ΠΕΡΙ ΑΓΑΠΗΣ, Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΙΡΕΣΗ (10)

Συνέχεια από:Παρασκευή, 13 Φεβρουαρίου 2015

ΔΥΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ SUMMA ΤΟΥ ΘΩΜΑ ΑΚΙΝΑΤΗ. 
`Συνέχεια του άρθρου 4 !

 Εάν ο πατήρ και ο Υιός είναι μία μοναδική αρχή του Αγίου Πνεύματος.

ΑΠΑΝΤΩ: Ο Πατήρ και ο Υιός είναι σε όλα το ίδιο πράγμα, εκτός εκείνου τού πράγματος που θέτει σαν διάκριση την αντίθεση των σχέσεων. Όμως, επειδή δεν υπάρχει αυτή η αντίθεση ανάμεσά τους, σαν αρχή του Αγίου Πνεύματος, συνεπάγεται πως ο Πατήρ και ο Υιός είναι μία και μόνον αρχή του Αγίου Πνεύματος.

Παρ’ όλα αυτά μερικοί λένε πως η έκφραση, ο Πατήρ και ο Υιός είναι μία μόνον αρχή του Αγίου Πνεύματος, είναι λανθασμένη. Διότι ο όρος αρχή, λαμβανόμενος στον ενικό, που δεν σημαίνει δηλαδή πρόσωπα αλλά ιδιότητες, χρησιμοποιείται σαν επίθετο, και επειδή ένα επίθετο δεν μπορεί να καθορισθεί με ένα άλλο επίθετο, ισχυρίζονται ότι δεν είναι δυνατόν να πούμε ότι ο Πατήρ και ο Υιός είναι μία μοναδική αρχή του Αγίου Πνεύματος. Εκτός και αν εκείνο το Ένα (unum) δεν εκλαμβάνεται σαν επίρρημα, έτσι ώστε να δώσει αυτή την σημασία: ο Πατήρ και ο Υιός είναι μαζί, ταυτόχρονα, δηλαδή με μία πρόοδο, αρχή του Αγίου Πνεύματος. Αλλά τότε θά μπορούσαμε νά πούμε αναλόγως πώς ο Πατήρ είναι δύο αρχές, δηλ. τού Υιού καί τού Αγίου Πνεύματος, διότι είναι με δύο διαφορετικές προόδους.

Γι’ αυτό νομίζουμε ότι ο όρος αρχή παρότι σημαίνει μια ιδιότητα, αυτή την ποιότητα όμως την σημαίνει σαν ουσιαστικό, με τον τρόπο που χρησιμοποιούνται οι όροι Πατήρ και Υιός, μιλώντας για τα κτίσματα. Γι’ αυτό όπως όλα τα ουσιαστικά, λαμβάνει τον αριθμό από την ίδια την έννοια που εκφράζει. Έτσι λοιπόν είναι μ’ εκείνον τον τρόπο που ο Πατήρ και ο Υιός είναι ένας μοναδικός Θεός λόγω της ενότητος της εννοίας, η οποία εκφράζεται από τον όρο Θεός. Έτσι είναι μια μοναδική αρχή του Αγίου Πνεύματος λόγω της ενότητος τής ιδιότητος που φανερώνεται από τον όρο αρχή.

ΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ: 1. Εάν υπολογίσουμε την εκπνοούσα αρετή, θα μπορούσαμε να πούμε πως το Άγιο Πνεύμα προοδεύει από τον Πατέρα και από τον Υιό καθώς είναι ένα μόνον πράγμα λόγω αυτής της αρετής, η οποία όπως θα πούμε στην συνέχεια, κατά κάποιο τρόπο δείχνει την φύση ενωμένη σε μια ιδιότητα. Και δεν υπάρχει κάτι ασύμφορο στο γεγονός ότι μία ποιότης είναι σε δύο υποκείμενα τα οποία έχουν την ίδια φύση. Εάν όμως στοχεύσουμε τα υποκείμενα τής πνεύσης, τότε το Άγιο Πνεύμα προοδεύει από τον Πατέρα και από τον Υιό σαν από διακεκριμένα πρόσωπα, καθότι προοδεύει από αυτά σαν αγάπη που ενώνει και τους δύο.

2. Όταν λέγεται: ο Πατήρ και ο Υιός είναι μία και μοναδική αρχή του Αγίου Πνεύματος υποδεικνύεται μία και μόνη ιδιότης, η ιδέα δηλαδή που εκφράζεται από τον όρο αρχή. Δεν συνεπάγεται όμως ότι για τις δύο ιδιότητές του ο Πατήρ είναι δύο αρχές, διότι αυτό θα ενέπλεκε μία πολλαπλότητα υποκειμένων.

3. Η ομοιότης ή η ανομοιότης στον Θεό δεν συμπεραίνεται από τις σχετικές ιδιότητες αλλά από την ουσία. Γι’ αυτό όπως ο Πατήρ δεν είναι ποιο όμοιος με τον εαυτό του από ότι είναι ο Υιός, έτσι και ο Υιός δεν είναι πιο όμοιος με τον Πατέρα από ότι είναι το Άγιο Πνεύμα.

4. Οι δύο προτάσεις, ο Πατήρ και ο Υιός είναι μία μοναδική αρχή που είναι ο Πατήρ και ο Πατήρ και ο Υιός είναι μία μοναδική αρχή που δεν είναι ο Πατήρ, δεν αντιφάσκουν. Γι’ αυτό δεν είμαστε υποχρεωμένοι να δεχτούμε μόνον την μία ή την άλλη. Διότι στην έκφραση, ο Πατήρ και ο Υιός είναι μία και μοναδική αρχή, η αρχή δεν έχει μία συγκεκριμένη ιδιότητα, αλλά συγκεχυμένη, καθότι αναφέρεται ταυτόχρονα και στα δύο πρόσωπα. Επομένως στον συλλογισμό υπάρχει ένα σόφισμα ασάφειας, δηλαδή περνούμε αυθαίρετα από την συγκεχυμένη χορήγηση στην καθορισμένη.

5. Και αυτή η δήλωση είναι αληθινή. Μία μόνον αρχή του Αγίου Πνεύματος είναι ο Πατήρ και ο Υιός, διότι  η αρχή δεν ορίζει ένα μόνον πρόσωπο, αλλά αδιάκριτα ορίζει δύο, όπως ήδη εξηγήσαμε !

6. Μπορούμε άνετα να πούμε πως ο Πατήρ και ο Υιός είναι μία ταυτόσημη αρχή, καθότι η αρχή ισχύει ταυτόχρονα μ’ έναν τρόπο συγκεχυμένο και ακαθόριστο και για τα δύο πρόσωπα.

7. Μερικοί λένε πως ο Πατήρ και ο Υιός, παρότι είναι μία μοναδική αρχή του Αγίου Πνεύματος, παρ’ όλα αυτά δεδομένης της διακρίσεως των προσώπων, είναι δύο εκπορευτές, όπως είναι και δύο εκπνοές. Διότι οι ενέργειες αναφέρονται στα υποκείμενα. Για τον όρο Δημιουργός όμως έχουμε μιαν άλλη προβληματική. Διότι το άγιο Πνεύμα προοδεύει από τον Πατέρα και από τον Υιό καθόσον είναι δύο ξεχωριστά πρόσωπα, όπως έχουμε πει, ενώ τα δημιουργήματα δεν προοδεύουν από τα τρία επειδή είναι ξεχωριστά πρόσωπα, αλλά επειδή είναι λόγω της ουσίας ένα μοναδικό πράγμα. Φαίνεται λοιπόν προτιμότερο να πούμε πως, υπολογίζοντας πνεύση σαν επίθετο και εκπνέοντα σαν ουσιαστικό, ο Πατήρ και ο Υιός είναι δύο εκπνέοντες, δεδομένης της πολλαπλότητος των υποκειμένων, αλλά δεν είναι δύο πνεύσεις, διότι η πνεύση είναι μοναδική. Και πράγματι τα επίθετα λαμβάνουν τον αριθμό τους από το υποκείμενό τους, τα ουσιαστικά όμως το διαθέτουν αφ’ εαυτού, δηλαδή από την ιδέα που εκφράζουν. Η δήλωση έπειτα του Αγίου Ιλλάριου «προοδεύει από τον Πατέρα και από τον Υιό σαν από δύο δημιουργούς (αιτίες)» εξηγείται με την έννοια ότι το ουσιαστικό χρησιμοποιήθηκε σαν επίθετο.

Συνεχίζεται

ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΑ ΟΝΟΜΑΤΑ, ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΤΗΝ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΤΟΥΣ ΣΥΝΤΑΞΗ.ΣΤΗΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΜΠΑΙΝΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΑΙΡΕΣΕΩΣ