Συνέχεια από: Πέμπτη 13 Μαρτίου 2025
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
§ 9. Τὸ τίμημα τῆς θεσμοποιημένης ἐκκοσμίκευσης (4η συνέχεια)
Γεννημένος μέσα στὴ μήτρα τοῦ ἐγελιανισμοῦ ὁ μαρξισμὸς εἶναι γνήσιο τέκνο τῆς δυτικῆς μεταφυσικῆς, ἔστω κι ἂν ὁ ἴδιος θέλει νὰ εἶναι ριζικὰ ἀντιμεταφυσικός. Γιατὶ ὅταν λέμε «δυτική μεταφυσικὴ» δὲν ἐννοοῦμε βέβαια κάποια ἄρθρα πίστης, οὔτε τὴ φαινομενολογική διαίρεση σὲ ἰδεαλιστικὰ καὶ ὑλιστικά συστήματα 114, ἀλλὰ μιὰ κοινὴ καὶ ἑνιαία παράδοση προϋποθέσεων καὶ μεθόδων φιλοσοφικῆς ἔρευνας ποὺ τὶς καθιέρωσε στη Δύση ὁ θεολογικός σχολαστικισμός: Ἡ ἀπαίτηση γιὰ «ἀντικειμενικότητα» τῆς ἀλήθειας, ἡ ὀργάνωση τῆς ἀλήθειας σὲ ὁλοκληρωμένο, δηλαδή κλειστό «σύστημα» ποὺ ἑρμηνεύει αὐθεντικὰ καὶ τελειωτικὰ τὴ σύνολη φυσικὴ καὶ ἱστορικὴ πραγματικότητα, ἡ μεθόδευση αὐτῆς τῆς ἑρμηνείας μὲ «ἀξιώματα» καὶ «νόμους» «ἐπιστημονικῆς» θετικότητας ποὺ ἐξασφαλίζεται μὲ τὸν ὀρθολογισμὸ – δηλαδὴ μὲ τὴν ὑποταγὴ τῆς ζωῆς σὲ μιὰ τυποποιημένη καὶ μηχανιστική λειτουργία τῆς ἀνθρώπινης λογικῆς – εἶναι ἡ βάση καὶ τὸ θεμέλιο τόσο τοῦ ἀλλοτριωμένου σὲ ἰδεολογικό «σύστημα» δυτικοῦ χριστιανισμοῦ ὅσο καὶ τοῦ μαρξισμοῦ.
῾Ο Marx βασίζει τὴ θεωρία του στὴν ἀντίληψη ἑνὸς ἄτεγκτου ἱστορικο - οικονομικοῦ ντετερμινισμοῦ, στὴ διατύπωση «ἀναλλοίωτων» νόμων ποὺ διέπουν τὸ ἱστορικὸ γίγνεσθαι καὶ τὶς κοινωνικές διαμορφώσεις 115. Καὶ μὲ τὴ βοήθεια αὐτῶν τῶν νόμων τῆς ὀρθολογιστικῆς αἰτιοκρατίας πιστεύει ὅτι μπορεῖ πιὰ νὰ ἑρμηνεύση ὄχι ἁπλῶς τὸ φαινόμενο τοῦ καπιταλισμοῦ στὴ Δύση, ἀλλὰ τὴ σύνολη ἀνθρώπινη Ιστορία, ἀνεξάρτητα ἀπὸ ἐποχές, κοινωνικές συνθήκες καὶ πολιτισμούς.
Οπωσδήποτε, ἡ ἀνάπτυξη τοῦ μαρξισμοῦ στὸ δεύτερο μισὸ τοῦ 19ου αἰώνα συμπίπτει καὶ συμβαδίζει μὲ τὸ κορύφωμα τοῦ ὀρθολογιστικοῦ θετικισμοῦ στὴ Δύση 116, τόσο στὸ χῶρο τῶν χριστιανικῶν ἐκκλησιῶν (Πρώτη Βατικανή Σύνοδος, καθιέρωση τοῦ δόγματος τοῦ παπικοῦ ἀλαθήτου, πρώτες προτεσταντικὲς ἀμφισβητήσεις τῆς ἱστορικότητας τῶν Γραφῶν), ὅσο καὶ στὸ χῶρο τῶν φυσικῶν ἐπιστημῶν - μὲ ὅλη τὴ γνωστὴ καὶ ἀφελὴ θριαμβολογία καὶ αὐτοπεποίθηση τῶν «θετικιστῶν» τῆς ἐποχῆς, μὲ τὴ μηχανιστικὴ καὶ αἰτιοκρατικὴ ἑρμηνεία τῆς φυσικῆς πραγματικότητας. Ὁ Engels θὰ παρομοιάση ἐπανειλημμένα τὸ μαρξισμὸ μὲ τὸν δαρβινισμό, θὰ ὑπογραμμίση τὴν ὀρθολογιστικὴ αἰτιοκρατία ποὺ διέπει τόσο τὸ φυσικὸ ὅσο καὶ τὸ ἱστορικὸ γίγνεσθαι 117. Ὁ «ἐπιστημονικός» θετικισμὸς τοῦ μαρξισμοῦ ξεκαθαρίζει τὶς «ἀρχὲς» τῆς ἱστορικῆς αἰτιοκρατίας μὲ τὴ βοήθεια τῶν νόμων τῆς διαλεκτικῆς, κι ἔτσι μπορεῖ πιὰ νὰ ἑρμηνεύση αὐθεντικὰ τὰ πάντα, ὑποτάσσοντας τὴ ζωὴ καὶ τὴ σκέψη σὲ δογματικὲς «ντιρεκτίβες».
Ἡ αὐθεντικὴ αὐτὴ ἑρμηνεία τοῦ ἱστορικοῦ καὶ κοινωνικοῦ γίγνεσθαι ἐνσαρκώνεται ἀναπόφευκτα καὶ ὑποχρεωτικὰ σὲ μιὰ συγκεκριμένη ἐκπροσώπηση, σὲ ἕνα ὁρατὸ κέντρο. Κάθε ὀρθολογισμὸς (μὲ πρῶτο διδάξαντα τὸν ρωμαιοκαθολικό) εἶναι ἀπὸ τὴ φύση του ἕνας ἰδεολογικὸς δογματισμός, ἀφοῦ οἱ «ἀντικειμενικές» του ἀλήθειες δὲν ἐπιδέχονται λογικὴ ἀμφισβήτηση 118. Καὶ ὁ ἰδεολογικὸς δογματισμὸς συνεπάγεται ὁρατὴ ἐκπροσώπηση τῆς αὐθεντίας τοῦ δόγματος καὶ ὁλοκληρωτικὴ ὑποταγὴ ὅλων τῶν πιστῶν σὲ αὐτὴ τὴν ἐκπροσώπηση.
Ἔτσι γεννιέται φυσιολογικὰ τὸ «Βατικανό» τοῦ μαρξισμοῦ, ἡ ἀλάθητη αὐθεντία τῆς Μόσχας. Ἡ λαϊκὴ ἐξέγερση τοῦ 1917 στη Ρωσία εύνουχίζεται ἀμείλικτα ἀπὸ τὴν αὐθεντία τῆς σοβιετικῆς γραφειοκρατίας καὶ ὁ εὐνουχισμὸς ἐπεκτείνεται σὲ κάθε ἐπιμέρους μαρξιστικὸ κίνημα οπουδήποτε τῆς γῆς, γιατὶ ἡ ἐκπροσώπηση τῆς ἀλήθειας δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ συγκεντρώνεται σὲ μία καθέδρα. Γιὰ νὰ φτάσουμε στὶς μέρες μας νὰ μὴν ὑπάρχη μαρξιστικὴ ὁμάδα ἢ κίνημα ποὺ νὰ ἐλέγχεται πραγματικὰ ἀπὸ τὴ λαϊκὴ βάση 119. Ἡ ἔννοια τῆς κομματικῆς πειθαρχίας καὶ τῆς ἀλάθητης ἀρχῆς, ἡ ὀρθολογιστικὴ ἀντίληψη τῆς ἑνότητας ποὺ θεσμοποιεῖ γραφειοκρατικὰ κάθε μαρξιστικὴ ὁμάδα, εἶναι ὀργανικὴ συνέπεια τοῦ «ἐπιστημονικοῦ» θετικισμοῦ ποὺ θεμελιώνει τὸ μαρξισμό – ὅπως ἀκριβῶς θεμελίωσε καὶ ὁλόκληρο τὸ οἰκοδόμημα τοῦ ρωμαιοκαθολικισμοῦ.
Οἱ ἴδιες αὐτὲς προϋποθέσεις ὁδηγοῦν ἐπίσης «φυσιολογικά» καὶ στὸ μυστικισμὸ ποὺ χαρακτηρίζει κάθε κλειστὸ ὁλοκληρωτικό σύστημα, καὶ συγκεκριμένα στὴ μυθοποίηση τῆς ἀλάθητης ἡγεσίας: Λένιν, Στάλιν, Μάο Τσε Τούγκ εἶναι οἱ ἐνδεικτικές μεγεθύνσεις στὸ χῶρο τοῦ μαρξισμοῦ τῆς ὁπωσδήποτε μετριοπαθέστερης προσωπολατρείας ποὺ γνώρισε ἡ Δύση μὲ τὴν ἀνακήρυξη τοῦ «ἀλαθήτου» τῶν παπῶν καὶ τὴν ἁγιοποίησή τους.
Πρέπει νὰ προστεθῆ ἕνας ἀκόμα παραλληλισμός, ὅσο κι ἂν μοιάζει καταρχήν παράδοξος: Ο περιορισμὸς τῆς ἀλήθειας σὲ ἕνα ἀπηρτισμένο καὶ στεγανὸ δογματικό σύστημα τεμαχίζει ἀναπόφευκτα τὴ ζωὴ σὲ «ἐνθάδε» καὶ σὲ «ἐπέκεινα», σὲ παρούσα ζωὴ καὶ σὲ μέλλουσα ζωή, σὲ παρὸν ἀτελές, ἀνολοκλήρωτο καὶ προσωρινό, καὶ (μέσα ἀπὸ τὸ «καθαρτήριο» τῆς δικτατορίας τοῦ προλεταριάτου) σὲ μέλλουσα μεσσιανική πληρότητα ἀταξικῆς εὐτυχίας 120. Τὸ δογματικό σύστημα ἐπειδὴ εἶναι στεγανὸ καὶ κλειστό, ἀπρόσιτο στὴν ἀμεσότητα τῆς ἐμπειρίας καὶ προσιτὸ μονάχα στὴ διάνοια, εἶναι πάντοτε μιὰ μεσσιανικὴ ἐπαγγελία καὶ μόνο, ἀφοῦ ἡ πραγματικότητα τῆς ζωῆς δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ποτὲ στεγανὴ καὶ ὀρθολογιστικὰ προκαθορισμένη.
᾿Αλλὰ τὸ «Βατικανό» γεννάει ἀναπόφευκτα καὶ τὴ «διαμαρτύρηση». Ἡ ἑρμηνεία τῶν ἀρχῶν τῆς ἱστορικῆς διαλεκτικῆς καὶ τῆς οἰκονομικῆς αἰτιοκρατίας, μὲ βάση πάντοτε τὰ κείμενα τοῦ Marx (sola scriptura), τεμαχίζει τὸ μαρξισμὸ σὲ τόσες περίπου σέκτες ὅσες καὶ οἱ προτεσταντικές παραφυάδες του ρωμαιοκαθολικισμοῦ οἱ βασισμένες στη Βίβλο. Κι όπως δὲν μποροῦμε πια στη Δύση να μιλάμε γιὰ τὸ χριστιανισμό χωρὶς νὰ διευκρινίσουμε ποιό χριστιανισμό ἐννοοῦμε, ἔτσι δὲν μποροῦμε νὰ μιλᾶμε καὶ γιὰ τὸ μαρξισμό χωρὶς νὰ ἐξηγήσουμε ποιο μαρξισμὸ ἐννοοῦμε τὸ μαρξισμό τοῦ Χρουστσώφ ἢ τοῦ Μάο, τοῦ Κάστρο ἡ τοῦ Τολιάτι, τοῦ Τίτο ἢ τοῦ Τρότσκυ Χωρίς νὰ λησμονούμε καὶ τὶς ἀδιάκοπα ἐμφανιζόμενες ὁμάδες καὶ «όμαδούλες» (grupuscules) τῶν «άριστεριστών» (gauchistes) που ἡ καθεμιά διεκδικεί καὶ τὸ ἀπόλυτο τῆς μαρξιστικῆς ὀρθοδοξίας, προσκολλημένη μὲ μυστικιστικό φανατισμό στο γράμμα τοῦ μαρξιστικού δόγματος.
Σημειώσεις
῾Ο Marx βασίζει τὴ θεωρία του στὴν ἀντίληψη ἑνὸς ἄτεγκτου ἱστορικο - οικονομικοῦ ντετερμινισμοῦ, στὴ διατύπωση «ἀναλλοίωτων» νόμων ποὺ διέπουν τὸ ἱστορικὸ γίγνεσθαι καὶ τὶς κοινωνικές διαμορφώσεις 115. Καὶ μὲ τὴ βοήθεια αὐτῶν τῶν νόμων τῆς ὀρθολογιστικῆς αἰτιοκρατίας πιστεύει ὅτι μπορεῖ πιὰ νὰ ἑρμηνεύση ὄχι ἁπλῶς τὸ φαινόμενο τοῦ καπιταλισμοῦ στὴ Δύση, ἀλλὰ τὴ σύνολη ἀνθρώπινη Ιστορία, ἀνεξάρτητα ἀπὸ ἐποχές, κοινωνικές συνθήκες καὶ πολιτισμούς.
Οπωσδήποτε, ἡ ἀνάπτυξη τοῦ μαρξισμοῦ στὸ δεύτερο μισὸ τοῦ 19ου αἰώνα συμπίπτει καὶ συμβαδίζει μὲ τὸ κορύφωμα τοῦ ὀρθολογιστικοῦ θετικισμοῦ στὴ Δύση 116, τόσο στὸ χῶρο τῶν χριστιανικῶν ἐκκλησιῶν (Πρώτη Βατικανή Σύνοδος, καθιέρωση τοῦ δόγματος τοῦ παπικοῦ ἀλαθήτου, πρώτες προτεσταντικὲς ἀμφισβητήσεις τῆς ἱστορικότητας τῶν Γραφῶν), ὅσο καὶ στὸ χῶρο τῶν φυσικῶν ἐπιστημῶν - μὲ ὅλη τὴ γνωστὴ καὶ ἀφελὴ θριαμβολογία καὶ αὐτοπεποίθηση τῶν «θετικιστῶν» τῆς ἐποχῆς, μὲ τὴ μηχανιστικὴ καὶ αἰτιοκρατικὴ ἑρμηνεία τῆς φυσικῆς πραγματικότητας. Ὁ Engels θὰ παρομοιάση ἐπανειλημμένα τὸ μαρξισμὸ μὲ τὸν δαρβινισμό, θὰ ὑπογραμμίση τὴν ὀρθολογιστικὴ αἰτιοκρατία ποὺ διέπει τόσο τὸ φυσικὸ ὅσο καὶ τὸ ἱστορικὸ γίγνεσθαι 117. Ὁ «ἐπιστημονικός» θετικισμὸς τοῦ μαρξισμοῦ ξεκαθαρίζει τὶς «ἀρχὲς» τῆς ἱστορικῆς αἰτιοκρατίας μὲ τὴ βοήθεια τῶν νόμων τῆς διαλεκτικῆς, κι ἔτσι μπορεῖ πιὰ νὰ ἑρμηνεύση αὐθεντικὰ τὰ πάντα, ὑποτάσσοντας τὴ ζωὴ καὶ τὴ σκέψη σὲ δογματικὲς «ντιρεκτίβες».
Ἡ αὐθεντικὴ αὐτὴ ἑρμηνεία τοῦ ἱστορικοῦ καὶ κοινωνικοῦ γίγνεσθαι ἐνσαρκώνεται ἀναπόφευκτα καὶ ὑποχρεωτικὰ σὲ μιὰ συγκεκριμένη ἐκπροσώπηση, σὲ ἕνα ὁρατὸ κέντρο. Κάθε ὀρθολογισμὸς (μὲ πρῶτο διδάξαντα τὸν ρωμαιοκαθολικό) εἶναι ἀπὸ τὴ φύση του ἕνας ἰδεολογικὸς δογματισμός, ἀφοῦ οἱ «ἀντικειμενικές» του ἀλήθειες δὲν ἐπιδέχονται λογικὴ ἀμφισβήτηση 118. Καὶ ὁ ἰδεολογικὸς δογματισμὸς συνεπάγεται ὁρατὴ ἐκπροσώπηση τῆς αὐθεντίας τοῦ δόγματος καὶ ὁλοκληρωτικὴ ὑποταγὴ ὅλων τῶν πιστῶν σὲ αὐτὴ τὴν ἐκπροσώπηση.
Ἔτσι γεννιέται φυσιολογικὰ τὸ «Βατικανό» τοῦ μαρξισμοῦ, ἡ ἀλάθητη αὐθεντία τῆς Μόσχας. Ἡ λαϊκὴ ἐξέγερση τοῦ 1917 στη Ρωσία εύνουχίζεται ἀμείλικτα ἀπὸ τὴν αὐθεντία τῆς σοβιετικῆς γραφειοκρατίας καὶ ὁ εὐνουχισμὸς ἐπεκτείνεται σὲ κάθε ἐπιμέρους μαρξιστικὸ κίνημα οπουδήποτε τῆς γῆς, γιατὶ ἡ ἐκπροσώπηση τῆς ἀλήθειας δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ συγκεντρώνεται σὲ μία καθέδρα. Γιὰ νὰ φτάσουμε στὶς μέρες μας νὰ μὴν ὑπάρχη μαρξιστικὴ ὁμάδα ἢ κίνημα ποὺ νὰ ἐλέγχεται πραγματικὰ ἀπὸ τὴ λαϊκὴ βάση 119. Ἡ ἔννοια τῆς κομματικῆς πειθαρχίας καὶ τῆς ἀλάθητης ἀρχῆς, ἡ ὀρθολογιστικὴ ἀντίληψη τῆς ἑνότητας ποὺ θεσμοποιεῖ γραφειοκρατικὰ κάθε μαρξιστικὴ ὁμάδα, εἶναι ὀργανικὴ συνέπεια τοῦ «ἐπιστημονικοῦ» θετικισμοῦ ποὺ θεμελιώνει τὸ μαρξισμό – ὅπως ἀκριβῶς θεμελίωσε καὶ ὁλόκληρο τὸ οἰκοδόμημα τοῦ ρωμαιοκαθολικισμοῦ.
Οἱ ἴδιες αὐτὲς προϋποθέσεις ὁδηγοῦν ἐπίσης «φυσιολογικά» καὶ στὸ μυστικισμὸ ποὺ χαρακτηρίζει κάθε κλειστὸ ὁλοκληρωτικό σύστημα, καὶ συγκεκριμένα στὴ μυθοποίηση τῆς ἀλάθητης ἡγεσίας: Λένιν, Στάλιν, Μάο Τσε Τούγκ εἶναι οἱ ἐνδεικτικές μεγεθύνσεις στὸ χῶρο τοῦ μαρξισμοῦ τῆς ὁπωσδήποτε μετριοπαθέστερης προσωπολατρείας ποὺ γνώρισε ἡ Δύση μὲ τὴν ἀνακήρυξη τοῦ «ἀλαθήτου» τῶν παπῶν καὶ τὴν ἁγιοποίησή τους.
Πρέπει νὰ προστεθῆ ἕνας ἀκόμα παραλληλισμός, ὅσο κι ἂν μοιάζει καταρχήν παράδοξος: Ο περιορισμὸς τῆς ἀλήθειας σὲ ἕνα ἀπηρτισμένο καὶ στεγανὸ δογματικό σύστημα τεμαχίζει ἀναπόφευκτα τὴ ζωὴ σὲ «ἐνθάδε» καὶ σὲ «ἐπέκεινα», σὲ παρούσα ζωὴ καὶ σὲ μέλλουσα ζωή, σὲ παρὸν ἀτελές, ἀνολοκλήρωτο καὶ προσωρινό, καὶ (μέσα ἀπὸ τὸ «καθαρτήριο» τῆς δικτατορίας τοῦ προλεταριάτου) σὲ μέλλουσα μεσσιανική πληρότητα ἀταξικῆς εὐτυχίας 120. Τὸ δογματικό σύστημα ἐπειδὴ εἶναι στεγανὸ καὶ κλειστό, ἀπρόσιτο στὴν ἀμεσότητα τῆς ἐμπειρίας καὶ προσιτὸ μονάχα στὴ διάνοια, εἶναι πάντοτε μιὰ μεσσιανικὴ ἐπαγγελία καὶ μόνο, ἀφοῦ ἡ πραγματικότητα τῆς ζωῆς δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ποτὲ στεγανὴ καὶ ὀρθολογιστικὰ προκαθορισμένη.
᾿Αλλὰ τὸ «Βατικανό» γεννάει ἀναπόφευκτα καὶ τὴ «διαμαρτύρηση». Ἡ ἑρμηνεία τῶν ἀρχῶν τῆς ἱστορικῆς διαλεκτικῆς καὶ τῆς οἰκονομικῆς αἰτιοκρατίας, μὲ βάση πάντοτε τὰ κείμενα τοῦ Marx (sola scriptura), τεμαχίζει τὸ μαρξισμὸ σὲ τόσες περίπου σέκτες ὅσες καὶ οἱ προτεσταντικές παραφυάδες του ρωμαιοκαθολικισμοῦ οἱ βασισμένες στη Βίβλο. Κι όπως δὲν μποροῦμε πια στη Δύση να μιλάμε γιὰ τὸ χριστιανισμό χωρὶς νὰ διευκρινίσουμε ποιό χριστιανισμό ἐννοοῦμε, ἔτσι δὲν μποροῦμε νὰ μιλᾶμε καὶ γιὰ τὸ μαρξισμό χωρὶς νὰ ἐξηγήσουμε ποιο μαρξισμὸ ἐννοοῦμε τὸ μαρξισμό τοῦ Χρουστσώφ ἢ τοῦ Μάο, τοῦ Κάστρο ἡ τοῦ Τολιάτι, τοῦ Τίτο ἢ τοῦ Τρότσκυ Χωρίς νὰ λησμονούμε καὶ τὶς ἀδιάκοπα ἐμφανιζόμενες ὁμάδες καὶ «όμαδούλες» (grupuscules) τῶν «άριστεριστών» (gauchistes) που ἡ καθεμιά διεκδικεί καὶ τὸ ἀπόλυτο τῆς μαρξιστικῆς ὀρθοδοξίας, προσκολλημένη μὲ μυστικιστικό φανατισμό στο γράμμα τοῦ μαρξιστικού δόγματος.
Σημειώσεις
113. Πρβλ. τὸ ἀπόφθεγμα τοῦ LUKACS: Le matérialisme historique est la conscience du soi de la société capitaliste [Ο ιστορικός υλισμός είναι η αυτοσυνειδησία της καπιταλιστικής κοινωνίας]. (᾿Απὸ τὸ βιβλίο του Maurice CLAVEL, Ce que je crois, Paris/Grasset/1975, σελ. 156). – Βλ. καὶ CASTORIADIS, σελ. 479 : Jamais, ni Marx, ni le mouvement marxiste n' ont pensé autre chose que «mettre la technique (capitaliste) au service du socialisme», que modifier les «rapports de production» (rapidement identifiés du reste, et pas par hasard, aux formes juridiques de propriété). [Ούτε ο Μαρξ ούτε το μαρξιστικό κίνημα σκέφτηκαν ποτέ κάτι άλλο από το να «θέσουν την (καπιταλιστική) τεχνολογία στην υπηρεσία του σοσιαλισμού» ή να αλλάξουν τις «σχέσεις παραγωγής» (που ταυτίστηκαν γρήγορα, όχι τυχαία, με τις νομικές μορφές ιδιοκτησίας).]
114. Se dire «matérialiste» ne diffère en rien de se dire «spiritualiste si par matière on entend une entité par ailleurs indéfinissable mais exhaustivement soumise à des lois consubstantielles et co-extensives à notre raison. [Το να αποκαλεί κανείς τον εαυτό του «υλιστή» δεν διαφέρει από το να αποκαλείται «πνευματιστής», αν με τον όρο ύλη εννοούμε μια οντότητα που είναι κατά τα άλλα απροσδιόριστη, αλλά υπόκειται εξαντλητικά σε νόμους που είναι συνυφασμένοι με τη λογική μας και συν-εκτείνονται με αυτήν.], CASTORIADIS, σελ. 75.
115. Πρβλ. Le développement de la formation économique de la société est assimilable à la marche de la nature et à son histoire. [Η εξέλιξη του οικονομικού σχηματισμού της κοινωνίας μπορεί να παρομοιαστεί με την πορεία της φύσης και την ιστορία της.] Karl MARX, Das Kapital, γαλ. μτφρ.: Le Capital, (éd. de la Pléiade) 1, σελ. 550. – Σύμφωνα μὲ τὴ διατύπωση τοῦ ENGELS, «the course of history is governed by inner laws of universal validity... Marx was the first to discover the great law of motion of history… This law, which has the same significance for history as the law of the transformation of energy has for natural science this law gave him here, too, the key to an understanding of history». [«η πορεία της ιστορίας διέπεται από εσωτερικούς νόμους καθολικής ισχύος... Ο Μαρξ ήταν ο πρώτος που ανακάλυψε τον μεγάλο νόμο της κίνησης της ιστορίας... Αυτός ο νόμος, που έχει την ίδια σημασία για την ιστορία όπως έχει ο νόμος της μετατροπής της ενέργειας για τη φυσική επιστήμη, αυτός ο νόμος του έδωσε και εδώ το κλειδί για την κατανόηση της ιστορίας».] K. MARX and F. ENGELS, Selected Works in Two Volumes, Moscow (Foreign Languages Publishing House) 1962, 1, σελ. 246 καὶ 391.
116. Le développement du marxisme comme théorie s' est fait dans l' atmosphére intellectuelle et philosophique de la deuxième moitié du XIXe siècle; celle-ci a été dominé, comme aucune autre époque de l' histoire, par le scientisme et le positivisme, triomphalement portés par l' accumulation de découvertes scientifiques, leur vérification expérimentale, et surtout, pour la première fois à cette echelle, “l' application raisonnée de la science à l' industrie” [Η ανάπτυξη του μαρξισμού ως θεωρίας έλαβε χώρα μέσα στην πνευματική και φιλοσοφική ατμόσφαιρα του δεύτερου μισού του δέκατου ένατου αιώνα, η οποία κυριαρχήθηκε, όπως καμία άλλη περίοδος στην ιστορία, από τον επιστημονισμό και τον θετικισμό, με θριαμβευτικό κίνητρο τη συσσώρευση επιστημονικών ανακαλύψεων, την πειραματική επαλήθευσή τους και, κυρίως, για πρώτη φορά σε αυτή την κλίμακα, «τη λογική εφαρμογή της επιστήμης στη βιομηχανία».], CASTORIADIS, σελ 82. – Βλ. καὶ L. KOLAKOWSKI, The Alienation of Reason: a History of Positivist Thought, Garden City N. Y., 1968.
117. Βλ. τὰ βιβλία του: Anti - Dühring: Herr Eugen Dühring's Revolution of Science, Moscow 1959, καὶ Dialectics of Nature, Moscow 1954. – Βλ. ἐπίσης, Κ. MARX, Contribution à la critique de l' économie politique, Paris (éd. Giard) 1928, σελ. 6. – Τοῦ ἴδιου, Le Capital, Pléiade 1, σελ. 915.
118. L' essentiel, c' est que (le marxisme) est une philosophie rationaliste et, comme toutes les philosophies rationalistes, se donne d' avance la solution de tous les problèmes qu' elle pose. [Το κυριότερο είναι ότι (ο μαρξισμός) είναι μια ορθολογιστική φιλοσοφία και, όπως όλες οι ορθολογιστικές φιλοσοφίες, δίνει εκ των προτέρων στον εαυτό του τη λύση σε όλα τα προβλήματα που θέτει.], CASTORIADIS, σελ. 57.
119. Le marxisme est aujourd'hui l' idéologie en acte de la bureaucratie partout et celle du prolétariat nulle part... Le mouvement ouvrier organisé est, partour sans exception, intégralement bureaucratisé. [Ο μαρξισμός σήμερα είναι η ιδεολογία της γραφειοκρατίας παντού και του προλεταριάτου πουθενά... Το οργανωμένο εργατικό κίνημα είναι, χωρίς εξαίρεση, πλήρως γραφειοκρατικοποιημένο...] CASTORIADIS, σελ. 50 καὶ 86.
120. Βλ. Helmut GOLLWITZER, Das Problem der innerweltlichen Eschatologie bei K. Marx-Messianismus und Atheismus, στὸ βιβλίο του: Die marzistische Religionskritik und der christliche Glaube, (Siebenstern 33) 1965, σελ. 66 κ. Ε. καὶ 77 κ. ἑ. Willem BANNING, Säkularisierte Eschatologie, στο βιβλίο του: Karl Marz-Leben, Lehre und Bedeutung, (Siebenstern 73) 1966, σελ. 80 κ. ε.
114. Se dire «matérialiste» ne diffère en rien de se dire «spiritualiste si par matière on entend une entité par ailleurs indéfinissable mais exhaustivement soumise à des lois consubstantielles et co-extensives à notre raison. [Το να αποκαλεί κανείς τον εαυτό του «υλιστή» δεν διαφέρει από το να αποκαλείται «πνευματιστής», αν με τον όρο ύλη εννοούμε μια οντότητα που είναι κατά τα άλλα απροσδιόριστη, αλλά υπόκειται εξαντλητικά σε νόμους που είναι συνυφασμένοι με τη λογική μας και συν-εκτείνονται με αυτήν.], CASTORIADIS, σελ. 75.
115. Πρβλ. Le développement de la formation économique de la société est assimilable à la marche de la nature et à son histoire. [Η εξέλιξη του οικονομικού σχηματισμού της κοινωνίας μπορεί να παρομοιαστεί με την πορεία της φύσης και την ιστορία της.] Karl MARX, Das Kapital, γαλ. μτφρ.: Le Capital, (éd. de la Pléiade) 1, σελ. 550. – Σύμφωνα μὲ τὴ διατύπωση τοῦ ENGELS, «the course of history is governed by inner laws of universal validity... Marx was the first to discover the great law of motion of history… This law, which has the same significance for history as the law of the transformation of energy has for natural science this law gave him here, too, the key to an understanding of history». [«η πορεία της ιστορίας διέπεται από εσωτερικούς νόμους καθολικής ισχύος... Ο Μαρξ ήταν ο πρώτος που ανακάλυψε τον μεγάλο νόμο της κίνησης της ιστορίας... Αυτός ο νόμος, που έχει την ίδια σημασία για την ιστορία όπως έχει ο νόμος της μετατροπής της ενέργειας για τη φυσική επιστήμη, αυτός ο νόμος του έδωσε και εδώ το κλειδί για την κατανόηση της ιστορίας».] K. MARX and F. ENGELS, Selected Works in Two Volumes, Moscow (Foreign Languages Publishing House) 1962, 1, σελ. 246 καὶ 391.
116. Le développement du marxisme comme théorie s' est fait dans l' atmosphére intellectuelle et philosophique de la deuxième moitié du XIXe siècle; celle-ci a été dominé, comme aucune autre époque de l' histoire, par le scientisme et le positivisme, triomphalement portés par l' accumulation de découvertes scientifiques, leur vérification expérimentale, et surtout, pour la première fois à cette echelle, “l' application raisonnée de la science à l' industrie” [Η ανάπτυξη του μαρξισμού ως θεωρίας έλαβε χώρα μέσα στην πνευματική και φιλοσοφική ατμόσφαιρα του δεύτερου μισού του δέκατου ένατου αιώνα, η οποία κυριαρχήθηκε, όπως καμία άλλη περίοδος στην ιστορία, από τον επιστημονισμό και τον θετικισμό, με θριαμβευτικό κίνητρο τη συσσώρευση επιστημονικών ανακαλύψεων, την πειραματική επαλήθευσή τους και, κυρίως, για πρώτη φορά σε αυτή την κλίμακα, «τη λογική εφαρμογή της επιστήμης στη βιομηχανία».], CASTORIADIS, σελ 82. – Βλ. καὶ L. KOLAKOWSKI, The Alienation of Reason: a History of Positivist Thought, Garden City N. Y., 1968.
117. Βλ. τὰ βιβλία του: Anti - Dühring: Herr Eugen Dühring's Revolution of Science, Moscow 1959, καὶ Dialectics of Nature, Moscow 1954. – Βλ. ἐπίσης, Κ. MARX, Contribution à la critique de l' économie politique, Paris (éd. Giard) 1928, σελ. 6. – Τοῦ ἴδιου, Le Capital, Pléiade 1, σελ. 915.
118. L' essentiel, c' est que (le marxisme) est une philosophie rationaliste et, comme toutes les philosophies rationalistes, se donne d' avance la solution de tous les problèmes qu' elle pose. [Το κυριότερο είναι ότι (ο μαρξισμός) είναι μια ορθολογιστική φιλοσοφία και, όπως όλες οι ορθολογιστικές φιλοσοφίες, δίνει εκ των προτέρων στον εαυτό του τη λύση σε όλα τα προβλήματα που θέτει.], CASTORIADIS, σελ. 57.
119. Le marxisme est aujourd'hui l' idéologie en acte de la bureaucratie partout et celle du prolétariat nulle part... Le mouvement ouvrier organisé est, partour sans exception, intégralement bureaucratisé. [Ο μαρξισμός σήμερα είναι η ιδεολογία της γραφειοκρατίας παντού και του προλεταριάτου πουθενά... Το οργανωμένο εργατικό κίνημα είναι, χωρίς εξαίρεση, πλήρως γραφειοκρατικοποιημένο...] CASTORIADIS, σελ. 50 καὶ 86.
120. Βλ. Helmut GOLLWITZER, Das Problem der innerweltlichen Eschatologie bei K. Marx-Messianismus und Atheismus, στὸ βιβλίο του: Die marzistische Religionskritik und der christliche Glaube, (Siebenstern 33) 1965, σελ. 66 κ. Ε. καὶ 77 κ. ἑ. Willem BANNING, Säkularisierte Eschatologie, στο βιβλίο του: Karl Marz-Leben, Lehre und Bedeutung, (Siebenstern 73) 1966, σελ. 80 κ. ε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου