Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ (2)

 Συνέχεια από: Σάββατο 6 Μαίου 2023

.Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ 

Στην σκέψη του Σέλλινγκ.

Τού Giuseppe Semerari.

  Ότι η φιλοσοφία τής φύσεως είναι, από μία οπτική γωνία, ουσιώδης, το χρυσό κλειδί για να ανοίξουμε τις κύριες πόρτες τού μεγαλειώδους θεωρητικού οικοδομήματος τού Σέλλινγκ, είναι κάτι που προκύπτει, χωρίς μεγάλες δυσκολίες, από μία σειρά γραπτών του. Όταν η φιλοσοφία τής φύσεως δεν είναι, με άμεσο και ευθύ τρόπο, στο παιχνίδι, κάτι που συμβαίνει στα γραπτά τα οποία προορίζονται γι’αυτή, οι λόγοι και τα νοήματα τα οποία την υποστηρίζουν παρεμβαίνουν για να διαγράψουν τον θεωρητικό ορίζοντα  μέσα στον οποίο ο Σέλινγκ ερμηνεύει τις πιο ειδικές καταστάσεις τής έρευνάς του. Είδαμε παραπάνω πώς το σύστημα τής ταυτότητος δεν θα πραγματοποιείτο χωρίς την βοήθεια τής φιλοσοφίας τής φύσης, μάλιστα αυτό χρησίμευσε ακριβώς για να αποδείξει, ενάντια στον Φίχτε, το ανέφικτο τής μειώσεως τής φύσεως σε μία απλή αναπαράσταση τού ανθρώπινου υποκειμένου. Αλλά η οπτική πού ανοίγεται από την φιλοσοφία τής φύσεως, επιτρέπει στον Σέλλινγκ να καταλήξει σε ορισμένα συμπεράσματα, στην ανάλυση για παράδειγμα των ηθικών και αισθητικών προβλημάτων και στην συνολική αξιολόγηση τής διαδρομής τής μοντέρνας φιλοσοφίας.

          Η τρίτη αρχή τής πρακτικής φιλοσοφίας τού “συστήματος τού υπερβατικού ιδεαλισμού” αφορά την σχέση ανάμεσα στήν επιθυμία και τον εξωτερικό κόσμο. Πώς συμβαίνει το πέρασμα από την επιθυμία, η οποία είναι υποκειμενική  ενέργεια τής συνειδήσεως, στον αντικειμενικό κόσμο; Χωρίς αντικειμενοποίηση η πράξη δεν είναι πραγματική και λείποντας η πραγματικότης στην πράξη, η επιθυμία παραμένει αφηρημένη απόπειρα, αδυναμία. Η απάντηση δεν βρίσκεται ούτε στο έδαφος τής δυαλιστικής μεταφυσικής, τής οποίας το κλασσικό μοντέλο στην σύγχρονη εποχή, δόθηκε από τον Καρτέσιο, και ισχυρίζεται τήν απόλυτη ετερογένεια της συνειδήσεως και του μοντέρνου κόσμου. Ούτε στο πλαίσιο τού ιδεαλισμού τού Φίχτε, για τον οποίο ο κόσμος, η φύση, είναι εσωτερικές αναπαραστάσεις του Εγώ. Στην πρώτη περίπτωση το πέρασμα είναι αδύνατο, στην δεύτερη λείπει η πραγματοποίηση, η υλική, τής επιθυμίας.

          Η λύση τού Σέλλινγκ, στην προϋπόθεση ότι “ένα πράγμα, για το οποίο δεν είναι δυνατόν να δοθούν γενικώς οι συνθήκες στην φύση, πρέπει να είναι απλώς αδύνατον”, προκύπτει από την νέα ανάπτυξη που ιδρύεται από την φιλοσοφία τής φύσεως, στην προοπτική τής ταυτότητος ανάμεσα στην φύση και τήν συνείδηση! Από το ένα μέρος, αλλάζει η σχέση ανάμεσα σε διαφορετικά επίπεδα τής ίδιας διαδικασίας (η φύση είναι η πιο χαμηλή δύναμη, η συνείδηση η πιο υψηλή δύναμη), αυτό που η δυαλιστική μεταφυσική κλείνει σε αμοιβαία ακαμψία ουσιών ποιοτικώς άμετρες και από το άλλο μέρος παύοντας η συνείδηση να είναι ιδεαλιστικώς το Απόλυτο, του οποίου αντιθέτως είναι μόνον η ιδανική πλευρά, γίνεται αποδεκτή η πραγματική ανεξαρτησία τής φύσεως. Η ομογένεια τής αρχής ανάμεσα στην φύση και την συνείδηση, παρά την διαφορά τών βαθμών δύναμης, καθιστά εφικτό το πέρασμα από την επιθυμία στον κόσμο και επομένως παύει να είναι ψευδαισθησιακή η επιθυμητή πράξη.

          Παραμένοντας στο επίπεδο τής θεματικής τής ηθικής βρίσκουμε επι πλέον ότι η θεωρία τού κακού, ανεπτυγμένη από τον Σέλλινγκ  στις “Φιλοσοφικές έρευνες στην ουσία τής ανθρώπινης ελευθερίας” δεν μπορεί να εξηγηθεί παρά μόνον στο φως τής διαλεκτικής Θεολογίας τών ιδίων τών Ερευνών και αυτή, από μέρους της, είναι η επανεπεξεργασία, μέσω τών αρχών τής φιλοσοφίας τής φύσεως, τής κοινής έννοιας τού Θεού. Το κακό είναι το γεγονός ότι “ο άνθρωπος, αντί να θέσει την ατομικότητά του, την βάση και το όργανο, μπορεί να την υψώσει σε κυρίαρχη αρχή και σε κλειδί κάθε επιθυμίας, προσπαθώντας να καταστήσει το καθαυτό πνευματικό, ένα μέσον”. Λόγω τής κτιστότητός του, στον άνθρωπο δρούν δύο θελήσεις, η μία ιδιαίτερη, η οποία είναι η ώθηση στον χωρισμό ώστε να αποτελέσει ένα όλον εγωϊστικά, για τον εαυτό του, η άλλη, καθολική, που είναι η αγάπη, μία θέληση διαφωτισμένη από το φως τής νοήσεως, με την οποία ενωνόμαστε με όλο το υπόλοιπο και αυτό που είναι περιφερειακό δεν απαιτεί να είναι το κέντρο. Αλλά στον άνθρωπο με την διαμάχη τών επιθυμιών του, αντικατοπτρίζεται η διαλεκτική τού Θεού, η οποία “για να μπορεί να είναι, έχει ανάγκη ενός θεμελίου, μόνο που αυτό δεν είναι έξω από αυτόν, αλλά σ’αυτόν και έχει εις εαυτόν μία φύση, και παρότι ανήκει σ’αυτόν, είναι ξεχωριστή από αυτόν”. Ο Θεός έχει εις εαυτόν ένα σκοτεινό θεμέλιο, που είναι επιθυμία να γεννήσει τον εαυτό του μέσω τής συμπαντικής, καθολικής δημιουργίας,  η οποία πραγματοποιήθηκε μέσω τής νοήσεως, τής επιθυμίας τής επιθυμίας. Έχει σημασία που ο Σέλλινγκ εικονίζει αναλογικώς την σχέση ανάμεσα στον Θεό και στην φύση Του με την σχέση “η οποία διαπερνά τήν δύναμη τής βαρύτητος και τό φως τής φύσεως. Η δύναμις τής βαρύτητος προηγείται τού φωτός σαν το αιώνιό του, σκοτεινό θεμέλιο, το οποίο δεν είναι, αυτή η ίδια ενέργεια και διαλύεται στην νύχτα, ενώ ανατέλλει ο ήλιος (το υπαρκτό). Είναι εξίσου σημαντικό ότι στο κορυφαίο σημείο τών ερευνών, ο Σέλλινγκ επικαλείται την φιλοσοφία τής φύσης όπως ανεπτύχθη στην έκθεση τού 1801, όπου η φύση ορίζεται σαν “η απόλυτη ταυτότης γενικώς, καθότι υπολογίζεται όχι σαν ουσιώδες αλλά σαν θεμέλιο του Είναι της” και έτσι ονομάζεται φύσις όλο αυτό που βρίσκεται πέραν τού απολύτου είναι τής απολύτου ταυτότητος”. Ενώ στον Θεό, οι δύο αρχές τής σκιάς και τού φωτός, τής ιδιαίτερης επιθυμίας και τής καθολικής επιθυμίας, τής φύσεως τού Θεού και του ιδίου τού Θεού είναι αδιαιρέτως ενωμένες, στον άνθρωπο μπορούν να παραμείνουν χωρισμένες. Η δυνατότης τής ενότητος και τού διαχωρισμού, βρίσκεται στον Θεό, στον Θεό όμως, στο μέτρο στο οποίο εμπλέκεται και, ας πούμε συμβιβάζεται, με την λογική τής αρχής της φύσεως.

Συνεχίζεται

Ο ΘΕΟΣ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΝΟΗΣΕΩΣ ΔΗΛ. ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΟΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΩΣ ΚΑΙ ΦΥΣΕΩΣ. ΕΠΕΙΔΗ ΟΜΩΣ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΟΤΙ ΦΥΣΙΣ ΣΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΙΤΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΜΑ, ΤΗΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΔΗΛ. ΦΥΣΕΩΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΩΣ, ΚΑΤΑΝΟΟΥΜΕ ΕΥΚΟΛΑ ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ, ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΠΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΕΣΤΗΣΕ ΤΟΝ ΝΟΥ.  ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΤΗΝ ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΙΤΙΑΣ, ΧΩΡΙΣ ΕΛΠΙΔΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΣ ΔΙΟΤΙ Η ΕΡΩΤΗΣΗ Η ΙΔΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ. ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΜΟΝΟΣΗΜΑΝΤΗ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΜΟΝΟΔΙΑΣΤΑΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΣΩΜΑΤΙΚΟ ΑΝΘΡΩΠΟ.

Αμέθυστος.