Τρίτη 8 Απριλίου 2025

Άγιο Πνεύμα

«Το Πνεῦμα ὅπου θέλει πνεῖ» (Ἰω. 3:8), ἀλλὰ γνωρίζουμε ὅτι θέλει νὰ πνεύσει πρὸς τὴν κατεύθυνση τοῦ Χριστοῦ.

Στὴ θεολογικὴ του διερεύνηση γιὰ τὸ Δόγμα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὁ Μητροπολίτης Περγάμου Ἰωάννης Ζηζιούλας ἐμβαθύνει στὴν πνευματολογία, τοποθετώντας την μέσα στὸ εὐρύτερο πλαίσιο τῆς Τριαδολογίας καὶ τῆς ἐκκλησιολογίας. Ἡ ἀνάλυσή του ἐστιάζει σε τρία κομβικὰ ἐρωτήματα: (α) Ποια εἶναι ἡ θέση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὴν Ἁγία Τριάδα· (β) Ποια εἶναι ἡ θέση τῆς πνευματολογικῆς διαστάσεως στὴν οἰκονομία; καὶ (γ) Πῶς ἐκδηλώνεται ἡ πνευματολογικὴ διάσταση στὴ ζωὴ τῶν Χριστιανῶν;[ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΟΥ ΣΥΝΕΤΑΞΕ Ο ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΙ ΚΛΗΡΟΝΟΜΕΙΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΜΟΝΑΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟΝ ΧΑΙΝΤΕΓΚΕΡ. Η ΕΡΩΤΗΣΗ Η ΟΠΟΙΑ ΔΕΝ ΕΠΙΘΥΜΕΙ ΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ. ΚΑΛΥΤΕΡΑ:ΚΑΘΙΣΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΕΡΩΤΗΣΗ. Η ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΓΝΩΣΤΙΚΙΣΜΟΥ.]

Ὁ Ζηζιούλας ὑπογραμμίζει ὅτι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι «Κύριος», ἰσότιμος τοῦ Χριστοῦ. Ὅσον ἀφορᾶ στὴ θέση τῆς Πνευματολογίας στὴν Τριαδολογία, ἐπανέρχεται στὴν Πατερικὴ Παράδοση ὅτι τὸ Πνεῦμα ἐκπορεύεται ἐκ τοῦ Πατρός, τονίζοντας ὅτι ἡ ὕστατη ὀντολογικὴ ἀρχὴ τοῦ Πνεύματος εἶναι ὁ Πατήρ ὡς πρόσωπο καὶ ὄχι ὡς οὐσία.[COPY PASTE] Ἡ ἀγέννητη φύση τοῦ Πνεύματος—ὡς ἑνὸς ἀπὸ τὰ τρία πρόσωπα τῆς Τριάδος—δείχνει ὅτι ἡ δημιουργία δὲν μπορεῖ νὰ σταθεροποιηθεῖ ὅταν εἶναι αὐτοαναφορική καὶ ἀυτόνομη· ἡ μόνη ὁδὸς σωτηρίας καὶ θέωσης εἶναι ἡ κοινωνία μὲ τὸ ἄκτιστο. Αὐτὴ ἡ κοινωνία εἶναι ἔργο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ γίνεται ἔτσι «ζωοποιόν», ὅπως τὸ ὁμολογεῖ τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως. Ἡ ζωή καὶ ἡ κοινωνία συνυπάρχουν μόνο στὸ ἄκτιστο, διότι στὴ δημιουργία ὁ θάνατος διασπά τὴν κοινωνία. Τὸ Πνεῦμα δίδει ἀληθινὴ ζωή, διότι εἶναι ἄκτιστο, καὶ ἡ κοινωνία ποὺ προσφέρει προέρχεται «ἄνωθεν» ἀπὸ τὸν ἄκτιστο Θεό. Ἔτσι, τὸ Πνεῦμα εἶναι ἡ ἐσχατολογικὴ δύναμη ποὺ εἰσάγει τὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ μέσα στὴν ἱστορία. Εἶναι ἡ «κοινωνία» (Β΄ Κορ. 13:13) ποὺ συγκροτεῖ τὴν ἐνότητα τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ Ζηζιούλας παρατηρεῖ ὅτι ἡ Ἐκκλησία χαρακτηρίζεται στὴν Καινὴ Διαθήκη ὡς Σῶμα Χριστοῦ. Αὐτὸ φανερώνει ὅτι ἡ ἀφετηρία τῆς ἐκκλησιολογίας μας πρέπει νὰ εἶναι Χριστολογική. Οἱ Χριστιανοὶ ἐνσωματώνονται στὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ὄχι τοῦ Πνεύματος, καὶ ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ κεφαλὴ τοῦ Σώματος. Ἄρα, ποια εἶναι ἡ θέση τῆς Πνευματολογίας; Ὁ Ζηζιούλας ἀναγνωρίζει ὅτι αὐτὸ ἀποτελεῖ παλαιὸ πρόβλημα στὴν ἐκκλησιαστικὴ παράδοση. Πολὺ πρὶν τίθενται δογματικὰ ζητήματα γιὰ τὴ θεότητα τοῦ Πνεύματος, ἡ Ἐκκλησία ἀσχολήθηκε μὲ τὸ θέμα τῆς σχέσεως Πνεύματος καὶ Ἐκκλησίας. Στὴν ὀπτικὴ τοῦ Ζηζιούλα, δὲν ὑπάρχει ὑποστατικὴ διάσπαση μεταξὺ Χριστοῦ καὶ Πνεύματος.

Ἀντλώντας ἀπὸ τὴν κοινὴ Πατερικὴ Παράδοση Ἀνατολῆς καὶ Δύσεως, ὁ Ζηζιούλας διατυπώνει ὅτι τὰ ἔξω ἔργα τοῦ Θεοῦ (ad extra) πρέπει νὰ νοοῦνται ὡς ἑνοποιημένα, χωρίς διάκριση ἀνάμεσα στὴ Χριστολογία καὶ τὴν Πνευματολογία. Ὅσο κι ἂν ὁ ρόλος τοῦ Πνεύματος εἶναι ἰδιαίτερος, εἶναι ἐπικίνδυνο γιὰ τὴν ἐνότητα τῆς Θείας Οἰκονομίας νὰ μιλάμε γιὰ «οἰκονομία τοῦ Πνεύματος». Ἐξάλλου, ἡ Ἐκκλησία εἶναι σῶμα Χριστοῦ, ὄχι Πνεύματος.[H ΑΝΑΠΝΟΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ]

Ἔτσι, ὁ Ζηζιούλας ἐπιβεβαιώνει ὅτι ἡ Χριστολογία εἶναι ἀναμφισβήτητα ἀφετηρία τῆς ἐκκλησιολογίας, ἀλλὰ ὅτι ἡ Χριστολογία εἶναι ἀσύλληπτη χωρίς Πνευματολογία. Δίνοντας ἔμφαση στὴν πολυσύνθετη λειτουργία τοῦ Πνεύματος, ξεκαθαρίζει ὅτι τὸ Πνεῦμα δὲν εἶναι ἀπρόσωπη δύναμη, οὔτε ἔνα «ἐργαλείο» τοῦ Χριστοῦ, οὔτε βοηθητικό πρόσωπο. Δὲν ὑπάρχει προτεραιότητα Χριστοῦ ἔναντι τοῦ Πνεύματος. Καὶ οἱ δύο συνιδρύουν τὴν Ἐκκλησία, ὅπως εἶπε καὶ ὁ Καρδινάλιος Υβ Κονγκάρ.

Διασαφηνίζοντας τα παραπάνω, ὁ Ζηζιούλας ἀναδεικνύει τὴ σωστὴ σύνθεση Χριστολογίας καὶ Πνευματολογίας. [ΕΓΕΛΑΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ]«Πρέπει νὰ λάβουμε σοβαρὰ ὑπ’ ὄψιν», λέει, «ὅτι ὁ Χριστὸς ἐγεννήθη ἐκ Πνεύματος, ἐχρίσθη ὑπ’ αὐτοῦ καὶ ἡ ὕπαρξή του εἶναι ἐξ ὁλοκλήρου ἐν τῷ Πνεύματι». Μελετώντας τὴ Γραφὴ καὶ τὴν Παράδοση, ὁ Ζηζιούλας βλέπει ὅτι τὸ ἔργο τοῦ Πνεύματος περιγράφεται κυρίως μὲ ὅρους «δύναμης», «ἁγιασμοῦ», «Πνεύμα Ἀληθείας», «Πνεῦμα Ἐλευθερίας» καὶ, ἄνω πάντων, ὡς «ζωοποιὸν» καὶ «κοινωνία». Γιὰ τὴν ἐκκλησιολογία, θεωρεῖ ὅτι τὰ δύο τελευταία ὅροι εἶναι οἱ πλέον κατάλληλοι, διότι ἐμπεριέχουν καὶ τοὺς ὑπολοίπους.

Παρόμοιες παρατηρήσεις μποροῦν νὰ γίνουν γιὰ τὴν Ἐκκλησία. Δὲν προκύπτει ἐκ τῆς ὑπάρξεως τοῦ Χριστοῦ ἢ τοῦ Πνεύματος χωριστά, ἀλλὰ ἀποτελεῖ καρπὸ ταυτοχρόνου ἐνεργείας καὶ τῶν δύο.

Αὐτὸ εἶναι ποὺ ἐπιτελεῖ τὸ Πνεῦμα στὴν ὀντολογία τῆς Ἐκκλησίας. Τὸ ἴδιο Πνεῦμα, ὡς ζωοποιὸν καὶ κοινωνία, εἰσάγει τὸ ἔσχατον (Πρ. 2)—δηλαδὴ τὴν αἰώνια ζωὴ τοῦ Θεοῦ—μέσα στὴν ἱστορία. Κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο, ἡ Ἐκκλησία γίνεται κοινωνία ἁγίων, ὅπου παρελθὸν, παρὸν καὶ μέλλον δὲν σχετίζονται αἰτιακὰ, ἀλλὰ ἀποτελοῦν ἕν ἐν τῷ σώματι τοῦ Χριστοῦ μὲ τὴν ἐνέργεια τῆς κοινωνίας[ΤΟ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ ΛΥΚΟΦΩΣ. ΟΛΕΣ ΟΙ ΑΓΕΛΑΔΕΣ ΕΧΟΥΝ ΙΔΙΟ ΧΡΩΜΑ ΚΑΙ ΜΥΡΗΚΑΖΟΥΝ ΤΟ ΙΔΙΟ ΚΟΥΤΟΧΟΡΤΟ.]

Ἡ προέκταση αὐτοῦ εἶναι ὅτι ὁ Χριστὸς μπορεῖ νὰ νοηθεί μόνο ἐν τῷ Πνεύματι, καὶ ἔτσι ἀποκαλύπτεται ὡς πρόσωπο σχέσης ἐν ἀπόλυτῳ βαθμῷ. Δὲν μπορεῖ νὰ ἀντιληφθεῖ μὲ ὅρους ἀτομικῆς ἐμπειρικῆς ὕπαρξης.[ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΧΩΡΙΣ ΣΧΕΣΗ ΝΑ ΑΝΤΙΛΗΦΘΕΙ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ Ο ΚΑΥΜΕΝΟΣ]

Ὅλα αὐτὰ δὲν εἶναι θεωρητικὰ μόνο· πρέπει νὰ ἀποτυπώνονται καὶ στὴ δομὴ καὶ τὴ ζωή τῆς Ἐκκλησίας, ὅπου «τὸ θεσμικὸ γίνεται, ἐν Πνεύματι, χαρισματικὸ καὶ τὸ χαρισματικὸ θεσμικὸ».

Περαιτέρω, ὁ Ζηζιούλας ἐπικρίνει μιὰ ὑπερβολικὰ Χριστοκεντρικὴ ὀπτικὴ ποὺ ὁδήγησε στὴν ἀνάδειξη ρευμάτων ὅπως ὁ Πεντηκοστιανισμὸς καὶ ὁ Χαρισματικὸς Χριστιανισμός, ποὺ δίδουν ἔμφαση στὴν ἐμπειρία τοῦ Πνεύματος ἀτομικὰ ἢ κοινοτικὰ, ἐνίοτε εἰς βάρος τοῦ Χριστοῦ. «Ὡς ἀντίδραση σὲ αὐτὴν τὴν ὑπερβολικὴ Χριστοκεντρικότητα, ἐμφανίστηκε στὸ πλαίσιο τῆς δυτικῆς χριστιανοσύνης ἡ τάση νὰ ἀναδειχθεῖ ἡ σημασία τοῦ Πνεύματος σχεδὸν εἰς βάρος τοῦ Χριστοῦ. Χαρακτηριστικὸ παράδειγμα εἶναι τὰ Πεντηκοστιανὰ καὶ Χαρισματικὰ κινήματα τῆς ἐποχῆς μας».

Ὁ Μητροπολίτης Περγάμου Ἰωάννης ἀναγνωρίζει τὴν ὑψηλότερη συνειδητοποίηση τοῦ ρόλου τοῦ Πνεύματος στὸν 20ὸ αἰώνα. «Ἤδη ἀπὸ τὴν Β΄ Βατικανὴ Σύνοδο, ἡ Ρωμαιοκαθολικὴ Ἐκκλησία ἔδειξε ἐντυπωσιακὴ ἐυαισθησία στὴν ἀνάγκη νὰ ἐντάξει τὴν Πνευματολογία στὴν ἐκκλησιολογία της, περισσότερο ἀπ’ ὅ,τι ἡ δυτικὴ θεολογία ἦταν μέχρι τότε προετοιμασμένη».

Ὡς κατακλείδα, ὁ Ζηζιούλας ἐπισημαίνει τὸ ἀναγκαῖο καὶ ἀδιαίρετο τοῦ ρόλου τοῦ Χριστοῦ καὶ τοῦ Πνεύματος στὴ σωτηρία μας, θεωρώντας τὴ θεώρηση αὐτὴς ὡς ζωτικῆς σημασίας γιὰ τὴ σύγχρονη θεολογικὴ προβληματική. «Ἡ ἀπόδοση τοῦ σωστοῦ ρόλου στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ καὶ στὸ πρόσωπο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι κεφαλαιώδους σημασίας γιὰ τὴ θεολογία στὴν ἀνατολὴ τοῦ 21ου αἰῶνα».

Ὁ Μητροπολίτης Ἰωάννης Ζηζιούλας προσφέρει ἕνα ὁλοκληρωμένο θεολογικὸ ὅραμα, ὅπου ἡ Χριστολογία καὶ ἡ Πνευματολογία συνυφαίνονται ἀρμονικά.[ΔΕΝ ΘΑ ΠΑΡΟΥΜΕ.ΘΑ ΠΡΟΤΙΜΗΣΟΥΜΕ ΤΟ ΠΡΩΤΟΤΟΚΟ(ΟΡΑΜΑ)]

Πηγή: https://zizioulas.org/theology/holy-spirit

ΜΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ. ΜΙΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΚΤΙΣΤΟΥ ΚΑΙ ΑΚΤΙΣΤΟΥ ΣΤΗN ΟΠΟΙΑ Ο ΔΟΥΛΟΣ ΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΑΦΕΝΤΗΣ. 

ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΥΠΟΣΧΕΜΕΝΗ ΓΗ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΙΑΣ. ΟΠΟΥ ΤΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΤΟΝ ΣΚΟΠΟ. 

Ο ΣΙΣΥΦΟΣ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΜΗΘΕΑ-ΔΕΣΜΩΤΗ. Ο ΕΛΕΥΘΕΡΩΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΔΕΣΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΑΝΕΡΧΕΤΑΙ ΥΨΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΒΡΑΧΟ ΤΗΣ ΘΕΙΚΟΤΗΤΟΣ ΤΟΥ, ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΟΣ ΤΟΥ, ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΟΣ ΤΟΥ, ΤΗΣ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΕΩΣ ΤΟΥ.

 ΑΛΛΑ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΕΙ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ ΟΤΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΙΠΟΤΕ ΑΛΛΟ.Η ΑΙΩΝΙΑ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ. 

APPEX MENTIS. SUMMUM BONUM.

ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΣΤΟ ΜΑΓΟΥΛΟ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΠΕΤΥΧΗΜΕΝΟ.

Δεν υπάρχουν σχόλια: