Εγώ. Το παιχνίδι της ζωής (41)

Συνέχεια από: Πέμπτη 17 Σεπτεμβρίου 2020

 Μέρος β’ 

 Η βελτίωση του ανθρώπου

The Secret β. ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ

Οδηγίες χρήσεως για το παιχνίδι της ζωής

Για όσο καιρό στεκόταν, το τείχος αυτό ήταν ένα αδιαπέραστο όριο, εντός του οποίου ο περασμένος αιώνας είχε εντοιχιστεί. Εκεί είχε στερεωθεί και η διδασκαλία του Newton, πως  το σύνολο της ύλης αποτελείται από στερεά μέρη, «τόσο σκληρά, ώστε δεν είναι δυνατόν να χαλάσουν ή να ραγίσουν, γιατί καμιά δύναμη δεν είναι σε θέση να διαμελίσει αυτό που ο ίδιος ο Θεός... δημιούργησε ως όλο»228.

Οι άνθρωποι και οι αγορές πίστευαν ακόμα και το 1989 πως υπάρχει μόνο αυτό το οποίο μπορείς να αγγίξεις, έτσι όπως πίστευαν πως ο ήλιος ανατέλλει και δύει. Μέσω όμως της απειλής του αμερικάνικου διαστημικού προγράμματος SDI, είχε γίνει σαφές, πως μια άυλη φυσική θα μπορούσε να συνταράξει τον στέρεο κόσμο των λίθων. Γιατί μπορεί το SDI να ήταν μόνο μια ιδέα, αλλά και αυτή από μόνη της έκανε τα τείχη και τα οπλικά συστήματα να μοιάζουν απαρχαιωμένα.

Αυτό είχε γίνει ξεκάθαρο για όλον τον κόσμο, όταν ο Roland Reagan είχε πει την πιο διάσημη πρότασή του. Η αναφώνηση του «Mr. Gorbachev, tear down this wall», απευθυνόταν εν πρώτοις, όχι στον ίδιο τον Gorbatschow, αλλά σε εκείνη την νεαρή ελίτ της Ρωσίας, στην οποία ο Reagan είχε απευθυνθεί ένα χρόνο προηγουμένως, στις 31. Μαΐου 1988, κατά την σύμφωνα με τον ίδιο σημαντικότερη ομιλία της θητείας του.

Μπροστά σε μια τεράστια προτομή του Λένιν στο πανεπιστήμιο της Μόσχας, που ήταν πολύ βαριά για να απομακρυνθεί πριν την ομιλία, ο Reagan είχε κηρύξει την επανάσταση της έλλειψης βαρύτητας. Η επανάσταση αυτή θα «συντάραζε ολόκληρο τον κόσμο μας, τις παλιές πεποιθήσεις μας, και θα αναμόρφωνε την ζωή όλων».

Θα ήταν μια «επανάσταση της αγοράς», η οποία θα χρησιμοποιούσε ακριβώς εκείνη την τεχνολογία, η οποία χρησιμοποιήθηκε στο SDI και κατέστησε την σοβιετική στρατιωτική τεχνολογία αντίκα.

Με συνειδητή αντιστροφή τής σημασίας των δραματοποιημένων σε αμέτρητες ταινίες του Hollywood υπολογιστών-τερματικών των σιλό όπου βρίσκονταν έτοιμες οι ατομικές βόμβες, ο Reagan είπε: «ένα άτομο, που διαθέτει έναν υπολογιστή και τηλέφωνο, έχει υπό την ισχύ του περισσότερες πηγές και πρώτες ύλες, από οποιαδήποτε κυβέρνηση».

Εδώ όμως δεν πρόκειται περί πρώτων υλών, ορυκτού πλούτου, παραγωγής, αλλά περί ενός μόνο πράγματος: της αλχημιστικής μεταμόρφωσης της ψυχής σε οποιοδήποτε επιθυμητό υλικό.

Ο Reagan χρησιμοποίησε την εικόνα της νύμφωσης της πεταλούδας, το πανάρχαιο σύμβολο της μεταμόρφωσης της ψυχής, για να δείξει, πως τώρα πια δεν έχουμε να κάνουμε με την μετατροπή των πραγμάτων δια της επιστήμης, αλλά με την μετατροπή της ψυχής μέσω ενός είδους ψηφιακής αλχημείας:

«Θα είναι μια επανάσταση τεχνολογική ή πληροφορίας, και το έμβλημά της είναι το τσιπ τού υπολογιστή, που δεν είναι μεγαλύτερο από ένα δακτυλικό αποτύπωμα... σαν μια νύμφη πεταλούδας εκκολαπτόμαστε από τους οικονομικούς περιορισμούς τής βιομηχανικής επανάστασης -μια οικονομία που ήταν περιορισμένη από τις φυσικές πηγές και πρώτες ύλες της γης- και μεταμορφωνόμαστε σε κάτι που ένας οικονομολόγος κάποτε ονόμασε ‘Οικονομία του πνεύματος’. Σε αυτήν την οικονομία δεν υπάρχει κανένα όριο για την ανθρώπινη φαντασία και ελευθερία. Η δημιουργικότητα είναι ο πιο πολύτιμος φυσικός πόρος που υπάρχει. Η αξία της δεν έχει καμία σχέση με την άμμο, από την οποία έχει δημιουργηθεί, αλλά με την μικροσκοπική αρχιτεκτονική, την οποία της ενέγραψαν ιδιοφυή πνεύματα... διαρρηγνύουμε τις συνθήκες υλικής ύπαρξης, και εισερχόμαστε σε ένα κόσμο, όπου ο άνθρωπος δημιουργεί ο ίδιος την μοίρα του. Βάσει των νεότερων διαπιστώσεων της επιστήμης, γυρίζουμε πίσω στην πανάρχαια σοφία του βιβλίου της Γενέσεως: εν αρχή ήταν το πνεύμα, και το πνεύμα αυτό δημιούργησε το πλήθος της ύλης.»²²⁹

Η φράση: «Ο άνθρωπος που δημιουργεί την μοίρα του», στα πλαίσια της κοινωνίας της πληροφορίας, δεν είναι μυστικισμός, αλλά ο νέος ορισμός της εργασίας. Αν για να τα πάρεις όλα, δεν χρειάζεσαι παρά μόνο τον εαυτό σου, τότε σημαίνει πως αυτός που δεν παίρνει τίποτα, έχει κάνει την ψυχή του περιττή, όπως οι εργάτες στην εποχή του Henry Ford.

Υπερφίαλοι Ευρωπαίοι διανοούμενοι έλεγαν τότε ανέκδοτα, πως ο Reagan είχε προσφέρει στον ρωσικό λαό, «μέσα σε δευτερόλεπτα» να τους παράσχει μέσω δορυφόρου αμερικάνικες εκπομπές ραδιοφώνου και τηλεόρασης. Το θέμα της ομιλίας όμως δεν ήταν η ιδιωτική μυθολογία ενός ηθοποιού του Hollywood, αλλά το σενάριο μιας νέας παγκόσμιας τάξης. Η ομιλία αυτή, με εύηχο τρόπο, αλλά χωρίς κανένα συναίσθημα, απέρριψε την διάκριση μεταξύ ύλης και πνεύματος, και με τον τρόπο αυτό, κατέστησε το εγώ την πιο αποφασιστική αγορά του μέλλοντος.

Τα κομμάτια του τείχους του Βερολίνου, που σαν χριστιανικά λείψανα διαμοιράστηκαν σε όλον τον κόσμο, και τα υπέγραψαν αρχηγοί κρατών, δεν ήταν μόνο αναμνηστικά ενός αποτυχημένου σοσιαλιστικού πειράματος πάνω σε ανθρώπους, αλλά και αρχή ενός νέου πειράματος. Κάθε κομμάτι, απέδειξε στο μακροσκοπικό επίπεδο της γεωπολιτικής, αυτό που στο μικροσκοπικό επίπεδο ήταν εδώ και καιρό κοινός τόπος για την επιστήμη.

Ακόμα και το πιο μεγάλο τείχος από μπετόν που κτίστηκε ποτέ στον κόσμο, και φυλαγόταν από ισχυρότατες στρατιωτικές δυνάμεις, δεν μπόρεσε να αλλάξει τίποτε: οι πληροφορίες διαρρηγνύουν τείχη.

Χωρίς την θεωρία της πληροφορίας τής επιστήμης τών υπολογιστών, την οποία θεμελίωσε το 1948 ο ιδιοφυής μαθηματικός Claude Shannon, το αντιπυραυλικό σύστημα SDI, δεν θα μπορούσαμε να το φανταστούμε ούτε σαν υπόθεση. Τίποτα δεν ήταν πιο αναμενόμενο, από την πρόσληψη στο πολιτικό επίπεδο εκείνης της έννοιας, την οποία ο Shannon, και αργότερα διάφοροι τομείς της φυσικής, θεωρούσαν πως είναι το θεμέλιο της ύλης: το bit. Ως άυλο σωματίδιο είχε ένα πλεονέκτημα: συμφιλίωσε με την φυσική εκείνους που υπέφεραν από τον υλισμό.

Οι πολιτικοί φυσικά δεν είναι θεωρητικοί της πληροφορίας και φυσικοί που ασχολούνται με στοιχειώδη σωματίδια. Το μόνο που έκαναν, ήταν να αποδώσουν στις απεριόριστες πια παγκόσμιες αγορές το στρατηγικό δυναμικό που προήλθε από την τεχνολογία εκείνη, από την Καλιφόρνια και το Seattle.

«Πληροφορία», δεν είναι αυτό που δείχνουν οι ειδήσεις. Πληροφορία μπορεί να είναι οτιδήποτε, πάνω απ’ όλα το χρήμα, το οποίο μετατρέπεται σε bits με τέτοια ταχύτητα, ώστε το 2000 ο Jeremy Rifkin έγραψε πως: «λιγότερο από 10% των αμερικάνικων χρηματικών αποθεμάτων υπάρχει ως απτό νόμισμα.²³⁰»

Το λεξικό «Webster» ορίζει το «σύνορο» ως: «μια απομακρυσμένη ή ακόμα ελλιπώς ερευνημένη περιοχή». Αυτή είναι μια σχεδόν τέλεια περιγραφή του τόπου, όπου η βιομηχανία υπολογιστών βρίσκεται σήμερα. «Η πλήρης επέκταση αυτής της περιοχής είναι σχεδόν απεριόριστη.»²³¹

Αυτά είπε ο Ronald Reagan στις 2 Μαΐου του 1961. Σχεδόν για δέκα χρόνια, από το 1953 μέχρι το 1962, παρουσίαζε το «General Electric Theater», ένα τηλεοπτικό σόου, που χρηματοδοτούσε η «General Electric», αμερικάνικος κολοσσός της ηλεκτρονικής βιομηχανίας. Μετά από πρόσκληση της εταιρίας, ο Reagan έκανε μια διαφημιστική για το ERMA, τον πρώτο υπερυπολογιστή, ο οποίος ήταν σε θέση να διαβάζει επιταγές και να τις επεξεργάζεται. Λίγες εβδομάδες προηγουμένως, οι Ρώσοι είχαν στείλει τον πρώτο άνθρωπο στο διάστημα. Λίγους μήνες αργότερα, είχε κτιστεί το τείχος του Βερολίνου.

Εκείνη την ημέρα στην Μόσχα, ο θρίαμβος της εποχής της πληροφορίας, πρέπει να φάνηκε στον Αμερικανό πρόεδρο σαν προφητεία.

Οι άνθρωποι και οι πολιτικοί αναλυτές πανηγύρισαν το τέλος του διπολικού κόσμου. Ενώ πανηγύριζαν όμως, είχε οργανωθεί ένας νέος κόσμος, ως η μικρότερη μετρήσιμη, ποσοτική μονάδα που αποτελείται από ναι και όχι, 1 και 0, όλα ή τίποτα. Το τσιπ, το οποίο δικτύωσε την επικοινωνία, ως ένα πολύπλοκο σύστημα από ναι και όχι καταστάσεις, δεν ήταν πια το δακτυλικό αποτύπωμα, ενός κόσμου όπου η εργασία περιορίζεται στα χέρια και τα μπράτσα. Ήταν, όπως έγραψε ένας πρωτοπόρος της νέας εποχής, τίποτα λιγότερο, παρά η απεικόνιση του επιχειρηματία.

Συνεχίζεται 

Σημειώσεις

228. Isaac Newton, Optics, σ. 541.

229. Ronald Reagan, ‘Address at Moscow State University’ (31 May 1988).

230. Jeremy Rifkin, The Age of Access: How the Shift from Ownership to Access is Transforming Modern Life, σ. 37.

231. Ronald Reagan, ‘Frontiers of Progress’ (2 May 1961).