Αλληλογραφία Martin Heidegger και Hannah Arendt α

Αλληλογραφία Martin Heidegger και Hannah Arendt α

Vittorio Klostermann, 1999

Γράμμα 1: Martin Heidegger προς την Hannah Arendt

10. 2. 1925

Αγαπητή δεσποινίς Arendt!

Πρέπει να έρθω απόψε σε σας και να μιλήσω στην καρδιά σας.

Όλα πρέπει να είναι απλά και διάφανα και καθαρά μεταξύ μας. Μόνο τότε είμαστε άξιοι του γεγονότος πως συναντηθήκαμε. Το ότι εσείς γίνατε μαθήτρια μου και εγώ δάσκαλος σας, είναι απλώς αφορμή αυτού που μας συνέβη.

Δε θα μπορέσω ποτέ να σας κατέχω, αλλά από εδώ και στο εξής θα ανήκετε στη ζωή μου, και η ζωή μου θα αυξάνει με εσάς.

Δεν γνωρίζουμε ποτέ τι μπορούμε να γίνουμε για τον άλλο μέσω του Είναι μας. Μια περισυλλογή όμως μπορεί να ξεκαθαρίσει αν λειτουργούμε καταστροφικά και ανασταλτικά.

Ποιο δρόμο η νεαρή ζωή σας θα πάρει, είναι άγνωστο. Θα υποκλιθούμε σε αυτό. Και η αφοσίωση μου προς εσάς, μόνο σκοπό έχει να βοηθήσει εσάς, να μείνετε πιστή στον εαυτό σας.

Το ότι χάσατε την «ανησυχία», λέει πως βρήκατε το εσώτατο της ουσίας σας, που είναι καθαρή όπως σε ένα κορίτσι. Κάποτε θα καταλάβετε και θα είστε ευγνώμων -όχι σε μένα- για το γεγονός πως ο ερχομός σας στην «ώρα γραφείου» ήταν το αποφασιστικό βήμα, και από την πορεία σας επιστρέψατε στην τρομερή μοναξιά της επιστημονικής έρευνας, που μόνο ένας άνδρας μπορεί να αντέξει - και αυτός μόνο τότε, όταν έχει αντιληφθεί το βάρος και την μέθη της παραγωγικότητας.

«Χαίρετε!»-αυτός έχει γίνει ο χαιρετισμός για σας.

Και μόνο όταν χαίρεστε, θα γίνετε η γυναίκα που μπορεί να προσφέρει χαρά, και γύρω από την οποία, μέσα στη ζωή όλα είναι χαρά, θαλπωρή, ξεκούραση, λατρεία και ευγνωμοσύνη.

Και μόνο έτσι θα παραμείνετε στην ορθή ετοιμότητα, να προσλάβετε εκείνα που το πανεπιστήμιο μπορεί και πρέπει να σας δώσει. Εκεί βρίσκεται η αυθεντικότητα και η σοβαρότητα, αλλά όχι σε μια πιεσμένη επιστημονική δραστηριότητα πολλών φοιτητών του φύλου σας - σε μια δραστηριότητα που μια μέρα διαλύεται, τις αφήνει αβοήθητες και άπιστες προς τον εαυτό τους.

Και ακριβώς τότε, όταν καταπιαστεί κανείς με την προσωπική πνευματική εργασία, μένει το αποφασιστικό, η πρωταρχική διαφύλαξη χαρακτηριστικής γυναικείας φύσης.

Το ότι μας δόθηκε να συναντηθούμε, θέλουμε να το κρατήσουμε ως δώρο στο εσώτατο μέρος μας, και να μην το παραμορφώσουμε στην καθαρή ζωτικότητα του, με καμιά αυταπάτη. Δηλαδή, δε θέλουμε να φανταστούμε κάποια φιλία ψυχών, που μεταξύ των ανθρώπων δεν υπάρχει.

Δεν μπορώ και δε θέλω, να χωρίσω τα πιστά σας μάτια και την αγαπητή μορφή σας από την καθαρή εμπιστοσύνη σας, την καλοσύνη και την καθαρότητα της κοριτσίστικης φύσης σας.

Αλλά έτσι θα καταστεί το δώρο της φιλίας μας μια υποχρέωση, με την οποία θέλουμε να μεγαλώσουμε. Και αυτή με κάνει να ζητήσω συγγνώμη, που για μια στιγμή ξεχάστηκα κατά τον περίπατο.

Θέλω όμως μια φορά να σας ευχαριστήσω, και φιλώντας το καθαρό μέτωπο σας και την καθαρότητα της ύπαρξης σας να μεταφέρω στην εργασία μου.

Χαίρετε, εσείς καλή!

Δικός σας

                        Μ. Η.

Γράμμα 2: Martin Heidegger προς την Hannah Arendt

10. 2. 1925

Αγαπητή Hannah!

Γιατί ο έρωτας είναι πέραν από κάθε μέτρο των άλλων ανθρώπινων δυνατοτήτων και για αυτόν που τον χτύπησε ένα γλυκύ βάρος; Επειδή μεταμορφωνόμαστε σε αυτό που αγαπάμε, αλλά παραμένουμε ο εαυτός μας. Θέλουμε τότε να ευχαριστήσουμε τον αγαπημένο, και δεν βρίσκουμε κάτι επαρκές.

Μόνο με τον εαυτό μας μπορούμε να ευχαριστήσουμε. Ο έρωτας μεταμορφώνει την ευγνωμοσύνη σε αφοσίωση προς τον εαυτό μας και μέσα στην απροϋπόθετη πίστη στον άλλο. Ο έρωτας εντείνει έτσι διαρκώς το πιο βαθύ μυστικό του.

Η εγγύτητα εδώ είναι το Είναι μέσα στην μέγιστη απόσταση από τον άλλο -μια απόσταση που δεν θολώνει- αλλά το «εσύ» το τοποθετεί σε μια διάφανη -αλλά ακατανόητη- αποκάλυψη του μόνο-εδώ. Το ότι η παρουσία του άλλου εισβάλλει μέσα στη ζωή μας, είναι κάτι που καμιά διάνοια δεν μπορεί να διαχειριστεί. Ανθρώπινη μοίρα δίδεται στην ανθρώπινη μοίρα, και η δουλειά του καθαρού έρωτα είναι νά κρατήσει ξυπνητό το δόσιμο αυτό, όπως την πρώτη μέρα.

Αν με συναντούσες στα 13 σου, αν συναντιόμασταν μια δεκαετία μετά - είναι μάταιο να κάνουμε υποθέσεις. Όχι, συνέβη τώρα, τώρα που η ζωή σιωπηλά ξεκινάει, να γίνει ζωή μιας γυναίκας, και συ πρέπει να πάρεις στη ζωή σου χωρίς απώλειες τη ζωή του κοριτσιού που έζησες, γνώση, επιθυμία, άνθιση, γέλιο-ως πηγή καλοσύνης, πίστης, ομορφιάς του γυναικείου διαρκούς-δοσίματος.

Και εγώ τι μπορώ αυτή την στιγμή;

Να βρίσκομαι μέσα στην φροντίδα, ώστε μέσα σου να μην σπάσει τίποτα. Να μεταμορφωθεί ότι από το παρελθόν σου ήταν βαρύ και επίπονο. Να παραμερίσει το ξένο και το επιφορτωμένο.

Οι δυνατότητες της γυναικείας φύσης στο περιβάλλον σου είναι εντελώς άλλες από αυτές που πιστεύει η «φοιτήτρια» και πολύ πιο θετικές από αυτές που υποψιάζεται. Η κενή κριτική θα διαλυθεί όταν σε κτυπήσει και κάθε υπερφίαλη άρνηση θα υποχωρήσει.

Αρσενικά ερωτήματα μάθετε σεβασμό μπρος στην απλή αφοσίωση. Μονόπλευρη ενασχόληση μάθε το πλατύ του κόσμου στην αρχέγονη ολότητα του γυναικείου Είναι.

Περιέργεια, κουτσομπολιό και σχολική ματαιοδοξία δεν θα μπορούν να εξολοθρευθούν. Την ευγένεια στην ελεύθερη πνευματική ζωή μπορεί να την δώσει η γυναίκα μόνο με τον τρόπο, με τον οποίο είναι.

Όταν έρθει το νέο εξάμηνο, θα είναι Μάης, και οι πασχαλιές πλημμυρίζουν τα παλιά τείχη, και τα άνθη των δέντρων κυματίζουν στους κρυμμένους κήπους - και εσύ περνάς με μυρωδάτο καλοκαιρινό φόρεμα μέσα από την παλιά πύλη. Νύχτες καλοκαιριού θα έρθουν στο δωμάτιο σου και μέσα στην νεαρή ψυχή σου θα μηνύσουν με κουδούνισμα την σιωπηλή ησυχία της ζωής μας. Σε λίγο θα ξυπνήσουν τα άνθη, που τα γλυκά σου χέρια θα μαζέψουν, και τα βρύα του δάσους, μέσα από τα οποία τα μακάρια όνειρα σου περπατούν.

Και να μην χαιρετήσω σε μοναχική ορειβασία τα βουνά, που η πέτρινη ησυχία τους θα σε συναντήσει κάποτε, στις γραμμές των οποίων το σταθερό της φύσης σου επιστρέφει σε σένα. Και τη λίμνη του βουνού θα βρω, και θα κοιτάξω από την απότομη πλαγιά μέσα στα ήσυχα βάθη της.

Δικός σου

Μ.

Γράμμα 3: Martin Heidegger προς την Hannah Arendt

27. 2. 1925

Αγαπητή Hannah!

Το δαιμονικό με χτύπησε. Η σιωπηλή προσευχή των αγαπητών χεριών σου και το φωτεινό σου μέτωπο το διαφύλαξαν με γυναικεία καθαρότητα.

Ποτέ μέχρι σήμερα δεν μου συνέβη κάτι τέτοιο.

Μέσα στην καταιγίδα στο δρόμο της επιστροφής ήσουν ακόμα πιο όμορφη και μεγάλη. Και εγώ θα μπορούσα νύχτες ολόκληρες να πορευθώ μαζί σου.

Ως σύμβολο της σκέψης μου πάρε αυτό το μικρό βιβλίο. Είναι ταυτόχρονα και σύμβολο αυτού του εξαμήνου.

Σε παρακαλώ Hannah, χάρισε μου ακόμα λίγες λέξεις. Δεν μπορώ να σε αφήσω να φύγεις έτσι.

Πριν το ταξίδι θα είσαι στρυμωγμένη. Αλλά μόνο λίγες, και όχι «όμορφα» γραμμένες.

Έτσι όπως γράφεις. Απλώς εσύ να τις γράψεις.

 Δικός σου

Μ.

Χαίρομαι τόσο που θα συναντήσω την μάνα σου.

Συνεχίζεται

ΦΑΝΕΡΩΝΕΤΑΙ ΛΟΙΠΟΝ ΟΤΙ ΤΟ ΡΟΜΑΝΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΑΙΜΟΝΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΗΛΕΝΔΕΤΑ. ΚΑΙ ΟΣΟ ΚΑΙ ΑΝ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΠΕΡΙΕΡΓΟ ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΡΔΙΑ ΜΑΣ. ΑΧΝΟΦΑΙΝΕΤΑΙ ΚΑΙ Ο ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΕΡΩΣ ΑΛΛΑ ΕΙΝΑΙ ΜΠΛΕΓΜΕΝΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑ, ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΔΙΟΤΙΜΑΣ, ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΩΣ ΚΑΙ ΟΠΙΣΘΟΔΡΟΜΕΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ. ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑΤΟΝ ΠΛΕΟΝ ΝΑ ΛΑΜΨΕΙ Ο ΘΕΙΟΣ ΕΡΩΣ. ΑΛΛΑ ΑΥΤΟΣ Ο ΕΡΩΣ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ, ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΕΩΣ, Ο ΠΟΘΟΣ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ, ΟΣΟ ΚΑΙ ΑΝ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΘΗΚΑΜΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΘΟ ΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ, ΕΙΝΑΙ Η ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ Η ΧΑΡΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΕΙ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΝΥΣΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ.

ΔΥΣΤΥΧΩΣ Ο ΧΑΙΝΤΕΓΚΕΡ ΠΝΙΓΜΕΝΟΣ ΣΤΟΝ ΔΙΠΡΟΣΩΠΟ ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟ ΔΕΝ ΚΑΤΟΡΘΩΣΕ ΝΑ ΓΕΥΤΕΙ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΠΑΡΑ ΜΟΝΟΝ ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΜΠΟΡΕΣΕ ΝΑ ΣΚΕΦΤΕΙ ΤΟ ΑΡΧΕΤΥΠΟ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ  ΣΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΞΕΦΩΤΟΥ, ΣΤΟ ΑΛΩΝΙ ΟΠΟΥ ΣΥΝΤΕΛΕΙΤΑΙ Η ΚΑΘΑΡΣΗ ΚΑΙ Η ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΘΕΤΩΝ. 

Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΜΑΣ ΜΑΣ ΚΑΛΕΙ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΟΥΜΕ ΑΠΟ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΟΛΟΙ ΤΕΛΕΙΩΝΟΥΝ ΑΛΛΑ ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΑΜΕ.