Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΜΕΣΣΙΑ

Don Curzio Nitoglia

Η είσοδος του Ιησού στα Ιεροσόλυμα

ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ: ΔΑΝΙΗΛ (IX, 24-27)

Κατά το πρώτο έτος (έτος 520) της βασιλείας του Δαρείου (521-486 π.Χ.), ο προφήτης Δανιήλ (που εξορίστηκε στη Βαβυλώνα το 606 π.Χ.) παρακάλεσε τον Κύριο, με νηστεία και μετάνοια, να τηρήσει την υπόσχεση που έδωσε στον Ιερεμία, την οποία στη συνέχεια ανέφερε στο Βιβλίο του (Ιερ ., XXVII, 11 κ.ε.), προβλέποντας την πτώση του Βασιλείου του Ιούδα (έτος 587), την αιχμαλωσία των Εβραίων στη Βαβυλώνα (606-536) που θα διαρκούσε 70 χρόνια, την πτώση της Βαβυλώνας (έτος 539), την απελευθέρωση των Εβραίων από την αιχμαλωσία τους, την πρώτη επιστροφή τους στην πατρίδα τους υπό τον Ζοροβάβελ το 536 και τη δεύτερη επιστροφή τους υπό τον Έσδρα το 466, την ανοικοδόμηση του Ναού, αν και όχι ακόμη ολοκληρωμένη με τα διακοσμητικά στοιχεία (έτος 516), στη συνέχεια των τειχών της Ιερουσαλήμ (έτος 453) και τέλος την έλευση του πολυαναμενόμενου Μεσσία.

Τώρα (μετά το 520, όταν ο Δανιήλ προσευχήθηκε στον Θεό να εκπληρώσει την προφητεία του Ιερεμία), το 70ό έτος της αιχμαλωσίας του Ιούδα στη Βαβυλώνα (έτος 516) επρόκειτο να έρθει (Δαν., IX, 20).

Τότε ξαφνικά (Δαν ., IX, 1-20) ο Αρχάγγελος Γαβριήλ κατέβηκε από τον ουρανό και του είπε: «70 εβδομάδες [κάθε εβδομάδα μεταξύ των Ιουδαίων άξιζε 7 χρόνια. Επομένως, 70 x 7 χρόνια = 490 χρόνια.  σ.σ.] έχουν οριστεί για τον λαό σου και για την Αγία σου Πόλη, ώστε να εξαλειφθεί η παράβαση, και να τερματιστεί η αμαρτία, και να εξαλειφθεί η ανομία, και να εισαχθεί η αιώνια δικαιοσύνη, και να εκπληρωθεί το όραμα και η προφητεία, και να χριστεί το Άγιο των Αγίων [η Ενσάρκωση του Λόγου, σ.σ.]. Να ξέρεις ότι από την ημέρα που εκδίδεται το διάταγμα για την ανοικοδόμηση της Ιερουσαλήμ [αυτό είναι το διάταγμα του Αρταξέρξη Α΄ του Μακρόχειρα που δόθηκε στον Νεεμία το 454 (πρβλ. Έσδρα  II, Β΄, 1-8) για την ανοικοδόμηση της Ιερουσαλήμ και όχι το διάταγμα του Κύρου που εξουσιοδότησε τους Ιουδαίους να επιστρέψουν στην Πατρίδα το 536 (πρβλ. Έσδρα Ι, Α΄, 2 κ.ε.), σ.σ.], μέχρι τον Χριστό τον Πρίγκιπα» [τα 33 χρόνια από την Ενσάρκωση, σ.σ.], θα περάσουν 7 εβδομάδες και 62 εβδομάδες [483 χρόνια, στην πραγματικότητα 7 εβδομάδες: 7 x 7 χρόνια = 49 χρόνια· 62 εβδομάδες: 7 x 62 χρόνια = 434 χρόνια· 49 χρόνια + 434 χρόνια = 483 χρόνια. Τώρα 454 π.Χ. – 483 π.Χ. = 29 μ.Χ., το έτος της Βάπτισης του Ιησού, σημ. επιμ.], και οι πλατείες και τα τείχη θα ξαναχτιστούν σε περιόδους δυσχερειών (1).

«Σε αυτή την προφητεία ανακοινώνεται το μεγαλύτερο ιωβηλαίο έτος και έτος συγχώρεσης, το έτος της συμφιλίωσης με τον Κύριο, δηλαδή της Λύτρωσης. Οι 70 εβδομάδες (490 χρόνια) είναι ένας γενικός προσδιορισμός του χρόνου κατά τον οποίο θα ολοκληρωθεί ολόκληρο το έργο της Λύτρωσης. Μόνο αργότερα θα γίνουν ιδιαίτεροι και συγκεκριμένοι προσδιορισμοί. Οι εβδομάδες υπολογίζονται ως ολοκληρωμένες με 7 ημέρες, αλλά, στα μισά της 70ής εβδομάδας (3 χρόνια και 6 μήνες) το έργο της Λύτρωσης θα έχει ήδη ολοκληρωθεί. Μετά από αυτό το χρονικό διάστημα θα επιτευχθεί η αγιότητα που υποσχέθηκαν οι Προφήτες (η άφεση αμαρτιών, η χάρη, η ειρήνη), όλες οι προφητείες για τον Μεσσία θα εκπληρωθούν και ο Άγιος των Αγίων, που είναι ο Ιησούς, θα χριστεί» (IGNAZIO SCHUSTER – GIOVANNI BATTISTA HOLZAMMER, Manuale di Storia Biblica, Τορίνο, SEI, II έκδ., 1951, τόμος I, Il Vecchio Testamento, σελ. 900-904).

Αυτή η δεύτερη προφητεία είναι εντυπωσιακή. Ξεκινώντας περίπου 500 χρόνια πριν από τον Χριστό, καθορίζει την εποχή που ο Ενσαρκωμένος Λόγος θα έσωζε την ανθρωπότητα. Είναι 7 εβδομάδες και 62 εβδομάδες ετών, δηλαδή 483 χρόνια.

Τώρα, ξεκινώντας από το Διάταγμα του Αρταξέρξη Α΄ το 454 π.Χ., αν κλιμακώσουμε τα 483 χρόνια, φτάνουμε στο 29 μ.Χ., το έτος του Βαπτίσματος του Ιησού και την έναρξη της δημόσιας ζωής του, η οποία οδήγησε στον θάνατό του στο σταυρό. Στην Παλαιά Διαθήκη, οι πιστοί και ιδιαίτερα οι διδάσκοντες του Νόμου και οι ιερείς γνώριζαν τις Γραφές απέξω. Γι' αυτό όλος ο λαός του Ισραήλ περίμενε με ανυπομονησία τον Μεσσία από την εποχή της βασιλείας του Ηρώδη, όταν το σκήπτρο είχε φύγει από την Ιουδαία (35 π.Χ.), και όταν περίπου 1 ½ χρόνο μετά τη Γέννηση (6/4 π.Χ.) οι Μάγοι που έφτασαν στην Ιερουσαλήμ (Ματθ. II, 1-2) ρώτησαν πού θα γεννιόταν ο Μεσσίας, οι Ιερείς απάντησαν ότι θα γεννιόταν στη Βηθλεέμ (Ματθ. II, 3-6) ακριβώς τότε, όπως είχε αποκαλύψει ο προφήτης Μιχαίας (V, 2), χωρίς να εκπλαγούν από μια τέτοια ερώτηση. Επιπλέον, ο γέροντας Συμεών και η προφήτισσα Άννα (Λουκ., Β΄, 21-38) πήγαιναν κάθε μέρα στο Ναό, προσευχόμενοι στον Θεό να δούν τον Μεσσία που γνώριζαν ότι είχε γεννηθεί (7/5 π.Χ.), σύμφωνα με τον υπολογισμό των Γραφών, και όταν είδαν την Αγία Οικογένεια, η οποία είχε πάει στο Ναό για την Υπαπαντή του Ιησού και τον Καθαρμό της Μαρίας, 40 ημέρες μετά τη Γέννηση του Σαρκωθέντος Λόγου, αναγνώρισαν τον Μεσσία στο παιδί που προσφέρθηκε στο Ναό και τον λάτρεψαν.

Μαζί με την προφητεία του Δανιήλ (IX, 24-27), η προφητεία του Ιακώβ, που περιέχεται στη Γένεση (XLIX, 10) – στην οποία αποκαλύφθηκε ότι όταν το σκήπτρο της διοίκησης θα εγκατέλειπε τον Ιούδα και θα περνούσε σε ειδωλολατρικά χέρια, ο Μεσσίας θα επρόκειτο να εμφανιστεί – ήταν καλά στερεωμένη και εντυπωμένη στο μυαλό των ευσεβών Ισραηλιτών, οι οποίοι ζούσαν προσμένοντας τον Μεσσία που είχε υποσχεθεί ήδη από την αυγή της ανθρωπότητας.

Να, λοιπόν, που βρισκόμαστε στο τέλος του ταξιδιού που ξεκίνησε με τους Μακκαβαίους.

Ο Μονσινιόρ Φραντσέσκο Σπανταφόρα (Monsignor Francesco Spadafora) γράφει:

«Η περίοδος των Μακκαβαίων με τον αγώνα κατά των Σελευκιδών της Συρίας, προσανατόλισε τους Εβραίους προς μια εσφαλμένη ερμηνεία του Μεσσία, η οποία επιβεβαιώνεται στην απόκρυφη και ραβινική/φαρισαϊκή γραμματεία. Η ραβινική ιδιαιτερότητα βρήκε σε αυτή την κατάσταση, ιερή από μόνη της, μια νέα ώθηση. Η μεσσιανική σωτηρία κατευθύνθηκε από τους ραβίνους αποκλειστικά προς όφελος του Ισραήλ και κατανοήθηκε σχεδόν αποκλειστικά ως η πολιτική κυριαρχία αυτού έναντι όλων των εθνών. Οι βασικές ιδέες του αληθινού μεσσιανισμού παραμελήθηκαν για να τεθεί στη θέση τους το παροδικό και δευτερεύον στοιχείο της παγκόσμιας κυριαρχίας του Ισραήλ, με μια κυριολεκτική εξήγηση, συχνά υπερβολική σε σημείο γελοιότητας (2). […]. Η αντίθεση μεταξύ της Αποκάλυψης της Παλαιάς Διαθήκης που εφαρμόστηκε από τον Χριστό στην Καινή Διαθήκη και της κυρίαρχης προ-Ταλμουδικής/Ιουδαιο-Φαρισαϊκής ερμηνείας δεν θα μπορούσε να είναι πιο έντονη· ήταν μοιραία για το Ισραήλ, το οποίο παρέμεινε εκτός σωτηρίας. […]. Οι ραβίνοι, τον 2ο αιώνα μ.Χ., υιοθέτησαν τις πολύ αρχαίες Γνωστικές/μυθολογικές ιδέες των Βαβυλωνίων σχετικά με την προέλευση του κόσμου, μεταμορφώνοντάς τες και εφαρμόζοντάς τες στο πεπρωμένο του Ισραήλ: η τελική κοσμική αναταραχή, όπως και η αρχή της, θα είχε καταστρέψει τους Ειδωλολάτρες, ενώ θα είχε δώσει στο Ισραήλ οριστική ευτυχία σε αυτή τη γη» (Καθολική Εγκυκλοπαίδεια, Πόλη του Βατικανού, 1952, τόμος VIII, στήλη 847, λήμμα «Μεσσίας και Μεσσιανισμός », επιμέλεια F. SPADAFORA).

Η στρατιωτική νίκη των Μακκαβαίων επί του Αντίοχου Δ΄, ιερή από μόνη της, ερμηνεύτηκε λανθασμένα από τους Φαρισαίους ραβίνους (εχθροί των Μακκαβαίων) και από τους Σαδδουκαίους ιερείς, οι οποίοι είδαν σε αυτήν ένα στοιχείο για να θεωρήσουν τη μορφή του Μεσσία ως πολεμιστή, που θα είχε καταστρέψει τους μη Εβραίους και θα είχε αποκαταστήσει την ειρήνη και την ευημερία στο Ισραήλ σε αυτή τη γη (ειδικά για τους Σαδδουκαίους, οι οποίοι δεν πίστευαν στη μετά θάνατον ζωή).

ΣΥΝΟΨΗ

Ο όρος Μεσσίας προέρχεται από την αραμαϊκή λέξη Mesciach και την εβραϊκή Masciach και σημαίνει Χρισμένος, στα ελληνικά Χρίστος. Το χρίσμα στην Παλαιά Διαθήκη καθαγίαζε ένα άτομο για να το καταστήσει κατάλληλο να ασκήσει το λειτούργημα του βασιλιά ή του ιερέα. Από τον 2ο αιώνα π.Χ., ο κατ' εξοχήν Χρισμένος ήταν αποκλειστικά ο μελλοντικός Μεσσίας από τον οποίο αναμενόταν η πνευματική σωτηρία, αφού είχε νικήσει την αμαρτία. Αυτή η απελευθέρωση από την αμαρτία, η πνευματική σωτηρία ή η Λύτρωση, εμπιστευόταν, στην Παλαιά Διαθήκη, σε ένα άτομο που αναμενόταν για πολύ καιρό πριν εμφανιστεί στον κόσμο. Ολόκληρη η ιστορία του λαού Ισραήλ είναι μια προετοιμασία για την ημέρα της Παρουσίας του Μεσσία.

Ο Λυτρωτής ή Μεσσίας υποσχέθηκε στην αυγή της ανθρωπότητας, αμέσως μετά την αμαρτία του Αδάμ, όταν ο Θεός καταράστηκε τον Σατανά, τον ιδρυτή της πρώτης αμαρτίας των Αγγέλων και πειραστή του Αδάμ, ο οποίος θα νικιόταν από μια Γυναίκα (Γέν. , Γ΄, 15) (3) και από τους απογόνους της (Ιησού Χριστό).

Γύρω στο 1900 π.Χ., ο Θεός υποσχέθηκε στον Αβραάμ ότι ο Μεσσίας θα καταγόταν από αυτόν και θα ήταν η σωτηρία για τον Ισραήλ και για όλα τα έθνη (Γένεσις, XII, 1-3· XVIII, 18-19· XXII, 18· XXVI, 4· XXVIII, 14). Οι άνθρωποι διατήρησαν αυτή την ελπίδα, η οποία διευκρινίστηκε περαιτέρω από την «προφητεία του Ιακώβ» γύρω στο 1700 π.Χ. ( Γέν. , XLIX, 10).

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Δαβίδ, γύρω στο 1000 π.Χ., ο Θεός υποσχέθηκε έναν «αιώνιο θρόνο» και μια «αιώνια συμμαχία» με τον Μεσσία που καταγόταν από τον Δαβίδ (Β΄ Σαμ ., VII, 11-16· XXIII, 5). Ο Θεός, στον μελλοντικό Βασιλιά, τον Μεσσία, που καταγόταν από τον Δαβίδ κατά σάρκα, θα λύτρωνε τον Ισραήλ και όλη την ανθρωπότητα. Ο Δαβίδ διακήρυξε τη θεϊκή αξιοσύνη του Μεσσία (Ψαλμός II), τη σωτήρια Ιεροσύνη του (Ψαλμός CIX), αλλά επίσης ανακοίνωσε τα παθήματά του ως ανθρώπου (Ψαλμός XXI) και την αιώνια δόξα του ως Θεού (Ψαλμός XV). Ο Μεσσίας θα γεννιόταν από τη γενεαλογία του Δαβίδ (Ησ. XI, 1), στην πόλη του Δαβίδ, τη Βηθλεέμ, (Μιχαίας V, 1-5), από μια Παρθένο (Ησ. VII, 14). Σε Αυτόν, τον «ισχυρό Θεό», θα έλαμπε η πληρότητα των Δώρων του Αγίου Πνεύματος (Ησ. IX, 5, XI, 2-5) και η βασιλεία του θα ήταν μια πνευματική βασιλεία χάριτος στην οποία θα συνέρρεαν όλα τα έθνη (Ησ. XI, 6-10, XII, 2-5, Μιχ. IV, 1-3).

Με την κατάρρευση του βασιλείου του Ισραήλ (722 π.Χ.) και στη συνέχεια του βασιλείου του Ιούδα (587 π.Χ.), φαινόταν ότι οι υποσχέσεις του Θεού είχαν διαψευσθεί, αλλά ακριβώς όταν έλειπε η ανθρώπινη βοήθεια, ο Θεός ανανεώνει τις δεσμεύσεις Του με την ανθρωπότητα (Ιερ., XXXII, 42), χρησιμοποιώντας τις ατυχίες για να οδηγήσει στη σωτηρία και την αγιότητα. Το Ισραήλ θα γνώριζε την ταπείνωση της δουλείας στη Βαβυλώνα (587-538 π.Χ.), αλλά θα είχε μάθει  με το σκληρό τρόπο ότι η απελευθέρωση που υποσχέθηκε ο Θεός πρέπει να αναζητηθεί στα πνευματικά αγαθά και όχι στα υλικά. Έτσι, ταπεινωμένο, το Ισραήλ θα ήταν σε θέση να λάβει την αναγγελία ενός Μεσσία που υπέφερε, ο οποίος θα είχε λυτρώσει ολόκληρο τον κόσμο και όχι μόνο την Ιουδαία, αναλαμβάνοντας τις αμαρτίες των ανθρώπων και αντιμετωπίζοντας έναν πολύ σκληρό θάνατο (Ησ. , LII, 13-53).

Οι Φαρισαίοι γεννήθηκαν ως ευσεβείς ζηλωτές της θρησκείας της Παλαιάς Διαθήκης, αμέσως μετά την εξορία στη Βαβυλώνα (έτος 587), κατά την οποία διατήρησαν τη θρησκευτική/εθνική τους ταυτότητα, επιστρέφοντας στην πατρίδα τους (έτος 516), αλλά μετά τη μεγαλοπρεπή νίκη των Μακκαβίων εναντίον του Αντίοχου του Επιφανή, άρχισαν σιγά σιγά να εκφυλίζονται με υπερεθνικιστική έννοια, στη λατρεία της φυλής τους και στο χρονικό όραμα της μεσσιανικής Βασιλείας και στην υποκρισία, γεγονός που τους οδήγησε να διαφωνήσουν με τον Ιησού. Αντ' αυτού, οι Προφήτες είχαν προτείνει στον Ισραήλ τη μορφή ενός πράου, πονεμένου, ειρηνικού Μεσσία και πνευματικού σωτήρα όλης της ανθρωπότητας, όχι μόνο των Ιουδαίων (Ζαχ., IX, 9 κ.ε.), ο οποίος θα είχε καταργήσει τις θυσίες της Παλαιάς Διαθήκης που προσφέρονταν από τους ιερείς στον Ναό της Ιερουσαλήμ και θα τις είχε αντικαταστήσει με την Oblatio munda (Μαλ ., III, 1 κ.ε.· L IV, 5 κ.ε.).

Ωστόσο, όταν ο Μεσσίας παρουσιάστηκε στο θείο και ανθρώπινο Πρόσωπο του Ιησού Χριστού, ο Ιουδαϊσμός - ο οποίος είχε σταδιακά διαφθαρεί, μετά το ηρωικό έπος των 5 αδελφών/πολεμιστών Μακκαβαίων, γιων του Ματταθία, αποκτώντας μια «μεσσιανιστική/γήινη και χρονική» νοοτροπία, οραματιζόμενη την κυριαρχία του Ισραήλ στον κόσμο των μη Εβραίων, χάρη στον μαχητικό Μεσσία - προκάλεσε την τρομερή σύγκρουση μεταξύ του πνευματικού/χριστιανικού Μεσσιανισμού που κήρυξε ο Ιησούς και του χρονικού/ραβινικού που κήρυξαν οι Φαρισαίοι και οι Σαδδουκαίοι, η οποία ήταν η πηγή της παρεξήγησης και της απόρριψης που ο κάποτε εκλεγμένος λαός αντιτάχθηκε στον Μόνο Μεσσία που έστειλε ο Θεός: τον Ενσαρκωμένο Λόγο.

Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για τους Σαδδουκαίους, που γεννήθηκαν καλά με τον Αρχιερέα Σαδώκ (Α' Βασιλειών , Β', 35) γύρω στο 1000 π.Χ. υπό τον Δαβίδ ως Ιερείς του Ναού που έχτισε αυτός και ο γιος του Σολομών, αλλά οι οποίοι άρχισαν να εκφυλίζονται ταυτόχρονα με τους Φαρισαίους για το ίδιο πολιτικό/θριαμβευτικό όραμα του Μαχητικού Μεσσία. Στην πραγματικότητα, η διδασκαλία περί Μεσσία αποτελεί το σημείο συνάντησης (στις προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης) και αντίθεσης (στην υλοποίησή τους στην Καινή Διαθήκη) μεταξύ του μεταβιβλικού ή Ταλμουδικού Ιουδαϊσμού και του Χριστιανισμού. Ο Μεσσίας θεωρούνταν από τους Φαρισαίους και τους Σαδδουκαίους ως ένας αγνός άνθρωπος, ένας απλός κατακτητής και η αποστολή του για άφεση αμαρτιών και πνευματική λύτρωση της ανθρώπινης φυλής αγνοήθηκε. Η Ιουδαϊκή/Ταλμουδική ερμηνεία δεν θα μπορούσε να αποστασιοποιηθεί πιο έντονα από το λυτρωτικό έργο του Μεσσία, ο οποίος δεν ήρθε για να υπηρετηθεί, αλλά για να υπηρετήσει και να δώσει τη ζωή του για τη σωτηρία πολλών (Ματθ. , XX, 28).

Οι μεταβιβλικοί Εβραίοι, παρά την άπειρη υπομονή του Μεσσία Ιησού, λόγω των προκαταλήψεών τους για τη μεσσιανική μορφή, παρέμειναν μοιραία εκτός σωτηρίας. Ο Μεσσίας θανατώθηκε από το ίδιο το Ισραήλ, το οποίο είχε εκλεγεί από τον Θεό για να τον καλωσορίσει και να τον κάνει γνωστό σε όλους τους ειδωλολατρικούς λαούς και το οποίο αντίθετα τον περιφρόνησε, του αντιστάθηκε (Ζαχ ., XII, 8-13· Ματθ ., XXIV, 30· Ιωάν ., XIX, 37) και συνωμότησαν να τον σταυρώσουν (4).

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Βλ. S. ALBERTO MAGNO, Opera Omnia , Παρίσι, Vivès, 1890, τόμος XVIII, In Danielem , σ. 447 κ.ε.; S. BONAVENTURA DA BAGNOREGIO, Opera Omnia, Παρίσι, Vivès, 1866, Super Danielem prophetam ;  CORNELIO A LAPIDE, Commentaria in Sanctam Scripturam , Παρίσι, Vivès, τόμος XIII; S. GIROLAMO, In Danielem prophetam, Patrologia Latina, Migne, τόμος XXV, καπ. 491 επ.; RUPERTO DA DEUTZ, In Danielem prophetam , Patrologia Latina, Migne, τόμος CLXVII, στήλη 1499 κ.εξ.; TEODORETO, Commentarius invisiones Danielis prophetae, Ελληνική Πατρολογία, Migne, τόμος LXXXI, σσ. 195 κ.εξ.; JEAN DE MONLÉON, Le prophète Daniel, Paris, Editions de la Source, 1962, σσ. 192-202; M. SALES, Commentary on the Gospel of St. John (Commento al Vangelo di S. Giovanni), Proceno di Viterbo, Effedieffe, 2015, σελ. 33, σημείωση 20.
2 - Ερμηνεία που έχει υιοθετηθεί από τον Αμερικανικό Προτεσταντικό Φονταμενταλισμό, η οποία δεν έχει καμία σχέση με την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, μετουσιωμένη στο θεϊκό Πρόσωπο του Ιησού, αλλά η οποία είναι τυπικά Ταλμουδική, αντιχριστιανική και αντίθετη με τον Νόμο του Μωυσή και τους Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Αυτή η πολιτική αντίληψη επηρεάζει τις ΗΠΑ και ιδιαίτερα τους νεοσυντηρητικούς, συμπεριλαμβανομένων των Ευρωπαίων, καθώς και τους Σιωνιστές - ενωμένους από το Μεσσιανιστικό/χρονικό Ταλμουδικό όραμα - οι οποίοι, όπως και οι Ζηλωτές, πρόκειται να εξαπολύσουν, με τη βοήθεια των ΗΠΑ, έναν ακόμη πόλεμο (αυτή τη φορά ατομικό και παγκόσμιο), προκειμένου να αποκτήσουν κυριαρχία στον κόσμο της Μέσης Ανατολής, της Ρωσίας και της Κίνας που τους διαφεύγει ακόμα.
3 - Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να μελετήσουμε όλες τις μεσσιανικές προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης, όπως έχουν ερμηνευτεί από τους Πατέρες, τους Σχολαστικούς Διδασκάλους και τους ερμηνευτές που έγιναν δεκτοί στην Εκκλησία για να γνωρίζουμε την ακριβή τους σημασία. Βλέπε J. και A. LÉMANN, La question du Messie et le Concile du Vatican , Παρίσι, επιμ. J. Albanel, 1869.
4 - Βλέπε L. TONDELLI, Το Θείο Σχέδιο στην Ιστορία (Il disegno divino nella storia), Τορίνο, 1947· S. GAROFALO, Η Προφητική Έννοια του «Υπολοίπου» του Ισραήλ (La nozione profetica del «resto» di Israele), Ρώμη, 1942· G. BONSIRVEN, Ο Παλαιστινιακός Ιουδαϊσμός την Εποχή του Ιησού, Τορίνο, 1950· Καθολική Εγκυκλοπαίδεια, Πόλη του Βατικανού, 1952, τόμος VIII, συλλογή 843-849, λήμμα «Μεσσίας και Μεσσιανισμός» επιμέλεια F. SPADAFORA· P. HEINISCH, Θεολογία της Παλαιάς Διαθήκης , Τορίνο, Marietti, 1950, σελ. 359-408· Id., Ο Χριστός ο Λυτρωτής στην Παλαιά Διαθήκη, Μπρέσια, 1956.

Χρονολογικός Πίνακας: Προφήτες, Ιστορία και Εξορία (640 – 530 π.Χ.)

Χρονολογία	Γεγονός / Βασιλεία	Ιερεμίας	Δανιήλ	Σχόλια
640 π.Χ.	Ανάληψη θρόνου από τον Ιωσία, βασιλιά του Ιούδα	-	-	Ένας από τους τελευταίους καλούς βασιλείς
627 π.Χ.	Κλήση του Ιερεμία στην προφητική διακονία	✔️ Αρχή προφητείας	-	Προφήτης σε Ιερουσαλήμ
609 π.Χ.	Θάνατος Ιωσία – Νέα πολιτική αστάθεια	✔️	-
606 π.Χ.	Πρώτη εκτόπιση Ιουδαίων στη Βαβυλώνα από τον Ναβουχοδονόσορα	✔️	✔️ Εξορίζεται νέος	Δανιήλ οδηγείται στη Βαβυλώνα
597 π.Χ.	Δεύτερη εκτόπιση από Βαβυλώνιους	✔️	✔️	Ο Ιερεμίας ακόμη στην Ιερουσαλήμ
587/586 π.Χ.	Καταστροφή της Ιερουσαλήμ και του Ναού – Τρίτη εκτόπιση	✔️ Τέλος δράσης	✔️	Οι προφητείες του Ιερεμία επαληθεύονται
περ. 580–570 π.Χ.	Θάνατος του Ιερεμία στην Αίγυπτο (πιθανώς)	✝️	✔️	Ο Δανιήλ συνεχίζει στη Βαβυλώνα
539 π.Χ.	Πτώση της Βαβυλώνας από τον Κύρο τον Μέγα	-	✔️	Ο Δανιήλ στη βασιλική αυλή
538/536 π.Χ.	Διάταγμα Κύρου για επιστροφή Ιουδαίων (1η επιστροφή)	-	✔️	Εκπλήρωση της προφητείας Ιερεμία
520 π.Χ.	Προσευχή του Δανιήλ (Δαν. 9), στο πρώτο έτος Δαρείου του Μήδου	-	✔️ Τέλος προφητικής δράσης	Συνειδητοποιεί το τέλος των 70 ετών
περ. 530 π.Χ.	Θάνατος του Δανιήλ	-	✝️	Είχε ζήσει περίπου 90 χρόνια