ΤΟ ΡΟΜΑΝΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ. (4)

Συνέχεια από: Παρασκευή 12 Μαΐου 2017

ΤΟ ΡΟΜΑΝΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ.

του Hans Kramer.

Η εξέλιξη της φιλοσοφικής σκέψης του Πλάτωνος κατά τον Σλέγκελ.

          
Η φιλοσοφική σκέψη τείνει λοιπόν σε μία αντικειμενική προσέγγιση τής υπέρτατης πραγματικότητος και κατά συνέπειαν αυτό έχει μία ακριβέστατη αντιστοιχία και στην σφαίρα τού υποκειμενικού. Γράφει ο Σλέγκελ: "Η φιλοσοφία ενός ανθρώπου είναι η ιστορία ενός πνεύματος". Αυτή διαγράφει τους σταθμούς της γεννήσεως και της προοδευτικής αναπτύξεως, τής αναπτύξεως και τής ωριμάνσεως των ιδεών που την αποτελούν.

          Ο Πλάτων στους διαλόγους του αναπαρέστησε με καλλιτεχνικό τρόπο ακριβώς αυτή την αστείρευτη πρόοδο και ανάπτυξη και ωρίμανση, η οποία δέν φθάνει σ'ένα τελικό τέλος, αλλά μπορεί μόνον να πλησιάζει προοδευτικά στο τέλος της, χωρίς να το κατακτήσει ποτέ της. Αυτός λοιπόν αναπαρέστησε στο έργο του "την πρόοδο του πνεύματός του το οποίο τείνει πάντοτε στο επέκεινα, το παραπέρα...το άπειρο γίγνεσθαι, και την ανάπτυξη και μορφοποίηση των ιδεών του!"

          Μ'αυτόν τον τρόπο ο Σλέγκελ συνδέει την αρχή τής λογοτεχνικής παραγωγής του Πλάτωνος με την ίδια την εσωτερική μορφή της σκέψης του! Μ'αυτή την πραγματική ο Σλέγκελ εισάγει με ριζικό τρόπο στην ιστορία τών ερμηνειών τού Πλάτωνος την εφαρμογή τής κατηγορίας τής πνευματικής εξελίξεως η οποία ήταν ολωσδιόλου ξένη στους μελετητές τού Πλάτωνος οι οποίοι είχαν προηγηθεί ή ήταν σύγχρονοί του. Η εναλλαγή των γραπτών η οποία αποτελούσε για τον Tennemann ένα πρόβλημα καθαρά λογοτεχνικό ή και για τον Σλαϊερμάχερ ακόμη είχε διδακτική και κοινωνική σημασία, με τον Σλέγκελ καθίσταται μία αντανάκλαση μίας εσωτερικής ανάπτυξης και μίας πνευματικής βιογραφίας και επομένως ένας βασικός ερμηνευτικός κανόνας για να διαβαστεί και να κατανοηθεί ο Πλάτων.

          Αυτή η ερμηνεία τής εξελίξεως τού Πλάτωνος την οποία παρουσιάζει ο Σλέγκελ, δέν αντανακλά μόνον την εσωτερική του εμπειρία, αλλά συνδέεται πάνω απ'όλα με την σκέψη τού Φίχτε στην άπειρη σκέψη ή στον άπειρο στοχασμό.

          Επειδή η Αλήθεια δέν κατακτάται ποτέ πλήρως, ακόμη και στον Πλάτωνα η πρόοδος δέν φτάνει ποτέ τήν ολοκλήρωσή της. Ο Σλέγκελ δηλώνει καθαρά ότι ο Πλάτων "σαν ένας στοχαστής εντελώς προοδευτικός δέν έφτασε ποτέ στην τελείωση ούτε με την φιλοσοφία του, ούτε με την έκθεσή της! Αλλά παρέμεινε πάντοτε ένας συγγραφεύς σε Γίγνεσθαι! Και αυτό είναι ένα ακριβές συμπέρασμα το οποίο προέρχεται απο την απειρία και το ατελέσφορο του ιδίου του αντικειμένου τής φιλοσοφίας!"

          Το ανολοκλήρωτο και το άπειρο άνοιγμα ισχύουν τόσο για τα ξεχωριστά γραπτά τού Πλάτωνος, όσο επίσης, και για όλα του τα έργα στο σύνολό τους! "Δέν είναι δυνατόν να ξανασυστήσουμε με κατανοητό τρόπο, νοητά, κανέναν διάλογο και καμμία ομάδα διαλόγων παρά μόνον στην βάση τού συμβόλου τών καμπυλωτών γραμμών" και ακριβέστερα των καμπυλωτών κωνικών τομών, και στα είδη τών παραβολών, τα οποία μπορούν πάντοτε να αποτελέσουν ένα απόσπασμα, διότι το κέντρο τους βρίσκεται στο άπειρο!

          Ας προσθέσουμε όμως και το γεγονός ότι ο Σλέγκελ θεωρεί μερικούς διαλόγους σαν τυχαία αποσπάσματα ή ακόμη και ηθελημένα, τα οποία παραπέμπουν πέραν αυτών, στην διάσταση μίας απείρου σκέψης και τόσο περισσότερο όσο περισσότερο είναι αποσπασματικοί. Αυτές οι θέσεις είναι αληθινά προγραμματικές και αναγγέλθηκαν βασισμένες σε μία θεωρητική προϋπόθεση και  διακρίνονται καθαρά από ορισμένη ανάπτυξη που θα αποκτήσουν στις μελέτες τού '800, βασισμένες στην φιλολογία , με τις συνδυαζόμενες συζητήσεις που θα λάβουν χώρα για τα προβλήματα της αυθεντικότητος και της χρονολογίας των ξεχωριστών διαλόγων και της  αλληλοδιαδοχής τους.

          
Ασυστηματικότης της Πλάτωνικής σκέψης κατά τον Σλέγκελ.

         
 Ο Σλέγκελ ισχυρίζεται ότι η Πλατωνική φιλοσοφία είναι ουσιαστικά ασυστηματική. "Ο Πλάτων δέν διέθετε κανένα σύστημα, αλλά μόνον μία φιλοσοφία". Επιπλέον συμπληρώνει: "Η ίδια η φιλοσοφία του Πλάτωνος δέν πρέπει να υπολογισθεί σαν ένα πλήρες σύστημα, ολοκληρωμένο, αλλά όλα του τα έργα περιέχουν μόνον αρχές ερευνών, οι οποίες όμως δέν έχουν οδηγηθεί μέχρι την τελική τους ολοκλήρωση". Σύμφωνα με τον Σλέγκελ, η σύσταση ενός συστήματος θα ήταν εφικτή στην περίπτωση κατά την οποία θα είχε κατορθώσει να φθάσει σε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα μέσω μίας σκέψης η οποία κατορθώνει την ολοκλήρωσή της. Μόνον σ'αυτή την περίπτωση θα ήταν δυνατόν να υιοθετηθεί μία μορφή έκφρασης συστηματικού εγχειριδίου. Αλλά στον Πλάτωνα δέν υπάρχουν αυτές οι συνθήκες. Έτσι, συμπεραίνει ο Σλέγκελ, είναι δυνατόν να ερευνήσουμε την μεγάλη ενότητα τής σκέψης τού Πλάτωνος μόνον σε μία συγκεκριμένη πρόοδο τών ιδεών του, και όχι σε μία ολοκληρωμένη πρόταση και σε ένα τελικό συμπέρασμα!

          Το συμπέρασμα λοιπόν είναι πώς μόνον σ'αυτή την ιδιαίτερη πρόοδο συνίσταται η ενότης τών Πλατωνικών διαλόγων. Για τον Σλέγκελ λοιπόν η ενότης αυτής τής φιλοσοφίας δέν βρίσκεται πίσω από τους διαλόγους, αλλά μέσα στους ίδιους τους διαλόγους. Η υποστατικοποιούσα εσωτερικότης τού Πλάτωνος αντιτάσσεται λοιπόν στην συστηματική θέση του Tennemann.

          Κατά συνέπεια απωθούνται τα προφορικά δόγματα τα οποία αναφέρονται στην έμμεση παράδοση! Αλλά γίνεται με θεωρητικό τρόπο, δηλαδή στην βάση a'priori πεποιθήσεων θεωρητικού χαρακτήρος, χωρίς δηλαδή να έχουν την ανάγκη κατάλληλων αποδείξεων βασισμένων ιστορικά.

          Γράφει ο Σλέγκελ λοιπόν : "Το γεγονός ότι ο Πλάτων πέραν αυτών που παρουσίασε στους διαλόγους του διέθετε και ένα αληθινό σύστημα, μυστικό και εσωτερικό, αναιρείται με επάρκεια βάσει τών παρατηρήσεων που ήδη κάναμε, ότι δηλαδή η έννοια ενός συστήματος δέν μπορεί να εναρμονιστεί με την έννοια τής μορφής και της μεθόδου που εδραιώνει ο Πλάτων".

          Οι μαθητές του Πλάτωνος οι οποίοι αναφέρθηκαν στις προφορικές του διδασκαλίες, σύμφωνα με τον Σλέγκελ κατάλαβαν ελάχιστα τον δάσκαλό τους, και γι'αυτό έχουμε αρκετές αιτίες για να δεχθούμε ότι εμείς διαθέτουμε την αληθινή φιλοσοφία του Πλάτωνος στα γραπτά του".

          Σε κάθε περίπτωση το ανολοκλήρωτο και ασυστηματικό τής φιλοσοφίας εξαρτάται απο την ίδια την φύση του πράγματος στο οποίο στοχεύει. Γι'αυτόν τον λόγο ο Πλάτων παρέμεινε ένας στοχαστής προοδευτικός, ο οποίος δέν έφτασε ποτέ του στην ολοκλήρωση της σκέψης του!

          Είναι προφανές ότι μία τέτοια επιχειρηματολογία είναι απολύτως αδύναμη, δέν διαθέτει ιστορικό θεμέλιο. Η δικαιολογία που δίνει ο Σλέγκελ είναι αποκλειστικώς ρομαντική.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.