Συνέχεια από: Σάββατο 1η Μαρτίου 2025
Το ανθρώπινο πρόσωπο ώς εικόνα της Αγίας Τριάδος.
εκδόσεις ΠΑΡΡΗΣΙΑ, 2013
"Η πνευματική Διαθήκη του Κάλλιστου Ware".
Η Θυσιαστική Αγάπη
AΥΤΟ ΕΙΝΑΙ το βαθύτερο νόημα της εικόνας του Rublev. Μας λέει ότι η αμοιβαία, εκχυνόμενη αγάπη της Τριάδος, η οποία εκφράζεται διά της δημιουργίας του ανθρώπου, είναι ταυτόχρονα και αγάπη θυσιαστική. Σε απόλυτη αλληλεγγύη με τον κόσμο, ο Τριαδικός Θεός αναλαμβάνει την ευθύνη για όλες τις συνέπειες της πράξης της δημιουργίας. Το περιγράφει με εξαιρετική διαύγεια στην αυτοβιογραφία του ο Αρχιερεύς Αββακούμ (17ος αιών). Πριν από τη δημιουργία του Αδάμ, γράφει ο Αββακούμ, στον πρόλογό του, ο Πατήρ είπε στον Υιό:
«Ας δημιουργήσουμε τον άνθρωπο κατ' εικόνα και ομοίωσή μας».
«Ας τον δημιουργήσουμε, Πατέρα μου», απάντησε ο Υιός «αλλά, κοίταξε, θα πέσει στην αμαρτία».
«Ναι», είπε ο Πατήρ «και, καθώς μεριμνάς για τη δημιουργία, θα πρέπει να φορέσεις τη φθαρτή σάρκα του ανθρώπου, να πονέσεις και να φέρεις το έργο εις πέρας».
Και ο Υιός απάντησε:
«Πάτερ, γενηθήτω το θέλημά Σου». Κατόπιν, δημιουργήθηκε ο Αδάμ,
Εδώ ο Αββακούμ περιγράφει με δραματικό τρόπο τη μεγάλη αλήθεια ότι η θυσία του Υιού δεν άρχισε στη Βηθλεέμ ή στο Γολγοθά, αλλά έχει την αρχή της στην άχρονη ζωή της Τριάδος, στην «προαιώνιο βουλή» των Τριών. Υπήρχε ένας σταυρός στην καρδιά του Θεού», γράφει ο πατήρ Lev Gillet, «πριν υψωθεί κάποιος, εκείνος ο άλλος σταυρός έξω από την Ιερουσαλήμ»(Lev Gillet, "Does God suffer?" Sobornost 3:15, 1954). Όταν ο Τριαδικός Θεός επεθύμησε να δημιουργήσει τον άνθρωπο, το έκανε με μια πράξη που ήταν ήδη αυτοθυσιαστική.
Να λοιπόν μια ακόμη συνέπεια της Τριαδικής μας εικόνας. Είμαι άνθρωπος, κατ' εικόνα και ομοίωση της Τριάδος, σημαίνει ότι αγαπώ τους άλλους με μια αγάπη αυτοθυσιαστική, μια αγάπη που κοστίζει. Αν ο Θεός Πατήρ μας αγάπησε τόσο, ώστε έδωσε τον μονογενή Του Υιό να πεθάνει για μας πάνω στο Σταυρό, αν ο Υιός μας αγάπησε τόσο, ώστε κατέβηκε στον Άδη, στη δική μας θέση, τότε θα ομοιάζουμε αληθινά με την Τριάδα μόνον αν κι εμείς προσφέρουμε τη ζωή μας ο ένας για τον άλλον. Χωρίς κένωση, χωρίς να σηκώσουμε σταυρό, χωρίς το δούναι και λαβείν της αγάπης, με όλον τον εκούσιο κόπο που αυτό περιλαμβάνει, δεν μπορεί να υπάρξει γνήσια ομοίωση με την Τριάδα. «Αγαπήσωμεν αλλήλους», διακηρύσσουμε στη Θεία Λειτουργία, «ίνα εν ομονοία ομολογήσωμεν Πατέρα, Υιόν και Άγιον Πνεύμα, Τριάδα ομοούσιον και αχώριστον». Χωρίς αμοιβαία αγάπη δεν μπορεί να υπάρξει αληθινή ομολογία πίστεως στην Αγία Τριάδα. Αλλά «αγαπήσωμεν αλλήλους» σημαίνει να καταθέτουμε τη ζωή μας ο ένας για τον άλλον.
Είναι φανερό τώρα γιατί ο Λόσκυ επέμενε ότι μεταξύ Τριάδος και κολάσεως δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Αν αρνηθώ να αγαπώ τους άλλους οδηγούμαι τελικά στην απώλεια της χαράς και του νοήματος, όπως το δείχνει ο Charles Williams, όταν περιγράφει την αποσύνθεση του Wentworth στο τέλος του έργου του Κάθοδος στον Άδη:
«Η σιωπή βαστούσε τίποτε δε συνέβαινε. Σ' αυτή την παύση η προσμονή ξεθώριαζε... Κάτι τον τραβούσε, σταθερά, ασταμάτητα, προς τα μέσα και κάτω, μέσα απ' τους απύθμενους κύκλους του κενού» (Charles Williams, Descent into Hell, London, 1949).
Είναι ένα τρομακτικό κείμενο, που αξίζει να διαβαστεί ολόκληρο. Είτε αγαπάμε τους άλλους, κατ' εικόνα του Τριαδικού Θεού, είτε καταδικάζουμε τον εαυτό μας στο κενό. Δε μας καταδικάζει ο Θεός, εμείς οι ίδιοι εκδίδουμε την καταδίκη μας. «Η κόλαση, είναι οι άλλοι;» Όχι, ο Sartre κάνει λάθος: η κόλαση δεν είναι οι άλλοι – είναι ο εαυτός μου, ο αποκομμένος από τους άλλους, που αρνείται να δημιουργήσει σχέσεις, που αρνείται την Τριάδα. Αλλά έχω ενώπιόν μου και μια άλλη δυνατότητα. Γράφει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος:
«Η αγάπη είναι η βασιλεία την οποία ο Κύριος μυστικά υποσχέθηκε στους Μαθητές. Όταν αποκτήσουμε την αγάπη, θα έχουμε εγγίσει τον Θεό και το ταξίδι μας θα έχει τελειώσει. Θα έχουμε φθάσει στο νησί που κείται πέραν του κόσμου, όπου ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα».
ΤΕΛΟΣ
ΑΣ ΜΗΝ ΕΙΣΕΛΘΟΥΜΕ ΞΑΝΑ ΣΤΗΝ ΣΤΗΜΕΝΗ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΟΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΤΕΡΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΑΣ ΕΝ ΤΗ ΕΝΟΤΗΤΙ.
ΑΣ ΔΟΥΜΕ ΟΜΩΣ ΤΟΝ ΛΟΓΙΚΟ ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΟΣ ΣΕ ΠΛΗΡΗ ΔΡΑΣΗ.
ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, ΤΟ ΟΜΟΟΥΣΙΟ, ΜΕ ΤΗΝ ΒΟΥΛΗΣΗ ΤΟΥ. ΚΑΘΙΣΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΟΜΟΙΟΥΣΙΟ. ΤΙΣ ΑΚΤΙΣΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΧΑΡΙ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ.
ΑΛΛΑ ΚΥΡΙΩΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗ ΤΑΥΤΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΓΝΩΣΕΩΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ, Η ΟΠΟΙΑ ΚΑΤΑΡΓΕΙ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΘΙΣΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΗ. ΤΑΥΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΡΟΔΡΟΜΟ ΜΕ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΜΑΣ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟ. ΤΟΝ ΠΡΟΦΗΤΗ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ. ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΤΟ ΠΡΟΟΡΑΤΙΚΟ ΧΑΡΙΣΜΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ. ΤΟ ΒΑΠΤΙΣΜΑ ΜΕ ΤΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑ, ΤΗΝ ΕΥΧΗ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΤΑΓΗ. ΤΗΝ ΑΦΕΣΗ ΤΩΝ ΑΜΑΡΤΙΩΝ ΜΕ ΤΟ ΘΑΥΜΑ. ΚΑΤΑΡΓΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ: ΟΣΤΙΣ ΘΕΛΕΙ ΟΠΙΣΩ ΜΟΥ ΕΛΘΕΙΝ. ΤΟ ΕΚΟΥΣΙΟ ΤΗΣ ΕΝΣΑΡΚΩΣΕΩΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ. ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΟΤΗΤΑ. ΤΟΝ ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ: ΑΛΛΑ ΘΕΛΩ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΚΑΝΩ.
Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΣ ΚΑΘΟΤΙ Η ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΕΙΝΑΙ ΗΔΗ ΠΡΑΞΗ.
Ο ΚΥΡΙΟΣ ΕΝΣΑΡΚΩΘΗΚΕ ΣΕ ΜΙΑ ΗΔΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ.
ΔΥΣΤΥΧΩΣ Ο ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΣ ΙΔΕΑΛΙΣΜΟΣ ΕΠΙΝΟΗΣΕ ΤΗΝ ΚΕΝΩΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΘΙΣΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΣΚΕΨΗ ΠΡΑΞΗ.
Γιατί ο Θεός έγινε Άνθρωπος; (Άγιος Μάξιμος Ομολογητής)
"Τοῦτό ἐστι τὸ μακάριον, δι᾿ ὃ τὰ πάντα συνέστησαν τέλος"
«᾿Αλλὰ μὲ τὸ πολύτιμο αἷμα τοῦ Χριστοῦ, ποὺ θυσιάστηκε σὰν ἀμνὸς ἄμωμος καὶ ἄσπιλος, κι ἦταν βέβαια προορισμένος πρὶν ἀπὸ τὴ δημιουργία τοῦ κόσμου, ἀλλὰ φανερώθηκε γιὰ χάρη μας αὐτὰ τὰ τελευταῖα χρόνια»1.
Προορισμένος ἀπὸ ποιόν;
Προορισμένος ἀπὸ ποιόν;
ΑΠΟΚΡΙΣΗ
Τὸ μυστήριο τοῦ Χριστοῦ ὁ λόγος τῆς Γραφῆς τὸ ὀνόμασε Χριστὸ καὶ τὸ βεβαιώνει μὲ σαφήνεια ὁ μέγας ᾿Απόστολος λέγοντας, «τὸ μυστικὸ σχέδιο, ποὺ ἦταν κρυμμένο ἀπὸ ὅλες τὶς γενεές, φανερώθηκε τώρα»2, ἐννοώντας δηλαδὴ ὡς τὸν Χριστό, τὸ μυστικὸ σχέδιο μὲ τὸν Χριστό. Αὐτὸ εἶναι ὁλοφάνερα ἡ ἄρρητη καὶ ἀκατάληπτη ὑποστασιακὴ ἕνωση τῆς θεότητας καὶ τῆς ἀνθρωπότητας, ποὺ ὁδηγεῖ σὲ ταυτότητα πλήρη τὴν ἀνθρωπότητα μὲ τὴ θεότητα ἐξαιτίας τῆς ὑπόστασης καί, κάνοντας μία τὴν ὑπόσταση τὴ σύνθετη ἀπὸ τὰ δύο, χωρὶς ἡ φυσικὴ διαφορὰ τῆς οὐσίας τους νὰ προκαλέσει σ᾿ αὐτὴν καμμιὰ μείωση σὲ ὁτιδήποτε.
Τὸ μυστήριο τοῦτο [τοῦ Χριστοῦ] προγνώριζε ὁ Πατέρας καὶ ὁ Υἱὸς καὶ τὸ ἅγιο Πνεῦμα.
῾Ο Πατέρας γιατὶ ἔτσι εὐδόκησε, ὁ Υἱὸς γιατὶ ἦταν ὁ αὐτουργός, καὶ τὸ Πνεῦμα γιατὶ συνεργαζόταν σ᾿ αὐτό. Γιατὶ εἶναι μία ἡ γνώση τοῦ Πατέρα καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ἐπειδὴ εἶναι μία καὶ ἡ οὐσία καὶ ἡ δύναμη. Δὲν ἀγνοοῦσε δηλαδὴ ὁ Πατέρας ἢ τὸ ἅγιο Πνεῦμα τὴ σάρκωση τοῦ Υἱοῦ, γιατὶ ὑπῆρχε σὲ ὁλόκληρο τὸν Υἱό, ποὺ αὐτουργοῦσε τὸ μυστήριο τῆς σωτηρίας μας μὲ τὴ σάρκωσή Του, ὅλος κατὰ τὴν οὐσία Του ὁ Πατέρας, ὄχι βέβαια μὲ σάρκωσή Του, ἀλλὰ εὐδοκώντας γιὰ τὴ σάρκωση τοῦ Υἱοῦ, καὶ ὁλόκληρο τὸ ἅγιο Πνεῦμα κατὰ τὴν οὐσία Του ὑπῆρχε στὸν Υἱό, ὄχι λαμβάνοντας σάρκα, ἀλλὰ συνεργώντας μὲ τὸν Υἱὸ στὴν ἀπόρρητη γιὰ μᾶς σάρκωσή Του.
Εἴτε λοιπὸν πεῖ κάποιος Χριστό, εἴτε μυστήριο τοῦ Χριστοῦ, τὴν πρόγνωση γι᾿ αὐτὸ κατὰ τὴν οὐσία τὴν ἔχει μόνη ἡ ἁγία Τριάδα, ὁ Πατέρας, ὁ Υἱὸς καὶ τὸ ἅγιο Πνεῦμα. Κι ἄς μὴν ἀναρωτηθεῖ κανένας πῶς ὁ Χριστός, ἐνῶ εἶναι ἕνας ἀπὸ τὴν ἁγία Τριάδα, γίνεται ἀντικείμενο πρόγνωσής της, ἔχοντας ὑπόψη ὅτι δὲν ἔγινε πρόγνωση τοῦ Χριστοῦ ὡς Θεοῦ, ἀλλὰ ὡς ἀνθρώπου, ἔγινε δηλαδὴ πρόγνωση τῆς κατ᾿ οἰκονομίαν σάρκωσής του γιὰ χάρη τοῦ ἀνθρώπου. Γιατὶ ὅ,τι ὑπάρχει αἰώνια ποτὲ δὲν προγνωρίζεται ἀπὸ ἕνα ἄλλο αἰώνιο. Γιατὶ ἡ πρόγνωση γίνεται γιὰ ὅσα ἔχουν ἀρχὴ στὸ εἶναι καὶ γιὰ κάποια αἰτία.
Προγνωρίσθηκε λοιπὸν ὁ Χριστὸς ἀπὸ πρὶν ὄχι γι᾿ αὐτὸ ποὺ ἦταν κατὰ φύση γιὰ τὸν ἑαυτό του, ἀλλὰ γι᾿ αὐτὸ ποὺ φάνηκε ὅτι ἔγινε ἀργότερα γιὰ μᾶς κατ᾿ οἰκονομία. ῎Επρεπε δηλαδὴ ἀληθινὰ ὁ φυσικὸς δημιουργὸς τῆς οὐσίας τῶν ὄντων νὰ γίνει αὐτουργὸς καὶ τῆς κατὰ χάρη θέωσης τῶν δημιουργημάτων, ὥστε ὁ δωρητὴς τοῦ εἶναι νὰ φανεῖ δωρεοδότης καὶ τῆς μακαριότητας. ᾿Επειδὴ λοιπὸν κανένα ἀπὸ τὰ ὄντα δὲν γνωρίζει καθόλου τὸν ἑαυτό του ἢ κάποιο ἄλλο τί εἶναι ὡς πρὸς τὴν οὐσία, εἶναι εὔλογο ὅτι κανένα ἀπὸ τὰ ὄντα δὲν ἔχει κατὰ τὴ φύση τὴν ἱκανότητα πρόγνωσης κανενὸς ἀπὸ ὅσα θὰ γίνουν, πλὴν μόνο ὁ Θεὸς ὁ πάνω ἀπὸ τὰ ὄντα, ποὺ καὶ τὸν ἑαυτό Του γνωρίζει τί εἶναι κατὰ τὴν οὐσία καὶ γιὰ ὅλα ὅσα δημιούργησε καὶ πρὶν ἀκόμα γίνουν εἶχε ἀπὸ πρὶν τὴ γνώση τῆς ὕπαρξής τους κι ἔμελλε κατὰ χάρη νὰ φιλοδωρήσει τὰ ὄντα μὲ τὴ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ τους καὶ τῶν ἄλλων, τί εἶναι στὴν οὐσία τους, καὶ νὰ φανερώσει τοὺς λόγους ποὺ ὑπάρχουν ἑνιαῖα σ᾿ αὐτὸν ἀπὸ πρίν.
Τὸ νὰ λένε μερικοὶ ὅμως πὼς ὁ Χριστὸς εἶχε προγνωσθεῖ πρὶν ἀπὸ τὴν καταβολὴ τοῦ κόσμου ἀπὸ ἐκείνους, στοὺς ὁποίους φανερώθηκε ὕστερα τοὺς τελευταίους καιρούς, ἐπειδὴ ἐκεῖνοι οἱ ἴδιοι ὑπῆρχαν πρὶν ἀπὸ τὴν καταβολὴ τοῦ κόσμου μαζὶ μὲ τὸν προεγνωσμένο Χριστό, αὐτὸν τὸ λόγο σὰν ἐντελῶς ἄσχετο μὲ τὴν ἀλήθεια, ἐπειδὴ κάνει συναΐδια μὲ τὸν Θεὸ τὴν οὐσία τῶν λογικῶν ὄντων, τὸν ἀπορρίπτουμε. Γιατὶ εἶναι τελείως ἀδύνατο νὰ βρίσκονται μὲ τὸ Χριστό, ἔτσι ὅπως αὐτὸς εἶναι, καὶ πάλι νὰ λείψουν τελείως κάποτε ἀπὸ αὐτόν, ἂν βέβαια εἶναι φυσικὸ νὰ γίνει σ᾿ αὐτὸν ἡ ἀποπεράτωση τῶν αἰώνων καὶ ἡ στάση ὅσων κινοῦνται, μέσα στὴν ὁποία κανένα ἀπολύτως ἀπὸ τὰ ὄντα δὲ θὰ ὑπόκειται σὲ μεταβολή. ῾Ο λόγος τῆς Γραφῆς κάλεσε τὸν Χριστὸ ἄμωμο καὶ ἄσπιλο, ἐπειδὴ εἶναι κατὰ τὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα ἀπὸ τὴ φύση του τελείως ξένος ἀπὸ τὴ φθορὰ τῆς ἁμαρτίας. Γιατὶ ἡ ψυχή του δὲν εἶχε μῶμο κακίας οὔτε τὸ σῶμα του σπίλο τῆς ἁμαρτίας.
῾Αγίου Μαξίμου ῾Ομολογητοῦ, Πρὸς Θαλάσσιον Περὶ Διαφόρων ᾿Απόρων τῆς ῾Αγίας Γραφῆς, ᾿Ερώτησις Ξʹ.Ε.Π.Ε. τ. 14Γ, σελ. 186-195, Θεσσαλονίκη 1992)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου