ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ A
ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ π. ΣΥΜΕΩΝ ΚΡΑΓΙΟΠΟΥΛΟΥ
...πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν
Τὸ αἴσθημα κατωτερότητος καὶ ἄλλες ἀρρωστημένες καταστάσεις
μέσα στο μυστήριο τῆς σωτηρίας
Πανόραμα Θεσσαλονίκης, Ε΄ έκδοση
Α΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
Ὅ,τι είσαι, είσαι. Μή φοβάσαι νὰ τὸ παραδεχθεῖς
Δεν ξέρω πόσο γίνομαι κατανοητός, δέν ξέρω πῶς τὰ ἀκοῦτε, πῶς τὰ καταλαβαίνετε αὐτά, ἀλλὰ ὑπάρχει για όλους σωτηρία. Όμως, ἔτσι πρέπει να τα πάρουμε τα πράγματα. Τώρα καταλαβαίνουμε καλύτερα πόσο ὁ καθένας μας πρέπει να γνωρίσει καλά-καλά τί εἶναι ὁ ἑαυτός του. Διότι μπορεῖ ὅλα αὐτά, ὡς γενικό πλαίσιο τοῦ ὅλου θέματος, νὰ εἶναι ἔτσι, ἀλλά στον καθένα ὅλη αὐτή ἡ κατάσταση ὑπάρχει κατά ἕναν ἰδιαίτερο τρόπο. Πόσο ἑπομένως χρειάζεται να βοηθηθούμε ἀλλὰ νὰ ἔχουμε διάθεση ἅμα δέν ἔχουμε διάθεση, δὲν καταλαβαίνουμε τίποτε- όμως έτσι εἰδικά να βοηθηθούμε, για να γνωρίσουμε τὸν ἑαυτό μας.
Ο καθένας να γνωρίσει τον ἑαυτό του. Μήν ντρέπεσαι, μή φοβάσαι να παραδεχθεῖς ὅ,τι εἶσαι. Όχι τί θέλεις νὰ εἶσαι, ἀλλὰ ὅ,τι είσαι. Να το παραδεχθεῖς μάλιστα με εὐγνωμοσύνη, χωρίς να τα βάλεις με κανέναν. Οὔτε μὲ τὸν Θεό οὔτε με κανέναν ἄλλο νὰ τὰ βάλεις, οὔτε να παραπονιέσαι: «Γιατί νὰ εἶμαι ἔτσι; Γιατί νὰ μοῦ συμβαίνουν αὐτὰ; Γιατί νὰ ἔχω ἐγὼ αὐτὲς τῆς δυσκολίες;» Αυτά τα ξέρει ὁ Θεός. Ἐμεῖς ὀφείλουμε με ευγνωμοσύνη να δεχόμαστε ό,τι και να μᾶς συμβαίνει, καί ὑπομονετικά να γνωρίσουμε τὸν ἑαυτό μας. Ἔτσι ὑπάρχει ἐλπίδα, ἀδελφοί μου, να γίνει κάτι στην ψυχή μας.
Δεν ξέρω, μπορεῖ νὰ κάνω λάθος, ἀλλὰ κατά κανόνα ἐκεῖνος ποὺ εἶναι ἔξω ἀπό τήν πραγματικότητα, ἔξω ἀπό τὸν ἑαυτό του, πού δέν τὰ ξέρει ἔτσι τα πράγματα, πού δέν τὰ εἶδε έτσι, πού δέν ἔχει διάθεση να σκύψει μέσα του, ἐκεῖνος νομίζει πώς τάχα ἔχει νὰ κάνει κάποιο ἄλλο έργο. Ὅμως, ὅπως λέει καὶ ὁ ἅγιος, ἂν πέσεις μέσα στη λάσπη, καί βουλώσει ή μύτη σου, τα μάτια σου, το στόμα σου, τά αὐτιά σου, τί θὰ σε ὠφελήσει, ἐὰν πεῖς στὸν ὑπηρέτη σου να πάει νὰ ἀρχίσει να δίνει λεφτά ἐδῶ κι ἐκεῖ γιὰ ἐλεημοσύνη (Βλ. Αγίου Συμεών του Ν. Θεολόγου, Έργα, Κατηχήσεις, Κατήχηση Ε. έκδ. «Ορθόδοξος Κυψέλης, τόμ. 1, Θεσσαλονίκη 1988, σσ. 88-89.)
Ἡ μόνη δουλειά πού ἔχεις να κάνεις εἶναι...
Ἐμεῖς κάνουμε σπασμωδικές κινήσεις, ἐπειδή δὲν θέλουμε να κάνουμε αὐτό τό ἕνα, δηλαδή να παραδοθοῦμε στον Χριστό. Όχι με λόγια, ἀλλά στην πράξη να παραδοθοῦμε. Ὄχι μόνο να το έχουμε πόθο και ἐπιθυμία να παραδοθούμε, ἀλλά στην πράξη να το κάνουμε. Το ἔκανες αὐτή τήν ὥρα, δηλαδή παρέδωσες τώρα τὸν ἑαυτό σου στον Θεό, καὶ μετά από λίγο, πάλι· καὶ μετά από λίγο, πάλι. Ὄχι μὲ τὴν ἔννοια ότι κοροϊδεύεις, ἀλλά μέ τήν ἔννοια ότι συνέχεια βγαίνει ἀπό μέσα σου ακατέργαστο υλικό, τὸ ὁποῖο δέν το ἔβλεπες πρῶτα, και γι' αὐτό παραδίδεις ἐκ νέου τον ἑαυτό σου στον Θεό. Επειδή όμως δέν θέλουμε νὰ κάνουμε αὐτό, καὶ ἀπό τό ἄλλο μέρος θέλουμε νὰ εἶμαστε χριστιανοί, νά φαινόμαστε ώς χριστιανοί, κάνουμε ὑποκρισίες, ἔχουμε πλαστή καί φτιαχτή συμπεριφορά, ποὺ δὲν ἔχει σχέση με τη χριστιανική ἀρετή. Πιθανόν κάποιος, ἀκούγοντας ὅλα αὐτά, να ἀπελπίζεται, νὰ ἀπογοητεύεται. Δὲν εἶναι ἔτσι. Εἶναι λάθος αὐτό, ἀφοῦ ὅλα τὰ κάνει ὁ Θεός· δὲν τὰ κάνουμε ἐμεῖς. Ἂν ἐπιτρέπεται νὰ πῶ, ἡ μόνη δουλειά ποὺ ἔχεις να κάνεις εἶναι νὰ κόψεις το μέρος τοῦ καρπουζιοῦ πού βρίσκεται ἔξω ἀπό τό νερό. Κόψ' το λοιπόν καὶ πάρ' το. Μόνο του το καρπούζι θὰ ἀνέβει λίγο πιό πάνω. Ἐνῶ, ἄν προσπαθήσεις ἀλλιῶς νὰ τὸ ἀνεβάσεις, δὲν θὰ βρεῖς τρόπο. Θὰ ἐξακολουθεῖ νὰ εἶναι μέσα στο νερό. Κόψε αὐτό πού βγῆκε ἔξω ἀπό το νερό. Κόψε τὴν ἄλλη μέρα καὶ τὸ ἄλλο πού βγῆκε ἔξω ἀπό τό νερό. Σιγά-σιγά, κάθε μέρα, να παραδίδουμε τὸν ἑαυτό μας μὲ ἐμπιστοσύνη στον Θεό· αὐτό εἶναι τὸ κόψιμο. Δηλαδή, ἂν σήμερα, ὅσο μπορούμε να νιώσουμε, να καταλάβουμε τὸν ἑαυτό μας, ἀπόλυτα, τέλεια τόν παραδώσουμε στον Θεό, αὔριο θά αἰσθανόμαστε τὴν ἀνάγκη να κάνουμε το ἴδιο. Ὄχι μὲ τὴν ἔννοια, ὅπως λέγαμε, ὅτι κοροϊδεύαμε πρῶτα, ἀλλὰ μὲ τὴν ἔννοια ὅτι σήμερα βγῆκε ἀπό μέσα μας, ἀπό τὸ ὑποσυνείδητο, ἄλλος ἄνθρωπος πού δέν τὸν εἴχαμε ὑπ' ὄψιν. Καί τήν ἄλλη μέρα θα κάνουμε το ἴδιο, καὶ τὴν πιὸ ἄλλη καὶ τὴν πιό ἄλλη.
Ἀναφέραμε χθές, σχετικά με την ταπείνωση, καί το παράδειγμα μέ τό βαρέλι, τα βρώμικα νερά καί τὸν φελλό. Εἶναι τόσο χτυπητό τό παράδειγμα καί τόσο ἐκφραστικό, πού νομίζω ὅτι θα βοηθήσει τόν καθένα να ταπεινωθεί.
16-10-1994
Νά κάνουμε ὅ,τι χρειάζεται, γιά να νορμαλοποιηθεῖ ὁ ἑαυτός μας*
Νά προβληματισθοῦμε
Σήμερα, πού ἦρθαν τα πάνω κάτω καὶ τὰ κάτω πάνω, ποὺ ἔχει πάθει ἀλλοίωση τό ἀνθρώπινο γένος, καὶ νὰ δοῦμε ποῦ θὰ πάει το πράγμα, ἔχει πρόβλημα καὶ μὲ τὸν ὕπνο ὁ ἄνθρωπος. Πόσοι καί πόσοι δέν μποροῦν νὰ κοιμηθοῦν καὶ παίρνουν φάρμακα και φάρμακα, χαπάκια καί χαπάκια, για να κοιμηθοῦν λίγο. Ἐνῶ ὁ εὐλογημένος ὁ ὕπνος ἔρχεται, ὅταν κανείς ἔχει μέσα του την εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ, ὄχι ὅμως θεωρητικά. Χρειάζεται να ὑπάρχει οὐσιαστικά ἡ εἰρήνη μέσα στον ἄνθρωπο, γιὰ νὰ ἔρθει ὁ ὕπνος.
Πρέπει πολύ να προβληματισθοῦμε, ὅσοι ἔχουμε διάθεση για κάτι τέτοιο, και πρωτίστως βέβαια ὁ καθένας γιὰ τὸν ἑαυτό του ἀλλὰ ἔπειτα καί γενικότερα να προβληματισθούμε- και να κάνουμε ὅ,τι χρειάζεται, για να νορμαλοποιηθεῖ ὁ ἑαυτός μας και να ξεπεράσουμε ὅλες ἐκεῖνες τίς ἀόρατες δυνάμεις καὶ ἀόρατες καταστάσεις πού, παρά την καλή διά θεση τὴν ὁποία ἔχει ὁ ἄνθρωπος, δὲν ἀφήνουν να ἀπλωθεῖ μέσα του ἡ εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ, ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, ἡ λύτρωση που παρέχει ὁ Χριστός, ή χαρά που δίνει ὁ Χριστός. Ἔχεις καλή διάθεση, ἀλλὰ ἂν ἔχεις μέσα σου καταστάσεις οἱ ὁποῖες, ὅσο κι ἂν τὸ θέλεις νὰ εἶναι τακτοποιημένες, εἶναι ἀτακτοποίητες, κάτι πρέπει να γίνει.
Πάλι αἰσθάνομαι τὴν ἀνάγκη νὰ πῶ ὅτι ἔχει πάθει κάποια ἀλλοίωση ὁ ἄνθρωπος σήμερα, καί φαίνεται ὅτι δὲν φθάνει νὰ ποῦμε σε κάποιον ἀἁπλῶς: «Πίστεψε στον Χριστό». Ὄχι ὅτι δὲν ἀρκεῖ ἡ πίστη στον Χριστό, ὄχι ὅτι δέν γιατρεύεται κανείς μὲ τὴν πίστη στον Χριστό, ἀλλά διότι, ἐνῶ νομίζεις ὅτι πιστεύεις, δέν πιστεύεις, ἐνῶ νομίζεις ὅτι ἀφήνεσαι στον Χριστό, δέν ἀφήνεσαι, ἐνῶ νομίζεις ὅτι κάνεις τὰ τοῦ Χριστοῦ, δὲν κάνεις τὰ τοῦ Χριστοῦ. Ὄχι μὲ τὴν ἔννοια ὅτι κοροϊδεύεις κάποιον· ὄχι. Ἀλλὰ ὑπάρχουν μέσα σου καταστάσεις πού, παρά την καλή διάθεσή σου, δέν ἀφήνουν αὐτή ἡ πίστη σου να προχωρήσει βαθύτερα.
Νὰ ἀναφέρουμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι στρώματα-στρώματα (Βλ. σ. 23 και σ. 50). Τί σημαίνει αὐτό; Αὐτό σημαίνει ὅτι τὴν ὥρα πού λέει κανείς εἰλικρινά καί τίμια καί χωρίς ὑποκρισία «παραδίδομαι στον Χριστό», παραδίδει το πάνω-πάνω στρῶμα. Τὰ ἄλλα στρώματα, πού εἶναι βαθύτερα, καθόλου δέν τὰ ἐλέγχει. Καί ὄχι μόνο δέν τὰ ἐλέγχει, ἀλλὰ αὐτά ἔχουν τὴν αὐτονομία τους καί διαφεντεύουν.
Γι' αὐτό συμβαίνουν αὐτά τά παράξενα. Δηλαδή, βλέπεις τὸν ἄλλο να κάνει κάτι, καί διερωτᾶσαι πῶς τὸ κάνει, ἀφοῦ μόλις προηγουμένως, μόλις χθές, λέγαμε κάποια πράγματα, και τώρα κάνει ὅ,τι κάνει, σὰν νὰ μὴν ἄκουσε τί εἴπαμε. Καί ὄχι μόνο κάνει αὐτό πού κάνει, πού καθόλου δέν ταιριάζει, ἀφοῦ ἤδη ἔχουμε πεῖ κάποια σχετικά πράγματα, ἀλλά κα θόλου δέν καταλαβαίνει ὅτι δέν εἶναι σωστό. Δέν το καταλαβαίνει. Ἀντιλαμβάνεσθε τώρα τί γίνεται. Πῶς λοιπόν νὰ συνεννοηθοῦμε καὶ νὰ βροῦμε ἄκρη; Γι' αὐτό σήμερα τόσο πολύ εἶναι ὁ καθένας μέσα στο καβούκι του. Υπάρχουν βέβαια κάποιες ἀνάγκες στην καθημερινή ζωή πού ἑνώνουν τοὺς ἀνθρώπους, βαθύτερα ὅμως ὁ καθένας εἶναι ἔρμαιο τοῦ ἑαυτοῦ του, θύμα τοῦ ἑαυτοῦ του.
Καταλαβαίνετε τώρα τί δουλειά ἔχει ὁ καθένας μας να κάνει, ἕως ὅτου ὅλα αὐτά τά στρώματα τῆς ὑπάρξεώς μας νὰ ὑποταχθοῦν στὸν Χριστό. Δέν θά ὑποταχθοῦν στον Χριστό διά τῆς βίας, δὲν θὰ ὑποταχθοῦν ἐν ἀγνοίᾳ μας, ἀλλά ἐν γνώσει μας. Δηλαδή, συγκεκριμένα νὰ πεῖ κανείς, ὅσο μπορεῖ νὰ και ταλάβει: «Κύριέ μου, παραδίδομαι σ' ἐσένα· τελείωσε. Νά μέ κυβερνήσεις ἐσύ». Καί νά τό κάνει αὐτό τίμια, εἰλικρινά καὶ νὰ μπεῖ στὸν ἀγώνα πού ἔχει να κάνει. Ἀλλά συγχρόνως ὅμως, γιὰ νὰ ποῦμε ὅλη τὴν ἀλήθεια, νὰ μπεῖ στὴν ὑπακοή. Ἐμεῖς ἔχουμε ὅλη τὴν εὐχέρεια καί τὴν ἄνεση μέσα στην Έκκλησία να κάνουμε ὑπακοή.
Ἐάν ἔτσι τὸ πάνω-πάνω στρῶμα τῆς ψυχῆς σου το παραδώσεις στον Χριστό, τὴν ἄλλη μέρα ἕνα ἄλλο στρώμα, ποὺ εἶναι λίγο βαθύτερα καὶ δὲν φαι νόταν ὡς τώρα, ἔρχεται στὴν ἐπιφάνεια. Καὶ ἂν εἰλικρινά καὶ τίμια κάνεις νέο δόσιμο, ἄλλο στρώμα ἔρχεται στὴν ἐπιφάνεια. Το δόσιμο αὐτό να το κάν νεις χωρίς καθόλου νὰ ἀπορήσεις: «Εγώ χθές παραδόθηκα. Πάλι τὸ ἴδιο θα κάνω» Γι' αὐτὸ ἄλλωστε κανείς κάθε μέρα βάζει ἀρχή, πρέπει να βάζει ἀρχή. Όχι ἁπλῶς κάθε μέρα, ἀλλά καί κάθε στιγμή.
Πάντως, αὐτὸ τὸ ἔργο δὲν ὁλοκληρώνεται ἀπὸ τὴ μια μέρα στὴν ἄλλη. Μπορεῖ ἐπί μῆνες κανείς να ἀγωνίζεται, γιὰ νὰ κρατήσει αὐτή τὴν ὑπόσχεση πού ἔδωσε, ὅτι παρέδωσε τὸν ἑαυτό του στον Χριστό. Ἀφοῦ στην πράξη γίνει ὄντως αὐτή ἡ παράδοση, βγαίνει ἕνα στρῶμα ἀπό κάτω. Καὶ ἄν παραδοθεῖ καὶ αὐτό, ἂν παραδώσει δηλαδή κανείς ὅσο ἀπό τὸ ἀσυνείδητο περιεχόμενο τοῦ ἑαυτοῦ του βγεί στο συνειδητό -πράγμα πού ἀποδεικνύεται στην πράξη-καὶ ἄλλο στρώμα βγαίνει, μετά καί ἄλλο στρώμα, καὶ ἔρχεται ὥρα ποὺ ὅλος ὁ ἄνθρωπος παραδίδεται στον Χριστό.
Οἱ ἅγιοι δὲν εἶχαν συνειδητό, ὑποσυνείδητο, ἀσυνείδητο. Τα πάντα σ' αὐτοὺς ἦταν συνειδητό. Καὶ γι' αὐτό εἶναι τόσο ἀπλὴ ἡ ζωή τῶν ἁγίων καὶ τοῦ κάθε χριστιανοῦ πού πορεύεται αὐτόν τόν δρόμο, πού ζεῖ κατ' αὐτόν τον τρόπο. Εἶναι ἀνάγκη λοιπόν να μπούμε σ' αὐτὸν τὸν ἀγώνα –ἐφόσον μᾶς δίνει ὁ Θεός ζωή, ἀλλὰ καὶ γι' αὐτὸ μᾶς τὴ δίνει τή ζωή– ὥστε σιγά-σιγά, σιγά-σιγά να νορμαλοποιηθεί ὅλος ὁ ἑαυτός μας, να παραδοθεί ὅλος ὁ ἑαυτός μας στον Χριστό. Ἀπό κεῖ καὶ πέρα ἀγιάζεται ὅλος ὁ ἄνθρωπος.
Καί αὐτό ὅλο θα γίνει μὲ τὴν πίστη στον Χριστό. Ἀλλὰ μὴν περιμένουμε ὅτι, ἐπειδὴ εἶπαμε «πιστεύουμε στον Χριστό», τέλειωσε το θέμα. Ἡ πίστη θα πρέπει νὰ ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα αὐτή τήν παράδοση. Στην πράξη ὅμως, τὴν ἄλλη μέρα κιόλας θα φανεῖ ὅτι σὰν νὰ μὴν παρέδωσε τὸν ἑαυτό του και νείς, διότι βγαίνουν νέα στρώματα. Έτσι, σιγά-σιγά ὅλος ὁ ἄνθρωπος παραδίδεται στον Χριστό, ὅλος ἐξαγιάζεται, ὅλος ἐλευθερώνεται καὶ εἶναι ὅλος χαριτωμένος καὶ ἀπλοῦς, ὅπως ὁ Θεός εἶναι ἁπλοῦς.
Κάποιοι ἀσχολοῦνται μὲ αὐτὰ τὰ ψυχολογικά θέματα. Βρίσκουν κατάλληλο γιατρό και κάνουν ψυχαναλύσεις καὶ βγάζουν ἀπὸ τὸ ἀσυνείδητό τους πολλά βιώματα και τακτοποιούνται κάπως ψυχολογικά· ἀλλά χωρίς τίποτε ἄλλο.
Ἐμεῖς ὅμως οἱ χριστιανοί, ἐὰν θέλουμε να γίνουμε τοῦ Χριστοῦ, θα πρέπει να μπούμε στὸν ἀγώνα αὐτό. Ὄχι γιατί, ἐπαναλαμβάνω, δὲν μᾶς σώζει ή χάρη τοῦ Χριστοῦ, ὄχι γιατί δέν φθάνει ἡ πίστη, ἀλλά διότι δεν πιστεύει ὅλο τὸ εἶναι μας, τὴν ὥρα πού λέμε ὅτι πιστεύουμε δέν παραδίδεται ὅλο τὸ εἶναι μας, τὴν ὥρα πού λέμε ὅτι παραδιδόμαστε. Καί ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ δέν φθάνει στα βαθύτερα ἐκεῖνα στρώματα, πού δέν ἔχουν ἀκόμη παραδοθεί. Γι' αὐτό ὑπάρχουν χριστιανοί πού ἔζησαν πολλά χρόνια, ἔφθασαν σε μεγάλη ἡλικία καὶ παρ' ὅλα αὐτά ἔχουν μέσα τους ἀκατέργαστες καταστάσεις. Καί αὐτό, διότι ποτέ δὲν προχώρησε ἡ χάρη βαθύτερα. Έξωτερικά, πάνω-πάνω, ἐπιφανειακά, κάθε μέρα άσχολοῦνταν μὲ τὰ πνευματικά, χωρίς ὅμως να παραδο θεῖ τὸ ὅλο εἶναι τοῦ ἀνθρώπου στη χάρη τοῦ Θεοῦ.
Νὰ μὴν παγιδευόμαστε ἀπό τή δική μας λογική
Ὅ,τι είσαι, είσαι. Μή φοβάσαι νὰ τὸ παραδεχθεῖς
Δεν ξέρω πόσο γίνομαι κατανοητός, δέν ξέρω πῶς τὰ ἀκοῦτε, πῶς τὰ καταλαβαίνετε αὐτά, ἀλλὰ ὑπάρχει για όλους σωτηρία. Όμως, ἔτσι πρέπει να τα πάρουμε τα πράγματα. Τώρα καταλαβαίνουμε καλύτερα πόσο ὁ καθένας μας πρέπει να γνωρίσει καλά-καλά τί εἶναι ὁ ἑαυτός του. Διότι μπορεῖ ὅλα αὐτά, ὡς γενικό πλαίσιο τοῦ ὅλου θέματος, νὰ εἶναι ἔτσι, ἀλλά στον καθένα ὅλη αὐτή ἡ κατάσταση ὑπάρχει κατά ἕναν ἰδιαίτερο τρόπο. Πόσο ἑπομένως χρειάζεται να βοηθηθούμε ἀλλὰ νὰ ἔχουμε διάθεση ἅμα δέν ἔχουμε διάθεση, δὲν καταλαβαίνουμε τίποτε- όμως έτσι εἰδικά να βοηθηθούμε, για να γνωρίσουμε τὸν ἑαυτό μας.
Ο καθένας να γνωρίσει τον ἑαυτό του. Μήν ντρέπεσαι, μή φοβάσαι να παραδεχθεῖς ὅ,τι εἶσαι. Όχι τί θέλεις νὰ εἶσαι, ἀλλὰ ὅ,τι είσαι. Να το παραδεχθεῖς μάλιστα με εὐγνωμοσύνη, χωρίς να τα βάλεις με κανέναν. Οὔτε μὲ τὸν Θεό οὔτε με κανέναν ἄλλο νὰ τὰ βάλεις, οὔτε να παραπονιέσαι: «Γιατί νὰ εἶμαι ἔτσι; Γιατί νὰ μοῦ συμβαίνουν αὐτὰ; Γιατί νὰ ἔχω ἐγὼ αὐτὲς τῆς δυσκολίες;» Αυτά τα ξέρει ὁ Θεός. Ἐμεῖς ὀφείλουμε με ευγνωμοσύνη να δεχόμαστε ό,τι και να μᾶς συμβαίνει, καί ὑπομονετικά να γνωρίσουμε τὸν ἑαυτό μας. Ἔτσι ὑπάρχει ἐλπίδα, ἀδελφοί μου, να γίνει κάτι στην ψυχή μας.
Δεν ξέρω, μπορεῖ νὰ κάνω λάθος, ἀλλὰ κατά κανόνα ἐκεῖνος ποὺ εἶναι ἔξω ἀπό τήν πραγματικότητα, ἔξω ἀπό τὸν ἑαυτό του, πού δέν τὰ ξέρει ἔτσι τα πράγματα, πού δέν τὰ εἶδε έτσι, πού δέν ἔχει διάθεση να σκύψει μέσα του, ἐκεῖνος νομίζει πώς τάχα ἔχει νὰ κάνει κάποιο ἄλλο έργο. Ὅμως, ὅπως λέει καὶ ὁ ἅγιος, ἂν πέσεις μέσα στη λάσπη, καί βουλώσει ή μύτη σου, τα μάτια σου, το στόμα σου, τά αὐτιά σου, τί θὰ σε ὠφελήσει, ἐὰν πεῖς στὸν ὑπηρέτη σου να πάει νὰ ἀρχίσει να δίνει λεφτά ἐδῶ κι ἐκεῖ γιὰ ἐλεημοσύνη (Βλ. Αγίου Συμεών του Ν. Θεολόγου, Έργα, Κατηχήσεις, Κατήχηση Ε. έκδ. «Ορθόδοξος Κυψέλης, τόμ. 1, Θεσσαλονίκη 1988, σσ. 88-89.)
Ἡ μόνη δουλειά πού ἔχεις να κάνεις εἶναι...
Ἐμεῖς κάνουμε σπασμωδικές κινήσεις, ἐπειδή δὲν θέλουμε να κάνουμε αὐτό τό ἕνα, δηλαδή να παραδοθοῦμε στον Χριστό. Όχι με λόγια, ἀλλά στην πράξη να παραδοθοῦμε. Ὄχι μόνο να το έχουμε πόθο και ἐπιθυμία να παραδοθούμε, ἀλλά στην πράξη να το κάνουμε. Το ἔκανες αὐτή τήν ὥρα, δηλαδή παρέδωσες τώρα τὸν ἑαυτό σου στον Θεό, καὶ μετά από λίγο, πάλι· καὶ μετά από λίγο, πάλι. Ὄχι μὲ τὴν ἔννοια ότι κοροϊδεύεις, ἀλλά μέ τήν ἔννοια ότι συνέχεια βγαίνει ἀπό μέσα σου ακατέργαστο υλικό, τὸ ὁποῖο δέν το ἔβλεπες πρῶτα, και γι' αὐτό παραδίδεις ἐκ νέου τον ἑαυτό σου στον Θεό. Επειδή όμως δέν θέλουμε νὰ κάνουμε αὐτό, καὶ ἀπό τό ἄλλο μέρος θέλουμε νὰ εἶμαστε χριστιανοί, νά φαινόμαστε ώς χριστιανοί, κάνουμε ὑποκρισίες, ἔχουμε πλαστή καί φτιαχτή συμπεριφορά, ποὺ δὲν ἔχει σχέση με τη χριστιανική ἀρετή. Πιθανόν κάποιος, ἀκούγοντας ὅλα αὐτά, να ἀπελπίζεται, νὰ ἀπογοητεύεται. Δὲν εἶναι ἔτσι. Εἶναι λάθος αὐτό, ἀφοῦ ὅλα τὰ κάνει ὁ Θεός· δὲν τὰ κάνουμε ἐμεῖς. Ἂν ἐπιτρέπεται νὰ πῶ, ἡ μόνη δουλειά ποὺ ἔχεις να κάνεις εἶναι νὰ κόψεις το μέρος τοῦ καρπουζιοῦ πού βρίσκεται ἔξω ἀπό τό νερό. Κόψ' το λοιπόν καὶ πάρ' το. Μόνο του το καρπούζι θὰ ἀνέβει λίγο πιό πάνω. Ἐνῶ, ἄν προσπαθήσεις ἀλλιῶς νὰ τὸ ἀνεβάσεις, δὲν θὰ βρεῖς τρόπο. Θὰ ἐξακολουθεῖ νὰ εἶναι μέσα στο νερό. Κόψε αὐτό πού βγῆκε ἔξω ἀπό το νερό. Κόψε τὴν ἄλλη μέρα καὶ τὸ ἄλλο πού βγῆκε ἔξω ἀπό τό νερό. Σιγά-σιγά, κάθε μέρα, να παραδίδουμε τὸν ἑαυτό μας μὲ ἐμπιστοσύνη στον Θεό· αὐτό εἶναι τὸ κόψιμο. Δηλαδή, ἂν σήμερα, ὅσο μπορούμε να νιώσουμε, να καταλάβουμε τὸν ἑαυτό μας, ἀπόλυτα, τέλεια τόν παραδώσουμε στον Θεό, αὔριο θά αἰσθανόμαστε τὴν ἀνάγκη να κάνουμε το ἴδιο. Ὄχι μὲ τὴν ἔννοια, ὅπως λέγαμε, ὅτι κοροϊδεύαμε πρῶτα, ἀλλὰ μὲ τὴν ἔννοια ὅτι σήμερα βγῆκε ἀπό μέσα μας, ἀπό τὸ ὑποσυνείδητο, ἄλλος ἄνθρωπος πού δέν τὸν εἴχαμε ὑπ' ὄψιν. Καί τήν ἄλλη μέρα θα κάνουμε το ἴδιο, καὶ τὴν πιὸ ἄλλη καὶ τὴν πιό ἄλλη.
Ἀναφέραμε χθές, σχετικά με την ταπείνωση, καί το παράδειγμα μέ τό βαρέλι, τα βρώμικα νερά καί τὸν φελλό. Εἶναι τόσο χτυπητό τό παράδειγμα καί τόσο ἐκφραστικό, πού νομίζω ὅτι θα βοηθήσει τόν καθένα να ταπεινωθεί.
16-10-1994
Νά κάνουμε ὅ,τι χρειάζεται, γιά να νορμαλοποιηθεῖ ὁ ἑαυτός μας*
Νά προβληματισθοῦμε
Σήμερα, πού ἦρθαν τα πάνω κάτω καὶ τὰ κάτω πάνω, ποὺ ἔχει πάθει ἀλλοίωση τό ἀνθρώπινο γένος, καὶ νὰ δοῦμε ποῦ θὰ πάει το πράγμα, ἔχει πρόβλημα καὶ μὲ τὸν ὕπνο ὁ ἄνθρωπος. Πόσοι καί πόσοι δέν μποροῦν νὰ κοιμηθοῦν καὶ παίρνουν φάρμακα και φάρμακα, χαπάκια καί χαπάκια, για να κοιμηθοῦν λίγο. Ἐνῶ ὁ εὐλογημένος ὁ ὕπνος ἔρχεται, ὅταν κανείς ἔχει μέσα του την εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ, ὄχι ὅμως θεωρητικά. Χρειάζεται να ὑπάρχει οὐσιαστικά ἡ εἰρήνη μέσα στον ἄνθρωπο, γιὰ νὰ ἔρθει ὁ ὕπνος.
Πρέπει πολύ να προβληματισθοῦμε, ὅσοι ἔχουμε διάθεση για κάτι τέτοιο, και πρωτίστως βέβαια ὁ καθένας γιὰ τὸν ἑαυτό του ἀλλὰ ἔπειτα καί γενικότερα να προβληματισθούμε- και να κάνουμε ὅ,τι χρειάζεται, για να νορμαλοποιηθεῖ ὁ ἑαυτός μας και να ξεπεράσουμε ὅλες ἐκεῖνες τίς ἀόρατες δυνάμεις καὶ ἀόρατες καταστάσεις πού, παρά την καλή διά θεση τὴν ὁποία ἔχει ὁ ἄνθρωπος, δὲν ἀφήνουν να ἀπλωθεῖ μέσα του ἡ εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ, ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, ἡ λύτρωση που παρέχει ὁ Χριστός, ή χαρά που δίνει ὁ Χριστός. Ἔχεις καλή διάθεση, ἀλλὰ ἂν ἔχεις μέσα σου καταστάσεις οἱ ὁποῖες, ὅσο κι ἂν τὸ θέλεις νὰ εἶναι τακτοποιημένες, εἶναι ἀτακτοποίητες, κάτι πρέπει να γίνει.
Πάλι αἰσθάνομαι τὴν ἀνάγκη νὰ πῶ ὅτι ἔχει πάθει κάποια ἀλλοίωση ὁ ἄνθρωπος σήμερα, καί φαίνεται ὅτι δὲν φθάνει νὰ ποῦμε σε κάποιον ἀἁπλῶς: «Πίστεψε στον Χριστό». Ὄχι ὅτι δὲν ἀρκεῖ ἡ πίστη στον Χριστό, ὄχι ὅτι δέν γιατρεύεται κανείς μὲ τὴν πίστη στον Χριστό, ἀλλά διότι, ἐνῶ νομίζεις ὅτι πιστεύεις, δέν πιστεύεις, ἐνῶ νομίζεις ὅτι ἀφήνεσαι στον Χριστό, δέν ἀφήνεσαι, ἐνῶ νομίζεις ὅτι κάνεις τὰ τοῦ Χριστοῦ, δὲν κάνεις τὰ τοῦ Χριστοῦ. Ὄχι μὲ τὴν ἔννοια ὅτι κοροϊδεύεις κάποιον· ὄχι. Ἀλλὰ ὑπάρχουν μέσα σου καταστάσεις πού, παρά την καλή διάθεσή σου, δέν ἀφήνουν αὐτή ἡ πίστη σου να προχωρήσει βαθύτερα.
Νὰ ἀναφέρουμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι στρώματα-στρώματα (Βλ. σ. 23 και σ. 50). Τί σημαίνει αὐτό; Αὐτό σημαίνει ὅτι τὴν ὥρα πού λέει κανείς εἰλικρινά καί τίμια καί χωρίς ὑποκρισία «παραδίδομαι στον Χριστό», παραδίδει το πάνω-πάνω στρῶμα. Τὰ ἄλλα στρώματα, πού εἶναι βαθύτερα, καθόλου δέν τὰ ἐλέγχει. Καί ὄχι μόνο δέν τὰ ἐλέγχει, ἀλλὰ αὐτά ἔχουν τὴν αὐτονομία τους καί διαφεντεύουν.
Γι' αὐτό συμβαίνουν αὐτά τά παράξενα. Δηλαδή, βλέπεις τὸν ἄλλο να κάνει κάτι, καί διερωτᾶσαι πῶς τὸ κάνει, ἀφοῦ μόλις προηγουμένως, μόλις χθές, λέγαμε κάποια πράγματα, και τώρα κάνει ὅ,τι κάνει, σὰν νὰ μὴν ἄκουσε τί εἴπαμε. Καί ὄχι μόνο κάνει αὐτό πού κάνει, πού καθόλου δέν ταιριάζει, ἀφοῦ ἤδη ἔχουμε πεῖ κάποια σχετικά πράγματα, ἀλλά κα θόλου δέν καταλαβαίνει ὅτι δέν εἶναι σωστό. Δέν το καταλαβαίνει. Ἀντιλαμβάνεσθε τώρα τί γίνεται. Πῶς λοιπόν νὰ συνεννοηθοῦμε καὶ νὰ βροῦμε ἄκρη; Γι' αὐτό σήμερα τόσο πολύ εἶναι ὁ καθένας μέσα στο καβούκι του. Υπάρχουν βέβαια κάποιες ἀνάγκες στην καθημερινή ζωή πού ἑνώνουν τοὺς ἀνθρώπους, βαθύτερα ὅμως ὁ καθένας εἶναι ἔρμαιο τοῦ ἑαυτοῦ του, θύμα τοῦ ἑαυτοῦ του.
Καταλαβαίνετε τώρα τί δουλειά ἔχει ὁ καθένας μας να κάνει, ἕως ὅτου ὅλα αὐτά τά στρώματα τῆς ὑπάρξεώς μας νὰ ὑποταχθοῦν στὸν Χριστό. Δέν θά ὑποταχθοῦν στον Χριστό διά τῆς βίας, δὲν θὰ ὑποταχθοῦν ἐν ἀγνοίᾳ μας, ἀλλά ἐν γνώσει μας. Δηλαδή, συγκεκριμένα νὰ πεῖ κανείς, ὅσο μπορεῖ νὰ και ταλάβει: «Κύριέ μου, παραδίδομαι σ' ἐσένα· τελείωσε. Νά μέ κυβερνήσεις ἐσύ». Καί νά τό κάνει αὐτό τίμια, εἰλικρινά καὶ νὰ μπεῖ στὸν ἀγώνα πού ἔχει να κάνει. Ἀλλά συγχρόνως ὅμως, γιὰ νὰ ποῦμε ὅλη τὴν ἀλήθεια, νὰ μπεῖ στὴν ὑπακοή. Ἐμεῖς ἔχουμε ὅλη τὴν εὐχέρεια καί τὴν ἄνεση μέσα στην Έκκλησία να κάνουμε ὑπακοή.
Ἐάν ἔτσι τὸ πάνω-πάνω στρῶμα τῆς ψυχῆς σου το παραδώσεις στον Χριστό, τὴν ἄλλη μέρα ἕνα ἄλλο στρώμα, ποὺ εἶναι λίγο βαθύτερα καὶ δὲν φαι νόταν ὡς τώρα, ἔρχεται στὴν ἐπιφάνεια. Καὶ ἂν εἰλικρινά καὶ τίμια κάνεις νέο δόσιμο, ἄλλο στρώμα ἔρχεται στὴν ἐπιφάνεια. Το δόσιμο αὐτό να το κάν νεις χωρίς καθόλου νὰ ἀπορήσεις: «Εγώ χθές παραδόθηκα. Πάλι τὸ ἴδιο θα κάνω» Γι' αὐτὸ ἄλλωστε κανείς κάθε μέρα βάζει ἀρχή, πρέπει να βάζει ἀρχή. Όχι ἁπλῶς κάθε μέρα, ἀλλά καί κάθε στιγμή.
Πάντως, αὐτὸ τὸ ἔργο δὲν ὁλοκληρώνεται ἀπὸ τὴ μια μέρα στὴν ἄλλη. Μπορεῖ ἐπί μῆνες κανείς να ἀγωνίζεται, γιὰ νὰ κρατήσει αὐτή τὴν ὑπόσχεση πού ἔδωσε, ὅτι παρέδωσε τὸν ἑαυτό του στον Χριστό. Ἀφοῦ στην πράξη γίνει ὄντως αὐτή ἡ παράδοση, βγαίνει ἕνα στρῶμα ἀπό κάτω. Καὶ ἄν παραδοθεῖ καὶ αὐτό, ἂν παραδώσει δηλαδή κανείς ὅσο ἀπό τὸ ἀσυνείδητο περιεχόμενο τοῦ ἑαυτοῦ του βγεί στο συνειδητό -πράγμα πού ἀποδεικνύεται στην πράξη-καὶ ἄλλο στρώμα βγαίνει, μετά καί ἄλλο στρώμα, καὶ ἔρχεται ὥρα ποὺ ὅλος ὁ ἄνθρωπος παραδίδεται στον Χριστό.
Οἱ ἅγιοι δὲν εἶχαν συνειδητό, ὑποσυνείδητο, ἀσυνείδητο. Τα πάντα σ' αὐτοὺς ἦταν συνειδητό. Καὶ γι' αὐτό εἶναι τόσο ἀπλὴ ἡ ζωή τῶν ἁγίων καὶ τοῦ κάθε χριστιανοῦ πού πορεύεται αὐτόν τόν δρόμο, πού ζεῖ κατ' αὐτόν τον τρόπο. Εἶναι ἀνάγκη λοιπόν να μπούμε σ' αὐτὸν τὸν ἀγώνα –ἐφόσον μᾶς δίνει ὁ Θεός ζωή, ἀλλὰ καὶ γι' αὐτὸ μᾶς τὴ δίνει τή ζωή– ὥστε σιγά-σιγά, σιγά-σιγά να νορμαλοποιηθεί ὅλος ὁ ἑαυτός μας, να παραδοθεί ὅλος ὁ ἑαυτός μας στον Χριστό. Ἀπό κεῖ καὶ πέρα ἀγιάζεται ὅλος ὁ ἄνθρωπος.
Καί αὐτό ὅλο θα γίνει μὲ τὴν πίστη στον Χριστό. Ἀλλὰ μὴν περιμένουμε ὅτι, ἐπειδὴ εἶπαμε «πιστεύουμε στον Χριστό», τέλειωσε το θέμα. Ἡ πίστη θα πρέπει νὰ ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα αὐτή τήν παράδοση. Στην πράξη ὅμως, τὴν ἄλλη μέρα κιόλας θα φανεῖ ὅτι σὰν νὰ μὴν παρέδωσε τὸν ἑαυτό του και νείς, διότι βγαίνουν νέα στρώματα. Έτσι, σιγά-σιγά ὅλος ὁ ἄνθρωπος παραδίδεται στον Χριστό, ὅλος ἐξαγιάζεται, ὅλος ἐλευθερώνεται καὶ εἶναι ὅλος χαριτωμένος καὶ ἀπλοῦς, ὅπως ὁ Θεός εἶναι ἁπλοῦς.
Κάποιοι ἀσχολοῦνται μὲ αὐτὰ τὰ ψυχολογικά θέματα. Βρίσκουν κατάλληλο γιατρό και κάνουν ψυχαναλύσεις καὶ βγάζουν ἀπὸ τὸ ἀσυνείδητό τους πολλά βιώματα και τακτοποιούνται κάπως ψυχολογικά· ἀλλά χωρίς τίποτε ἄλλο.
Ἐμεῖς ὅμως οἱ χριστιανοί, ἐὰν θέλουμε να γίνουμε τοῦ Χριστοῦ, θα πρέπει να μπούμε στὸν ἀγώνα αὐτό. Ὄχι γιατί, ἐπαναλαμβάνω, δὲν μᾶς σώζει ή χάρη τοῦ Χριστοῦ, ὄχι γιατί δέν φθάνει ἡ πίστη, ἀλλά διότι δεν πιστεύει ὅλο τὸ εἶναι μας, τὴν ὥρα πού λέμε ὅτι πιστεύουμε δέν παραδίδεται ὅλο τὸ εἶναι μας, τὴν ὥρα πού λέμε ὅτι παραδιδόμαστε. Καί ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ δέν φθάνει στα βαθύτερα ἐκεῖνα στρώματα, πού δέν ἔχουν ἀκόμη παραδοθεί. Γι' αὐτό ὑπάρχουν χριστιανοί πού ἔζησαν πολλά χρόνια, ἔφθασαν σε μεγάλη ἡλικία καὶ παρ' ὅλα αὐτά ἔχουν μέσα τους ἀκατέργαστες καταστάσεις. Καί αὐτό, διότι ποτέ δὲν προχώρησε ἡ χάρη βαθύτερα. Έξωτερικά, πάνω-πάνω, ἐπιφανειακά, κάθε μέρα άσχολοῦνταν μὲ τὰ πνευματικά, χωρίς ὅμως να παραδο θεῖ τὸ ὅλο εἶναι τοῦ ἀνθρώπου στη χάρη τοῦ Θεοῦ.
Νὰ μὴν παγιδευόμαστε ἀπό τή δική μας λογική
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου