Συνέχεια από: Τρίτη 29 Απριλίου 2025
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΣΗΜΕΡΑ
§ 11. Κρίση καὶ δυνατότητες τῆς οἰκουμενικῆς κίνησης (3η συνέχεια)
᾿Αλλὰ ἂν παρόμοιες ὑποτυπώδεις ἐνδείξεις ἐπιτρέπουν τὴν ὑποψία ὅτι «συντηρητικοί» πολιτικοὶ παράγοντες ἐπηρεάζουν τὴν πορεία καὶ τὶς ἀποφάσεις τοῦ Π.Σ.Ε., ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ τὸ οἰκουμενικό Συμβούλιο ἐμφανίζει καὶ ἕνα εἶδος πολιτικοῦ φιλελευθερισμοῦ ποὺ ἐκπλήσσει καὶ κάποτε σκανδαλίζει τοὺς πολιτικά συντηρητικώτερους. Η συμπαράστασή του στὰ ἀπελευθερωτικὰ κινήματα τοῦ λεγόμενου «τρίτου κόσμου», ἡ ἀπερίφραστη καὶ συχνὰ ἐπαναλαμβανόμενη καταδίκη συγκεκριμένων συμπτωμάτων ἀποικιοκρατικῆς πολιτικῆς καὶ φυλετικῶν διακρίσεων, ἡ καταγγελία τῶν μεθόδων βίας καὶ ἀστυνόμευσης ποὺ ἐφαρμόζουν τὰ ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα, εἶναι μερικὰ ἀπὸ τὰ δείγματα αὐτοῦ τοῦ πολιτικοῦ φιλελευθερισμοῦ, τὰ τελευταῖα ἰδίως χρόνια. Ταυτόχρονα (καὶ σὲ ἀντίθεση μὲ τὶς ὑποψίες ἀντικομμουνισμοῦ) τὸ Π.Σ.Ε. ἀντιτάσσει μιὰ προκλητική σιωπὴ στὸ διωγμὸ καὶ μαρτύριο τῶν χριστιανῶν τῆς Ρωσίας, παρὰ τὶς ἀπεγνωσμένες ἐκκλήσεις ποὺ δέχεται κατὰ καιροὺς ἀπὸ μεμονωμένους ἱερεῖς καὶ πιστοὺς αὐτῆς τῆς χώρας 159α.Οἱ παραδειγματικὲς αὐτὲς ἀντιθετικὲς ἐνδείξεις δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ θεμελιώσουν τὴν ἄποψη ὅτι ἡ πολιτικὴ εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς παράγοντες ποὺ διαμορφώνουν τὶς κατευθύνσεις καὶ τὴ δραστηριότητα τοῦ Π.Σ.Ε. Φανερώνουν ὅμως μιὰ πολυμορφία τάσεων καὶ κατευθύνσεων, δηλαδή τελικὰ μιὰ βαθύτατη «κρίση ταυτότητας» ποὺ ἐπιτρέπει τὶς πιὸ διαφοροποιημένες ἐκδοχὲς καὶ πιθανὲς ἐκμεταλλεύσεις τῶν ἐκκοσμικευμένων περισπάσεων τῆς οἰκουμενικῆς κίνησης.
Οἱ ἴδιες οἱ ἐκκλησίες - μέλη τοῦ Π.Σ.Ε. δίνουν συχνὰ τὴν ἐντύπωση ὅτι εἶναι ἐλάχιστα κριτικὲς ἢ ὅτι εὐνοοῦν ἀπερίφραστα τὶς ἐκκοσμικευμένες περισπάσεις, γιατὶ ἡ ποικιλία καὶ κάποια σύγχυση τῶν τάσεων καὶ κατευθύνσεων ἐπιτρέπει μιὰ ἄνεση ελιγμῶν ἐκκλησιαστικῆς πολιτικῆς. Ὅπως ἐπιτρέπει καὶ μιὰ εὐκολία ἐκμετάλλευσης τῶν δυνατοτήτων που προσφέρει ὁ διεθνής αὐτὸς ὀργανισμός, τόσο σὰν βήμα εὐρύτατης προβολῆς ἐπιμέρους στόχων καὶ χῶρος διεθνών σχέσεων, ὅσο καὶ σὰν μέσο οἰκονομικῆς ἐνίσχυσης τῶν ἐκκλησιῶν κυρίως σε φιλανθρωπικά καὶ ἱεραποστολικὰ ἔργα160.
᾿Απὸ τὴν ἄποψη αὐτὴ ἡ εὐθύνη τῶν Ὀρθόδοξων Ἐκκλησιῶν εἶναι ἴσως ἡ μεγαλύτερη - καὶ ἡ τακτικὴ ἢ καὶ ὀλιγωρία τῶν Ὀρθοδόξων ἀντι προσωπεύει ὁπωσδήποτε ἕναν ἀπὸ τοὺς οὐσιώ-δεις παράγοντες γιὰ τὴ σημερινή διαμόρφωση καὶ πορεία τῆς οἰκουμενικῆς κίνησης.
Δ. Πρέπει νὰ τονισθῆ γιὰ μιὰ ἀκόμη φορὰ ὅτι ἡ οἰκουμενικὴ κίνηση ὀφείλει τὴν ἴδια τὴν ὕπαρξή της στη συμμετοχὴ τῶν Ὀρθοδόξων. Χωρὶς αὐτὴ τὴ συμμετοχὴ καὶ μὲ δεδομένη τὴν ἀποχὴ τῆς ρωμαιοκαθολικῆς ἐκκλησίας, ἡ παγκοσμιότητα τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν θὰ ἀντιπροσώπευε μόνο ἕνα ἐνδοπροτεσταντικό διάλογο 161, δίχως τὸ κύρος τῆς παγχριστιανικῆς οἰκουμενικότητας ποὺ καθιερώνει αὐτὸ τὸν ὀργανισμὸ στὸ διεθνή χώρο.
᾿Αλλὰ ὅπως ἀναφέρθηκε καὶ σὲ προηγούμενες σελίδες, ἡ θεμελιώδης αὐτὴ συμβολὴ δὲν φαίνεται νὰ ἐκιιμᾶται ἔμπρακτα ἀπὸ τὰ προτεσταντικὰ μέλη τοῦ Π.Σ.Ε., οὔτε καὶ νὰ συνειδητοποιἦται ἐνεργητικὰ ἀπὸ τοὺς ἴδιους τοῦ ᾿Ορθοδόξους. Παρὰ τὶς κατὰ καιροὺς διαμαρτυρίες γιὰ τὴν παραθεώρησή τους, τὴν κατάθεση ξεχωριστῶν «δηλώσεων» μειοψηφίας σὲ θεολογικά θέματα καὶ τὴ συχνὴ ἐπίκληση τῶν ἱστορικῶν τους τίτλων, οἱ Ὀρθόδοξοι ἀπέχουν πολὺ ἀπὸ τὸ νὰ ἐπηρεάζουν ἔστω καὶ στοιχειωδῶς τὴν πορεία καὶ τὴ φυσιογνωμία τοῦ Π.Σ.Ε.
Ἡ βασικὴ αἰτία γι' αὐτὴ τὴν ἀλλοίωση τῆς θεμελιακῆς καὶ συστατικῆς τοῦ Π.Σ.Ε. συμβολῆς τῶν ᾿Ορθοδόξων σὲ ἁπλὴ διακοσμητικὴ καὶ ἀτελέσφορη παρουσία, εἶναι μία : Ἔχουν ἀποδεχθῆ σὰν αὐτονόητη τὴ διάρθρωση τοῦ οἰκουμενικοῦ Συμβουλίου πάνω στὴν ἀρχὴ ὄχι τοῦ διαλόγου τῶν θεολογικῶν καὶ ἐκκλησιαστικῶν παραδόσεων, ἀλλὰ τῆς ποσοτικῆς - στατιστικῆς ἐκπροσώπησης αὐτόνομων ἐκκλησιαστικῶν ὀργανισμῶν. Ἔτσι ἐξουδετερώνεται ο priori ἡ παρουσία τῶν Ὀρθοδόξων, ἀφοῦ ἀποτελοῦν μόνιμα μιὰν ἀριθμητικά ἀνίσχυρη μειοψηφία σὲ σχέση μὲ τὸ πλῆθος τῶν προτεσταντικῶν ἐκκλησιῶν καὶ ὁμολογιῶν.
Ποιοὶ εἶναι ὅμως οἱ πιὸ συγκεκριμένοι λόγοι γι' αὐτὸν τὸ συμβιβασμὸ τῶν Ὀρθοδόξων μὲ τὸν διακοσμητικὸ καὶ ἀτελέσφορο ρόλο ποὺ τοὺς καθορίστηκε στὴν οἰκουμενικὴ κίνηση;
Πῶς δικαιολογεῖται ἡ παθητικότητα καὶ ὀλιγωρία τους ποὺ ἀποδυναμώνει τὴν τόσο ἐλπιδοφόρα οἰκουμενική προσπάθεια τῶν ἡμερῶν μας, τὴν ἐγκαταλείπει νὰ ἀλλοτριώνεται σὲ προτεσταντικό μονόλογο;
Οἱ ἐκτιμήσεις δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι παρὰ προσωπικές καὶ ἀναπόδεικτες, πρέπει ὡστόσο νὰ τολμηθοῦν σὰν ἀπαρχὴ ἢ καὶ πρόκληση γιὰ συστηματικώτερη διερεύνηση :
α. Ὑπάρχει ὁπωσδήποτε μιὰ καταρχὴν διαφοροποίηση τῆς νοοτροπίας. Τὰ προτεσταντικά μέλη τοῦ Π.Σ.Ε. ἀντιπροσωπεύουν τὴν ἐξαιρετικά ἀναπτυγμένη στὸ χῶρο τῆς Δύσης ἱκανότητα καὶ ἐπιδεξιότητα ὀργάνωσης, ἀποτελεσματικότητας, ὀρθολογικοῦ προγραμματισμοῦ, συστηματοποιημένης ἐργασίας. Οἱ Ὀρθόδοξοι ἀπὸ τὸ χῶρο τῆς ᾿Ανατολῆς – τὶς παρυφὲς τῆς δυτικῆς τεχνολογίας καὶ «ἀνάπτυξης» – προσπαθοῦν μὲ κάθε τρόπο νὰ προσαρμοσθοῦν στὶς ἀπαιτήσεις τῶν «προηγμένων» Εὐρωπαίων. Ἔχουν ἀποδεχθῆ σὰν αὐτονόητες προϋποθέσεις τόσο τὸν ἀκαδημαϊκὸ καὶ ὁμολογιακὸ χαρακτήρα τοῦ θεολογικοῦ διαλόγου, ὅσο καὶ τὶς ἀναπόφευκτα πιετιστικές συνέπειές του.
Παρ' όλα ὅμως αὐτὰ δὲν δείχνουν νὰ συντονίζωνται οὐσιαστικὰ οἱ Ὀρθόδοξοι στὸ εἶδος αὐτὸ τῆς θεολογικῆς συνεργασίας καὶ στὴν τόσο στιλπνὴ μεθόδευσή της. Ἡ μετάθεση τοῦ ἐπιδιωκόμενου στόχου στὶς ἀπρόσωπες ἀνάγκες τοῦ προγραμματισμοῦ καὶ τῆς ὀργάνωσης καταλήγει νὰ συντηρή τὴν ἀνταλλαγὴ ἀπόψεων καὶ τὴν ἔκδοση κειμένων σὰν αὐτοσκοπό. Μεθοδεύει τὴν προσέγγιση τῶν ἐκκλησιῶν ἀφήνοντας σὲ δεύτερη μοίρα τὸν οὐσιώδη σκοπὸ τῆς προσέγγισης καὶ τὴ σχέση ποὺ μπορεῖ νὰ ἔχῃ μὲ τὴν πραγματικότητα τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων. Ὅσο λοιπὸν κι ἂν προσπαθοῦν νὰ προσαρμοσθοῦν οἱ Ὀρθόδοξοι, εἶναι τελικὰ τόσο ἀφύσικη ἡ προσαρμογή τους, ὥστε ἀναπόφευκτα τοὺς ἀποπροσανατολίζει, τοὺς στερεῖ τὴ δυνατότητα νὰ πραγματοποιήσουν τὸν ἑαυτό τους, τὸ ξεχωριστὸ ἦθος τῆς πνευματικῆς καὶ πολιτιστικῆς τους καταγωγῆς.
β. ᾿Αλλὰ γιατὶ νὰ εἶναι αὐτονόητη ἡ ἐπιβολή τῆς δυτικῆς νοοτροπίας καὶ ὀργάνωσης στὶς ἐργασίες τοῦ Π.Σ.Ε.; Καταρχὴν γιατὶ ἡ πρωτοβουλία καὶ τὰ οἰκονομικὰ μέσα γιὰ τὴν ἵδρυση τοῦ Συμβουλίου προήλθαν κυρίως ἀπὸ τοὺς προτεστάντες. Μέχρι σήμερα ἡ ἐκπροσώπηση τῶν ᾿Ορθοδόξων στὸ διοικητικὸ ἐπιτελεῖο (Staff) τοῦ Π.Σ.Ε. εἶναι συντριπτικὰ ὀλιγάριθμη καὶ ἰσχνή, ἴσως καὶ γιὰ ἄλλους λόγους, ἀλλὰ καὶ ἐπειδὴ οἱ οἰκονομικὲς δυνατότητες τῶν ἀνατολικῶν Ἐκκλησιῶν καὶ ἡ ἀξιολόγηση τῶν ὀργανωτικῶν ἀναγκών τους δὲν φαίνεται νὰ ἐπιτρέπη τὴ διατήρηση τέτοιου ἐξειδικευμένου προσωπικού στὴν ἔδρα τοῦ Συμβουλίου. Καὶ παράλληλα ἀποδείχνεται στὴν πράξη ὅτι ὁ πνευματικὸς καὶ θεολογικὸς δυναμισμός τῶν Ὀρθοδόξων δὲν εἶναι τέτοιος ποὺ νὰ ἀναπληρώνη τὰ οἰκονομικὰ καὶ ὀργανωτικὰ ὑστερήματα.
γ. Ἡ ἀπουσία οἰκονομικῆς ἰσχύος ποὺ προεκτείνεται καὶ στὴν ἔλλειψη συστηματικώτερης ὀργάνωσης (δημιουργίας εἰδικῶν γραφείων καὶ ἐπιτελικῶν ὁμάδων στὶς κατὰ τόπους Ἐκκλησίες, μεθοδευμένης προπαρασκευῆς στελεχῶν γιὰ τὶς ἀντιπροσωπεῖες στις συνελεύσεις καὶ τὰ συνέδρια κ.λ.π.) καὶ ἡ σύγκριση μὲ τὶς δυνατότητες καὶ ἐπιδόσεις τῶν δυτικῶν σὲ αὐτοὺς τοὺς τομεῖς, φαίνεται νὰ δημιουργῆ στοὺς ᾿Ορθοδόξους μιὰ μόνιμη μειονεξία μέσα στὴν οἰκουμενική κίνηση. Δὲν μοιάζει νὰ ἀπασχοληθήκαμε ποτὲ οἱ Ὀρθόδοξοι μὲ τὸ πῶς θὰ ἐμφανίσουμε τὸν δικό μας ἑαυτὸ καὶ τὸ δικό μας ἦθος μέσα ἀπὸ τὸν τρόπο μετοχῆς μας στὴν οἰκουμενικὴ κίνηση. Δὲν συνειδητοποιήθηκε ποτὲ πὼς ἡ οὐσιαστικώτερη συμβολὴ τῶν Ὀρθοδόξων στὴν οἰκουμενική κίνηση δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἡ ἔκθεση τῶν ὁμολογιακών διαφορῶν ἢ τῶν κοινῶν σημείων μὲ τοὺς προτεστάντες, ἀλλὰ πρὶν ἀπὸ ὅλα ὁ ἔμπρακτος τρόπος συμμετοχῆς μας σὲ αὐτὴ τὴν προσπάθεια. ᾿Αντίθετα, οἱ ᾿Ορθόδοξοι προσπαθήσαμε ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ νὰ προσαρμοσθοῦμε ὁπωσδήποτε στη δυτικὴ ἀντίληψη τῆς ὀργάνωσης καὶ λειτουργίας τοῦ Π.Σ.Ε. ποὺ μᾶς ἦταν ἀπρόσφορη καὶ ξένη. Καὶ τὸ παρήγορο ποσοστὸ τῆς ὀργανικῆς μας ἀδυναμίας προσαρμογῆς μεταβάλλεται συνήθως σὲ ἀφορμὴ μοιονεξίας.
Γιὰ παράδειγμα στὰ παραπάνω : Δὲν διανοήθηκαν ποτὲ οἱ Ὀρθόδοξοι νὰ ἀμφισβητήσουν τὴν ἀρχὴ τῆς ποσοτικῆς πλειοψηφίας στὴν ἔκδοση τῶν ἀποφάσεων, ἀρχὴ ποὺ ἀλλοιώνει τὴν ἀλήθεια σὲ σύμπτωση ἀτομικῶν ἀπόψεων 162. Δὲν ἀρνήθηκαν ποτὲ τὴ συμμετοχή τους στις νηπιώδεις προτεσταντικὲς ἀκολουθίες προσευχῶν ποὺ ἐπιβάλλονται τόσο στὴν ἔναρξη τῶν γενικῶν συνεδριῶν ὅσο καὶ στὴν ἕναρξη καὶ λήξη τῶν ἐπιμέρους ἐπιτροπῶν καὶ ὁμάδων ἐργασίας. Δὲν διανοήθηκαν ποτὲ νὰ ἐπανδρώσουν τὶς ἀντιπροσωπεῖες τους ὄχι μόνο μὲ ἀκαδημαϊκοὺς θεολόγους (όπως ἀπαιτεῖ ἡ δυτικὴ ἀντίληψη τῆς θεολογίας καὶ τοῦ «διαλόγου») ἀλλὰ καὶ μὲ μοναχοὺς ποὺ εἶναι οἱ κατεξοχὴν ἐκφραστὲς τοῦ ὀρθόδοξου ἤθους. Δὲν περιορίστηκαν στὴν ἀποστολὴ λαϊκῶν ἡ ἔστω διακόνων, ἀλλὰ δέχθηκαν τὴν ἐξίσωση τῆς ἀποστολικῆς καὶ χαρισματικῆς διαδοχῆς τῶν ᾿Ορθόδοξων Ἐπισκόπων (διαδοχῆς ποὺ συγκεφαλαιώνει στὸ πρόσωπο τοῦ ᾿Επισκόπου τὴν ἐμπειρία καὶ μαρτυρία τῆς καθολικῆς ᾿Εκκλησίας) μὲ τὸ κύρος τῆς ἀτομικῆς γνώμης τῶν προτεσταντῶν Καθηγητῶν καὶ παστόρων, στὰ πλαίσια τῆς ἀριθμητικῆς ἐκδοχῆς τῶν ψήφων.
Σημειώσεις
159α. Βλ. Δελτίον «ΕΠΙΣΚΕΨΙΣ», αρ. 137, 16 Δεκ. 1975.
160. Η διαρρεύσασα εἰκοσιπενταετία ὑπῆρξε πλουσία καὶ εἰς ἀντίστοιχον διὰ τὴν Ὀρθοδοξίαν πλουτισμὸν ... καὶ ἐν τῷ πεδίῳ τῶν ἀπτῶν καὶ γενναιοδώρων ἐκδηλώσεων χριστιανικῆς ἀγάπης καὶ ἀλληλοβοηθείας, αίτινες εἰκοδόμησαν τὸν Χριστὸν ἐν ταῖς καρδίαις ἑκατομμυρίων ἐμπεριστατων χριστιανῶν καὶ πολλῶν καταπεπονη μένων συνανθρώπων ἡμῶν. Διάγγελμα τοῦ Οἰκ. Πατρ. ἐπὶ τῇ εἶσισιπενταετηρίδι, § 8.
161. B. E. SCHLINK, Die Bedeutung der Orthodoxen Kirche für die Ökumenische Bewegung, περιοδικό «Θεολογία», 44/1973, σελ. 685 κ. ε. - Η ὑποδοχὴ καὶ αἱ ὁμιλίαι τοῦ Dr. Visser't Hooft vai Dr. Eugène Garson Blake, Έκδοση τοῦ Πανεπιστημίου ᾿Αθηνῶν, ᾿Αθῆναι 1967.
162. Βλ. Χρ. ΓΙΑΝΝΑΡΑ, Ἡ ἀρχὴ τῆς πλειοψηφίας, ἐπιφυλλίδα στὴν ἐφημερίδα τῶν ᾿Αθηνῶν «ΤΟ ΒΗΜΑ», 27 Νοεμβρίου 1976.
α. Ὑπάρχει ὁπωσδήποτε μιὰ καταρχὴν διαφοροποίηση τῆς νοοτροπίας. Τὰ προτεσταντικά μέλη τοῦ Π.Σ.Ε. ἀντιπροσωπεύουν τὴν ἐξαιρετικά ἀναπτυγμένη στὸ χῶρο τῆς Δύσης ἱκανότητα καὶ ἐπιδεξιότητα ὀργάνωσης, ἀποτελεσματικότητας, ὀρθολογικοῦ προγραμματισμοῦ, συστηματοποιημένης ἐργασίας. Οἱ Ὀρθόδοξοι ἀπὸ τὸ χῶρο τῆς ᾿Ανατολῆς – τὶς παρυφὲς τῆς δυτικῆς τεχνολογίας καὶ «ἀνάπτυξης» – προσπαθοῦν μὲ κάθε τρόπο νὰ προσαρμοσθοῦν στὶς ἀπαιτήσεις τῶν «προηγμένων» Εὐρωπαίων. Ἔχουν ἀποδεχθῆ σὰν αὐτονόητες προϋποθέσεις τόσο τὸν ἀκαδημαϊκὸ καὶ ὁμολογιακὸ χαρακτήρα τοῦ θεολογικοῦ διαλόγου, ὅσο καὶ τὶς ἀναπόφευκτα πιετιστικές συνέπειές του.
Παρ' όλα ὅμως αὐτὰ δὲν δείχνουν νὰ συντονίζωνται οὐσιαστικὰ οἱ Ὀρθόδοξοι στὸ εἶδος αὐτὸ τῆς θεολογικῆς συνεργασίας καὶ στὴν τόσο στιλπνὴ μεθόδευσή της. Ἡ μετάθεση τοῦ ἐπιδιωκόμενου στόχου στὶς ἀπρόσωπες ἀνάγκες τοῦ προγραμματισμοῦ καὶ τῆς ὀργάνωσης καταλήγει νὰ συντηρή τὴν ἀνταλλαγὴ ἀπόψεων καὶ τὴν ἔκδοση κειμένων σὰν αὐτοσκοπό. Μεθοδεύει τὴν προσέγγιση τῶν ἐκκλησιῶν ἀφήνοντας σὲ δεύτερη μοίρα τὸν οὐσιώδη σκοπὸ τῆς προσέγγισης καὶ τὴ σχέση ποὺ μπορεῖ νὰ ἔχῃ μὲ τὴν πραγματικότητα τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων. Ὅσο λοιπὸν κι ἂν προσπαθοῦν νὰ προσαρμοσθοῦν οἱ Ὀρθόδοξοι, εἶναι τελικὰ τόσο ἀφύσικη ἡ προσαρμογή τους, ὥστε ἀναπόφευκτα τοὺς ἀποπροσανατολίζει, τοὺς στερεῖ τὴ δυνατότητα νὰ πραγματοποιήσουν τὸν ἑαυτό τους, τὸ ξεχωριστὸ ἦθος τῆς πνευματικῆς καὶ πολιτιστικῆς τους καταγωγῆς.
β. ᾿Αλλὰ γιατὶ νὰ εἶναι αὐτονόητη ἡ ἐπιβολή τῆς δυτικῆς νοοτροπίας καὶ ὀργάνωσης στὶς ἐργασίες τοῦ Π.Σ.Ε.; Καταρχὴν γιατὶ ἡ πρωτοβουλία καὶ τὰ οἰκονομικὰ μέσα γιὰ τὴν ἵδρυση τοῦ Συμβουλίου προήλθαν κυρίως ἀπὸ τοὺς προτεστάντες. Μέχρι σήμερα ἡ ἐκπροσώπηση τῶν ᾿Ορθοδόξων στὸ διοικητικὸ ἐπιτελεῖο (Staff) τοῦ Π.Σ.Ε. εἶναι συντριπτικὰ ὀλιγάριθμη καὶ ἰσχνή, ἴσως καὶ γιὰ ἄλλους λόγους, ἀλλὰ καὶ ἐπειδὴ οἱ οἰκονομικὲς δυνατότητες τῶν ἀνατολικῶν Ἐκκλησιῶν καὶ ἡ ἀξιολόγηση τῶν ὀργανωτικῶν ἀναγκών τους δὲν φαίνεται νὰ ἐπιτρέπη τὴ διατήρηση τέτοιου ἐξειδικευμένου προσωπικού στὴν ἔδρα τοῦ Συμβουλίου. Καὶ παράλληλα ἀποδείχνεται στὴν πράξη ὅτι ὁ πνευματικὸς καὶ θεολογικὸς δυναμισμός τῶν Ὀρθοδόξων δὲν εἶναι τέτοιος ποὺ νὰ ἀναπληρώνη τὰ οἰκονομικὰ καὶ ὀργανωτικὰ ὑστερήματα.
γ. Ἡ ἀπουσία οἰκονομικῆς ἰσχύος ποὺ προεκτείνεται καὶ στὴν ἔλλειψη συστηματικώτερης ὀργάνωσης (δημιουργίας εἰδικῶν γραφείων καὶ ἐπιτελικῶν ὁμάδων στὶς κατὰ τόπους Ἐκκλησίες, μεθοδευμένης προπαρασκευῆς στελεχῶν γιὰ τὶς ἀντιπροσωπεῖες στις συνελεύσεις καὶ τὰ συνέδρια κ.λ.π.) καὶ ἡ σύγκριση μὲ τὶς δυνατότητες καὶ ἐπιδόσεις τῶν δυτικῶν σὲ αὐτοὺς τοὺς τομεῖς, φαίνεται νὰ δημιουργῆ στοὺς ᾿Ορθοδόξους μιὰ μόνιμη μειονεξία μέσα στὴν οἰκουμενική κίνηση. Δὲν μοιάζει νὰ ἀπασχοληθήκαμε ποτὲ οἱ Ὀρθόδοξοι μὲ τὸ πῶς θὰ ἐμφανίσουμε τὸν δικό μας ἑαυτὸ καὶ τὸ δικό μας ἦθος μέσα ἀπὸ τὸν τρόπο μετοχῆς μας στὴν οἰκουμενικὴ κίνηση. Δὲν συνειδητοποιήθηκε ποτὲ πὼς ἡ οὐσιαστικώτερη συμβολὴ τῶν Ὀρθοδόξων στὴν οἰκουμενική κίνηση δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἡ ἔκθεση τῶν ὁμολογιακών διαφορῶν ἢ τῶν κοινῶν σημείων μὲ τοὺς προτεστάντες, ἀλλὰ πρὶν ἀπὸ ὅλα ὁ ἔμπρακτος τρόπος συμμετοχῆς μας σὲ αὐτὴ τὴν προσπάθεια. ᾿Αντίθετα, οἱ ᾿Ορθόδοξοι προσπαθήσαμε ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ νὰ προσαρμοσθοῦμε ὁπωσδήποτε στη δυτικὴ ἀντίληψη τῆς ὀργάνωσης καὶ λειτουργίας τοῦ Π.Σ.Ε. ποὺ μᾶς ἦταν ἀπρόσφορη καὶ ξένη. Καὶ τὸ παρήγορο ποσοστὸ τῆς ὀργανικῆς μας ἀδυναμίας προσαρμογῆς μεταβάλλεται συνήθως σὲ ἀφορμὴ μοιονεξίας.
Γιὰ παράδειγμα στὰ παραπάνω : Δὲν διανοήθηκαν ποτὲ οἱ Ὀρθόδοξοι νὰ ἀμφισβητήσουν τὴν ἀρχὴ τῆς ποσοτικῆς πλειοψηφίας στὴν ἔκδοση τῶν ἀποφάσεων, ἀρχὴ ποὺ ἀλλοιώνει τὴν ἀλήθεια σὲ σύμπτωση ἀτομικῶν ἀπόψεων 162. Δὲν ἀρνήθηκαν ποτὲ τὴ συμμετοχή τους στις νηπιώδεις προτεσταντικὲς ἀκολουθίες προσευχῶν ποὺ ἐπιβάλλονται τόσο στὴν ἔναρξη τῶν γενικῶν συνεδριῶν ὅσο καὶ στὴν ἕναρξη καὶ λήξη τῶν ἐπιμέρους ἐπιτροπῶν καὶ ὁμάδων ἐργασίας. Δὲν διανοήθηκαν ποτὲ νὰ ἐπανδρώσουν τὶς ἀντιπροσωπεῖες τους ὄχι μόνο μὲ ἀκαδημαϊκοὺς θεολόγους (όπως ἀπαιτεῖ ἡ δυτικὴ ἀντίληψη τῆς θεολογίας καὶ τοῦ «διαλόγου») ἀλλὰ καὶ μὲ μοναχοὺς ποὺ εἶναι οἱ κατεξοχὴν ἐκφραστὲς τοῦ ὀρθόδοξου ἤθους. Δὲν περιορίστηκαν στὴν ἀποστολὴ λαϊκῶν ἡ ἔστω διακόνων, ἀλλὰ δέχθηκαν τὴν ἐξίσωση τῆς ἀποστολικῆς καὶ χαρισματικῆς διαδοχῆς τῶν ᾿Ορθόδοξων Ἐπισκόπων (διαδοχῆς ποὺ συγκεφαλαιώνει στὸ πρόσωπο τοῦ ᾿Επισκόπου τὴν ἐμπειρία καὶ μαρτυρία τῆς καθολικῆς ᾿Εκκλησίας) μὲ τὸ κύρος τῆς ἀτομικῆς γνώμης τῶν προτεσταντῶν Καθηγητῶν καὶ παστόρων, στὰ πλαίσια τῆς ἀριθμητικῆς ἐκδοχῆς τῶν ψήφων.
Σημειώσεις
159α. Βλ. Δελτίον «ΕΠΙΣΚΕΨΙΣ», αρ. 137, 16 Δεκ. 1975.
160. Η διαρρεύσασα εἰκοσιπενταετία ὑπῆρξε πλουσία καὶ εἰς ἀντίστοιχον διὰ τὴν Ὀρθοδοξίαν πλουτισμὸν ... καὶ ἐν τῷ πεδίῳ τῶν ἀπτῶν καὶ γενναιοδώρων ἐκδηλώσεων χριστιανικῆς ἀγάπης καὶ ἀλληλοβοηθείας, αίτινες εἰκοδόμησαν τὸν Χριστὸν ἐν ταῖς καρδίαις ἑκατομμυρίων ἐμπεριστατων χριστιανῶν καὶ πολλῶν καταπεπονη μένων συνανθρώπων ἡμῶν. Διάγγελμα τοῦ Οἰκ. Πατρ. ἐπὶ τῇ εἶσισιπενταετηρίδι, § 8.
161. B. E. SCHLINK, Die Bedeutung der Orthodoxen Kirche für die Ökumenische Bewegung, περιοδικό «Θεολογία», 44/1973, σελ. 685 κ. ε. - Η ὑποδοχὴ καὶ αἱ ὁμιλίαι τοῦ Dr. Visser't Hooft vai Dr. Eugène Garson Blake, Έκδοση τοῦ Πανεπιστημίου ᾿Αθηνῶν, ᾿Αθῆναι 1967.
162. Βλ. Χρ. ΓΙΑΝΝΑΡΑ, Ἡ ἀρχὴ τῆς πλειοψηφίας, ἐπιφυλλίδα στὴν ἐφημερίδα τῶν ᾿Αθηνῶν «ΤΟ ΒΗΜΑ», 27 Νοεμβρίου 1976.
"δέχθηκαν τὴν ἐξίσωση τῆς ἀποστολικῆς καὶ χαρισματικῆς διαδοχῆς τῶν ᾿Ορθόδοξων Ἐπισκόπων (διαδοχῆς ποὺ συγκεφαλαιώνει στὸ πρόσωπο τοῦ ᾿Επισκόπου τὴν ἐμπειρία καὶ μαρτυρία τῆς καθολικῆς ᾿Εκκλησίας) μὲ τὸ κύρος τῆς ἀτομικῆς γνώμης τῶν προτεσταντῶν Καθηγητῶν καὶ παστόρων, στὰ πλαίσια τῆς ἀριθμητικῆς ἐκδοχῆς τῶν ψήφων."
ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑΣ ΜΑΣ. Η ΤΥΠΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΔΟΧΗ Η ΟΠΟΙΑ ΑΓΝΟΗΣΕ ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΜΑΣ. ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΟΤΗΤΟΣ. ΣΗΜΕΡΑ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΧΩΡΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ. ΣΑΝ ΤΙΣ ΜΩΡΕΣ ΠΑΡΘΕΝΕΣ ΚΟΙΜΑΤΑΙ ΚΑΙ ΟΝΕΙΡΕΥΕΤΑΙ ΕΙΣ ΤΥΠΟΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΝ.ΚΑΜΜΙΑ ΥΠΟΨΙΑ ΟΤΙ Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΚΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΟΥΤΟΥ. ΟΤΙ Η ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΕΙΝΑΙ ΥΒΡΙΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ Η ΟΠΟΙΑ ΜΑΣ ΚΡΑΤΑ ΔΕΣΜΙΟΥΣ ΕΚΤΟΣ ΝΥΜΦΩΝΟΣ. ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ Ο ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΕΙ ΤΗΝ ΜΩΡΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ. THN AΛΑΖΟΝΕΙΑ ΤΟΥ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΖΗΖΙΟΥΛΑ, ΤΟ ΧΑΣΜΑ ΠΟΥ ΧΩΡΙΖΕΙ ΤΟΝ ΤΑΠΕΙΝΟ ΑΓΙΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΕΝΟΛΟΓΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΕΠΙΣΚΟΠΟ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου