο που σχηματίζεται στη σκέψη σαν ολοκληρωμένη ενότης σαν ένα υποκείμενο καθ’εαυτό πεπερασμένο. Η αλήθεια είναι κινητή ακινησία που κινείται, ενότης των αντιθέτων, coincidentia oppositorum. 

Έχει ανάγκη όμως απο ένα σίγουρο λιμάνι για να αγκυροβολήσει. Έτσι ο αντινομικός χαρακτήρας της αλήθειας, το είναι της, καταστατικά η coincidentia oppositorum, βρίσκει το νόημα τής υπάρξεώς της στο άνοιγμά της στην Τριαδική προοπτική, δηλ. στην πεποίθηση του Φλωρένσκι ότι πρέπει να επεξεργαστούμε μια μεταφυσική που να έχει σαν αρχή το Τριαδικό ομοούσιο. Δέν είναι τυχαίο πώς η έννοια κλειδί του ηθικού του στοχασμού είναι η έννοια τής αλήθειας δεμένης στην δυνατότητα γνώσεώς της, πράγμα που μας κάνει να διαισθανθούμε την ύπαρξη ενός στενού δεσμού ανάμεσα στην ηθική και στην γνωσιολογία δηλ. ανάμησα στο ήθος και στην γνώση της αλήθειας, ενός δεσμού ο οποίος αναγκαίως έχει τις ρίζες του στην οντολογία. Για δύο κυρίως λόγους : Κατ’αρχάς λόγω της οντολογικής κατανοήσεως της αληθείας, διότι δέν είναι μια αφηρημένη έννοια, αλλά ένα ζωντανό όν και δεύτερον είναι η οντολογική κατανόηση της ενέργειας τής γνώσεως τής αληθείας. Δέν πρόκειται δηλ. για μία καθαρή εξωτερική ενέργεια του νού (απ’έξω) αλλά για μια οντολογική συμμετοχή (απο μέσα) στην ζωή της αλήθειας, μιας μεταμορφώσεως σε αυτή. Η γνώση της αλήθειας έχει ένα σοβαρό ηθικό νόημα για τον Φλωρένσκι, διότι η ενέργεια της γνώσεως συμπαρασύρει τις πιο βαθιές σφαίρες του είναι και επομένως της ανθρώπινης πράξεως. 

Με αυτή την οπτική φαίνεται ξεκάθαρα πώς το ήθος του ανθρώπου δέν είναι παρα η έκφραση της πορείας του προς ή καλύτερα, του γεγονότος της κατοίκησής του μέσα στην αλήθεια, της εμπειρίας του τής αληθείας. Η ποιότης του ήθους εξαρτάται απο τον ίδιο τον άνθρωπο διότι καθώς είναι ελεύθερος επιλογής, αποφασίζει πια αλήθεια είναι δική του, για να την τοποθετήσει στο κέντρο της υπάρξεως του, των πολικό αστέρα της συνειδησεως του και επομένως την καταγωγή το μέτρο και τον κανόνα της πράξεως του. 

Σαν πολικό αστέρα της σκέψης του και τις πράξεως του υιοθετεί μια έννοια της αλήθειας η οποία συνδέεται με ένα θέμα που είχε ήδη θέσει στο κέντρο του στοχασμού του ο Ντοστογιέφσκι και το οποίο παίζει κυρίαρχο ρόλο στα μυθιστορήματα του. Το θέμα της αλλαγής, της αναγεννήσεως, της δυνατότητος δηλ. που διαθέτουν τα ανθρώπινα όντα να βρίσκουν ακόμη και στις πιο απελπιστικές συνθήκες και στις πιο αδιέξοδες, μια έξοδο που τους ξαναδίνει ησυχία στη ζωή τους. "Αδελφέ μου, εξομολογείται ο Δημήτριος Καραμαζώφ στον Αλιόσα, μέσα μου αυτούς τους τελευταίους δύο μήνες αισθάνθηκα την παρουσία ενός νέου ανθρώπου, ενός νέου ανθρώπου αναστημένου μέσα μου. Ήταν κλεισμένος στο εσωτερικό μου αλλά δέν θα εμφανιζόταν ποτέ εάν δέν παρουσιαζόταν εκείνο το χτύπημα του κεραυνού, εκείνος ο φωτισμός". 

Ο βαθύς δεσμός που είδαμε πρίν λίγο ανάμεσα στην οντολογία, στην ανθρωπολογία, και την ηθική, βρίσκει την συγκεκριμένη της έκφραση στο γεγονός πώς ο Φλωρένσκι εξισώνει την ιδέα της αυτοαναγεννήσεως του ανθρώπου και την έννοια της εν Χριστώ ζωής σαν νέα δημιουργία, σαν νέο όν. Θέτει δηλ. ένα βαθύ δεσμό ανάμεσα στην έννοια τής γνώσεως της αληθείας και σε εκείνη της αναγεννήσεως απο τον Θεό σε μια νέα ζωή. Στην σκέψη του δηλ. η αλήθεια έχει μια Τριαδική βάση και προσδιορίζεται επαρκώς με την ιδέα του ομοουσίου. Ο νέος άνθρωπος, αυτός μέσα στις φλέβες του οποίου κυκλοφορεί το ίδιο το αίμα της Θείας αγάπης, χαρακτηρίζεται με μια κατάσταση την οποία ονόμασε με την Ρωσική λέξη Celomundrie. 

Σημαίνει καθαρότητα καί παρθενία αλλά ετυμολογικά επίσης παραπέμπει στήν έννοια τής ολότητος, τού συνόλου καί τής σοφίας, παραπέμπει στήν πληρότητα, στήν υγεία, στήν ενότητα, στήν αδιαίρετη δύναμη τού ανθρώπου, στίς πνευματικές ενέργειες, στήν πνευματική αρμονία τού εσωτερικού ανθρώπου καί γενικώς στήν φυσιολογική κατάσταση τής εσωτερικής ζωής. 

Είναι τό ίδιο πράγμα μέ τήν ακεραιότητα τής σκέψης, τήν ακεραιότητα νοήσεως, τήν υγεία τής λογικής καί τού νού. Αυτή είναι η σημασία τού όρου ακόμη καί στούς αγίους πατέρες καί στούς αρχαίους φιλοσόφους. Η Celomundrie είναι απλότης δηλ. οργανική ενότης ή ακόμη καλύτερα ακεραιότης τού προσώπου. Σ’αυτή τήν κατάσταση μπορούμε νά αισθανθούμε τήν ακεραιότητα καί τήν αρμονία τής υπάρξεώς μας. Η ζωτική μας δύναμις- όλη η σκέψη καί η θέληση, η φαντασία καί οι ιδέες, η απόφαση καί η πράξη- γεννιούνται από τό κέντρο περισυλλογής όλου μας τού είναι, από τήν κεκαθαρμένη καρδιά μέ τήν ενέργεια τής χάριτος τού Αγίου Πνεύματος. Η κατάσταση τής Celomundrie χαρακτηρίζεται από τήν δωρεά τού νέου οράματος, τό οποίο ειναι έκφρασις τής ουσιαστικής μεταμορφώσεως τού ανθρώπου, στόν οποίο εχει δοθεί η συμμετοχή, όση είναι δυνατόν νά δοθεί σέ ένα κτιστό όν, στήν αιώνια ζωή, πραγματοποιούμενη στήν δυναμική τού Τριαδικού ομοουσίου. 

Συνεχίζεται

Σχόλιο: Από εδώ ξεκινούν οι παρεκκλίσεις. Επίσης ξεκινούν όλες οι θεολογίες τών νεοορθοδόξων : Ζηζιούλα, Γιανναρά, Λουδοβίκου. Πρίν συνεχίσουμε όμως πρέπει νά υπενθυμίσουμε πώς ο αναγεννημένος άνθρωπος στόν οποίο αναφέρεται είναι η ανθρώπινη φύσις η οποία ανεκαλύφθη μέ τόν δεύτερο πλού τού Σωκράτη στόν Φαίδωνα. Είναι επίσης τό κατ’εικόνα και καθ’ομοίωση καί ουδεμία σχέση έχει ούτε αναλογία μέ τήν Αγία Τριάδα. 

Ταυτίζοντας τόν ΝΟΥ μέ τόν καινούριο άνθρωπο τής εκκλησίας μάς οδηγεί μέ σιγουριά στόν δρόμο πού άνοιξε ο Αυγουστίνος, ο οποίος είναι ο πρώτος πού έκανε τό ολέθριο λάθος.

Αμέθυστος