Γερμανοί σωτήρες του ευρώ: ακαμψία, πείνα για δύναμη, εγωισμός

Deutsche Euro-Retter: Starrsinn, Machthunger, Egoismus

Γερμανοί σωτήρες του ευρώ: ακαμψία, πείνα για δύναμη, εγωισμός

Eine Kolumne von Jakob Augstein

Μια στήλη του Jakob Augstein, Spiegel Online, 25.03.2013

Το δράμα της διάσωσης της Κύπρου δείχνει: η διαμάχη γύρω από το ευρώ  αποκαλύπτεται όλο και πιο πολύ ως αγώνας για την γερμανική κυριαρχία στην Ευρώπη. Επιφανειακά φαίνεται πως η Merkel και ο Schäuble ενδιαφέρονται για την οικονομία. Η αλήθεια είναι ότι δένουν τους άλλους λαούς με τα δεσμά των χρεών.

Στην κρίση της Κύπρου οι Γερμανοί έδειξαν την δύναμη τους. Την χρησιμοποίησαν όμως για λάθος σκοπό, και φάνηκε επίσης πως δεν είναι σε θέση να την χειριστούν σωστά. Οι Κύπριοι είχαν την ιδέα να βάλουν τους μικροκαταθέτες να πληρώσουν για την χρεοκοπία των τραπεζών. Και οι Γερμανοί το δέχτηκαν, γιατί ήθελαν να επιμείνουν στις αρχές τους περί εγκλήματος και τιμωρίας.

Ολόκληρη η Ευρώπη, ολόκληρος ο κόσμος μάλιστα αφουγκραζόταν. Διαβεβαιώσεις για τις καταθέσεις από την μια, υποσχέσεις της Μέρκελ από την άλλη: σε περίπτωση αμφιβολίας θα ματώσουν οι απλοί άνθρωποι; Το σχέδιο το απέσυραν. Τώρα είναι η σειρά των πλούσιων Ρώσων. Αλλά η ζημιά ήδη προκλήθηκε, η εμπιστοσύνη κλονίστηκε: τι αξία έχει πια ο λόγος της καγκελάριου; Η Κύπρος το έδειξε για μια ακόμη φορά: στην Ευρώπη δεν μπορείς να εμπιστευθείς τους Γερμανούς.

Ευτυχώς, το Eurogroup τόλμησε να κάνει το σωστό βήμα: οι μικροκαταθέτες δεν θα πειραχτούν, μια τράπεζα χρεοκοπεί, μια άλλη θα συρρικνωθεί. Το θέατρο όμως της περασμένης εβδομάδας αποδίδει εύστοχα την εικόνα που παρουσιάζει η Ευρώπη: ανεύθυνοι τραπεζίτες παίζουν και χάνουν τα χρήματα πλούσιων που ξεπλένουν τα χρήματα τους, και οι πολιτικοί βοηθούν και τις δυο κατηγορίες, ώστε να σωθούν όσο καλύτερα γίνεται, πάνω στην ράχη των απλών ανθρώπων, που ούτε τα μέσα, ούτε την επιρροή έχουν για να προστατευθούν. Και όλα αυτά κάτω από την γερμανική επικυριαρχία.

Αυτό ήταν ένα σημάδι. Η καγκελάριος προσφέρει στον εαυτό της και στους Γερμανούς την πολυτέλεια της ομφαλοσκόπησης. Οι εμπειρίες από την ιστορία σαν να σβήστηκαν. Τα διδάγματα της ιστορίας είναι μόνο για τεμπέλικα βράδια μπροστά στην τηλεόραση, όταν τυλιγμένοι στις κουβέρτες, βλέπουμε στην παραγωγή «Οι μητέρες μας, οι πατέρες μας», πως οι γονείς μας αποτυγχάνουν ηθικά. Αλλά για το παρόν αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Όπως τις άλλες δυο φορές στην νεότερη ιστορία τους, οι Γερμανοί εγκαταλείπονται σε μια όλο και πιο βαθιά σύγκρουση με τους γείτονες τους. Χωρίς καμιά περίσκεψη για το κόστος και με ένα μόνο σκοπό, που προκαλεί τρόμο: την πολιτική κυριαρχία των Γερμανών στην ήπειρο.

Η αντίληψη της Μέρκελ για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι η εξής: η Ευρώπη πρέπει να υποκύψει στην πολιτική της Γερμανίας.

Αυτός που βλέπει τον εαυτό του περικυκλωμένο από ηλίθιους

Κατά την επιδείνωση της κατάστασης στην Κύπρο αποκαλύφθηκε για μια στιγμή μια αλήθεια για την γερμανική πολιτική: είναι διαποτισμένη από την ακαμψία, που την ονομάζουν πίστη στις αρχές, και που στην ουσία είναι απλώς ισχυρογνωμοσύνη. Στην ευρωπαϊκή της πολιτική, η Μέρκελ καταπάτησε κάθε παράδοση της δυτικής Γερμανίας. Δεν φέρθηκε με μεγαλύτερη λεπτότητα ούτε στις παραδόσεις του κόμματος της. Ο σύμβουλος της Μέρκελ για ευρωπαϊκά θέματα, ο Nikolaus Meyer-Landrut, της έδωσε το καλοκαίρι του 2011 ένα σχεδιάγραμμα: για όποιο πράγμα έχουν ευθύνη οι Βρυξέλλες, δουλεύει. Για οποίο πράγμα ευθύνονται τα κράτη, δυσλειτουργεί. Λογικό θα ήταν επομένως να δοθεί πιο πολλή δύναμη στις Βρυξέλλες. Η Μέρκελ αποφάσισε να κάνει διαφορετικά.

Κάτω από την ηγεσία της Μέρκελ, ζωντανεύει και πάλι η Ευρώπη των εθνικών κρατών. Ο πρώην καγκελάριος Helmut Schmidt είχε προειδοποιήσει: «το συνταγματικό δικαστήριο, η ομοσπονδιακή τράπεζα και προηγουμένως η καγκελάριος, παρουσιάζονται ως το κέντρο της Ευρώπης, πράγμα που προκαλεί απελπισία στους γείτονες μας». Ένα μέρος της κοινής γνώμης στην Γερμανία είναι διαποτισμένο από μια «εθνικά-εγωιστική θεώρηση των πραγμάτων». Ο γέρος, που έζησε τον πόλεμο, δεν θα χρησιμοποιούσε με επιπολαιότητα αυτή την λέξη: εθνικά εγωιστική.

Ο Nikolaus Blome, της Bild, ονόμασε τους βουλευτές από την Λευκωσία Zypr-Idioten (Κυπρο-ηλίθιοι), επειδή ψήφισαν κατά της κατάσχεσης. Αλλά από το παιδικό bestseller «Gregs Tagebuch», γνωρίζουμε: όποιος βλέπει ότι περιστοιχίζεται από ηλίθιους, είναι συνήθως ο ίδιος ηλίθιος. Αυτή η σύγκρουση για το ευρώ αποκαλύπτεται όλο και πιο πολύ ως μια σύγκρουση για την γερμανική κυριαρχία στην Ευρώπη. Δείχνει πως είναι οικονομία. Αλλά είναι πολιτική δυνάμεως. Οι Γερμανοί δένουν τους λαούς της Ευρώπης με τα δεσμά των χρεών. «Αν η ιστορία διδάσκει κάτι τότε αυτό: δεν υπάρχει καλύτερη μέθοδος να υπερασπισθεί κανείς και να δικαιολογήσει ηθικά τις σχέσεις που βασίστηκαν στην βια, από το να τις ντύσει με την γλώσσα της ενοχής. Προπάντων γιατί τότε φαίνεται πως το θύμα έχει άδικο» έγραψε ο Αμερικανός εθνολόγος και ακτιβιστής του Occupy κινήματος David Graeber.

Οι υποδεέστεροι υβρίζονται

Όπως γινόταν πάντα στο παρελθόν έτσι γίνεται και τώρα. Οι αδύναμοι κατηγορούνται. Όποιος έχει χρέη, έφταιξε.

Αυτό δίνει την ευκαιρία για να εξαπολυθούν κατηγορίες, αλλά και αυτολύπηση: «χωρίς τις γερμανικές εγγυήσεις δεν θα υπήρχε η ομπρέλα διάσωσης. Και όμως, είναι σε εμάς τους Γερμανούς που ασκούν κριτική στις χώρες όπου επικρατεί η κρίση. Δείχνουν μάλιστα δημοσίως το μίσος τους για μας. Η καγκελάριος με το μουστάκι του Χίτλερ, οι γερμανικές σημαίες αφαιρούνται από τους ιστούς, εμείς οι Γερμανοί είμαστε οι κακοί, οι υπεύθυνοι για την δυστυχία», ξέσπασε πρόσφατα ο συντηρητικός σχολιαστής Hugo-Müller Vogg. Και έτσι συζητούν στα καφενεία, στα προλεταριακά και στα καθηγητικά.

Όλα αυτά όμως είναι ένα ψέμα. Γιατί μέχρι τώρα, οι Γερμανοί δεν πλήρωσαν μόνο για την κρίση, αλλά έβγαλαν και κέρδος. Η εξοικονόμηση λόγω χαμηλότερων επιτοκίων για την Γερμανία, ήταν 10 δις μόνο για το περασμένο έτος. Σε αυτά να προστεθούν και τα επιτόκια των χωρών που πήραν τα δάνεια από την Γερμανία. Αυτή είναι η πραγματικότητα της ευρωπαϊκής κρίσης: οι φτωχοί της Αθήνας πληρώνουν τους πλούσιους της Γερμανίας.

Τέτοιες προσπάθειες απέτυχαν στο παρελθόν. Και στο μέλλον θα αποτύχουν, γιατί οι Ευρωπαίοι δε θα το επιτρέψουν. Οι Γερμανοί ακόμα επαινούν την καγκελάριο τους. Πρέπει όμως να θυμούνται τα λόγια του Jean-Claude Juncker: «όποιος πιστεύει, ότι το αιώνιο ζήτημα πολέμου και ειρήνης στην Ευρώπη δεν τίθεται πια, πλανάται ίσως άσχημα. Οι δαίμονες δεν έφυγαν, κοιμούνται».

Μετάφραση Πέτρος