Συνέχεια από Τετάρτη, 2 Σεπτεμβρίου 2020
6) Η εξωτερική και κακέκτυπη μίμηση τής ενανθρώπησης τού Σωτήρος
Ένα στοιχείο τού Αντιχρίστου που τονίζεται στα πατερικά κείμενα είναι η τακτική τής κακέκτυπης μίμησης τής ενανθρώπησης τού Χριστού που θα εφαρμόσει το θηρίο τής Αποκάλυψης. Ο Αντίχριστος θα επιχειρήσει να φανεί όμοιος σε όλα με τον Υιό τού Θεού. Θα υποκρίνεται ότι είναι ο Χριστός801.
Ο Ιππόλυτος αναφέρει κάθε στοιχείο τού βίου τού Χριστού που, έστω και κακέκτυπα, θα μιμηθεί ο Αντίχριστος. « Ἐν σχήματι ἀνθρώπου » ήρθε ο Χριστός, « ἐν σχήματι ἀνθρώπου » θα έρθει και ο Αντίχριστος. Ιουδαίος απ’ τη φυλή του Ιούδα ήταν ο Χριστός, Ιουδαίος απ’ τη φυλή, όμως, του Δαν θα είναι και ο Αντίχριστος. Περιτομή καταδέχτηκε ο Κύριος, και ο Αντίχριστος, ομοίως, θα έλθει « ἐμπερίτομος ». Ως αρνίον και άκακος αμνός ήρθε ο Σωτήρας μας, το αρνίον θα παριστάνει υποκριτικά και ο Αντίχριστος, όντας στην πραγματικότητα θηριώδης λύκος.
Έστειλε ο Χριστός τους Αποστόλους σ’ όλα τα έθνη να κηρύξουν το ευαγγέλιο τής σωτηρίας, κατά όμοιο τρόπο και ο Αντίχριστος θα στείλει ψευδαποστόλους. Συνήγαγε και επανένωσε ο Σωτήρ τα διασκορπισθέντα « πρόβατα » των εθνών στην αληθινή του ποίμνη, θα συγκεντρώσει και ο Αντίχριστος το διασκορπισμένο λαό του Ισραήλ στη γη της Ιουδαίας. Ανέστησε ο Χριστός το ναό του σώματός του, και ο Αντίχριστος θα αναστήσει το λίθινο ναό των Ιεροσολύμων και με απάτη θα δώσει την εντύπωση ότι δήθεν ανέστησε κάποιον απ’ τους συνεργάτες του ή ότι αναστήθηκε ο ίδιος802. Βασιλεύς των ουρανίων και επιγείων πραγμάτων είναι ο Χριστός, επίγειος βασιλεύς θα αναδειχθεί και ο Αντίχριστος. Ως λέοντα προανακήρυξαν οι Γραφές τον Κύριο για τη βασιλική ιδιότητα και ενδοξότητά του, ως ένδοξο βασιλέα και Δεσπότη. Ως λέοντα προανέφεραν οι Γραφές και τον Αντίχριστο για την βιαιότητα, όμως, και τυραννικότητά του. Έδωσε ο Κύριος στους πιστούς του τη Θεία του σφραγίδα, τον Τίμιο και ζωοποιό Σταυρό, θα δώσει ανάλογα και ο Αντίχριστος στους οπαδούς του το δικό του σημάδι, το χάραγμά του803.
Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία αναφέρονται και άλλες αντιστοιχίες. Όπως προηγήθηκε τής επιδημίας τού Κυρίου ο Πρόδρομος και Βαπτιστής Ιωάννης, θα προηγηθεί και της έλευσης τού Αντιχρίστου ο ψευδοπροφήτης και « προοδοποιός » τού Αντιχρίστου. Στην Ιερουσαλήμ έδρασε ο Κύριος Ιησούς Χριστός. Στην Ιερουσαλήμ θα βασιλεύσει και ο Αντίχριστος ως κοσμικός βασιλεύς804.
Η μίμησή του θα είναι ελλιπής. Αδυνατώντας να μιμηθεί τέλεια και σε όλα τον Χριστό, αναγκαστικά, θα καταφύγει σε φτηνά υποκατάστατα και απομιμήσεις. Έτσι π.χ. δεν θα ενανθρωπήσει στην πραγματικότητα. Ενώ θα γεννηθεί από πόρνη θα ισχυριστεί πως γεννήθηκε από παρθένο. Επειδή δεν θα μπορεί να επιτελέσει πραγματική Ανάσταση θα παρουσιάσει μια ψεύτικη. Τα πραγματικά θαύματα του Χριστού θα επιχειρήσει να τα υποκαταστήσει με ψευτοθαύματα. Την υπερεθνική πνευματική σωτηρία του Χριστού θα την υποκαταστήσει με μια φτηνή υλιστική και εθνικιστική αποκατάσταση του Ιουδαϊκού έθνους κ.ο.κ.. Ουσιαστικά, θα πρόκειται για μια κακέκτυπη μίμηση, μια μεταμφίεση, μια εξαπάτηση805.
7) Η αλλοίωση τού νοήματος τών μεσσιανικών προφητειών απ’ τον Αντίχριστο και η χρησιμοποίησή τους πρός όφελός του
Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά τού Αντιχρίστου θα είναι ο σφετερισμός τής μεσσιανικής ιδιότητας του Κυρίου. Ο Αντίχριστος θα ισχυριστεί, ανενδοίαστα, πως αυτός είναι ο Μεσσίας και θα μετέλθει κάθε μέσο, προκειμένου να αναγνωριστεί ως τέτοιος. Θα εμφανιστεί στον κόσμο « ὡς Χριστός »806. Και το πρώτο πράγμα που θα χρησιμοποιήσει, προκειμένου να πείσει την ανθρωπότητα πως αυτός είναι ο Μεσσίας, θα είναι οι μεσσιανικές προφητείες. Η επιδίωξή του θα στρέφεται κυρίως προς δύο κατευθύνσεις, προς τους Ιουδαίους και προς τους Χριστιανούς.
Όσον αφορά τους Ιουδαίους το έργο του θα είναι ευκολότερο, καθώς οι Ιουδαίοι, ακόμη, αναμένουν τον Μεσσία. Ο Αντίχριστος, γνωρίζοντας την εικόνα του Μεσσία, όπως αυτή περιγράφεται στον Ιουδαϊσμό, θα προσπαθήσει, ώστε, αν είναι δυνατόν, να την ενσαρκώσει απόλυτα. Θα φροντίσει κατά την εμφάνισή του να φέρει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά, που οι Εβραίοι θεωρούν πως θα έχει ο Μεσσίας τους. Θα τους προσφέρει ό,τι ακριβώς περιμένουν από αυτόν. Θα τους δώσει ό,τι προσδοκούν απ’ τον Χριστό τους. Εθνικό ηγέτη θέλουν οι Εβραίοι; Εθνικό ηγέτη θα τους δώσει. Υλική ευημερία περιμένουν; Αυτήν θα τους προσφέρει807.
Η θέση ότι ο Μεσσίας των Ιουδαίων είναι ο Αντίχριστος τών Χριστιανών επαναλαμβάνεται συχνά στην Ορθόδοξη Πατερική γραμματεία, και μάλιστα σε διαλόγους Χριστιανών προς Ιουδαίους ή άλλα αντιιουδαϊκά απολογητικά έργα. Ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων λέγει πως ο Αντίχριστος θα απατήσει με την προσηγορία του Χριστού τούς Ιουδαίους που περιμένουν τον Χριστό808. Ο Αναστάσιος ο Σιναΐτης στο έργο « Διάλεξις κατά Ιουδαίων » γράφει: « ὅν δέ ἐκδέχεσθε ὑμεῖς οἱ Ἰουδαίοι, πλάνος ἐστί καί Ἀντίχριστος » 809. Το ίδιο μοτίβο συναντάμε και στον διάλογο του Μάρτυρα Μιχαήλ με έναν Εβραίο810 και σε διάφορα κείμενα της ευρύτερης χριστιανικής γραμματείας, όπως επί παραδείγματι στον διάλογο του Αυτοκράτορα Ιωάννου με κάποιον Εβραίο που ονομαζόταν « Ξένος »811. Στον διάλογο ανωνύμου προς Ιουδαίους, ένα κείμενο του 6ου αιώνα, ο Χριστιανός συνομιλητής τονίζει αυτό το σημείο και αποδίδει την συγκεκριμένη πλάνη των Ιουδαίων σε εσφαλμένη ερμηνεία των Αγίων Γραφών. Σημειώνει χαρακτηριστικά: « Χριστός γάρ ὅν ἀναμένετε Ἀντίχριστός ἐστι καί ὀνομάζεται. Καί εἴπερ ὑγιῶς τήν γραφήν ἀνεπτύσσετε, οὐδέ τά περί τούτου ἄν ὑμᾶς διελάνθανε. Πάντα γάρ τά κατ’ αὐτόν τηλαυγῶς προμεμήνυται. Ἀναβλέψατε τοίνυν ὀψέ γ’ οὖν καί τῶν ὀφθαλμῶν τάς λήμας, μᾶλλον δέ τήν τύφλωσιν ἀποβάλλεσθε »812.
Ο Αντίχριστος εκμεταλλευόμενος το υλιστικό φρόνημα των Εβραίων και τις παχυλές εθνικιστικές περί Μεσσίου αντιλήψεις και προσδοκίες τους, θα αλλοιώσει, θα φαλκιδεύσει και θα διαστρέψει το πραγματικό νόημα των Μεσσιανικών προφητειών, κατά τρόπο σύμφορο σε αυτόν. Θα τις εξηγήσει και θα τις ερμηνεύσει, όπως τον βολεύει. Θα δώσει υλική διάστασή στο νόημά τους.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που αναφέρει ο Άγιος Αυγουστίνος είναι η διαστροφή του πραγματικού νοήματος τού στίχου 47 του 105ου Ψαλμού813. Η πνευματική ανάσταση ολοκλήρου του ανθρωπίνου γένους, που επαγγέλλεται ο Θεός ήδη απ’ την εποχή της Παλαιάς Διαθήκης, εκπίπτει και υποβιβάζεται σε εθνικιστική ανάκαμψη και ανάσταση αποκλειστικά και μόνο του λαού τού Ισραήλ. Η πνευματική λύτρωση υποκαθίσταται από ένα, πραγματικά, φθηνό υποκατάστατο, την υλική ευημερία. Το παράδειγμα αυτό εκφράζει, χαρακτηριστικά, μια γενικότερη αλλοίωση, φαλκίδευση, διαστροφή και υποβιβασμό του μεσσιανικού μηνύματος από πνευματικό σε υλικό, από πανανθρώπινο και υπερεθνικό σε εθνικιστικό και φυλετικό. Αυτή η διαστροφή χαρακτηρίζει την ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης στον Ιουδαϊσμό. Δεν θα είναι εφεύρημα του Αντιχρίστου. Ο Αντίχριστος θα την βρεί, θα την καλλιεργήσει και θα την χρησιμοποιήσει προς όφελός του. Έτσι, ο Ιουδαϊσμός θα αποτελέσει τη μήτρα και το λίκνο της βασιλείας του Αντιχρίστου. Απ’ τη μεριά του ο Αντίχριστος θα συγκεντρώσει τον Ιουδαϊκό λαό και θα αναστήσει την βασιλεία του814.
Όπως, όμως, ήδη, αναφέραμε, η προσπάθεια του Αντιχρίστου θα απευθύνεται κατά πρώτον μεν λόγον στους Ιουδαίους και κατά δεύτερον λόγον προς τους Χριστιανούς.
Όσον αφορά τους Χριστιανούς το έργο του θα είναι δυσκολότερο, καθώς θα πρέπει να πείσει τους Χριστιανούς να αυτομολήσουν σ’ αυτόν. Σύμφωνα με τον Άγιο Κύριλλο Ιεροσολύμων, σημαντικό ρόλο στην αυτομόληση Χριστιανών στο στρατόπεδο του Αντιχρίστου θα παίξουν τα ψευτοθαύματα που αυτός θα επιτελέσει815.
Κατά τον Θεοδώρητο Κύρου, ο Αντίχριστος θα κλέψει το όνομα « Χριστός ». Όπως, παλιότερα, ο Διάβολος έκλεψε το όνομα « Θεός » και το έθεσε στον εαυτό του και τους συνεργούς του, πείθοντας τούς ανθρώπους να προσφέρουν το θείον σέβας σ’ αυτόν μέσω των ειδώλων, έτσι και ο Αντίχριστος θα σφετεριστεί την ονομασία « Χριστός » και θα εξαπατήσει πολλούς Χριστιανούς ονομάζοντας τον εαυτό του Χριστό816.
Στη σύγχρονη χριστιανική βιβλιογραφία συναντάται η άποψη πως ο Αντίχριστος, ενδεχομένως, να θελήσει να εκμεταλλευτεί και διάφορες μεσσιανικές προφητείες ή στοιχεία μεσσιανικής προσδοκίας που απαντώνται σε παραδόσεις άλλων θρησκειών.
Αναμφισβήτητα, τέτοια στοιχεία υπάρχουν σε διάφορες θρησκείες. Άλλωστε είναι γνωστό πως η προσμονή και η προσδοκία για την έλευση ενός Μεσσία, σωτήρα και λυτρωτή δεν ήταν αποκλειστικό προνόμιο της Ιουδαϊκής θρησκείας αλλά προσδοκία που με θεία έμπνευση είχε εμφυτευθεί δια του σπερματικού λόγου σε όλα τα έθνη817.
Τέτοιες προφητείες αναφέρονται στις παραδόσεις διαφόρων λαών. Ακόμη και στην Κίνα υπήρχαν προφητείες που προανήγγειλαν την έλευση του Σωτήρα από τη Δύση ( η Παλαιστίνη για την Κίνα είναι Δύση ). Οι λαοί αυτοί στην συντριπτική τους πλειοψηφία δεν πίστεψαν στον Χριστό. Οι προφητείες, όμως, παραμένουν. Η μεσσιανική προσδοκία εξακολουθεί να υπάρχει818.
Έτσι, οι Βουδιστές αναμένουν τον Maitreya Βούδα, τον Βούδα της Ευσπλαχνίας που θα έλθει στο μέλλον για να ιδρύσει μια γήινη μακάρια χώρα819. Μια ανάλογη αντίληψη υπάρχει και στον Τζαϊνισμό820, τον Μπαχαϊσμό821 και σε όλα τα θρησκεύματα που δέχονται την διδασκαλία της σαμσάρα και των φωτισμένων προφητών που εμφανίζονται κατά καιρούς. Επίσης, κεντρικό στοιχείο της Σιιτικής Μουσουλμανικής Θρησκείας είναι η αναμονή της έλευσης του Ιμάμ Μαχδί με χαρακτηριστικά παρόμοια με τα αντίστοιχα της έλευσης του Αντιχρίστου. Αυτή η αντίληψη έχει περάσει και στη Σουνιτική εσχατολογία822.
Την ύπαρξη όλων αυτών των προφητειών είναι πιθανόν να εκμεταλλευτεί ο Αντίχριστος. Και, αν μέχρι την έλευσή του οι λαοί αυτοί δεν έχουν πιστέψει στον Χριστό, το έργο του θα είναι ακόμη ευκολότερο.
Αυτή η θέση, αν και δεν αναφέρεται από κάποιον Εκκλησιαστικό συγγραφέα, έχει όμως κάποια πατερική βάση, αφού στην πατερική διδασκαλία αναφέρεται εκμετάλλευση της μεσσιανικής προσδοκίας του Ισραήλ. Την εποχή που έγραφαν οι Πατέρες δεν είχαν μελετηθεί επαρκώς οι θρησκευτικές παραδόσεις άλλων λαών, ή δεν είχαν καν δημιουργηθεί ( π.χ. μωαμεθανική παράδοση για ιμάμ μαχδή ).
Πάντως, ο αναμενόμενος Μεσσίας τού κινήματος της Νέας Εποχής, που από πολλούς σύγχρονους Χριστιανούς συγγραφείς ταυτίζεται με τον Αντίχριστο823, παρουσιάζεται απ’ τους Νεοεποχίτες ως η εκπλήρωση όλων αυτών των μεσσιανικών προσδοκιών των διαφόρων θρησκειών824. Ο Μεσσίας της Νέας Εποχής θα είναι ο Μεσσίας των Ιουδαίων, ο Χριστός των Χριστιανών ( που θα ξαναέλθει ), ο Ιμάμ Μαχδή των Μουσουλμάνων, ο πέμπτος Βούδας των Βουδιστών, ο Μαϊτρέγια 825.
8) Η υποκριτική συμπεριφορά τού Αντιχρίστου.
Ο Αντίχριστος θα παρουσιάσει στην αρχή τής δράσης του μια κάποια επίπλαστη αγαθότητα και προσποιητή αγιωσύνη826. Θα ενδυθεί, υποκριτικά, την εμφάνιση γνήσιου και πραγματικού ποιμένος827 και θα επιδιώξει να δημιουργήσει μια θετική και ελκυστική εικόνα για το πρόσωπό του. Στα πλαίσια αυτής του τής επιδίωξης θα αποπειραθεί να μιμηθεί στην εξωτερική συμπεριφορά τον Χριστό. Θα παρουσιάζει στοιχεία χαρακτήρος τέτοια που να τον κάνουν αγαπητό σε όλους828.
Οι Πατέρες αναφέρουν μια ολόκληρη σειρά εκδηλώσεων αυτής της υποκριτικής αγιωσύνης. Έτσι, λένε πως ο Αντίχριστος θα εμφανίζεται πάντοτε υπερβολικά όμορφος829, ατάραχος, και εύτακτος. Δεν θα φαίνεται ποτέ σκυθρωπός ούτε θα μιλά με οργή, αλλά, αντίθετα, θα είναι γλυκύς στην ομιλία του και μειλίχιος στη συμπεριφορά του. Θα παρουσιάζεται ιλαρός προς όλους, χαρίεις στις συναναστροφές του, ταπεινός, πράος και γαλήνιος. Θα δείχνει πως τρέφει αισθήματα αγάπης για όλους, θα εμφανίζεται, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Εφραίμ « αγαπητικός προς πάντας ». Θα έρθει « εν δορά προβάτου » και « εν σχήματι ευταξίας ».
Ακόμη θα εμφανίζεται ειρηνοποιός, φιλόξενος, φιλόπτωχος και ελεήμων. Θα βοηθά τις χήρες, θα προστατεύει τα ορφανά και θα αποδίδει τιμή στους ηλικιωμένους. Θα υποκρίνεται πως είναι ηθικός, δίκαιος, αχρημάτιστος και ακριβοδίκαιος κριτής. Δεν θα δίνει προσοχή στις καταλαλιές, δεν θα ορκίζεται, δεν θα καταδέχεται την πορνεία, ενώ, αντίθετα, θα βδελύττεται την μοιχεία και θα εμφανίζεται ως ο υπερασπιστής όλων όσων υποφέρουν και αδικούνται. Μέχρι και τις γραφές θα γνωρίζει. Γενικά, θα επιδιώκει με δόλο να αρέσει σε όλους, ώστε να καταστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα εξαιρετικά
δημοφιλής830.
Πρέπει, βέβαια, να σημειώσουμε πως για όλες αυτές τις πτυχές τής υποκριτικής αγιότητας τού Αντιχρίστου δεν υπάρχει συγκεκριμένη βιβλική βάση. Οι Πατέρες αναπτύσσουν το θέμα στηριζόμενοι στην γνώση τής προσπάθειας του Αντιχρίστου να παρουσιαστεί ως ο Χριστός και της τακτικής του να μιμείται εξωτερικά τον βίο και την παρουσία του Ιησού Χριστού.
Αυτή η επίπλαστη και υποκριτική αγαθότητα και αγιότητα του Αντιχρίστου θα είναι περιορισμένης διάρκειας και θα επιδειχθεί απ’ αυτόν στην αρχή μόνο της δημόσιας δράσης του. Στα « προοίμια τῆς τυρρανίας » του, « ἕως ἄν βασιλεύσῃ »831. Και αυτό διότι το προσωπείο του αγαθού ποιμένος δεν θα είναι παρά ένα μέσο για την επίτευξη κάποιου άλλου στόχου, την απόκτηση πολιτικής εξουσίας832. Σύμφωνα με τον άγιο Εφραίμ ο Αντίχριστος θα ανακηρυχθεί βασιλιάς απ’ τους ανθρώπους που θα έχουν γοητευτεί απ’ την υποκριτική του αγαθότητα833. Και ο Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος αναφέρει πως ο Αντίχριστος θα βασιλεύσει μετά από απαίτηση των ανθρώπων834.
Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία συναντώνται οι ίδιες απόψεις. Σύμφωνα με τον συγγραφέα τού « Περί Συντελείας » ο δόλιος και ύπουλος Αντίχριστος θα επιδείξει ευγενή συμπεριφορά και θα φορέσει το προσωπείο του αγαθού ποιμένος αποσκοπώντας κυρίως στην απόκτηση πολιτικής δύναμης: «Καί ταῦτα πάντα ποιεῖ ὕπουλος ὤν καί δόλιος καί πάντας θέλων ἐξαπατῆσαι προς το ποιῆσαι αὐτόν βασιλέα »835. Μάλιστα, ο συγγραφεύς του « Περί Συντελείας » γράφει ότι, ο Αντίχριστος, όταν του προσφερθεί η εξουσία απ’ την ανθρωπότητα, αρχικά, θα την αρνηθεί, για να την δεχτεί στη συνέχεια μετά από επιμονή των ανθρώπων στο αίτημά τους836. Με την επίτευξη αυτού του στόχου, της πολιτικής εξουσίας, αυτόματα, θα εκλείψει και ο λόγος της υποκρίσεως. Και, τότε, όπως θα δούμε σε άλλη ενότητα, θα αποκαλύψει το πραγματικό του σατανικό πρόσωπο.
Εξετάζοντας την σύγχρονη βιβλιογραφία διαπιστώνουμε πως αυτή η Πατερική διδασκαλία σχετικά με την υπόκριση αγιοσύνης εκ μέρους τού Αντιχρίστου έχει επηρεάσει και τη νεότερη λογοτεχνία που δημιουργήθηκε και δημιουργείται γύρω απ’ το θέμα του Αντιχρίστου. Έτσι, πρώτος ο Σολόβιεφ τον παρουσίασε ως δημοφιλή πολιτικό που έχει καλές σχέσεις με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, επιδιώκει την ειρήνη και την ευημερία της ανθρωπίνης κοινωνίας, και είναι συγγραφέας ενός μπεστ σέλλερ με τον τίτλο: « O ανοικτός δρόμος για την ειρήνη και την ευημερία του κόσμου ». O Ρώσος στοχαστής στο έργο του: « Μια μικρή ιστορία για τον Αντίχριστο », δίνει την εικόνα ενός, φαινομενικά, ευσεβούς Αντιχρίστου και τον παρουσιάζει να ανακηρύσσεται επίτιμος διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολή της Τυβίγγης, ως δεινός ερμηνευτής των Γραφών837. Σήμερα, τα διάφορα best sellers αλλά και οι διάφορες τηλεοπτικές και κινηματογραφικές ταινίες με θέμα τον Αντίχριστο απηχούν αυτήν την παράδοση εμφανίζοντας τον Αντίχριστο να επιδιώκει με υποκρισία να γίνει αρεστός στα πλήθη ως φιλάνθρωπος, τίμιος πολιτικός άνδρας, ευνοούμενος των μέσων μαζικής ενημέρωσης, πρόεδρος των Ηνωμένων Εθνών κ.ο.κ..
802. Οι Ιππόλυτος και συγγραφεύς του Περί Συντελείας αναφέρουν ως στοιχείο μίμησης της Ανάστασης του Χριστού την ανοικοδόμηση του Ναού των Ιεροσολύμων. Ωστόσο, άλλοι Πατέρες αναφέρουν σαν στοιχείο μίμησης της Ανάστασης του Χριστού το Απ. 13,3, « καί μίαν ἐκ τῶν κεφαλῶν αὐτοῦ ὡς ἐσφαγμένην εἰς θάνατον, καί ἡ πληγή τοῦ θανάτου αὐτοῦ ἐθεραπεύθη ». Kατά τον Άγιο Βέδα ο Αντίχριστος θα τολμήσει να παρουσιάσει τον εαυτό του σαν κάποιο που φονεύτηκε και αναστήθηκε, δηλαδή θα παρουσιάσει μια ψευδοανάσταση. Βλ. Βέδα, Ε.Α.,
P.L. 169 και Μarshall, σελ. 88. Αυτή η παράδοση αναφέρεται και απ’ τον Πάπα Γρηγόριο τον Μέγα, που γράφει πως ο Αντίχριστος θα υποστηρίζει την αργία της Κυριακής, επειδή θα υποκριθεί πως θα πεθάνει και στην συνέχεια θα αναστηθεί ( Βλ. NPNF, Series II, vol. XIII, σελ. 92-93 ). Κατά τον Άγιο Ιππόλυτο η θεραπεία της κεφαλής σημαίνει την ανάσταση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που θα επιτύχει ο Αντίχριστος. Βλ. Ιππολύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, XLIX, σελ. 213. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία αυτό το χωρίο μπορεί να σημαίνει την ανάσταση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που θα επιτύχει ο Αντίχριστος ή την ψευδοανάσταση του ιδίου ή κάποιου συνεργάτη του. Βλ. Ανδρέα Καισαρείας, Ε. Α., ΛΣΤ΄, 333, Αρέθα Καισαρείας, Ε. Α., ΛΣΤ΄, σελ. 374.
803. Βλ. Ιππολλύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, VI, σελ. 199-200, « κατά πάντα γάρ ἐξομοιοῦσθαι βούλεται ὁ πλάνος τῶ ὑιῶ τοῦ Θεοῦ. Λέων μέν ὁ Χριστός, καί λέων μέν ὁ ἀντίχριστος. Βασιλεύς ὁ Χριστός, καί βασιλεύς ἐπίγειος ὁ ἀντίχριστος. ἐδείχθη ὁ σωτήρ ὡς ἀρνίον, καί αὐτός ὁμοίως φανήσεται ὡς ἀρνίον ἔνδοθεν λύκος ὤν. ἐμπερίτομος ἦλθεν ὁ σωτήρ εἰς τόν κόσμον, καί αὐτός ὁμοίως ἐλεύσεται. ἀπέστειλεν ὁ κύριος τούς ἀποστόλους εἰς πάντα τά ἔθνη, καί αὐτός ὁμοίως πέμψει ψευδαποστόλους. Συνήγαγε τά διεσκορπισμένα πρόβατα ὁ σωτήρ, καί αὐτός ὁμοίως ἐπισυνάξει τόν διεσκορπισμένον λαόν τῶν Ἰουδαίων• ἔδωκεν ὁ Κύριος σφραγίδα τοῖς εἰς αὐτόν πιστεύουσιν, καί αὐτός δώσει ὁμοίως• ἐν σχήματι ἀνθρώπου ἐφάνη ὁ κύριος, καί αὐτός ἐν σχήματι ἀνθρώπου ἐλεύσεται• ἀνέστησεν ὁ σωτήρ καί ἀπέδειξε τήν ἁγίαν σάρκα αὐτοῦ ὡς ναόν, καί αὐτός ἀναστήσει τόν ἐν Ἱεροσολύμοις λίθινον ναόν. Καί ταῦτα μέν τά πλάνα αὐτού τεχνάσματα … ». Βλ. καί Κυρίλλου, Κατήχησις ΙΕ΄, ΙΒ΄, P.G. 33, 885 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 136, Εφραίμ, Λόγος εις την παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 118, « ὅταν χαράσσῃ ὁ Δράκων τήν ἑαυτοῦ σφραγίδα ἀντί τοῦ σταυροῦ τοῦ Σωτῆρος », Θεοδωρήτου Κύρου, Αιρετικής κακομυθίας επιτομή, Ε΄, ΚΓ΄, P.G. 83, 528. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. « Περί Συντελείας », ΧΧ, σελ. 283. Σχετικά με τα σημεία ομοιότητας του Αντιχρίστου προς τον Χριστό βλέπε και Pink W. Arthur, The Antichrist, ο.π., σελ. 44. Για τα σημεία αντίθεσης βλέπε σελ. 45.
804. Βλ. και Αρέθα, Ε.Α., ΛΓ΄, σελ. 351.354 και ΝΘ΄, σελ. 467, « Ψευδοπροφήτην δέ τοῦτον ὅν εἰς τύπον Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ ὁ διάβολος εἰς μίμησιν τῆς ἀληθινῆς Χριστοῦ ἐπιδημίας προοδοποιόν τοῦ Ἀντιχρίστου », και Λ΄, σελ. 343, « Ἐν αὐτῇ γάρ καί βασιλεύσει ὡς Ἰουδαίων βασιλεύς… καί κατά μίμησιν τοῦ ἀληθινοῦ Χριστοῦ ».
805. Βλ. Ιππολύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, VI, σελ. 200, « Καί ταῦτα μέν τά πλάνα αὐτοῦ τεχνάσματα… ». Διαβάζοντας τα σχετικά πατερικά κείμενα δεν μπορούμε παρά να επισημάνουμε κάποια πράγματα σχετικά με την ποιότητα, το κίνητρο και το « τέλος », το σκοπό δηλαδή αυτής της μίμησης του Χριστού από τον Αντίχριστο. Και όσον αφορά την ποιότητά της πρέπει κατ’ αρχήν να τονιστεί ότι αυτή δεν θα είναι αληθής και πραγματική αλλά ψευδής και κακέκτυπη, τελείως επιφανειακή και εξωτερική. Θα μιμηθεί τυπικά, εξωτερικά και επιφανειακά κάποιες μόνο πτυχές του βίου του Χριστού, προκειμένου να εξαπατήσει. Δεν θα μιμηθεί την αγαθότητα, την αγιότητα τη φιλευσπλαχνία του Χριστού, όπως ο Παύλος, που έλεγε « Μιμηταί μου γίνεσθε, καθώς καγώ Χριστοῦ ». Ακόμη, το κίνητρο αυτής της μίμησης δεν θα είναι η αγάπη προς τον Χριστό, ο προς τον Ιησούν έρως, η επιθυμία του να ενωθεί με αυτόν και να τον υπηρετήσει όπως π.χ. στην περίπτωση του Παύλου. Αντίθετα, θα είναι το απύθμενο και αβυσσαλέο μίσος του προς το πρόσωπό Του και η βλάσφημη επιθυμία και απαίτησή του να τον εκθρονίσει από τις καρδιές των ανθρώπων για να πάρει αυτός τη θέση του. Θα είναι η θρασύτατη διεκδίκηση του χρίσματος του Μεσσία. Η επιθυμία του να ονομαστεί αυτός Χριστός στη θέση του Χριστού. Και το « τέλος », ο επιδιωκόμενος σκοπός αυτής της μίμησης θα είναι ανάλογος και αντίστοιχος με το κίνητρο και την αιτία της. Θα είναι η εξαπάτηση της ανθρωπότητας, η προσπάθεια του Αντιχρίστου να την δέσει στο άρμα του, για να την συμπαρασύρει στην κόλαση.
806. Μαρτύριον Πιονίου, Ε.Π.Ε., « Τα μαρτύρια των αρχαίων Χριστιανών », ΙΔ΄, σελ. 160 « Ὁ Ἀντίχριστος ὡς Χριστός φανήσεται ». Σύμφωνα με τον Π. Χρήστου η τελική επεξεργασία αυτού του μαρτυρολογικού κειμένου έγινε τον Δ΄ αιώνα, όμως τα κείμενα στα οποία βασίστηκε ο συντάκτης του έργου είναι παλαιότερα. Βλ. Χρήστου Π., Γενική εισαγωγή σελ. 27-30 και Εισαγωγικά, σελ. 43-47, Τα μαρτύρια των αρχαίων Χριστιανών, Ε.Π.Ε., Θεσσαλονίκη 1978, Εισαγωγαί-κείμενον-μετάφρασις-σχόλια υπό Π. Χρήστου.
807. Η άποψη των σύγχρονων Ιουδαίων για τον Μεσσία δεν διαφέρει ουσιαστικά απ’ την αντίστοιχη της πλειοψηφίας των Ιουδαίων της εποχής του Χριστού. Τα σημαντικότερα σφάλματα αυτής της άποψης ήταν: 1) Έδιναν στον Μεσσία και τη βασιλεία που έμελλε να δημιουργήσει μια φυλετική-εθνικιστική διάσταση. 2) Έδιναν στον Μεσσία και τη βασιλεία του μια κοσμική-υλιστική διάσταση. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι γιοι του Ζεβαδαίου, ο Ιωάννης και ο Ιάκωβος, ζητούσαν πρωτοκαθεδρίες στη βασιλεία του Θεού, ενώ οι άλλοι μαθητές δυσανασχετούσαν μαζί τους από φόβο, μήπως οι ίδιοι αδικηθούν. Οι Ιουδαίοι θεωρούσαν πως η Μεσσιανική περίοδος θα συνοδεύεται από υλική ευημερία. Γι’ αυτό και, μόλις ο Χριστός έκανε το θαύμα του χορτασμού των πεντακισχιλίων, αυτοί ήθελαν να τον κάνουν βασιλέα. Ο Χριστός κρύφτηκε. Άλλοτε, του ζητούσαν επιτακτικά: « Ο Μωυσής μας έδωσε άρτο. Δώσε και εσύ. ». Όπως χαρακτηριστικά γράφει και ο Blaize Pascal, « οι Ιουδαίοι δεν γύρεψαν σ’ Αυτόν – τον Μεσσίαν – παρά μονάχα ένα υλικό μεγαλείο » ( Blaise Pascal, « Στοχασμοί », Προλεγόμενα-Μετάφραση-Σχόλια-Υποσημειώσεις Νίκου Α. Ματσούκα, εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1999, Φιλοσοφική και Θεολογική Βιβλιοθήκη αρ. Δ, σελ. 501, σχ. 662. Βλέπε και σελ. 455, « Ο Μεσσίας, κατά τους σαρκικούς Ιουδαίους οφείλει να είναι ένας μεγάλος καιρικός πρίγκηπας ». Περισσότερα για την αναμονή σαρκικού Μεσσία απ’ τους Ιουδαίους βλ. στο ίδιο έργο σελ. 455-461 ). 3). Έδιναν στην έλευση του Μεσσία μια αποκλειστικά θριαμβευτική-νικηφόρα διάσταση. Δεν δέχονταν πως ο Χριστός θα είναι παθητός. Τους ήταν αδύνατο να συλλάβουν την έννοια της θυσίας του Μεσσία. Ο Σταυρός ήταν πάντα για τους Ιουδαίους και είναι « σκάνδαλο ». 4) Έδιναν στην έλευση του Μεσσία μια αιώνια-κοσμική διάσταση. Όταν ο Χριστός τους έλεγε ότι θα « φύγει », αυτοί απαντούσαν : « Ἡμείς ἠκούσαμεν ὅτι ὁ Χριστός μένει εἰς τόν αἰώνα ». Αυτή, η παρερμηνεία της Μεσσιανικής βασιλείας οφειλόταν στη σύγχυση της πρώτης με την δεύτερη Παρουσία του Κυρίου. Με λίγα λόγια οι Ιουδαίοι περίμεναν πως ο Μεσσίας θα είναι ένας εθνικιστής βασιλιάς που θα παράσχει αιώνια βασιλεία και υλική ευημερία ( τρόφιμα κ.τ.λ. ) στον Ισραήλ. Πεζό και στενό σαν σύλληψη, δεν τεκμηριώνεται και από τα κείμενα. Σχετικά με τις μεσσιανικές προσδοκίες των Ιουδαίων της εποχής του Χριστού βλ. και Rops Daniel, Η καθημερινή ζωή στην Παλαιστίνη στους χρόνους του Ιησού, Εκδόσεις Παπαδήμα, Σειρά: Λαοί και πολιτισμοί, Μετάφραση Έλλης Αγγέλου, 3η Έκδοση, Αθήνα 2005, σελ. 494-498.
808. Βλ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, ΙΕ΄, ΙΒ΄, P.G. 33, 885, « Ἰουδαίους, ὡσανεί Χριστός ὁ προσδοκώμενος, ἀπατήσας ».
809. Αναστασίου του Σιναΐτου, Διάλεξις κατά Ιουδαίων, P.G. 89, 1217 και Ε.Π.Ε. Φιλοκαλία 13Γ. Η « διάλεξις κατά Ιουδαίων » αποδίδεται στον Πρεσβύτερο Αναστάσιο τον Σιναΐτη. Βλ. Π. Χρήστου, Πατρολογία, τ. Ε΄, σελ. 211-215. Βλέπε και Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ΄, ΙΒ΄, P.G. 33, 885, Ιερωνύμου, Epistle to Paula, Jerome, The Principal works of St. Jerome, N. York, 1892, σελ. 52 “ Of course they – Jews – are right to weep, for as they do not believe in the Lord’ s resurrection they are being made ready for the advent of Antichrist ”, Κυρίλλου Αλεξανδρείας , Ερμηνεία εις τον Προφήτην Ζαχαρίαν, Λόγος Δ΄, ΠΔ΄, P.G. 72-200 και και Ε.Π.Ε. 24, σελ. 290.
810. Βλ. Βασιλείου Εμέσσης, Βίος Θεοδώρου Αρχιεπισκόπου Εδέσσης, Μ.Σ.Ο.Ε., 5η έκδοση, Αθήνα 1976, ΙΘ΄ Ιουλίου, σελ. 356 « Καί σύ, Ιουδαίε, γνώριζε πως ήλθεν ο Χριστός εις τόν κόσμον, γεννηθείς εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Αειπαρθένου. Λοιπόν μή εκδέχεσαι πλέον δευτέραν γέννησιν, αλλά γίνωσκε βέβαια, ότι εκείνος όπου περιμένεις είναι ο παμμίαρος Αντίχριστος, του οποίου ωνομάσθη ο απατεών Μωάμεθ πρόδρομος ». Βλ. και Διάλογος του εν Αγίοις Πατρός ημών Γρηγεντίου, Αρχιεπισκόπου Αιθιοπίας μετά του Εβραίου νομοδιδασκάλου Ερβάν βαπτισθέντος ύστερον εις Λέοντα περί της αληθούς πίστεως του Χριστού, (Εισαγωγή, μετάφρασις, σχόλια, παρατηρήσεις Σακελλαρίου Θεοδοσίου ), Εκδόσεις Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1953, σελ. 175, « Πάντως, ἄθλιε, διά τόν Ἀντίχριστον ἐφλυάρησες• ἐκεῖνον δέ σεῖς περιμένετε να ἔλθη. Καί ἀλλοίμονον εἰς ἐσάς, ὅτι ἐν τῇ ἀμαρτίᾳ σας θα ἀποθάνητε, διότι ἀντί ποιμένος θηρίον πονηρόν καί λύκον ἐξαγριωμένον ἐδέχθητε »
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ.
Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΚΑΙ Η ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ
Ένα στοιχείο τού Αντιχρίστου που τονίζεται στα πατερικά κείμενα είναι η τακτική τής κακέκτυπης μίμησης τής ενανθρώπησης τού Χριστού που θα εφαρμόσει το θηρίο τής Αποκάλυψης. Ο Αντίχριστος θα επιχειρήσει να φανεί όμοιος σε όλα με τον Υιό τού Θεού. Θα υποκρίνεται ότι είναι ο Χριστός801.
Ο Ιππόλυτος αναφέρει κάθε στοιχείο τού βίου τού Χριστού που, έστω και κακέκτυπα, θα μιμηθεί ο Αντίχριστος. « Ἐν σχήματι ἀνθρώπου » ήρθε ο Χριστός, « ἐν σχήματι ἀνθρώπου » θα έρθει και ο Αντίχριστος. Ιουδαίος απ’ τη φυλή του Ιούδα ήταν ο Χριστός, Ιουδαίος απ’ τη φυλή, όμως, του Δαν θα είναι και ο Αντίχριστος. Περιτομή καταδέχτηκε ο Κύριος, και ο Αντίχριστος, ομοίως, θα έλθει « ἐμπερίτομος ». Ως αρνίον και άκακος αμνός ήρθε ο Σωτήρας μας, το αρνίον θα παριστάνει υποκριτικά και ο Αντίχριστος, όντας στην πραγματικότητα θηριώδης λύκος.
Έστειλε ο Χριστός τους Αποστόλους σ’ όλα τα έθνη να κηρύξουν το ευαγγέλιο τής σωτηρίας, κατά όμοιο τρόπο και ο Αντίχριστος θα στείλει ψευδαποστόλους. Συνήγαγε και επανένωσε ο Σωτήρ τα διασκορπισθέντα « πρόβατα » των εθνών στην αληθινή του ποίμνη, θα συγκεντρώσει και ο Αντίχριστος το διασκορπισμένο λαό του Ισραήλ στη γη της Ιουδαίας. Ανέστησε ο Χριστός το ναό του σώματός του, και ο Αντίχριστος θα αναστήσει το λίθινο ναό των Ιεροσολύμων και με απάτη θα δώσει την εντύπωση ότι δήθεν ανέστησε κάποιον απ’ τους συνεργάτες του ή ότι αναστήθηκε ο ίδιος802. Βασιλεύς των ουρανίων και επιγείων πραγμάτων είναι ο Χριστός, επίγειος βασιλεύς θα αναδειχθεί και ο Αντίχριστος. Ως λέοντα προανακήρυξαν οι Γραφές τον Κύριο για τη βασιλική ιδιότητα και ενδοξότητά του, ως ένδοξο βασιλέα και Δεσπότη. Ως λέοντα προανέφεραν οι Γραφές και τον Αντίχριστο για την βιαιότητα, όμως, και τυραννικότητά του. Έδωσε ο Κύριος στους πιστούς του τη Θεία του σφραγίδα, τον Τίμιο και ζωοποιό Σταυρό, θα δώσει ανάλογα και ο Αντίχριστος στους οπαδούς του το δικό του σημάδι, το χάραγμά του803.
Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία αναφέρονται και άλλες αντιστοιχίες. Όπως προηγήθηκε τής επιδημίας τού Κυρίου ο Πρόδρομος και Βαπτιστής Ιωάννης, θα προηγηθεί και της έλευσης τού Αντιχρίστου ο ψευδοπροφήτης και « προοδοποιός » τού Αντιχρίστου. Στην Ιερουσαλήμ έδρασε ο Κύριος Ιησούς Χριστός. Στην Ιερουσαλήμ θα βασιλεύσει και ο Αντίχριστος ως κοσμικός βασιλεύς804.
Η μίμησή του θα είναι ελλιπής. Αδυνατώντας να μιμηθεί τέλεια και σε όλα τον Χριστό, αναγκαστικά, θα καταφύγει σε φτηνά υποκατάστατα και απομιμήσεις. Έτσι π.χ. δεν θα ενανθρωπήσει στην πραγματικότητα. Ενώ θα γεννηθεί από πόρνη θα ισχυριστεί πως γεννήθηκε από παρθένο. Επειδή δεν θα μπορεί να επιτελέσει πραγματική Ανάσταση θα παρουσιάσει μια ψεύτικη. Τα πραγματικά θαύματα του Χριστού θα επιχειρήσει να τα υποκαταστήσει με ψευτοθαύματα. Την υπερεθνική πνευματική σωτηρία του Χριστού θα την υποκαταστήσει με μια φτηνή υλιστική και εθνικιστική αποκατάσταση του Ιουδαϊκού έθνους κ.ο.κ.. Ουσιαστικά, θα πρόκειται για μια κακέκτυπη μίμηση, μια μεταμφίεση, μια εξαπάτηση805.
Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά τού Αντιχρίστου θα είναι ο σφετερισμός τής μεσσιανικής ιδιότητας του Κυρίου. Ο Αντίχριστος θα ισχυριστεί, ανενδοίαστα, πως αυτός είναι ο Μεσσίας και θα μετέλθει κάθε μέσο, προκειμένου να αναγνωριστεί ως τέτοιος. Θα εμφανιστεί στον κόσμο « ὡς Χριστός »806. Και το πρώτο πράγμα που θα χρησιμοποιήσει, προκειμένου να πείσει την ανθρωπότητα πως αυτός είναι ο Μεσσίας, θα είναι οι μεσσιανικές προφητείες. Η επιδίωξή του θα στρέφεται κυρίως προς δύο κατευθύνσεις, προς τους Ιουδαίους και προς τους Χριστιανούς.
Όσον αφορά τους Ιουδαίους το έργο του θα είναι ευκολότερο, καθώς οι Ιουδαίοι, ακόμη, αναμένουν τον Μεσσία. Ο Αντίχριστος, γνωρίζοντας την εικόνα του Μεσσία, όπως αυτή περιγράφεται στον Ιουδαϊσμό, θα προσπαθήσει, ώστε, αν είναι δυνατόν, να την ενσαρκώσει απόλυτα. Θα φροντίσει κατά την εμφάνισή του να φέρει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά, που οι Εβραίοι θεωρούν πως θα έχει ο Μεσσίας τους. Θα τους προσφέρει ό,τι ακριβώς περιμένουν από αυτόν. Θα τους δώσει ό,τι προσδοκούν απ’ τον Χριστό τους. Εθνικό ηγέτη θέλουν οι Εβραίοι; Εθνικό ηγέτη θα τους δώσει. Υλική ευημερία περιμένουν; Αυτήν θα τους προσφέρει807.
Η θέση ότι ο Μεσσίας των Ιουδαίων είναι ο Αντίχριστος τών Χριστιανών επαναλαμβάνεται συχνά στην Ορθόδοξη Πατερική γραμματεία, και μάλιστα σε διαλόγους Χριστιανών προς Ιουδαίους ή άλλα αντιιουδαϊκά απολογητικά έργα. Ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων λέγει πως ο Αντίχριστος θα απατήσει με την προσηγορία του Χριστού τούς Ιουδαίους που περιμένουν τον Χριστό808. Ο Αναστάσιος ο Σιναΐτης στο έργο « Διάλεξις κατά Ιουδαίων » γράφει: « ὅν δέ ἐκδέχεσθε ὑμεῖς οἱ Ἰουδαίοι, πλάνος ἐστί καί Ἀντίχριστος » 809. Το ίδιο μοτίβο συναντάμε και στον διάλογο του Μάρτυρα Μιχαήλ με έναν Εβραίο810 και σε διάφορα κείμενα της ευρύτερης χριστιανικής γραμματείας, όπως επί παραδείγματι στον διάλογο του Αυτοκράτορα Ιωάννου με κάποιον Εβραίο που ονομαζόταν « Ξένος »811. Στον διάλογο ανωνύμου προς Ιουδαίους, ένα κείμενο του 6ου αιώνα, ο Χριστιανός συνομιλητής τονίζει αυτό το σημείο και αποδίδει την συγκεκριμένη πλάνη των Ιουδαίων σε εσφαλμένη ερμηνεία των Αγίων Γραφών. Σημειώνει χαρακτηριστικά: « Χριστός γάρ ὅν ἀναμένετε Ἀντίχριστός ἐστι καί ὀνομάζεται. Καί εἴπερ ὑγιῶς τήν γραφήν ἀνεπτύσσετε, οὐδέ τά περί τούτου ἄν ὑμᾶς διελάνθανε. Πάντα γάρ τά κατ’ αὐτόν τηλαυγῶς προμεμήνυται. Ἀναβλέψατε τοίνυν ὀψέ γ’ οὖν καί τῶν ὀφθαλμῶν τάς λήμας, μᾶλλον δέ τήν τύφλωσιν ἀποβάλλεσθε »812.
Ο Αντίχριστος εκμεταλλευόμενος το υλιστικό φρόνημα των Εβραίων και τις παχυλές εθνικιστικές περί Μεσσίου αντιλήψεις και προσδοκίες τους, θα αλλοιώσει, θα φαλκιδεύσει και θα διαστρέψει το πραγματικό νόημα των Μεσσιανικών προφητειών, κατά τρόπο σύμφορο σε αυτόν. Θα τις εξηγήσει και θα τις ερμηνεύσει, όπως τον βολεύει. Θα δώσει υλική διάστασή στο νόημά τους.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που αναφέρει ο Άγιος Αυγουστίνος είναι η διαστροφή του πραγματικού νοήματος τού στίχου 47 του 105ου Ψαλμού813. Η πνευματική ανάσταση ολοκλήρου του ανθρωπίνου γένους, που επαγγέλλεται ο Θεός ήδη απ’ την εποχή της Παλαιάς Διαθήκης, εκπίπτει και υποβιβάζεται σε εθνικιστική ανάκαμψη και ανάσταση αποκλειστικά και μόνο του λαού τού Ισραήλ. Η πνευματική λύτρωση υποκαθίσταται από ένα, πραγματικά, φθηνό υποκατάστατο, την υλική ευημερία. Το παράδειγμα αυτό εκφράζει, χαρακτηριστικά, μια γενικότερη αλλοίωση, φαλκίδευση, διαστροφή και υποβιβασμό του μεσσιανικού μηνύματος από πνευματικό σε υλικό, από πανανθρώπινο και υπερεθνικό σε εθνικιστικό και φυλετικό. Αυτή η διαστροφή χαρακτηρίζει την ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης στον Ιουδαϊσμό. Δεν θα είναι εφεύρημα του Αντιχρίστου. Ο Αντίχριστος θα την βρεί, θα την καλλιεργήσει και θα την χρησιμοποιήσει προς όφελός του. Έτσι, ο Ιουδαϊσμός θα αποτελέσει τη μήτρα και το λίκνο της βασιλείας του Αντιχρίστου. Απ’ τη μεριά του ο Αντίχριστος θα συγκεντρώσει τον Ιουδαϊκό λαό και θα αναστήσει την βασιλεία του814.
Όπως, όμως, ήδη, αναφέραμε, η προσπάθεια του Αντιχρίστου θα απευθύνεται κατά πρώτον μεν λόγον στους Ιουδαίους και κατά δεύτερον λόγον προς τους Χριστιανούς.
Όσον αφορά τους Χριστιανούς το έργο του θα είναι δυσκολότερο, καθώς θα πρέπει να πείσει τους Χριστιανούς να αυτομολήσουν σ’ αυτόν. Σύμφωνα με τον Άγιο Κύριλλο Ιεροσολύμων, σημαντικό ρόλο στην αυτομόληση Χριστιανών στο στρατόπεδο του Αντιχρίστου θα παίξουν τα ψευτοθαύματα που αυτός θα επιτελέσει815.
Κατά τον Θεοδώρητο Κύρου, ο Αντίχριστος θα κλέψει το όνομα « Χριστός ». Όπως, παλιότερα, ο Διάβολος έκλεψε το όνομα « Θεός » και το έθεσε στον εαυτό του και τους συνεργούς του, πείθοντας τούς ανθρώπους να προσφέρουν το θείον σέβας σ’ αυτόν μέσω των ειδώλων, έτσι και ο Αντίχριστος θα σφετεριστεί την ονομασία « Χριστός » και θα εξαπατήσει πολλούς Χριστιανούς ονομάζοντας τον εαυτό του Χριστό816.
Στη σύγχρονη χριστιανική βιβλιογραφία συναντάται η άποψη πως ο Αντίχριστος, ενδεχομένως, να θελήσει να εκμεταλλευτεί και διάφορες μεσσιανικές προφητείες ή στοιχεία μεσσιανικής προσδοκίας που απαντώνται σε παραδόσεις άλλων θρησκειών.
Αναμφισβήτητα, τέτοια στοιχεία υπάρχουν σε διάφορες θρησκείες. Άλλωστε είναι γνωστό πως η προσμονή και η προσδοκία για την έλευση ενός Μεσσία, σωτήρα και λυτρωτή δεν ήταν αποκλειστικό προνόμιο της Ιουδαϊκής θρησκείας αλλά προσδοκία που με θεία έμπνευση είχε εμφυτευθεί δια του σπερματικού λόγου σε όλα τα έθνη817.
Τέτοιες προφητείες αναφέρονται στις παραδόσεις διαφόρων λαών. Ακόμη και στην Κίνα υπήρχαν προφητείες που προανήγγειλαν την έλευση του Σωτήρα από τη Δύση ( η Παλαιστίνη για την Κίνα είναι Δύση ). Οι λαοί αυτοί στην συντριπτική τους πλειοψηφία δεν πίστεψαν στον Χριστό. Οι προφητείες, όμως, παραμένουν. Η μεσσιανική προσδοκία εξακολουθεί να υπάρχει818.
Έτσι, οι Βουδιστές αναμένουν τον Maitreya Βούδα, τον Βούδα της Ευσπλαχνίας που θα έλθει στο μέλλον για να ιδρύσει μια γήινη μακάρια χώρα819. Μια ανάλογη αντίληψη υπάρχει και στον Τζαϊνισμό820, τον Μπαχαϊσμό821 και σε όλα τα θρησκεύματα που δέχονται την διδασκαλία της σαμσάρα και των φωτισμένων προφητών που εμφανίζονται κατά καιρούς. Επίσης, κεντρικό στοιχείο της Σιιτικής Μουσουλμανικής Θρησκείας είναι η αναμονή της έλευσης του Ιμάμ Μαχδί με χαρακτηριστικά παρόμοια με τα αντίστοιχα της έλευσης του Αντιχρίστου. Αυτή η αντίληψη έχει περάσει και στη Σουνιτική εσχατολογία822.
Την ύπαρξη όλων αυτών των προφητειών είναι πιθανόν να εκμεταλλευτεί ο Αντίχριστος. Και, αν μέχρι την έλευσή του οι λαοί αυτοί δεν έχουν πιστέψει στον Χριστό, το έργο του θα είναι ακόμη ευκολότερο.
Αυτή η θέση, αν και δεν αναφέρεται από κάποιον Εκκλησιαστικό συγγραφέα, έχει όμως κάποια πατερική βάση, αφού στην πατερική διδασκαλία αναφέρεται εκμετάλλευση της μεσσιανικής προσδοκίας του Ισραήλ. Την εποχή που έγραφαν οι Πατέρες δεν είχαν μελετηθεί επαρκώς οι θρησκευτικές παραδόσεις άλλων λαών, ή δεν είχαν καν δημιουργηθεί ( π.χ. μωαμεθανική παράδοση για ιμάμ μαχδή ).
Πάντως, ο αναμενόμενος Μεσσίας τού κινήματος της Νέας Εποχής, που από πολλούς σύγχρονους Χριστιανούς συγγραφείς ταυτίζεται με τον Αντίχριστο823, παρουσιάζεται απ’ τους Νεοεποχίτες ως η εκπλήρωση όλων αυτών των μεσσιανικών προσδοκιών των διαφόρων θρησκειών824. Ο Μεσσίας της Νέας Εποχής θα είναι ο Μεσσίας των Ιουδαίων, ο Χριστός των Χριστιανών ( που θα ξαναέλθει ), ο Ιμάμ Μαχδή των Μουσουλμάνων, ο πέμπτος Βούδας των Βουδιστών, ο Μαϊτρέγια 825.
8) Η υποκριτική συμπεριφορά τού Αντιχρίστου.
Ο Αντίχριστος θα παρουσιάσει στην αρχή τής δράσης του μια κάποια επίπλαστη αγαθότητα και προσποιητή αγιωσύνη826. Θα ενδυθεί, υποκριτικά, την εμφάνιση γνήσιου και πραγματικού ποιμένος827 και θα επιδιώξει να δημιουργήσει μια θετική και ελκυστική εικόνα για το πρόσωπό του. Στα πλαίσια αυτής του τής επιδίωξης θα αποπειραθεί να μιμηθεί στην εξωτερική συμπεριφορά τον Χριστό. Θα παρουσιάζει στοιχεία χαρακτήρος τέτοια που να τον κάνουν αγαπητό σε όλους828.
Οι Πατέρες αναφέρουν μια ολόκληρη σειρά εκδηλώσεων αυτής της υποκριτικής αγιωσύνης. Έτσι, λένε πως ο Αντίχριστος θα εμφανίζεται πάντοτε υπερβολικά όμορφος829, ατάραχος, και εύτακτος. Δεν θα φαίνεται ποτέ σκυθρωπός ούτε θα μιλά με οργή, αλλά, αντίθετα, θα είναι γλυκύς στην ομιλία του και μειλίχιος στη συμπεριφορά του. Θα παρουσιάζεται ιλαρός προς όλους, χαρίεις στις συναναστροφές του, ταπεινός, πράος και γαλήνιος. Θα δείχνει πως τρέφει αισθήματα αγάπης για όλους, θα εμφανίζεται, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Εφραίμ « αγαπητικός προς πάντας ». Θα έρθει « εν δορά προβάτου » και « εν σχήματι ευταξίας ».
Ακόμη θα εμφανίζεται ειρηνοποιός, φιλόξενος, φιλόπτωχος και ελεήμων. Θα βοηθά τις χήρες, θα προστατεύει τα ορφανά και θα αποδίδει τιμή στους ηλικιωμένους. Θα υποκρίνεται πως είναι ηθικός, δίκαιος, αχρημάτιστος και ακριβοδίκαιος κριτής. Δεν θα δίνει προσοχή στις καταλαλιές, δεν θα ορκίζεται, δεν θα καταδέχεται την πορνεία, ενώ, αντίθετα, θα βδελύττεται την μοιχεία και θα εμφανίζεται ως ο υπερασπιστής όλων όσων υποφέρουν και αδικούνται. Μέχρι και τις γραφές θα γνωρίζει. Γενικά, θα επιδιώκει με δόλο να αρέσει σε όλους, ώστε να καταστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα εξαιρετικά
δημοφιλής830.
Πρέπει, βέβαια, να σημειώσουμε πως για όλες αυτές τις πτυχές τής υποκριτικής αγιότητας τού Αντιχρίστου δεν υπάρχει συγκεκριμένη βιβλική βάση. Οι Πατέρες αναπτύσσουν το θέμα στηριζόμενοι στην γνώση τής προσπάθειας του Αντιχρίστου να παρουσιαστεί ως ο Χριστός και της τακτικής του να μιμείται εξωτερικά τον βίο και την παρουσία του Ιησού Χριστού.
Αυτή η επίπλαστη και υποκριτική αγαθότητα και αγιότητα του Αντιχρίστου θα είναι περιορισμένης διάρκειας και θα επιδειχθεί απ’ αυτόν στην αρχή μόνο της δημόσιας δράσης του. Στα « προοίμια τῆς τυρρανίας » του, « ἕως ἄν βασιλεύσῃ »831. Και αυτό διότι το προσωπείο του αγαθού ποιμένος δεν θα είναι παρά ένα μέσο για την επίτευξη κάποιου άλλου στόχου, την απόκτηση πολιτικής εξουσίας832. Σύμφωνα με τον άγιο Εφραίμ ο Αντίχριστος θα ανακηρυχθεί βασιλιάς απ’ τους ανθρώπους που θα έχουν γοητευτεί απ’ την υποκριτική του αγαθότητα833. Και ο Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος αναφέρει πως ο Αντίχριστος θα βασιλεύσει μετά από απαίτηση των ανθρώπων834.
Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία συναντώνται οι ίδιες απόψεις. Σύμφωνα με τον συγγραφέα τού « Περί Συντελείας » ο δόλιος και ύπουλος Αντίχριστος θα επιδείξει ευγενή συμπεριφορά και θα φορέσει το προσωπείο του αγαθού ποιμένος αποσκοπώντας κυρίως στην απόκτηση πολιτικής δύναμης: «Καί ταῦτα πάντα ποιεῖ ὕπουλος ὤν καί δόλιος καί πάντας θέλων ἐξαπατῆσαι προς το ποιῆσαι αὐτόν βασιλέα »835. Μάλιστα, ο συγγραφεύς του « Περί Συντελείας » γράφει ότι, ο Αντίχριστος, όταν του προσφερθεί η εξουσία απ’ την ανθρωπότητα, αρχικά, θα την αρνηθεί, για να την δεχτεί στη συνέχεια μετά από επιμονή των ανθρώπων στο αίτημά τους836. Με την επίτευξη αυτού του στόχου, της πολιτικής εξουσίας, αυτόματα, θα εκλείψει και ο λόγος της υποκρίσεως. Και, τότε, όπως θα δούμε σε άλλη ενότητα, θα αποκαλύψει το πραγματικό του σατανικό πρόσωπο.
Εξετάζοντας την σύγχρονη βιβλιογραφία διαπιστώνουμε πως αυτή η Πατερική διδασκαλία σχετικά με την υπόκριση αγιοσύνης εκ μέρους τού Αντιχρίστου έχει επηρεάσει και τη νεότερη λογοτεχνία που δημιουργήθηκε και δημιουργείται γύρω απ’ το θέμα του Αντιχρίστου. Έτσι, πρώτος ο Σολόβιεφ τον παρουσίασε ως δημοφιλή πολιτικό που έχει καλές σχέσεις με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, επιδιώκει την ειρήνη και την ευημερία της ανθρωπίνης κοινωνίας, και είναι συγγραφέας ενός μπεστ σέλλερ με τον τίτλο: « O ανοικτός δρόμος για την ειρήνη και την ευημερία του κόσμου ». O Ρώσος στοχαστής στο έργο του: « Μια μικρή ιστορία για τον Αντίχριστο », δίνει την εικόνα ενός, φαινομενικά, ευσεβούς Αντιχρίστου και τον παρουσιάζει να ανακηρύσσεται επίτιμος διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολή της Τυβίγγης, ως δεινός ερμηνευτής των Γραφών837. Σήμερα, τα διάφορα best sellers αλλά και οι διάφορες τηλεοπτικές και κινηματογραφικές ταινίες με θέμα τον Αντίχριστο απηχούν αυτήν την παράδοση εμφανίζοντας τον Αντίχριστο να επιδιώκει με υποκρισία να γίνει αρεστός στα πλήθη ως φιλάνθρωπος, τίμιος πολιτικός άνδρας, ευνοούμενος των μέσων μαζικής ενημέρωσης, πρόεδρος των Ηνωμένων Εθνών κ.ο.κ..
Σημειώσεις
801. Βλ. Ιππολλύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, VI, σελ. 199, « κατά πάντα γάρ ἐξομοιοῦσθαι βούλεται ὁ πλάνος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦ », Ιερωνύμου, Letter, XXII, To Eustochium, The principal workς of St. Jerome, CCEL, New York, 1892, σελ. 39-40 “ As Antichrist pretends to be Christ ”. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Περί Συντελείας, ΧΧ, σελ. 283, και Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΓ΄, σελ. 351 « Ὅς καί τοῖς ἀπ᾿ ἀρχῆς τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Κυρίου κακούργως ἐπιβαλών ἐξ ὁμοιώσεως τούτων τήν ἀπάτην προέθετο ἐνστήσασασθαι », και σελ. 354 « κλέψει τῇ ὁμοιότητι ». Στην μεταγενέστερη δυτική γραμματεία ο Αντίχριστος ονομάζεται « πίθηκος Χριστού ». Όπως το μιμητικό αυτό δίποδο ζώο παρατηρεί την ποικίλη ανθρώπινη συμπεριφορά και στη συνέχεια τη μιμείται, ανεπιτυχώς, βέβαια, και με γελοίο, συνήθως, αποτέλεσμα, έτσι και ο Αντίχριστος θα θελήσει να μιμηθεί σε κάθε τι τον Χριστό και να εξομοιωθεί αν είναι δυνατόν σε όλα προς αυτόν. Βλ. Engleman Dennis, Ultimate things, An orthodox Christian Perspective on the End Times, U.S.A. 1995, σελ. 129, « As Satan has been called Simia Dei, or “ ape of God ”, so Antichrist is appropriately labeled Simia Christi, or “ ape of Christ ”. Through similitude, they seek to destroy what they imitate ». Βλ. και Pink Arthur, The Antichrist, A systematic study of Satan’ s counterfeit Christ, o.π., σελ. 75.802. Οι Ιππόλυτος και συγγραφεύς του Περί Συντελείας αναφέρουν ως στοιχείο μίμησης της Ανάστασης του Χριστού την ανοικοδόμηση του Ναού των Ιεροσολύμων. Ωστόσο, άλλοι Πατέρες αναφέρουν σαν στοιχείο μίμησης της Ανάστασης του Χριστού το Απ. 13,3, « καί μίαν ἐκ τῶν κεφαλῶν αὐτοῦ ὡς ἐσφαγμένην εἰς θάνατον, καί ἡ πληγή τοῦ θανάτου αὐτοῦ ἐθεραπεύθη ». Kατά τον Άγιο Βέδα ο Αντίχριστος θα τολμήσει να παρουσιάσει τον εαυτό του σαν κάποιο που φονεύτηκε και αναστήθηκε, δηλαδή θα παρουσιάσει μια ψευδοανάσταση. Βλ. Βέδα, Ε.Α.,
P.L. 169 και Μarshall, σελ. 88. Αυτή η παράδοση αναφέρεται και απ’ τον Πάπα Γρηγόριο τον Μέγα, που γράφει πως ο Αντίχριστος θα υποστηρίζει την αργία της Κυριακής, επειδή θα υποκριθεί πως θα πεθάνει και στην συνέχεια θα αναστηθεί ( Βλ. NPNF, Series II, vol. XIII, σελ. 92-93 ). Κατά τον Άγιο Ιππόλυτο η θεραπεία της κεφαλής σημαίνει την ανάσταση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που θα επιτύχει ο Αντίχριστος. Βλ. Ιππολύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, XLIX, σελ. 213. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία αυτό το χωρίο μπορεί να σημαίνει την ανάσταση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που θα επιτύχει ο Αντίχριστος ή την ψευδοανάσταση του ιδίου ή κάποιου συνεργάτη του. Βλ. Ανδρέα Καισαρείας, Ε. Α., ΛΣΤ΄, 333, Αρέθα Καισαρείας, Ε. Α., ΛΣΤ΄, σελ. 374.
803. Βλ. Ιππολλύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, VI, σελ. 199-200, « κατά πάντα γάρ ἐξομοιοῦσθαι βούλεται ὁ πλάνος τῶ ὑιῶ τοῦ Θεοῦ. Λέων μέν ὁ Χριστός, καί λέων μέν ὁ ἀντίχριστος. Βασιλεύς ὁ Χριστός, καί βασιλεύς ἐπίγειος ὁ ἀντίχριστος. ἐδείχθη ὁ σωτήρ ὡς ἀρνίον, καί αὐτός ὁμοίως φανήσεται ὡς ἀρνίον ἔνδοθεν λύκος ὤν. ἐμπερίτομος ἦλθεν ὁ σωτήρ εἰς τόν κόσμον, καί αὐτός ὁμοίως ἐλεύσεται. ἀπέστειλεν ὁ κύριος τούς ἀποστόλους εἰς πάντα τά ἔθνη, καί αὐτός ὁμοίως πέμψει ψευδαποστόλους. Συνήγαγε τά διεσκορπισμένα πρόβατα ὁ σωτήρ, καί αὐτός ὁμοίως ἐπισυνάξει τόν διεσκορπισμένον λαόν τῶν Ἰουδαίων• ἔδωκεν ὁ Κύριος σφραγίδα τοῖς εἰς αὐτόν πιστεύουσιν, καί αὐτός δώσει ὁμοίως• ἐν σχήματι ἀνθρώπου ἐφάνη ὁ κύριος, καί αὐτός ἐν σχήματι ἀνθρώπου ἐλεύσεται• ἀνέστησεν ὁ σωτήρ καί ἀπέδειξε τήν ἁγίαν σάρκα αὐτοῦ ὡς ναόν, καί αὐτός ἀναστήσει τόν ἐν Ἱεροσολύμοις λίθινον ναόν. Καί ταῦτα μέν τά πλάνα αὐτού τεχνάσματα … ». Βλ. καί Κυρίλλου, Κατήχησις ΙΕ΄, ΙΒ΄, P.G. 33, 885 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 136, Εφραίμ, Λόγος εις την παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 118, « ὅταν χαράσσῃ ὁ Δράκων τήν ἑαυτοῦ σφραγίδα ἀντί τοῦ σταυροῦ τοῦ Σωτῆρος », Θεοδωρήτου Κύρου, Αιρετικής κακομυθίας επιτομή, Ε΄, ΚΓ΄, P.G. 83, 528. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. « Περί Συντελείας », ΧΧ, σελ. 283. Σχετικά με τα σημεία ομοιότητας του Αντιχρίστου προς τον Χριστό βλέπε και Pink W. Arthur, The Antichrist, ο.π., σελ. 44. Για τα σημεία αντίθεσης βλέπε σελ. 45.
804. Βλ. και Αρέθα, Ε.Α., ΛΓ΄, σελ. 351.354 και ΝΘ΄, σελ. 467, « Ψευδοπροφήτην δέ τοῦτον ὅν εἰς τύπον Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ ὁ διάβολος εἰς μίμησιν τῆς ἀληθινῆς Χριστοῦ ἐπιδημίας προοδοποιόν τοῦ Ἀντιχρίστου », και Λ΄, σελ. 343, « Ἐν αὐτῇ γάρ καί βασιλεύσει ὡς Ἰουδαίων βασιλεύς… καί κατά μίμησιν τοῦ ἀληθινοῦ Χριστοῦ ».
805. Βλ. Ιππολύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, VI, σελ. 200, « Καί ταῦτα μέν τά πλάνα αὐτοῦ τεχνάσματα… ». Διαβάζοντας τα σχετικά πατερικά κείμενα δεν μπορούμε παρά να επισημάνουμε κάποια πράγματα σχετικά με την ποιότητα, το κίνητρο και το « τέλος », το σκοπό δηλαδή αυτής της μίμησης του Χριστού από τον Αντίχριστο. Και όσον αφορά την ποιότητά της πρέπει κατ’ αρχήν να τονιστεί ότι αυτή δεν θα είναι αληθής και πραγματική αλλά ψευδής και κακέκτυπη, τελείως επιφανειακή και εξωτερική. Θα μιμηθεί τυπικά, εξωτερικά και επιφανειακά κάποιες μόνο πτυχές του βίου του Χριστού, προκειμένου να εξαπατήσει. Δεν θα μιμηθεί την αγαθότητα, την αγιότητα τη φιλευσπλαχνία του Χριστού, όπως ο Παύλος, που έλεγε « Μιμηταί μου γίνεσθε, καθώς καγώ Χριστοῦ ». Ακόμη, το κίνητρο αυτής της μίμησης δεν θα είναι η αγάπη προς τον Χριστό, ο προς τον Ιησούν έρως, η επιθυμία του να ενωθεί με αυτόν και να τον υπηρετήσει όπως π.χ. στην περίπτωση του Παύλου. Αντίθετα, θα είναι το απύθμενο και αβυσσαλέο μίσος του προς το πρόσωπό Του και η βλάσφημη επιθυμία και απαίτησή του να τον εκθρονίσει από τις καρδιές των ανθρώπων για να πάρει αυτός τη θέση του. Θα είναι η θρασύτατη διεκδίκηση του χρίσματος του Μεσσία. Η επιθυμία του να ονομαστεί αυτός Χριστός στη θέση του Χριστού. Και το « τέλος », ο επιδιωκόμενος σκοπός αυτής της μίμησης θα είναι ανάλογος και αντίστοιχος με το κίνητρο και την αιτία της. Θα είναι η εξαπάτηση της ανθρωπότητας, η προσπάθεια του Αντιχρίστου να την δέσει στο άρμα του, για να την συμπαρασύρει στην κόλαση.
806. Μαρτύριον Πιονίου, Ε.Π.Ε., « Τα μαρτύρια των αρχαίων Χριστιανών », ΙΔ΄, σελ. 160 « Ὁ Ἀντίχριστος ὡς Χριστός φανήσεται ». Σύμφωνα με τον Π. Χρήστου η τελική επεξεργασία αυτού του μαρτυρολογικού κειμένου έγινε τον Δ΄ αιώνα, όμως τα κείμενα στα οποία βασίστηκε ο συντάκτης του έργου είναι παλαιότερα. Βλ. Χρήστου Π., Γενική εισαγωγή σελ. 27-30 και Εισαγωγικά, σελ. 43-47, Τα μαρτύρια των αρχαίων Χριστιανών, Ε.Π.Ε., Θεσσαλονίκη 1978, Εισαγωγαί-κείμενον-μετάφρασις-σχόλια υπό Π. Χρήστου.
807. Η άποψη των σύγχρονων Ιουδαίων για τον Μεσσία δεν διαφέρει ουσιαστικά απ’ την αντίστοιχη της πλειοψηφίας των Ιουδαίων της εποχής του Χριστού. Τα σημαντικότερα σφάλματα αυτής της άποψης ήταν: 1) Έδιναν στον Μεσσία και τη βασιλεία που έμελλε να δημιουργήσει μια φυλετική-εθνικιστική διάσταση. 2) Έδιναν στον Μεσσία και τη βασιλεία του μια κοσμική-υλιστική διάσταση. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι γιοι του Ζεβαδαίου, ο Ιωάννης και ο Ιάκωβος, ζητούσαν πρωτοκαθεδρίες στη βασιλεία του Θεού, ενώ οι άλλοι μαθητές δυσανασχετούσαν μαζί τους από φόβο, μήπως οι ίδιοι αδικηθούν. Οι Ιουδαίοι θεωρούσαν πως η Μεσσιανική περίοδος θα συνοδεύεται από υλική ευημερία. Γι’ αυτό και, μόλις ο Χριστός έκανε το θαύμα του χορτασμού των πεντακισχιλίων, αυτοί ήθελαν να τον κάνουν βασιλέα. Ο Χριστός κρύφτηκε. Άλλοτε, του ζητούσαν επιτακτικά: « Ο Μωυσής μας έδωσε άρτο. Δώσε και εσύ. ». Όπως χαρακτηριστικά γράφει και ο Blaize Pascal, « οι Ιουδαίοι δεν γύρεψαν σ’ Αυτόν – τον Μεσσίαν – παρά μονάχα ένα υλικό μεγαλείο » ( Blaise Pascal, « Στοχασμοί », Προλεγόμενα-Μετάφραση-Σχόλια-Υποσημειώσεις Νίκου Α. Ματσούκα, εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1999, Φιλοσοφική και Θεολογική Βιβλιοθήκη αρ. Δ, σελ. 501, σχ. 662. Βλέπε και σελ. 455, « Ο Μεσσίας, κατά τους σαρκικούς Ιουδαίους οφείλει να είναι ένας μεγάλος καιρικός πρίγκηπας ». Περισσότερα για την αναμονή σαρκικού Μεσσία απ’ τους Ιουδαίους βλ. στο ίδιο έργο σελ. 455-461 ). 3). Έδιναν στην έλευση του Μεσσία μια αποκλειστικά θριαμβευτική-νικηφόρα διάσταση. Δεν δέχονταν πως ο Χριστός θα είναι παθητός. Τους ήταν αδύνατο να συλλάβουν την έννοια της θυσίας του Μεσσία. Ο Σταυρός ήταν πάντα για τους Ιουδαίους και είναι « σκάνδαλο ». 4) Έδιναν στην έλευση του Μεσσία μια αιώνια-κοσμική διάσταση. Όταν ο Χριστός τους έλεγε ότι θα « φύγει », αυτοί απαντούσαν : « Ἡμείς ἠκούσαμεν ὅτι ὁ Χριστός μένει εἰς τόν αἰώνα ». Αυτή, η παρερμηνεία της Μεσσιανικής βασιλείας οφειλόταν στη σύγχυση της πρώτης με την δεύτερη Παρουσία του Κυρίου. Με λίγα λόγια οι Ιουδαίοι περίμεναν πως ο Μεσσίας θα είναι ένας εθνικιστής βασιλιάς που θα παράσχει αιώνια βασιλεία και υλική ευημερία ( τρόφιμα κ.τ.λ. ) στον Ισραήλ. Πεζό και στενό σαν σύλληψη, δεν τεκμηριώνεται και από τα κείμενα. Σχετικά με τις μεσσιανικές προσδοκίες των Ιουδαίων της εποχής του Χριστού βλ. και Rops Daniel, Η καθημερινή ζωή στην Παλαιστίνη στους χρόνους του Ιησού, Εκδόσεις Παπαδήμα, Σειρά: Λαοί και πολιτισμοί, Μετάφραση Έλλης Αγγέλου, 3η Έκδοση, Αθήνα 2005, σελ. 494-498.
808. Βλ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, ΙΕ΄, ΙΒ΄, P.G. 33, 885, « Ἰουδαίους, ὡσανεί Χριστός ὁ προσδοκώμενος, ἀπατήσας ».
809. Αναστασίου του Σιναΐτου, Διάλεξις κατά Ιουδαίων, P.G. 89, 1217 και Ε.Π.Ε. Φιλοκαλία 13Γ. Η « διάλεξις κατά Ιουδαίων » αποδίδεται στον Πρεσβύτερο Αναστάσιο τον Σιναΐτη. Βλ. Π. Χρήστου, Πατρολογία, τ. Ε΄, σελ. 211-215. Βλέπε και Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ΄, ΙΒ΄, P.G. 33, 885, Ιερωνύμου, Epistle to Paula, Jerome, The Principal works of St. Jerome, N. York, 1892, σελ. 52 “ Of course they – Jews – are right to weep, for as they do not believe in the Lord’ s resurrection they are being made ready for the advent of Antichrist ”, Κυρίλλου Αλεξανδρείας , Ερμηνεία εις τον Προφήτην Ζαχαρίαν, Λόγος Δ΄, ΠΔ΄, P.G. 72-200 και και Ε.Π.Ε. 24, σελ. 290.
810. Βλ. Βασιλείου Εμέσσης, Βίος Θεοδώρου Αρχιεπισκόπου Εδέσσης, Μ.Σ.Ο.Ε., 5η έκδοση, Αθήνα 1976, ΙΘ΄ Ιουλίου, σελ. 356 « Καί σύ, Ιουδαίε, γνώριζε πως ήλθεν ο Χριστός εις τόν κόσμον, γεννηθείς εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Αειπαρθένου. Λοιπόν μή εκδέχεσαι πλέον δευτέραν γέννησιν, αλλά γίνωσκε βέβαια, ότι εκείνος όπου περιμένεις είναι ο παμμίαρος Αντίχριστος, του οποίου ωνομάσθη ο απατεών Μωάμεθ πρόδρομος ». Βλ. και Διάλογος του εν Αγίοις Πατρός ημών Γρηγεντίου, Αρχιεπισκόπου Αιθιοπίας μετά του Εβραίου νομοδιδασκάλου Ερβάν βαπτισθέντος ύστερον εις Λέοντα περί της αληθούς πίστεως του Χριστού, (Εισαγωγή, μετάφρασις, σχόλια, παρατηρήσεις Σακελλαρίου Θεοδοσίου ), Εκδόσεις Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1953, σελ. 175, « Πάντως, ἄθλιε, διά τόν Ἀντίχριστον ἐφλυάρησες• ἐκεῖνον δέ σεῖς περιμένετε να ἔλθη. Καί ἀλλοίμονον εἰς ἐσάς, ὅτι ἐν τῇ ἀμαρτίᾳ σας θα ἀποθάνητε, διότι ἀντί ποιμένος θηρίον πονηρόν καί λύκον ἐξαγριωμένον ἐδέχθητε »
811. Γεωργίου του Φραντζή του Πρωτοβεστιαρίου Χρονικόν, Β΄, ΙΒ΄, P.G. 156, 781-2 : « … σκοπεῖτε, μή πρό ἐκείνης λάθητε λύκῳ προσιόντες ἀντί ποιμένος καί τῷ τοῦ ἀντιχρίστου στόματι περιπέσητε καί σύν ἐκείνῳ τῷ πυρί τῷ αἰωνίῳ παραπεμπόμενοι ἀνόνητα μετακλαύσησθε ».
812. Ανωνύμου Διάλογος Χριστιανού προς Ιουδαίον, Anonymus dialogus cum Judaeis, ( e cod. Vatoped. 236), 13,
Corpum Christianorum Series Graeca 30, Turnhout 1994, σελ. 50. Βλ. και « Όσιος Ανδρέας ο διά Χριστόν σαλός, ο.π, σελ. 172: « … εκένωσε δηλαδή ο Ύψιστος την πίστη καί τη γνώση των θεοπνεύστων γραφών στα έθνη, οπότε στους Ιουδαίους απέμεινε μόνο το γράμμα του νόμου σαν τον «τρυγία » δηλαδή το κατακάθι που απομένει στο πιθάρι, όταν του αδειάσουν το κρασί. Το γλυκό κρασί του νόμου και των προφητών άδειασε με την ενανθρώπηση του Χριστού. Έμεινε, όμως, το κατακάθι του, δηλαδή η ελπίς των Ιουδαίων. Αυτοί έχουν διασπαρεί σ’ όλες τις χώρες και πίνουν ακόμη το κατακάθι της πλάνης περιμένοντας τον Αντίχριστο ». Σχετικά με τον βίο του Αγίου Ανδρέα του διά Χριστόν σαλού βλ. Paul J. Alexander, The Byzantine apocalyptic tradition, ed. By Dorothy deF. Abrahamse, University of California Press, California, 1985 σελ. 123 κ.εξ..
813 Ψαλ. 105, 47, « Σῶσον ἡμᾶς, Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν, καί ἐπισυνάγαγε ἡμᾶς ἐκ τῶν ἐθνῶν τοῦ ἐξομολογήσασθαι τῷ ὀνόματι τῷ ἁγίῳ σου, τοῦ ἐγκαυχάσθαι ἐν τῇ αἰνέσει σου ». Βλ. Αυγουστίνου, Exposition on the Book of Psalms, CCEL, New York, 1886, CVI, σελ. 532-3 “ But when the Jews suppose that that prophecy belongeth to their visible kingdom, because they know not how to rejoice in the hope of good things unseen, they are about to rush into the snares of him, of who the Lord saith “ I am come in my Father’ s name …”. Through the Apostate… it seemeth to me, that the carnal people of Israel will suppose that prophecy to be fulfilled, where it is said, “ Deliver us, oh Lord, and gather us from among the heathen ” … that under his guidence, before the eyes of their visible enemies, who had visibly taken them captive, they are to have visible glory. Thus they will believe a lie, because they have not received the love of truth, that they might love not carnal, but spiritual blessings… Not, as the Jews imagine it, fulfilled through Antichrist, but through our Lord Christ coming in the name of his Father …”. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία ο Αρέθας Καισαρείας αναφέρεται στην διαστροφή του πραγματικού νοήματος της προφητείας του Προφήτη Αμώς ( Αμώς 9,11 κ.εξ. ). έχει ως εξής: « Ἀναστήσω τήν σκηνήν Δαυίδ τήν πεπτωκυίαν καί τά ἀνεστραμμένα αὐτῆς οἰκοδομήσω » Αυτή η προφητεία προλέγει την πνευματική ανάσταση του ανθρωπίνου γένους. Επληρώθηκε με την ίδρυση της Εκκλησίας, όπως φαίνεται και απ’ τα χωρία 15,14- 19 των Πράξεων των Αποστόλων. Ο Αντίχριστος θα ισχυριστεί πως η προφητεία αναφέρεται στην εθνική αναγέννηση του Ισραήλ και, κυρίως, στην ανοικοδόμηση του ναού του Σολομώντα. Βλ. σχετικά και Αμμωνίου Αλεξανδρέως, Σχόλια στον Ιωάννη, fragmenta in Joannen ( in catenis ), ed. J. Renss, Johannes-kommentare aus der griechischen kirche [ Texte und Unter suchungen. Berlin 1966 ], Σχόλιο στο Ιω. 5,43, σελ. 182: « Ὁ Ἀντίχριστος τήν τοῦ βίου δόξαν ἐπαγγέλεται καί διά τοῦτο ἐκείνῳ πιστεύετε ». Ο αλεξανδρινός πρεσβύτερος Αμμώνιος έζησε το β΄ ήμισυ του 5ου και τις αρχές του 6ου αιώνα. Ονομάζεται απ’ τον Αναστάσιο τον Σιναΐτη ως « ὁ πολυπειρότατος τῶν ἐξηγητῶν ». Έγραψε πληθώρα ερμηνευτικών έργων, απ’ τα οποία σώθηκαν μόνο κάποια αποσπάσματα ». Βλ. επίσης και Περί Συντελείας, ΧΧΙV, σελ. 285.
814. Βλ. Ιππολύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, XXV, σελ. 205. Bλ. και Νεοφύτου του εγκλείστου, Σαφήνεια, Υπόθεσις ς΄, σελ. 231.
815. Βλ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ΄, ΙΑ΄, 885 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 136, « Και διά μεν τῆς τοῦ Χριστοῦ προσηγορίας Ἰουδαίους τους τον Ἠλειμμένον προσδοκῶντας ἀπατῶντα, τους δε ἐξ ἐθνῶν ταῖς μαγικαῖς φαντασίαις ὑπαγόμενον ».
816. Βλ. Θεοδωρήτου Κύρου, Αιρετικής κακομυθίας επιτομή, Ε΄, ΚΓ΄, P.G. 83, 528 Β C« Καί καθάπερ πάλαι το Θεός
ὄνομα κεκλοφώς ἐπιτέθεικεν ἑαυτῷ, καί τοῖς τῆς πονηρίας αὐτοῦ συνεργοῖς, καί πέπεικε τούς ἀνθρώπους διά τῶν χειροτμήτων ξοάνων τό θεῖον αὐτῷ σέβας προσενεγκεῖν, οὕτω τήν τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ προσηγορίαν σφετερισάμενος, πάντας μέν, ὡς ἔπος εἰπεῖν, ἐξαπατήσει, φενακίσει δέ καί τῶν σεπτόν ὄνομα περικειμένων πολλούς, ἑαυτόν εἶναι λέγων Χριστόν, ὅν οἱ θεῖοι χρησμωδοῦντες προφῆται ἐπιφανήσεσθαι προὔλεγον ». Βλ. καί Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΓ΄, σελ. 351: « Σπουδῇ τοῦ Σατανᾶ πείθειν ἐξ ἀπάτης βουλομένου τοῦ ἤδη προσνεμηθέντας Χριστῷ, καί ἐξ ὑποστροφῆς πρός αὐτόν αὐτομολῆσαι. ὅς καί τοῖς ἀπ᾿ ἀρχῆς τῆς ἐνανθρωπήσεως του Κυρίου κακούργως ἐπιβαλών ἐξ ὁμοιώσεως τούτων τήν ἀπάτην προέθετο ἐνστήσασθαι, καί μάλιστα Ἑβραίοις τάς περί Χριστοῦ προφητείας ἐκείνῳ μᾶλλον προσοικειοῦσιν ἤ τῷ Χριστῷ », σελ. 354 « Κλέψει τῇ ὁμοιότητί τινας τῶν νοθεστέρων καί ῥαθυμότερον τῶν περί Χριστοῦ προφητικῶν ἐπακούοντας ».
817. Βλ. σχετικά Φιλλιπίδου Ι. Λεωνίδου, Η παγκόσμια προσδοκία Θεανθρώπου Λυτρωτού, ( Απόσπασμα από το βιβλίο του: Ιστορία της εποχής της Κ.Δ. εξ απόψεως παγκοσμίου και πανθρησκειακής, Αθήναι, 1958, σελ. 764-886 ), Νεοελληνική απόδοση στα νεοελληνικά Βαρβάρα Καλογεροπούλου Μεταλληνού, Μαρία Ζέρβα, Πρόλογος π. Γεωργίου Μεταλληνού, Αθήνα, 2003.
818. Βλ. σχετικά και στο έργο « Ιησούς Χριστός Προσδοκία των εθνών », Εκδόσεις Κάλαμος, Αθήνα 2000, κυρίως στις σελ. 70-90.
819. Βλ. Ζιάκα Γρηγορίου, « Ιστορία των Θρησκευμάτων », τ. Α΄, « Τα Ινδικά Θρησκεύματα », Εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 333-4. Βλέπε και A. Sponberg-H. Hardacre (eds ), Maitreya, The Future Buda, Cambridge,
1998 στο Θρησκειολογικό Λεξικό, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2000, Επιμέλεια Μάριος Μπέγζος, σελ. 351 κ.εξ.. Το όνομα « Μαϊτρέγια » σημαίνει « προσφιλής ». Ο Μαϊτρέγια αναμένεται να ηγηθεί μιας ιδανικής κοινωνίας. Λεπτομέρειες του βίου του προλέγονται σε κείμενα, όπως π.χ. η Αναγκαταβάνσα και η Μαϊτρέγιαβυάκαρανα, η Ντιβυάβαντάνα και Μαχάβαστου. Η προσδοκία της επερχόμενης έλευσής του εκδηλώνεται με τη φράση « έλα, Βούδα, έλα » που χαράσσεται πάνω σε βράχους των βουνών της Μογγολίας και του Θιβέτ. Στην τέχνη αναπαρίσταται, συνήθως, με τη μορφή ευτραφούς, καλοκάγαθου, γελαστού Βούδα που περιστοιχίζεται από παιδιά. Βλ. και Meulenbeld Ben, Βουδιστικοί συμβολισμοί στα θιβετιανά τάνγκα, Κέδρος, Αθήνα, 2003, Βουδιστικοί συμβολισμοί στα θιβετιανά τάνγκα, Κέδρος, Αθήνα, 2003, σελ. 48-53, 104-106, 135.
820. Βλ. Ζιάκα Γρηγορίου, « Ιστορία των Θρησκευμάτων », Ά « Τα Ινδικά Θρησκεύματα », Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις Πουρναρά, 1992, σελ. 344.
821. Σχετικά με τον Μπαχαϊσμό βλέπε στο Καριώτογλου Αλ., « Μπαχαϊσμος », Θρησκειολογικό Λεξικό, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, Επιμέλεια Μάριος Μπέγζος, σελ.397-8. Ο Μπαχαϊσμός έχει ως βασικό δόγμα την αέναη εμφάνιση των προφητών και τονίζει την ανάγκη της ενότητας των ανθρώπων μέσω της ενότητας των θρησκειών. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια συγκρητιστική και παγκοσμιοποιητική θρησκεία.
822. Βλέπε σχετικά στο έργο της Ζιάκα Αγγελικής, Το σιιτικό Ισλάμ, Οι κοινωνικές και πολιτικές του προεκτάσεις στη Μέση Ανατολή, Εκδόσεις Κορνηλία Σφακιανάκη, Θεσσαλονίκη, 2004, σελ. 67-70 « Μεγάλη σημασία για τους δωδεκαδικούς σιίτες έχει ο 12ος Ιμάμης, ο Μuhammad “ al Muntazar ”, που είναι περισσότερο γνωστός ως Mahdi, ο καθοδηγημένος από τον Θεό αναμενόμενος σωτήρας του Ισλάμ. Πρόκειται για ένα είδος εσχατολογικού Μεσσία και απελευθερωτή, που κατά τους Σιίτες δεν πέθανε, αλλά με το θέλημα του Θεού κρύφτηκε και παραμένει κρυμμένος, για να επιστρέψει ως Mahdi στον κόσμο λίγο πριν από τα έσχατα, να ενώσει όλους τους μουσουλμάνους και να εγκαθιδρύσει την δικαιοσύνη στη γη. Η διδασκαλία αυτή αργότερα θα επηρεάσει όλο τον ισλαμικό κόσμο. Έτσι, κάτω από ορισμένους όρους, τον Mahdi τον περιμένουν και οι σουννίτες για να δικαιώσει το Ισλάμ… Είναι ζωντανός, συμμετέχει στη ζωή της κοινότητας, βρίσκεται σ’ ανώτατα επίπεδα ύπαρξης, είναι ο πόλος και ο άξονας της θρησκείας, ο εγγυητής της διαιώνισης της παράδοσης. Εμφανίζεται σε πρόσωπα που διαθέτουν τα απαραίτητα πνευματικά προσόντα για να τον δουν. Υπάρχουν πολλοί θρύλοι για οπτασίες και εμφανίσεις του και οι τοποθεσίες όπου συνέβησαν αυτές αποτελούν ιερούς τόπους, στους οποίους οι πιστοί πραγματοποιούν προσκυνήματα… ». Βλ. και στο έργο του Richardson Joel, Islam' s awaited Messiah, Pleasant Word Publishing, U.S.A. 2006, όπου γίνεται από τον συγγραφέα συγκριτική εξέταση και αντιπαραβολή μεταξύ της ισλαμικής και χριστιανικής εσχατολογίας. Ειδικά για την συγγένεια μεταξύ της ισλαμικής διδασκαλίας για τον Ιμάμ Μαχδί και της αντίστοιχης χριστιανικής για τον Αντίχριστο βλέπε σελ. 52-71. Αντίστοιχα, βέβαια, κάποιοι μουσουλμάνοι θεωρούν πως ο Ντατζάλ ( ο Αντίχριστος των Μουσουλμάνων ) θα είναι ο Μεσσίας των Ιουδαίων. Βλέπε σχετικά στο έργο του Umar Asim, 3rd world war and Dajjal, U.S.A, 1957, όπου ο συγγραφεύς διατυπώνει την θέση πως οι Εβραίοι ανοίγουν τον δρόμο για να έρθει ο Ντατζάλ. Πάντως, είναι γεγονός πως ο ηγέτης του Ιράν, ο Αχμαντινετζάντ, αναφέρεται, συχνά, στις ομιλίες του, στην προσδοκία του για επικείμενη έλευση του Ιμάμ Μαχδί και δηλώνει πως θεωρεί αποστολή του να ανοίξει τον δρόμο για την έλευσή του. Βλ. σχετικά Marvin Yakos, Jesus, Jews and Jihad, U.S.A. 2006, σελ. 37 κ.εξ., Anoushiravan Ehteshami and Mahjoob Zweiri, Iran and the rise of its neoconservatives, The politics of Tehran’ s silent Revolution, , Tauris and Co Ltd., London 2007, σελ. 62 κ.εξ., Barnhart R. David, Living in the Times of the Signs, Bible Prophecy for 21st Century, U.S.A. 2001, σελ. 224-6. Βλ. σχετικά και Hitchcock Mark, The Apocalypse of Ahmadinejad: The Revelation of Iran’ s Nuclear Prophet, Multnomah Books, U.S.A. 2007.
823. Βλ. Texe Marrs, « Η Νέα Εποχή, Τα σκοτεινά μυστικά της », Εκδόσεις Μπίμπης, Θεσσαλονίκη, σελ. 67-69.
824. Βλ. Alice Baley, Η επανεμφάνιση του Χριστού, Lucis Trust, Κέδρος, α.τ.χ., κυρίως στις σελ. 7 « την επανεμφάνισιν του Χριστού προέβλεψαν οι πιστοί και των δύο ημισφαιρίων, όχι μόνον εκείνοι που πιστεύουν εις τον Χριστόν αλλά καί εκείνοι που αναμένουν τον Μαϊτρέγια και τον Βοδισάττβαν καθώς και εκείνοι που αναμένουν τον Ιμάμ Μαχδήν ».
825. Βλ. Texe Marrs, « Η Νέα Εποχή, Τα σκοτεινά μυστικά της », Εκδόσεις Μπίμπης, Θεσσαλονίκη, σελ. 61-6, όπου παρατίθεται και σχετική βιβλιογραφία, όπως Lola Davis, “ Toward a world religion for the new age ”, σελ.1 κ.α..
Βλέπε και Μ. Μολτσάνωφ, Περί Αντιχρίστου, στο Παναγοπούλου Αλεξίου, Εσχατολογικά, Πάτρα, 1993, σελ. 32-33, και Γέροντος Παϊσίου Λόγοι, Γ΄, σελ. 176, « Μέσα στη σύγχυση αυτή όλοι θα ζητούν ένα Μεσσία για να τους σώσει. Και τότε θα παρουσιάσουν κάποιον που θα πει “ Εγώ είμαι ο Ιμάμης, εγώ είμαι ο πέμπτος Βούδας, εγώ είμαι ο Χριστός που περιμένουν οι Χριστιανοί, εγώ είμαι αυτός που περιμένουν οι Ιεχωβάδες, εγώ είμαι ο Μεσσίας των Εβραίων. Πέντε “ εγώ ” θα έχει ».”Η σχετική διδασκαλία έχει μεταφερθεί και στη χριστιανική λογοτεχνία. Βλέπε Beauseigneur James, « Η γέννηση μιας εποχής », Κοχλίας, Αθήνα 2007, σελ. 362 « “ Εγώ είμαι εκείνος που σας υποσχέθηκαν ”, φώναξε με θέρμη. “ Είμαι ο Μεσσίας, ο Χριστός, ο πέμπτος Βούδας, ο 13ος διάδοχος του Μωάμεθ. Είμαι αυτός που θα φέρει την Μεγίστη Ειρήνη ( θρησκεία των Μπαχάι ). Είμαι ο Κρίσνα, ο Σάμ Μπαχράμ, ο Μαχάντα, ο Κύριος Μαϊτρέγια, ο Μποντισάτβα, ο Κρισναμούρτι, και ο Ιμάμης Μαχντί. Είμαι ο Μίθρας, ο Ντέβα, ο Ερμής ο Τρισμέγιστος, ο Ιανός και ο Όσιρις. Όλοι αυτοί δεν έχουν καμιά διαφορά μεταξύ τους. Όλοι τους είναι ένα, όλες οι θρησκείες είναι μία. Είμαι αυτός για τον οποίο μίλησαν όλοι οι προφήτες! Σήμερα, η Γη σώθηκε! ” ».
826. Βλ. Ιωάννου Δαμασκηνού, Περί Αντιχρίστου, σελ. 442, « Καί ἐν τοῖς προοιμίοις μέν τῆς βασιλείας αὐτοῦ, μᾶλλον δέ τυραννίδος, ὑποκρίνεται ἁγιοσύνην ».
827. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ.119, « ἀναλαμβάνει γάρ σχῆμα τοῦ ἀληθινοῦ ποιμένος ».
828. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 119-120, « Ἀρέσαι δε πᾶσι τεχνάζεται δολίως, ὅπως ἀγαπηθῇ ἐν τάχει ὑπό πολλῶν ». Κατά τον Άγιο Ιγνάτιο Μπριαντσιανίνωφ, καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση μιας θετικής εικόνας για τον Αντίχριστο στην κοινωνία θα παίξουν τα πονηρά πνεύματα. Βλ. Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ Επισκόπου Σταυρουπόλεως, Θαύματα και σημεία, ο.π., σελ. 28-30.
829. Αυτή η αναφορά έρχεται σ’ αντίθεση με διάφορες περιγραφές των αποκρύφων, όπου ο Αντίχριστος παριστάται ως τέρας. Για απεικονίσεις και περιγραφές της μορφής του Αντιχρίστου βλέπε και McGinn Bernard, Antichrist: Two thousands years of the human fascination with evil, New York San Francisco, Harper, 1994, σελ. 68-70, 72-3,103-107. Βλ. και Προβατάκη Θωμά, ο.π., σελ. 201-203, εικόνες 153,155,172 και 173.
830. Βλ. Ειρηναίου, Έλεγχος, V, 30, σελ. 383, « και φανέρωσίν τινα περιέχει τιμωρίας και ἐκδίκησιν ἐπάγοντος, ὅτι ἐκεῖνος προσποιεῖται τους κακουχουμένους ἐκδικῆσαι », Ιππολύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, VI, σελ. 199, « Ἐδείχθη ὁ σωτήρ ὡς ἀρνίον, καί αὐτός ὁμοίως φανήσεται ὡς ἀρνίον, ἔνδοθεν λύκος ὤν », Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 119-120, «Ἐν σχήματι τοιούτῳ ἥξει ὁ παμμίαρος, ὡς κλέπτης ἀπατῆσαι τά σύμπαντα. Ταπεινός, ἥσυχος, μισῶν, φησίν, ἄδικα, ἀποστρεφόμενος εἴδωλα, προτιμώμενος εὐσέβειαν, ἀγαθός, φιλόπτωχος, εὐειδής ὑπερβολῇ, εὐκατάστατος, ἱλαρός πρός πάντας, τιμῶν μεθ’ υπερβολῆς τό γένος τῶν Ἰουδαίων… Ἀρέσαι δε πᾶσι τεχνάζεται δολίως, ὅπως ἀγαπηθῇ ἐν τάχει ὑπό πολλῶν. Δῶρα δέ οὐ λήψεται, μετ’ οργῆς οὐ λαλήσει, κατηφής οὐ δείκνυται, σχήματι δέ εὐταξίας ἐξαπατᾶ τόν κόσμον, ἕως ἄν βασιλεύσῃ », Κυρίλλου, Κατήχησις ΙΕ΄, ΙΒ΄, 885 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 136-137, « τά πρῶτα μέν ἐπιείκειαν, ὡσανεί λόγιός τις καί συνετός, σωφροσύνην τε καί φιλανθρωπίαν ὑποκρίνεται » , Ρωμανού, Εις την Β΄ Παρουσίαν, σελ. 270, « Ὑπό πολλῆς δολιότητος ὁ παγκάκιστος ὥσπερ πρᾶος ἐλεύσεται, ὡς ὁ ποιμήν ὁ καλός ἡμῶν », Αυγουστίνου, “ Exposition on the Book of Psalms ”, CCEL, N. York, 1886, X, σελ. 38 “ Antichrist, who will seem to man blessed to that degree, that he will even be thought God … he may appear good and just, and a son of God ”, Ιωάννου Δαμασκηνού, Περί Αντιχρίστου, σελ. 442, Συναξάριον Κυριακής της Απόκρεω, σελ. 32, « καί περιπατήσει δήθεν, τήν κατά Χριστόν μετερχόμενος πολιτείαν… καί τάς θείας Γραφάς μετελεύσεται καί νηστείαν ασκήσει ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. και « Περί Συντελείας », ΧΧ, σελ. 283, « Ἐδείχθη ὁ σωτήρ ὡς ἀρνίο καί αὐτός φανήσεται ὡς ἀρνίον, λύκος ὤν ἔνδοθεν », και ΧΧΙΙΙ, σελ. 285, « Ἀλλά τά πρῶτα αὐτοῦ γενήσεται πραΰς, ἀγαπητικός, ἥσυχος, εὐλαβής, εἰρηνοποιός, μισῶν ἀδικίαν, βδελυττόμενος δῶρα, εἰδωλολατρείαν μή προσιέμενος, τάς γραφάς φησιν ἀγαπῶν, ἱερεῖς αἰδούμενος, πολιάς τιμῶν, πορνείαν μή καταδεχόμενος, μοιχείαν βδελυττόμενος, καταλαλιαῖς μή προσέχων, ὅρκους μή καταδεχόμενος, φιλόξενος, φιλόπτωχος, ἐλεήμων », Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΖ΄, σελ. 337 και Αρέθα Ε.Α., ΛΖ΄, σελ. 379, « τά κέρατα δέ οὐκ ἀρνίου, ἀλλ᾿ ὅμοια ἀρνίω, ἐπειδή φαντάζει ἑαυτόν ἐπιεικῆ ὡς ὁ Χριστός, ἵνα πλανᾶ ».
831. Ιωάννου Δαμασκηνού, Περί Αντιχρίστου, σελ.442, « Καί ἐν τοῖς προοιμίοις μέν τῆς βασιλείας αὐτοῦ, μᾶλλον δέ τυραννίδος, ὑποκρίνεται ἁγιοσύνην », Εφραίμ, Λόγος εις την παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 120 « σχήματι δε εὐταξίας ἐξαπατᾶ τον κόσμον ἕως ἅν βασιλεύση ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. « Περί Συντελείας », ΧΧΙΙΙ, σελ. 285, « ἀλλά τά πρώτα αὐτοῦ γενήσεται πραΰς … ».
832. Ο Σατανάς και τα όργανά του πάντοτε επιζητούσαν την πολιτική εξουσία. Και αυτό διότι δεν τους ενδιαφέρει αν κάποιος τους προσκυνά επειδή ο ίδιος το επιθυμεί ελεύθερα ή επειδή εξαναγκάζεται. Τους αρκεί να τους προσκυνούν.
Άλλωστε υπό καθεστώς ελευθερίας θα είχαν μάλλον λίγους οπαδούς. Ο Διάβολος δεν εκτιμά ιδιαίτερα το ιδανικό της ελευθερίας σε αντίθεση με τον Χριστό που έλεγε: « Ὅστις θέλει ὀπίσω μοῦ ἐλθεῖν » ( Μθ. 16,24 και Μρ. 8,34 ), και ρωτούσε τους μαθητές του: « μή καί ὑμεῖς θέλετε ὑπάγειν; » ( Ιω. 6,67 ). Γι’ αυτό το λόγο και τα όργανα του Σατανά, από τους ειδωλολάτρες αυτοκράτορες μέχρι τους μωαμεθανούς σουλτάνους ανέκαθεν οργάνωναν διωγμούς και χρησιμοποιούσαν βασανιστήρια. Το ίδιο θα κάνει και ο Αντίχριστος. Αλλά για να το κάνει θα πρέπει να διαθέτει πολιτική εξουσία. Απλά, θα περιμένει μέχρι να την αποκτήσει.
833. Εφραίμ, Εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 120, « Ὅταν οὖν ἴδωσι λαοί πολλοί καί δῆμοι τοιαύτας ἀρετάς καί δυνάμεις, πάντες ἐπί τό αὐτό μιᾷ γνώμῃ γίνονται καί ἐν χαρᾷ μεγάλῃ βασιλέα αὐτόν κηρύσσουσι, λέγοντες προς ἀλλήλους• μή ἅρα εὑρίσκεται τηλικοῦτος ἄνθρωπος ἀγαθός καί δίκαιος; ».
834. Βλ. Συναξάριον Κυριακής της Απόκρεω, σελ. 32, « καί βιασθήσεται ὑπό τῶν ἀνθρώπων καί βασιλεύς ἀνακηρυχθήσεται ».
835. Περί Συντελείας, ΧΧΙV, σελ. 285.
836. Βλ. Περί Συντελείας, XXV, σελ. 285, « Καί τά πρῶτα μέν ὑπούλως χρώμενος ὁ ψεύστης καί ἄνομος παραιτήσεται τήν δόξαν αὐτήν, οἱ δέ ἄνθρωποι προσμένοντες καί παρακαλοῦντες αὐτόν ἀναδείξουσι βασιλέα ».
837. Βλ. Soloviev Vladimir, War, progress, and the end of history, including a short story of the Antichrist, three discussions, ο.π., 1915, σελ 212-3. Ο Arthur W. Pink στο έργο του « The Antichrist », γράφει πως ο Αντίχριστος θα είναι “ intellectual, oratorical, political, commercial, military, governmental and religious genius ”, Pink W Arthur, The Antichrist, CCEL, σελ. 40-43.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου