Ο τίτλος σε μορφή ερώτησης προμηνύει μια μη προφανή απάντηση
Ξεκινώντας από αυτή την παρατήρηση/διαπίστωση, η Αμερικανίδα κοινωνιολόγος Mary Eberstadt δίνει απαντήσεις που δεν είναι καθόλου προφανείς. Μέλος του φιλελεύθερου-συντηρητικού Ιδρύματος Μπερκ (Burke Foundation), κάθε άλλο παρά μεγαλομανής φανατική ή στενόμυαλη αντιδραστική είναι. Για παράδειγμα, είναι πεπεισμένη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες γεννήθηκαν και μεγάλωσαν με μια ισχυρή συνιστώσα του ρατσισμού και της λευκής υπεροχής που έχει ωθήσει πολλά μέλη της μειονότητας να αναζητήσουν την αναγνώριση σε νέες ταυτότητες, οι οποίες έχουν επεκταθεί σε άλλους τομείς ύπαρξης, όπως η σεξουαλικότητα. Αυτή είναι η υπαινικτική θέση που εκφράζεται στο δοκίμιο Primal Screams του 2020 του οποίου ο σημαντικός υπότιτλος είναι "Πώς η σεξουαλική επανάσταση δημιούργησε ταυτότητα". Το βιβλίο είναι ένα είδος συνέχειας του πρώτου έργου τής Έμπερσταντ, ο Αδάμ και η Εύα μετά το χάπι - Παράδοξα της σεξουαλικής επανάστασης (Adam and Eve after the Pill – Paradoxes of the Sexual Revolution) - που επανεκδόθηκε το 2023.
ΗΤΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΜΙΑ ΠΡΟΟΔΟΣ Η ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ;
Ο τίτλος με τη μορφή ερώτησης προμηνύει μια απροσδόκητη, θετική ή ενθουσιώδη απάντηση. Ομοίως, πρέπει να αποφευχθεί ο αντίθετος πειρασμός, ο φανατικός πουριτανικός ηθικισμός των παλιών θείων (θεούσων) του παρελθόντος, της αλεπούς του Αισώπου που περιφρονεί τα σταφύλια μόνο και μόνο επειδή δεν έχει καταφέρει να τα φάει. Το ερώτημα, ωστόσο, είναι θεμελιώδες, υπό το φως της κοινωνικής μηχανικής και των ανθρωπολογικών ανακαλύψεων που ξεκίνησαν το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα μέσω της σεξουαλικής επανάστασης. Τον τρέχοντα αιώνα η τάση έχει διευρυνθεί, τόσο πολύ που οι περισσότερες από τις ιδέες, τα παραδείγματα, οι συμπεριφορές και οι μαζικές πεποιθήσεις της Δύσης έχουν στενή σχέση με τη σεξουαλική και ενστικτώδη σφαίρα. Το ερώτημα, επομένως, δεν είναι τετριμμένο ή ηθικολογικό, αλλά επενδύει την κρίση σε ολόκληρο το είναι μας στον κόσμο. Αξίζει έναν συνολικό προβληματισμό ξεκινώντας από μια προφανή παρατήρηση, αν και ελάχιστα ληφθείσα από τον απλό άνθρωπο: η σεξουαλικότητα είναι η πιο ισχυρή ζωτική δύναμη, που επιτρέπει τη διαδοχή γενεών και, στην περίπτωση του ανθρώπου, τη μετάδοση πολιτισμών.Ξεκινώντας από αυτή την παρατήρηση/διαπίστωση, η Αμερικανίδα κοινωνιολόγος Mary Eberstadt δίνει απαντήσεις που δεν είναι καθόλου προφανείς. Μέλος του φιλελεύθερου-συντηρητικού Ιδρύματος Μπερκ (Burke Foundation), κάθε άλλο παρά μεγαλομανής φανατική ή στενόμυαλη αντιδραστική είναι. Για παράδειγμα, είναι πεπεισμένη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες γεννήθηκαν και μεγάλωσαν με μια ισχυρή συνιστώσα του ρατσισμού και της λευκής υπεροχής που έχει ωθήσει πολλά μέλη της μειονότητας να αναζητήσουν την αναγνώριση σε νέες ταυτότητες, οι οποίες έχουν επεκταθεί σε άλλους τομείς ύπαρξης, όπως η σεξουαλικότητα. Αυτή είναι η υπαινικτική θέση που εκφράζεται στο δοκίμιο Primal Screams του 2020 του οποίου ο σημαντικός υπότιτλος είναι "Πώς η σεξουαλική επανάσταση δημιούργησε ταυτότητα". Το βιβλίο είναι ένα είδος συνέχειας του πρώτου έργου τής Έμπερσταντ, ο Αδάμ και η Εύα μετά το χάπι - Παράδοξα της σεξουαλικής επανάστασης (Adam and Eve after the Pill – Paradoxes of the Sexual Revolution) - που επανεκδόθηκε το 2023.
Πρόκειται για έργα μεταφρασμένα σε διάφορες γλώσσες, αλλά όχι στη δική μας. Κανένα «ιταλικό» ίχνος τής Έμπερσταντ παρά μόνο μια συνέντευξη που δόθηκε στο μηνιαίο περιοδικό Il Timone. Στο Primal Screams η συγγραφέας εισάγει μια ενδιαφέρουσα ερμηνευτική κατηγορία της δυτικής συγχρονικότητας, τη «μεγάλη διασπορά», την απώλεια κάθε αξίας και ανθρωπολογικού σημείου αναφοράς, αιτία της οποίας είναι η οικογενειακή κρίση με την επακόλουθη αλλαγή σεξουαλικής συμπεριφοράς και μοντέλων/προτύπων. Σίγουρα έχουν διαπραχθεί αδικίες εναντίον φυλετικών και σεξουαλικών μειονοτήτων. Ο σεβασμός για τον πόνο και τα δεινά, ωστόσο, δεν μπορεί να κρύψει το γεγονός ότι οι θεραπείες είναι χειρότερες από την ασθένεια.
Το προνομιακό αντικείμενο της ανάλυσης είναι η επίδραση του αντισυλληπτικού χαπιού στην τροποποίηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και σχέσεων πέρα από τη σεξουαλική σφαίρα. Η τεράστια σημασία του «χαπιού» αποκαλύπτεται ήδη από την αντωνομασία με την οποία το ταυτίζουμε όλοι αμέσως. Το 1960 εγκρίθηκε στις ΗΠΑ η αντισυλληπτική χρήση του ορμονικού σκευάσματος Enovid, ικανό να μπλοκάρει την ωορρηξία. Ξεκινούσε η σεξουαλική επανάσταση που θα χώριζε τη σεξουαλικότητα από την τεκνοποίηση. Σύμφωνα με το λεξικό Zingarelli «μια επανάσταση που, για πρώτη φορά, θα δώσει στις γυναίκες πλήρη έλεγχο του σώματός τους, κάνοντας τη μητρότητα μια συνειδητή επιλογή». Ένας ορισμός που δεν πείθει: το αποτέλεσμα ήταν κάθε άλλο παρά μιά συνειδητή μητρότητα, αλλά η πιο ισχυρή αλλαγή παραδείγματος σε σχέση με τη σεξουαλικότητα, αποσπασμένη από τη φυσική της κατάληξη, το ένστικτο που οδηγεί στη γέννηση ανθρώπινων όντων.
Από αυστηρά ιατρική άποψη, προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Ιταλικός Οργανισμός Φαρμάκων επανέλαβε το 2022 ότι «η κατάθλιψη και η αυτοκτονική συμπεριφορά είναι γνωστές παρενέργειες που σχετίζονται με τα ορμονικά αντισυλληπτικά», χωρίς να παρεμποδιστεί η δωρεάν διανομή τους, με ετήσιο κόστος για το κράτος 140 εκατομμύρια.
Η σημερινή ιστορική φάση κάνει ένα περαιτέρω βήμα εξαιρετικής ανθρωπολογικής σημασίας: μέσω της τεχνικής και της τεχνολογίας, είμαστε κοντά στον διαχωρισμό της αναπαραγωγής-τεκνοποίησης από το σεξ. Ο προαναφερθείς ορισμός ακολουθεί την πιο διαδεδομένη άποψη, ότι δηλαδή το χάπι ήταν ο κύριος φορέας της γυναικείας χειραφέτησης. Από εδώ κινείται και ξεκινά η αντι-αφήγηση τής Eberstadt, δύσπεπτη για τον φεμινισμό ως προς τον ακραίο ατομικισμό από τον οποίο μας διαπερνά.
Το νήμα του συλλογισμού είναι ενδιαφέρον: στο πρώτο επεισόδιο της τηλεοπτικής σειράς Mad Men, που διαδραματίζεται το 1960, η νεαρή υπάλληλος Peggy Olson στέλνεται στον γιατρό της εταιρείας που της προμηθεύει το χάπι. Αρκετές σειρές των δεκαετιών του '60 και του '70 περιελάμβαναν σκηνές γυναικών να βγάζουν τη συσκευασία και να βάζουν το χάπι στο στόμα τους. Το μήνυμα ήταν σαφές: το αντισυλληπτικό χάπι ήταν αναπόσπαστο μέρος της σύγχρονης γυναικείας ζωής. Αλλά βελτίωσε πραγματικά τη ζωή των γυναικών; Ακόμη περισσότερο: Έχει βελτιωθεί η ζωή κανενός; Τα δεδομένα που συλλέγονται και επεξεργάζονται από την Eberstadt κλίνουν προς ένα ηχηρό (και μη δημοφιλές) όχι.
Η θέση της είναι ότι η σεξουαλική επανάσταση, ιδιαίτερα η εξάπλωση των αντισυλληπτικών, όχι μόνο απέτυχε να «απελευθερώσει» τις γυναίκες, αλλά έχει προκαλέσει αποδεδειγμένη ζημιά σε όλους τους τομείς της κοινωνίας. Ο κατάλογος των θυμάτων περιλαμβάνει τεράστιες κατηγορίες: γυναίκες που επιθυμούν γάμο και οικογένεια, αλλά βρίσκουν λίγους άνδρες της «σεξουαλικής ηπείρου» προσανατολισμένους στην οικογενειακή σταθερότητα. Οι ίδιοι οι άντρες, για τους οποίους η αγορά περιστασιακού σεξ έχει γίνει ένα καρναβάλι που τους εμποδίζει να μεγαλώσουν και να γίνουν ώριμοι, προστατευτικοί, υπεύθυνοι· παιδιά και νέοι, γενιές που μεγαλώνουν σε έναν όλο και πιο επιφανειακό και σεξουαλικό κόσμο, που στερούνται τη μεσολάβηση παντρεμένων γονέων, υγιών οικογενειακών κοινοτήτων, άγρυπνων μεγαλύτερων αδελφών και αδελφών που τους προσέχουν. Μια θέση που εξηγεί ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης δυσφορίας και κενού, σε σύγκρουση με τον υποκειμενισμό.
Η τελευταία έκδοση του "Αδάμ και της Εύας μετά το χάπι"(Adam and Eve after the Pill) ξεκινά με μια ανάλυση της αγανάκτησης κατά της έκδοσης του 2011. Η επικρατούσα αφήγηση ήταν ότι η σεξουαλική επανάσταση ήταν μια ευλογία για την ανθρωπότητα και το να την επικρίνεις ήταν αντίθετη στην πρόοδο. Αλλά καθώς το βιβλίο διαδόθηκε, η συγγραφέας είδε το επιχείρημά της να πέφτει σε πολλούς άνδρες και γυναίκες: «Συχνά, αφού μίλησα για το βιβλίο, κάποιοι από το κοινό έμεναν και μου εξομολογούνταν προσωπικές ιστορίες σκληρές και άτυχες, οικογενειών και παιδιών χαμένων από την τρόικα της επανάστασης: διαζύγιο, πορνογραφία, άμβλωση». Λόγια βαριά, ανεπίτρεπτα από το κυρίαρχο κλίμα, αλλά ζωντανές μαρτυρίες για το πώς η σεξουαλική ανεκτικότητα έχει καταστρέψει ή αλλάξει πολλές ζωές προς το χειρότερο. Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η σεξουαλική επανάσταση έχει προκαλέσει τον όλεθρο στην κοινωνία και έχει αφήσει θύματα από σάρκα, οστά και ψυχή στο έδαφος.
Τρεις ερωτήσεις διατρέχουν το κείμενο: Τι παράγει η σεξουαλική επανάσταση στην κοινωνία; Πώς επηρεάζει την πολιτική; Τι κάνει στην Εκκλησία; Ένα παράδειγμα είναι ο τερματισμός της σχέσης τους από τα σχολεία του Φοίνιξ με το Χριστιανικό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα (Arizona Christian University), το οποίο παρείχε δωρεάν εκπαίδευση δασκάλων για 11 χρόνια. Το σκεπτικό είναι ότι η προσκόλληση της ACU στην «παραδοσιακή» σεξουαλική ηθική δημιουργεί ένα μη ασφαλές περιβάλλον για τους μαθητές, το προσωπικό και την κοινότητα LGBTQ+. Στην Ευρώπη, σε έναν υπάλληλο μιας πολυεθνικής που είχε εκφράσει ανησυχία για την ενθάρρυνση εσωτερικών LGBT δραστηριοτήτων, ο διευθυντής της «διαφορετικότητας και ένταξης» απάντησε με σκληρό πρόσωπο ότι το μόνο σύμβολο που επιτρέπεται είναι η σημαία του ουράνιου τόξου. Κάθε αντίρρηση αφαιρέθηκε: «οι άνθρωποι θα ένιωθαν ανασφάλεια, όντας αυτοί που θέλουν να είναι». Παραδείγματα εξαπλούμενης μισαλλοδοξίας.
Αυτές οι απαγορεύσεις στο όνομα της ένταξης και της διαφορετικότητας είναι σεξουαλικές-πολιτικές εκφράσεις της ολοκληρωτικής παρόρμησης, σύμφωνα με τήν Eberstadt. Η ολοκληρωτική ορμή περιλαμβάνει τη χρήση εκφοβισμού, ταπείνωσης, λογοκρισίας (συμπεριλαμβανομένης της αυτολογοκρισίας) και εξαναγκασμού για την τιμωρία της εσφαλμένης σκέψης (η λάθος σκέψη-wrongthink του Όργουελ) που εισβάλλει σε όλους τους τομείς της κοινοτικής ζωής. «Η ελευθερία της έκφρασης δεν είναι ασφαλής όταν οι μίνι Ροβεσπιέροι γράφουν τους κανόνες», επισημαίνει η Έμπερσταντ. «Οι χριστιανοί που αρνούνται νά επανεξετάσουν τίς πεποιθήσεις τους είναι σήμερα στην πρώτη γραμμή της νέας μισαλλοδοξίας. Αλλά εκεί που είναι αυτοί σήμερα, σύντομα θα είναι και άλλοι αύριο. Κάποιοι είναι ήδη εκεί».
Όπως σε κάθε επανάσταση, ένα υποχρεωτικό δόγμα επιβάλλεται με αδίστακτο ζήλο· κάθε διαφορετική ιδέα δέχεται επίθεση ως αντίπαλη πίστη που πρέπει να νικηθεί. Σε μια τηλεοπτική συνέντευξη, η Jane Fonda ρωτήθηκε τι πρέπει να γίνει για να υπερασπιστεί την άμβλωση. Απάντησε χωρίς αμφιβολία: «να σκοτώσουμε». Ο δημοσιογράφος, ντροπιασμένος, αμήχανος, υπέθεσε ότι η παλιά ειρηνίστρια αστειευόταν – αλλά διαψεύστηκε από το άγριο, σκληρό, ζοφερό βλέμμα της ηθοποιού. Η εκκλησία της κοσμικότητας υπηρετεί έναν πολύ ζηλιάρη θεό: η άμβλωση έχει χαρακτηριστικά αδιαμφισβήτητης δογματικής, απαραβίαστου δόγματος.
Θέματα που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα έχουν πολιτικοποιηθεί στα άκρα. Η Έμπερσταντ χτυπά τήν πληγή ισχυριζόμενη ότι η σεξουαλική πολιτική έχει οδηγήσει σε μεγάλη βαθιά ανισότητα: οικογενειακή ανισότητα. Πίσω από ορατές κρίσεις όπως η ανεργία, οι εθισμοί και η βία, περισσότερο από τη φυλή, το εισόδημα ή τον τόπο που γεννηθήκαμε, η οικογενειακή σταθερότητα είναι ο καλύτερος προγνωστικός δείκτης θετικών αποτελεσμάτων για τα παιδιά, σύμφωνα με όλες τις αναλύσεις ευημερίας. Η ανάγκη για οικογένεια είναι τόσο έμφυτη που όσοι ζουν σε ένα διαταραγμένο οικιακό πλαίσιο καταλήγουν να οργανώνονται σε ένα δίκτυο υποκατάστατων οικογενειακών σχέσεων: συμμορίες δρόμου, ομάδες ταυτότητας, ψευδοκοινότητες. Η κατάρρευση της οικογένειας και η κοινωνική διαταραχή συνδέονται μεταξύ τους, όπως η αιτιακή σχέση μεταξύ σεξουαλικής απελευθέρωσης και κοινωνικής οργής των κατακερματισμένων γενεών που μεγάλωσαν χωρίς πατέρες.
Η σεξουαλική επανάσταση έχει προκαλέσει διχασμό καταστρέφοντας ιδέες, κοινότητες, συνήθειες και δημιουργώντας ανισότητα μεταξύ αυτών που έχουν οικογένεια και εκείνων που δεν έχουν. Στις χριστιανικές εκκλησίες, η σεξουαλική επανάσταση έχει προκαλέσει έναν διαχωρισμό μεταξύ δύο ολοένα και πιο αδιαπραγμάτευτων κόσμων που η Έμπερσταντ αποκαλεί «αδιάλυτο Χριστιανισμό» και «ελαφρύ Χριστιανισμό». «Σε αυτό το στάδιο της ιστορίας είναι το σεξ – όχι η Παναγία, οι άγιοι, ο προορισμός, το καθαρτήριο, το παπικό αλάθητο, τα καλά έργα – που διχάζει τους πιστούς». Ο κόσμος του «ελαφρού» Χριστιανισμού διακρίνεται κυρίως από τη διαφωνία του με το παραδοσιακό δόγμα για τη σεξουαλικότητα. Ανεξάρτητα από τα στάδια απομάκρυνσης από τις αρχές σχετικά με το διαζύγιο, την αντισύλληψη, την έκτρωση, τον ομοφυλοφιλικό γάμο, την αποδοχή της τρανσέξουαλικότητας, την τεχνητή αναπαραγωγή, το μοτίβο είναι πολύ σαφές.
Ξεκινά με τις εξαιρέσεις στο όνομα της ανθρώπινης αδυναμίας και τα υπόλοιπα έρχονται ως συνέπεια, μέχρι την πλήρη ανατροπή. Οι νέες τάσεις - που ονομάζονται σημεία των καιρών - λαμβάνουν ακροβατικές δικαιολογίες στο όνομα της υποτιθέμενης υπεροχής της «προφητείας» έναντι του δόγματος και του φυσικού νόμου. Οι γραμμές μεταξύ καλού και κακού, σωστού και λάθους, αλλάζουν συνεχώς. Όσο κι αν οι «ελαφροί» Χριστιανοί του Φωτός προσπαθούν και μπορεί να πείσουν τον εαυτό τους ότι αποδέχονται τις προϋποθέσεις της επανάστασης χωρίς να βλάψουν τα βασικά στοιχεία του δόγματος, αναπόφευκτα τείνουν να εγκαταλείψουν το "depozitum fidei". Ο πάστορας Τζόζεφ Φλέτσερ, ο οποίος έγραψε μια ετερόδοξη πραγματεία για τη σεξουαλική ηθική το 1966, απέρριψε σταδιακά κάθε ορθόδοξη διδασκαλία για το σεξ, την άμβλωση, τη βρεφοκτονία, την κλωνοποίηση, την ευγονική, την ευθανασία, δηλώνοντας τελικά άθεος.
Η σεξουαλική επανάσταση έχει ξεπεράσει τον εαυτό της. «Οι σχέσεις που θεωρούνται ιδιωτικές μεταξύ ατόμων έχουν παραδόξως αναδιαμορφώσει όχι μόνο την οικογενειακή ζωή, αλλά και την οικονομική, κοινωνική και πολιτική σφαίρα που κατοικούν οι κληρονόμοι αυτής της επανάστασης». Με άλλα λόγια, αυτό που συνέβη στην οικεία ιδιωτική ζωή για εξήντα χρόνια έχει δημιουργήσει τις ατομικές και συλλογικές παθολογίες που βιώνουμε δημόσια σήμερα.
Ο Aleksandr Solzhenitsyn συνόψισε τον 20ο αιώνα ως εξής: «Οι άνθρωποι ξέχασαν τον Θεό». Η Mary Eberstadt κρίνει το παρόν με τον ίδιο τρόπο: «Οι άνθρωποι είναι σε πόλεμο με τον Θεό». Και με τον εαυτό τους. Οι σφαίρες και οι βόμβες μπορούν να καταστρέψουν τη ζωή, αλλά μόνο η σεξουαλική ένωση ενός άνδρα και μιας γυναίκας μπορεί να τη δημιουργήσει. Ο δρόμος για μια ευτυχισμένη και τακτική ύπαρξη προϋποθέτει την τήρηση των φυσικών νόμων. Τα έχουμε αντιστρέψει. Πολύ λίγοι κατάλαβαν τι συνέβαινε. Ακόμα μικρότερος είναι ο αριθμός εκείνων που έχουν συσχετίσει τις παρατηρούμενες επιδράσεις, τα παρατηρούμενα αποτελέσματα με τα αίτια που τόσο πολύ είχαν εξυμνηθεί. Δεν φαινόμαστε πια χαρούμενοι.
Η φανταστική Πέγκυ Όλσον από την τηλεοπτική σειρά θα ήταν σήμερα πάνω από ογδόντα σήμερα. Αν μπορούσατε να επιστρέψετε, θα επιλέγατε άλλα 40 χρόνια για να εργαστείτε στην εταιρεία που σας προμήθευε το χάπι; Θα μετάνιωνε για τίς ακατάσχετες σεξουαλικές σχέσεις, στο γραφείο και αλλού, για τις εκτρώσεις, για τις διαδοχικές και στείρες συμβιώσεις, διαζύγια; Ή θα τής έλειπε η οικογένεια που δεν είχε ποτέ; Και οι δύο επιλογές συνοδεύονται από αντιξοότητες και πολλές δυσκολίες, χωρίς καμία εγγύηση επιτυχίας στο τέλος του ταξιδιού. Αλλά η οικογενειακή σταθερότητα τείνει προς την ανανέωση της ζωής και την ελπίδα πολύ περισσότερο από μια μοναχική ζωή με στείρο σεξ.
Ένα άυλο ταμπού της εποχής είναι η ελεύθερη επιλογή. Τι θα συμβεί αν είναι καιρός να αναγνωρίσουμε τις προηγούμενες αποτυχίες και να βοηθήσουμε την επόμενη γενιά να πάρει διαφορετικές αποφάσεις για χάρη των μεταγενέστερων; Αδιανόητο για τον άνθρωπο διπλωμένο στο παρόν: "τι έχουν κάνει οι απόγονοι για εμάς;" ρώτησε ο Μαρξ. Ο Γκράουτσο ο ηθοποιός, όχι ο Καρλ ο επαναστάτης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου