Ο κρίσιμος Ιούλιος για την Κύπρο και το Αιγαίο

Η αντίθεση της Άγκυρας, κατά τη διάσκεψη «Γενεύη 2», στην ουσιαστική μεταβολή του καθεστώτος εγγυήσεων και επεμβατικών δικαιωμάτων στην Κύπρο και το περιστατικό με την καταδίωξη φορτηγού πλοίου, ανατολικά της Ρόδου, αποτελούν μόνο τα πρώτα σημάδια μιας μακράς περιόδου αστάθειας στο Αιγαίο, στη Μεγαλόνησο και την ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου.

Η Αθήνα -με διακομματική συναίνεση- επιδεικνύει ψυχραιμία και δεν δίνει αφορμές στρατιωτικής κλιμάκωσης ούτε κι έχει δεύτερες σκέψεις ως προς τη στήριξή της στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Ίσως μάλιστα, μετά το Brexit, η Ελλάδα απομείνει ο μοναδικός εταίρος της Ε.Ε. με πραγματική πίστη στη χρησιμότητα της πλήρους ένταξης της γειτονικής χώρας (με δεσμεύσεις σεβασμού του διεθνούς δικαίου) αντί της εταιρικής σχέσης που θα εκφυλιζόταν σε εμπορικές συναλλαγές, χωρίς κοινές αρχές.

Ωστόσο η ελληνική στρατηγική ίσως φτάσει σύντομα στα όριά της και απαιτηθούν -μικρές ή μεγάλες- αναπροσαρμογές. Πρώτο κρίσιμο ορόσημο είναι η 13η Ιουλίου (ή λίγα 24ωρα πριν και μετά) λόγω της προγραμματισμένης έναρξης ερευνών της γαλλικής TOTAL για εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ. Η Λευκωσία δεν μπορεί να υποχωρήσει στις τουρκικές απαιτήσεις ματαίωσης των ερευνών ή διαμοιρασμού των προσδοκώμενων εσόδων, καθώς αυτό θα ισοδυναμούσε με ντε φάκτο επιβολή της άποψης της Άγκυρας περί μη εφαρμογής του διεθνούς δικαίου στην κυπριακή ΑΟΖ, στο Αιγαίο και σε άλλες περιοχές της Μεσογείου.

Επίσης το κόστος για την TOTAL και άλλες ξένες εταιρίες (λύση συμβολαίων μίσθωσης τεχνολογικού εξοπλισμού, ασφάλισης και αντασφάλισης) θα ήταν τεράστιο σήμερα και απαγορευτικό για την επανάληψη ερευνών στο μέλλον.

Επομένως, το κλειδί των εξελίξεων δεν βρίσκεται στην αμυνόμενη Κύπρο και στους -νομίμως δρώντες- ξένους ομίλους, αλλά στις τελικές αποφάσεις του επιτιθέμενου Ερντογάν. Θα αρκεστεί σε απλή καταγραφή των τουρκικών αντιρρήσεων μέσω της παρακολούθησης των ερευνών με περιορισμένη και εξ αποστάσεως παρουσία αεροναυτικών δυνάμεων; Ή θα προχωρήσει σε επιχείρηση παρεμπόδισης των εργασιών του πλωτού γεωτρύπανου και της μεταφοράς υλικών από τις χερσαίες εγκαταστάσεις στο λιμάνι της Λεμεσού; Ταυτόχρονα, η ελληνική κυβέρνηση θα αντιδράσει με την αποστολή, στην ίδια περιοχή, φρεγάτας (ή και υποβρυχίου) και με ποιες διαταγές ή κανόνες εμπλοκής;

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ειδική ενημέρωση για τους κινδύνους, που θα προκύψουν από άφρονες κινήσεις της Άγκυρας, έχει ήδη γίνει από την Αθήνα προς την Ουάσινγκτον, ενώ το Ισραήλ παρακολουθεί τις εξελίξεις, χωρίς πρόθεση διπλωματικής ή στρατιωτικής παρέμβασης. Οι άριστες σχέσεις Ελλάδας – ΗΠΑ και τα αμερικανικά στρατηγικά συμφέροντα στη Μεσόγειο καθιστούν βέβαιη μια κατευναστική πρωτοβουλία της Ουάσινγκτον, αλλά είναι άγνωστο πότε και πώς θα εκδηλωθεί, όταν άλλωστε συνεχίζεται η καθυστέρηση διορισμού ανώτερων αξιωματούχων από τη διοίκηση Τραμπ.

Το δεύτερο κρίσιμο ορόσημο αφορά τη στάση της Τουρκίας στο Αιγαίο και την ασαφή υλοποίηση, εντός του β’ εξαμήνου του 2017, του «οδικού χάρτη» ανάπτυξης των σχέσεων Ε.Ε. – Τουρκίας. Παρά τις θερμές ελληνικές σχέσεις με τον πρόεδρο Γιούνκερ, κανείς στην Αθήνα ή στις Βρυξέλλες δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι γνωρίζει τι πραγματικά έχει συζητήσει -ή και ατύπως συμφωνήσει- ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τον κ. Ερντογάν και τι περιείχε ένα non paper που φέρεται ότι του επέδωσε στα τέλη Μαΐου. Ο κ. Γιούνκερ, ο Γερμανός διευθυντής του γραφείου του Μ. Σελμάγιερ και ίσως ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Φρ. Τίμερμανς είναι οι μόνοι που γνωρίζουν το πλάνο αναβίωσης του διαλόγου Ε.Ε. – Τουρκίας ως τον Δεκέμβριο. Το πρόβλημα δεν είναι η πιθανή εντατικοποίηση των συνομιλιών με την Άγκυρα (για την οποία δεν έχει αντιρρήσεις η Αθήνα), αλλά ποιος ο απώτερος στόχος (ένταξη ή ειδική σχέση) και, κυρίως, τα ανεπίσημα ανταλλάγματα και η ανοχή της Ε.Ε. στις απαιτήσεις Ερντογάν για τις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις και το Αιγαίο.

Αλέξανδρος Τάρκας
* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα και Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
Πηγή «Δημοκρατία»

prodromikos