Τετάρτη 11 Ιουνίου 2025

Το μάθημα του δημοψηφίσματος

Μαρτσέλο Βενετσιάνι


Qui Quo Qua χωρίς Απαρτία. Έτσι, οι Landini, Conte και Schlein , μαζί με τα σφυρίγματα και τους σφυριγμένους, παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό κάτω από την απαρτία και έχασαν το δημοψήφισμα με σαρωτική ήττα. Δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για να καταλάβει κανείς ότι θα κατέληγε έτσι. Σε μια χώρα που μόλις που πηγαίνει να ψηφίσει μόνο στα μισά των εκλογών, φανταστείτε ένα δημοψήφισμα, επιπλέον παρουσιασμένο ως διχαστικό. Αν διεξάγετε δημοψήφισμα με την ιδέα να στείλετε την κυβέρνηση σπίτι, ο κόσμος δεν συμφωνεί ότι ψηφίζετε αποδοκιμαστικά για φιάσκο και για νόμους που δεν είναι αυτής της κυβέρνησης. Αν διεξάγετε δημοψήφισμα που επαναφέρει τους εργοδότες και την ασφυκτική υποστήριξη του Cgil στον κόσμο της εργασίας, οδεύετε προς μια ήττα επειδή αυτό το συνδικάτο δεν υποστηρίζεται επαρκώς από πολλούς ανθρώπους. Αν στη συνέχεια προσπαθήσετε μέσω δημοψηφίσματος να επαναφέρετε την εικόνα μιας αριστεράς στο πλευρό των εργαζομένων, δεν είστε πολύ αξιόπιστοι στα μάτια της πλειοψηφίας των Ιταλών, ειδικά επειδή αυτοί οι νόμοι ψηφίστηκαν, αν θυμάμαι καλά, από την ίδια την κεντροαριστερά. Και αν προσθέσετε στις ερωτήσεις σχετικά με τους εργαζόμενους μια ερώτηση που στέλνει το μήνυμα του ανοίγματος των θυρών ακόμη περισσότερο στους μετανάστες, είναι αναπόφευκτο να αντιμετωπίσετε την απόρριψη από τον κυρίαρχο λαό. Με λίγα λόγια, το δημοψήφισμα μποϊκοταρίστηκε όχι από δημόσια ενημέρωση, η οποία αντικειμενικά έχει σχετικό αντίκτυπο, αλλά από το μετα-δημοψήφισμα που εσείς οι ίδιοι δημιουργήσατε για τα δημοψηφίσματα, φορτώνοντάς το με μηνύματα και νοήματα που είναι ακατάλληλα και απαράδεκτα για την πλειοψηφία των Ιταλών. Κατηγορήστε τους εαυτούς σας. Αν είχατε την ταπεινότητα, πριν από την ευφυΐα, να το καταλάβετε, θα παίρνατε ένα μάθημα από τα δημοψηφίσματα. Όπως ακριβώς η «δεξιά» θα έπρεπε να πάρει ένα μάθημα από τις ήττες που συλλέγει στους διοικητικούς γύρους λόγω ανεπαρκών υποψηφίων, οι οποίες είναι καρπός κάτι που δεν θέλουν να δουν: την αδυναμία να επιλέξουν επαρκή άτομα για να ηγηθούν των θεσμών.

Αλλά το πρόβλημα για την αριστερά είναι ακόμη πιο σοβαρό και θα προσπαθήσω να εξηγήσω καλύτερα. Όταν έκαναν προεκλογική εκστρατεία υπέρ του δημοψηφίσματος, κατηγόρησαν όσους ανακοίνωσαν ότι δεν θα ψήφιζαν ότι είναι άθλιοι και δειλοί, υποταγμένοι στην κυβέρνηση. Δεν τους περνάει καν από το μυαλό ότι μπορεί να υπάρχουν άνθρωποι που απλώς έχουν μια διαφορετική ιδέα για την Ιταλία και για τα πράγματα που πραγματικά χρειάζονται. Και ασκούν το δικαίωμα να μην ψηφίσουν για ερωτήματα που επιθυμεί μια μειοψηφία. Για αυτούς, όποιος δεν συμφωνεί με τις θέσεις τους της στιγμής (οι οποίες στη συνέχεια ποικίλλουν ανάλογα με τα ενδεχόμενα συμφέροντά τους) δεν είναι κάποιος που έχει ιδέες διαφορετικές από τις δικές τους, αξιοσέβαστες σαν τις δικές τους. Όχι, για αυτούς είναι απλώς ένας δειλός, ένα μέλος της Καμόρα, ένας ανατρεπτικός, ένας εχθρός της δημοκρατίας και της εργασίας, ένας υπηρέτης της Μελόνι και των συμμάχων της. Σας το λέω αυτό και για το δικό σας καλό: δεν μπορείτε να συνεχίσετε να πιστεύετε ότι αυτό που καθιερώνετε ως το σωστό είναι μια υπέρτατη Αλήθεια, ένα απόλυτο και αδιαμφισβήτητο Καλό. Έχετε κάθε δικαίωμα να εκφράζετε τις απόψεις σας και την αντίθεσή σας, αλλά δεν μπορείτε να περιμένετε από τους άλλους να έχουν την υποχρέωση να σκέφτονται όπως εσείς και να συμμορφώνονται με τις αρχές σας. Όσο δεν αποδέχεστε τη διαφορά απόψεων και συνεχίζετε να τη θεωρείτε ένδειξη αυταρχικής, φασιστικής ή φασιστοειδούς στροφής, δεν θα είστε ποτέ αξιόπιστοι. Το πρόβλημα είναι σοβαρό. Σε αντίθεση με εσάς, δεν περιμένω να συμμορφωθείτε με την αντίθετη γνώμη, να αναθεωρήσετε τις ιδέες και τις προθέσεις σας. Λέω μόνο ότι αν συνεχίσετε με την υπόθεση ότι εκπροσωπείτε το Καλό και με την ηλίθια αλαζονεία σας να θεωρείτε όσους δεν συμμερίζονται τις ιδέες σας ξεπουλημένους, υποτακτικούς ή ηλίθιους, δεν θα μπορέσετε ποτέ να είστε πραγματικά δημοκρατικοί, να σέβεστε την ελευθερία και την ποικιλομορφία, και όπως προτιμάτε να λέτε, συμπεριληπτικοί.

Το λέω αυτό όχι μόνο στους ηγέτες και τους αγωνιστές της αριστεράς, το λέω και στους πολλούς εκφραστές της ψυχαγωγίας και του πολιτισμού. Αλλά είναι δυνατόν ηθοποιοί, σκηνοθέτες, τραγουδιστές, δημοσιογράφοι και διανοούμενοι να εκφράζουν πάντα ομόφωνα την ίδια μοναδική και προβλέψιμη γνώμη, συνήθως σε αντίθεση με το κοινό λαϊκό αίσθημα; Όταν ακούω, στην πραγματικότητα όχι μόνο από εμάς, αλλά και αλλού - στις Ηνωμένες Πολιτείες για παράδειγμα - ότι εκφράζετε πάντα την ίδια Γνώμη, ομοιόμορφη, υπάκουη, εμμονική και επαναλαμβανόμενη, μου έρχονται στο μυαλό δύο σκέψεις. Η πρώτη είναι ότι δεν σκέφτεστε με το δικό σας κεφάλι αλλά επαναλαμβάνετε τη Μοναδική, Αγανακτισμένη και Προκατασκευασμένη Γνώμη, που στρέφεται πάντα εναντίον του Απόλυτου Εχθρού (που θα μπορούσε να είναι ο Μελόνι, ο Σαλβίνι ή ο Τραμπ). Η δεύτερη είναι ότι αν ανάμεσά σας μια γνώμη που αποκλίνει από το κυρίαρχο ρεύμα δεν ακούγεται ποτέ, αυτό σημαίνει ότι όσοι διαφωνούν εξαλείφονται, αποκλείονται, περιθωριοποιούνται. Και έτσι σιωπούν ή τους φιμώνετε, σε κάθε περίπτωση τους εμποδίζετε να πουν αυτό που σκέφτονται. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι οι απλοί άνθρωποι εκφράζουν απόψεις πολύ διαφορετικές από τις δικές σας και αντίθετα στον κόσμο σας, στους μικρούς σας κύκλους, στην αίρεση σας, δεν υπάρχει ποτέ αποκλίνουσα άποψη. Όλοι πάντα συμφωνούσαν να παπαγαλίζουν τα ίδια και τα ίδια.

Αλλά επιστρέφω στην πολιτική και σας λέω, μετά από αυτή την πολλοστή επίδειξη, ότι δεν είστε οι μόνοι και εξουσιοδοτημένοι ερμηνευτές του Πνεύματος των Καιρών. Πρέπει να προσπαθήσετε να καταλάβετε ότι οι άλλοι θέτουν διαφορετικές προτεραιότητες από τις δικές σας, έχουν διαφορετικές ευαισθησίες, κρίνουν διαφορετικά ορισμένες επιλογές για τη Χώρα. Και, επαναλαμβάνω, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να προσαρμοστείτε. Σημαίνει μόνο ότι πρέπει να αποδεχτείτε να εκφράσετε μια ιδέα όπως οι άλλες, μια γνώμη που αξίζει όσο οι αντίθετες απόψεις, δεν είναι μια πλάκα του Μωυσή, αλλά μόνο η γνώμη σας όπως και των άλλων. Είστε Κόμμα, όχι Πράβντα, δηλαδή, είστε η έκφραση ενός κομματικού οράματος και δεν είστε οι κάτοχοι της Απόλυτης Δικαιοσύνης.

Είναι τόσο δύσκολο να κατανοήσουμε αυτή την στοιχειώδη αλήθεια που είναι το αλάτι της ελευθερίας και της δημοκρατίας; Είναι δυνατόν να μην μπορείτε να απελευθερωθείτε από την εθνική σας ανωτερότητα, τον ηθικό σας ρατσισμό και να κρίνετε ως κατώτερες φυλές όσους δεν σκέφτονται όπως εσείς;

Μερικές φορές διαβάζω σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπου αν εκφράζεις αυτές τις διαφορετικές ιδέες σημαίνει ότι ενεργείς κακόπιστα, ότι είσαι μισθωτός της κυβέρνησης και τής Μελόνι, ότι δεν είσαι αληθινός διανοούμενος και ότι απλώς λες ανοησίες. Όχι, ηλίθιοι, απλώς έχουμε διαφορετικές ιδέες και συνεχίζω να επικρίνω τις ιδέες σας, από βασικό σεβασμό για την ποικιλομορφία των απόψεων. Μετά τις επικρίνω, τις πολεμάω, αλλά ποτέ δεν θα σκεφτόμουν να σας κατηγορήσω ότι ενεργείτε κακόπιστα. Και σας θεωρώ ηλίθιους όχι για τις θέσεις που εκφράζετε, αλλά για τον ισχυρισμό ότι έχετε το μονοπώλιο της αλήθειας και κρίνετε τους άλλους ως κακοπίστους υπηρέτες και αδαείς. Δεν λέω ότι οι ηλίθιοι είναι μόνο στην αριστερά, για όνομα του Θεού, ξέρω πολλούς από αυτούς και στις άλλες πλευρές. Αλλά μόνο εσείς έχετε τον ισχυρισμό να νιώθετε σαν κοιλιολόγοι της Αλήθειας και του Καλύτερου με το θείο δικαίωμα. Όσο για εκείνους που λένε: "και αυτός θα ήταν ένας διανοούμενος, ένας φιλόσοφος, ένας συγγραφέας" απαντώ: ηλίθιε, αν θέλεις να με κρίνεις με αυτή την έννοια, διάβασε και κριτίκαρε τα βιβλία μου. Αυτό που εκφράζω εδώ είναι οι απόψεις ενός πολίτη, οι κοινές σκέψεις, όχι οι βαθιές σκέψεις ενός φιλοσόφου. Και επιπλέον, δεν έχω καμία θέση λόγω προκατάληψης. Βρίσκομαι έξω από την πολιτική και τις παράπλευρες σφαίρες της, συχνά διαφωνώ με τις θέσεις της κυβέρνησης και θεωρώ πολλά μέτρα που διατυμπανίζονται τόσο αποφασιστικά όσο τα εικονικά φάρμακα, το γλυκό νερό, οι διαφημίσεις. Αλλά έχοντας να επιλέξω ανάμεσα σε αντίθετες προπαγάνδες, στο τέλος προτιμώ εκείνους που κάνουν προπαγάνδα υπέρ της ασφάλειας, ας πούμε, παρά εκείνους που κάνουν προπαγάνδα κατά της ασφάλειας, ως εγγύηση για όσους διαπράττουν εγκλήματα.

Αλλά επιστρέφω στο γενικό πολιτικό ζήτημα και σας παρακαλώ: αν θέλουμε να κάνουμε τη δημοκρατία και τη συζήτησή μας αποδεκτή, και αν θέλετε να προσπαθήσετε να κερδίσετε την εμπιστοσύνη των απλών ανθρώπων, κατεβείτε από το βάθρο σας και επιστρέψτε στο παιχνίδι και στη συζήτηση. Είστε στο ίδιο επίπεδο με τους αντιπάλους σας, δεν βρίσκεστε σε υψηλότερο επίπεδο. Χρειάζεστε μαθήματα πιάνου, δηλαδή ταπεινότητας.

Δεν υπάρχουν σχόλια: