ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ A
ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ π. ΣΥΜΕΩΝ ΚΡΑΓΙΟΠΟΥΛΟΥ
...πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν
Τὸ αἴσθημα κατωτερότητος καὶ ἄλλες ἀρρωστημένες καταστάσεις
μέσα στο μυστήριο τῆς σωτηρίας
Πανόραμα Θεσσαλονίκης, Ε΄ έκδοση
B΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Αρρωστημένες ψυχολογικές καταστάσεις
Κατ' οἰκονομίαν Θεοῦ σε ἔξαρση οἱ ψυχοπαθολογικές καταστάσεις»
Σημείωμα φοιτήτριας: Παλαιότερα είχατε άναφερθεί στις ψυχοπαθολογικές καταστάσεις. Θὰ σᾶς παρακαλοῦσα, ἄν γίνεται, νὰ ἐπανέλθετε στο θέμα καὶ νὰ μᾶς ἐξηγήσετε πῶς μποροῦν νὰ ἐπηρεάζουν κάποιον, σε ποιό βαθμό, καὶ πόσο μπορεῖ ὁ καθένας μας να συνειδητοποιήσει την κατάστασή του καὶ νὰ τὴν καταπολεμήσει. Τι γίνεται ἀκόμη στην περίπτω ση που ἡ ψυχοπαθολογική κατάσταση κάποιου εἶναι ἄμεσα συνδεδεμένη με την ὅλη θρησκευτική του πο ρεία καὶ ἀντίληψη; Μήπως εἶναι καλό νὰ ἀπομακρυνθεί κάπως ἀπὸ τὴ ζωή του, ἀπὸ τὴ ζωή τοῦ "καλοῦ χριστιανοῦ"; Προσωπικά αἰσθάνομαι πολύ πιὸ ἄνετα, ὅταν δὲν προσπαθῶ νὰ παραστήσω τὴν καλή χριστιανή. Τί καλό μπορεῖ νὰ βγεῖ ἀπὸ τέτοιες καταστάσεις; Γιατί ὁ ἄνθρωπος χρειάζεται να πο νέσει τόσο πολύ στη ζωή του για τις καταστάσεις που, χωρίς νὰ τὸ θέλει, ἔχει στὴν ψυχή του; Καί ἕνα ἄλλο σημείωμα λέει παρόμοια: Σε κάθε ἄνθρωπο, σύμφωνα με τις τραυματικές ἐμπειρίες που ἔχει ἀπὸ τὴν παιδική του ἡλικία, δημιουργοῦνται μέσα του καταστάσεις ποὺ ἐπηρεάζουν τον χαρα κτήρα καί τή γενική συμπεριφορά του. Φθάνοντας σε κάποια ὡριμότερη ἡλικία, που προσπαθεῖ νὰ γνωρίσει τὸν ἑαυτό του καί νὰ βρεῖ τὰ αἴτια ἀπό τὰ ὁποῖα πηγάζει ἡ συμπεριφορά του καί στοιχεία τοῦ χαρακτήρα του, καταλαβαίνει ὅτι τὰ αἴτια εἶναι ἀποκυήματα τῶν κόμπλεξ, ποὺ τοῦ ἔχουν δημιουργήσει οἱ τραυματικές του ἐμπειρίες. Αἰσθάνεται λοιπόν θύμα και κατώτερος ἀπό τόν καθένα, καί ὅσο περισσότερο δουλεύει αὐτές τις καταστάσεις μέσα του, τόσο περισσότερο νιώθει ἀδικημένος και θύμα, ἐνῶ ἄλλες φορές κλείνεται στον ἑαυτό του καὶ γί νεται ἐπιθετικός. Ὁ ἴδιος καταλαβαίνει ὅτι ὅλα αὐτά δὲν μπορεῖ νὰ τὰ ξεπεράσει μόνος του χωρίς τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ πνευματικού του.
Σᾶς παρακαλοῦμε νὰ ἀναφέρετε ότιδήποτε μπορεῖ νὰ βοηθήσει.
***
Ὅπως ξέρετε, πολλές φορές ἔχουμε ἀναφερθεί σ' αὐτὰ τὰ θέματα καί ἔχουμε πεῖ πολλά. Ἐν πάση περιπτώσει, θὰ σᾶς πῶ ἐπάνω σ' αὐτὰ τὰ θέματα κάποια πράγματα, ὅπως ἐγώ τα καταλαβαίνω, ὅπως ἐγώ νομίζω ὅτι εἶναι. Κατ' ἀρχὴν νὰ πῶ ὅτι δὲν εἶναι θέματα ἁπλῶς ψυχολογικά οὔτε, καὶ ἂν ἀκόμη εἶναι ἁπλῶς ψυχολογικά θέματα, πρέπει νὰ τὰ δοῦμε μόνο ἀπό τήν ψυχολογική πλευρά, ἀλλά πρέπει να τὰ δοῦμε μέσα στην πρόνοια τοῦ Θεοῦ, μέσα στην ὅλη οἰκονομία τοῦ Θεοῦ, μέσα στο ὅλο θέμα τῆς σωτηρίας μας.
Στους τρεῖς πρώτους αἰῶνες ὁ Θεὸς ἐπέτρεψε να διώκονται οἱ χριστιανοί. Δὲν τὰ ἔχει στα χέρια του ὅλα ὁ Θεός; Δὲν μποροῦσε ὁ Θεός να κάνει έτσι τὰ πράγματα, ὥστε εὐθὺς ἐξαρχῆς νὰ ἀναγνωρισθεί ὁ χριστιανισμός ὡς ἐπίσημη θρησκεία τοῦ κράτους, καὶ νὰ μὴ διώκονται οἱ χριστιανοί καὶ νὰ μὴ μαρ τυρήσουν τόσοι καί τόσοι; Ὅμως ὁ Θεός ὡς Θεός ἔκρινε ὅτι αὐτό χρειαζόταν, αὐτὸ ἦταν ἀπαραίτητο. Καί ὅσο κι ἄν φαίνεται παράδοξο, αὐτό βοήθησε πολλούς νὰ σωθοῦν καὶ νὰ ἁγιάσουν. Ἐνῶ, ἐάν ξεν κινοῦσε εὐθὺς ἐξαρχῆς ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας χωρίς τέτοιες δυσκολίες, πολλοί ἀπό αὐτοὺς ποὺ ἁγίασαν μπορεῖ νὰ μὴν ἀγίαζαν πολλοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ σώ θηκαν μπορεῖ νὰ μὴν εἶχαν σωθεί.
Ἀργότερα ὁ Θεὸς ἐπέτρεψε κάτι ἄλλο. Ἂς ποῦμε, πρίν πενήντα χρόνια, το 1945, τελείωνε ὁ Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος. Το τί μακελειό ἔγινε τότε, δὲν λέγεται. Μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι αὐτὸ ἔγινε ἐρήμην τοῦ Θεοῦ, ὅτι ξέφυγε ἀπό τὸν ἔλεγχο τοῦ Θεοῦ, καὶ ἔγιναν τὰ κακά πού ἔγιναν, Ὄχι· ἄφησε ὁ Θεός να γίνουν. Οἱ ἄνθρωποι τὰ ἔκαναν, ἀλλὰ ἄφησε ὁ Θεός να γίνουν. Κι ἐγώ πιστεύω ἀκράδαντα ότι, ὅταν θὰ πᾶμε στὸν οὐρανό, ἂν μᾶς ἀξιώσει ὁ Θεὸς νὰ πᾶμε ἐκεῖ πού εἶναι οἱ σεσωσμένοι, θὰ βροῦμε πολλούς που θα μᾶς ποῦν: «Ἐγώ σώθηκα τελικά, εἶμαι ἐδῶ μέσα στον παράδεισο, διότι ἔγινε ἐκεῖνος ὁ φοβερός πόλεμος, καὶ πέρασα πολλά δεινά στη διάρκειά του». Άλλος θὰ μᾶς πεῖ ὅτι ἦταν σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως, ἄλλος ὅτι κινδύνευσε ἐπανειλημμένως να θανατωθεί, ἄλλος ὅτι πέρασε ώρες, μέρες, μήνες, κάτω ἀπό φόβο καὶ δυσκολίες. Καὶ ὅλα αὐτά συνετέλεσαν να σωθοῦν αὐτοί οἱ ἄνθρωποι καὶ νὰ εἶναι στον παράδεισο.
Στις ἡμέρες μας πιστεύω -αὐτό το λέω ἴσως πρώτη φορά ἔτσι· κι ἐγώ το συνειδητοποιώ σήμερα λίγο περισσότερο ἀπό ἄλλες φορές- ὅτι ὁ Θεός ἐπέτρεψε, οἰκονόμησε νὰ εἶναι σὲ ἔξαρση ὅλες αὐτές οἱ ψυχοπαθολογικές καταστάσεις. Βέβαια, μοιάζει σὰν νὰ τίς ἔσπειρε ὁ Θεός, σαν να τις σκόρπισε ὁ Θεὸς ἀνάμεσά μας. Ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι τὰ δημιουργοῦμε, ἀλλὰ τὰ ἐπιτρέπει ὁ Θεός, τὰ οἰκονομεῖ ὁ Θεός. Αὐτὸ τὸ βλέπω στην πράξη καὶ τὸ ἔχω πεῖ σε ἀρκετούς μέχρι σήμερα, πού ζορίζονται πάρα πολύ ἀπό τέτοιες καταστάσεις.
Μᾶλλον δὲν θὰ ἤσουν ἀλλιῶς στον δρόμο τοῦ Θεοῦ
Οἱ καταστάσεις αὐτές δεν φεύγουν εὔκολα. Δὲν εἶναι ὅπως οἱ σωματικές ἀσθένειες, στις ὁποῖες δίνει κανείς φάρμακα, καὶ αὐτά τίς γιατρεύουν οὔτε εἶναι θέμα νὰ ἀπλώσει κανείς το χέρι καὶ νὰ πάρει τις ἀρρώστιες αὐτές. Αὐτές ἐν πολλοῖς ἐξαρτῶνται ἀπό τὴν ὅλη στάση τοῦ ἴδιου τοῦ ἀνθρώπου πού ἔχει τις ψυχοπαθολογικές καταστάσεις, ἀπὸ τὴν ὅλη ἐνέργειά του. Λέω συχνά ότι ὁ Θεός το όλο θέμα, όπως πιστεύω, το οἰκονομεῖ ἔτσι για κάποιον λόγο για να μάθει κάποιο μάθημα ὁ ἄνθρωπος. Και ὅσο ἀργεί νὰ τὸ μάθει, τόσο αὐτὰ δὲν φεύγουν.
Ἐπανειλημμένως ἔχω πεῖ κατ' ἰδίαν. «Ὁ Θεός ἐπέτρεψε νὰ σοῦ συμβαίνουν αὐτά, καὶ ὑποφέρεις βέβαια, ἀλλὰ ὅμως, ἐξ ὅσων μπορῶ νὰ καταλάβω, θὰ ἤθελα νὰ σοῦ πῶ ὅτι δὲν θὰ ἤσουν στον δρόμο τοῦ Θεοῦ, καὶ ποιός ξέρει σε τι δρόμο θὰ ἤσουν, ἂν δὲν εἶχες αὐτὰ τὰ παθήματα, αὐτές τις ψυχοπαθο λογικές καταστάσεις». Τὰ λέω ὄχι σὰν νὰ θέλω να ψευτοπαρηγορήσω αὐτὸν μὲ τὸν ὁποῖο μιλώ, καὶ ὁ ὁποῖος πραγματικά ὑποφέρει καὶ πάσχει ὄχι σὰν νὰ τοῦ λέω ψέματα ἢ σὰν νὰ θέλω να τον ξεγελάσω. Πιστεύω ὅτι ἔτσι εἶναι.
Ὁ ἄνθρωπος ἔχει πάντοτε την τάση να ξεφεύγει ἀπὸ δῶ καὶ ἀπό κεῖ, καὶ ὁ Θεός, τρόπον τινά, τον δεσμεύει μέσα ἀπό αὐτές τις καταστάσεις, και, θέλει δέν θέλει, κάθεται κανείς κοντά στον Θεό. Όχι βέβαια με το ζόρι, οὔτε θέλει ὁ Θεός νὰ τὸν κρατήσει με το ζόρι, ἀλλά ξέρει ὁ Θεός, ὡς Θεός πού εἶναι, ὅτι ὁ ἄνθρωπος, ἄν τελικά δεῖ τὴν ἀλήθεια, θὰ πεῖ μόνος του: «Θεέ μου, δὲν θὰ σὲ εὐγνωμονοῦσα τόσο πολύ, ὅσο αἰσθάνομαι τὴν ἀνάγκη νὰ σὲ εὐγνωμονῶ τώρα, ποὺ ἐπέτρεψες νὰ ἔχω αὐτές τις καταστάσεις, οἱ ὁποῖες με βασάνισαν στη ζωή. Όμως εἶναι ἑκατό τοῖς ἑκατό βέβαιο ὅτι, ἂν δὲν τις εἶχα, δὲν θὰ σὲ εἶχα γνωρίσει καὶ δὲν θὰ ἤμουν κοντά σου, δὲν θὰ ἤμουν στον δρόμο σου καὶ δὲν θὰ σωζόταν ἡ ψυχή μου». Ἔτσι εἶναι.
Ἐμεῖς περάσαμε καὶ ἀπὸ τὴν ἀγροτική ζωή, καὶ νὰ χρησιμοποιήσω ένα σχετικό παράδειγμα, για να βοηθήσει να γίνουν κατανοητά αὐτά που λέμε. Ἐν θυμούμαι, το καλοκαίρι πηγαίναμε έξω στους ἀγρούς - νύχτα ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον, διότι τὴν ἡμέρα ἐργαζόμασταν ἐκεῖ ὅπου βρίσκαμε κάπως βοσκή, γιὰ νὰ ἀφήσουμε τὰ ζῶα να βοσκήσουν. Και το πρωί, πρὶν ἀκόμη ἀνατείλει ὁ ἥλιος, πρίν χαράξει, σηκωνόμασταν γιὰ τὴν ὅποια δουλειά.
Αρκετές φορές, ὅταν μποροῦσε νὰ γίνει αὐτό καὶ ἔπρεπε νὰ γίνει, ἐκεῖ ποὺ ἀφήναμε το ζῶο να βοσκήσει, το δέναμε μὲ ἕνα σχοινί 15-20 μέτρων. Δέναμε τὸ ἕνα ἄκρο σε ἕνα πόδι τοῦ ζώου καὶ τὸ ἄλλο ἄκρο σὲ ἕναν πάσσαλο. Ἔτσι, τὸ ζῶο εἶχε τὴν ἐλευθερία να κινηθεῖ μέσα σε κάποια τετραγωνικά μέτρα, γιὰ νὰ βοσκήσει. Αὐτό γινόταν, ὅταν εἶχε πολύ χόρτο, καὶ ἐπίσης ὅταν ὑπῆρχαν πολύ κοντά κάποια ξένα πράγματα, και, ἂν ἦταν ἐλεύθερο το ζῶο, μπορεῖ νὰ ἔκανε ζημιές, καὶ θὰ ἦταν ἀναγκασμένος κανείς να τις πληρώσει. Ἄλλοτε, πολύ-πολύ σπάνια, μπορεῖ νὰ ἀφήναμε ἐντελῶς ἐλεύθερα τὰ ζῶα, ἀλλά αὐτὸ ἦταν πολύ ἐπικίνδυνο. Μπορεῖ νὰ ξυπνούσαμε το πρωί καὶ νὰ μὴν τὰ βρίσκαμε με κανέναν τρόπο.
Κάναμε ἐπίσης καὶ κάτι ἄλλο. Δέναμε τα δύο μπροστινά πόδια τοῦ ζώου μὲ ἕνα σχοινί. Ἔτσι, το ζῶο μπορούσε να πάει καὶ πιο πέρα καὶ πιο πάνω καὶ πιο κάτω. Είχε δηλαδή σχετική ἐλευθερία, ἀλλά όμως δὲν μποροῦσε νὰ ἀπομακρυνθεί, δὲν μποροῦσε να φύγει. Ήταν σχεδόν αδύνατον. Μόνο για κάποιο σοβαρό λόγο, καμιά φορά το πρωί που θα σηκωνόμασταν, μπορεί να μή βρίσκαμε το ζώο, μολονότι ἦταν ἔτσι δεμένα τα πόδια του. Το ζώο σ' αὐτὴ τὴν περίπτωση σαν να έκανε καλπασμό, άλλά πήγαιναν μαζί τὰ δύο μπροστινά πόδια του. Σπάνια, πολύ σπάνια μποροῦσε νὰ γίνει αὐτό. Κατά κανόνα το ζῶο πότε περπατούσε λίγο-λίγο με μικρά βήματα, πότε πηδούσε λίγο καὶ πήγαινε πιο πέρα.
Περιορίζοντας κατ' αὐτὸν τὸν τρόπο την έλευθερία τοῦ ζώου, ἦταν σίγουρο ὅτι θὰ μείνει ὅπου το βάλαμε, καὶ δέν θά το χάσουμε. Ἀλλὰ καὶ τὸ ἴδιο τὸ ζῶο, τὸ ἥμερο, ὄχι τὸ ἄγριο, συνηθίζει καὶ θέλει να ἔχει ἕνα ἀφεντικό, διότι εἶναι σίγουρο ἔτσι ὅτι θὰ τὸ πάει στον σταῦλο, θὰ τοῦ δώσει να φάει, θὰ τὸ περιποιηθεῖ. Ἔχει αὐτή τη σιγουριά, γι' αὐτό, ὅπου κι ἂν πάει τὸ ζῶο, γυρίζει· γυρίζει ἐκεῖ ποὺ εἶναι μαθημένο. Επομένως, δὲν ἔκανε κανείς κακό στο ζῶο μὲ τὸ νὰ τοῦ δέσει τα πόδια. Τελικά τοῦ ἔκανε καλό. Διότι ἀλλιῶς, μποροῦσε νὰ ἀπομακρυνθεῖ καὶ νὰ τὸ φᾶνε οἱ λύκοι.
Μήπως εἶναι ἔτσι;
Ἐξ ὅσων ἐγὼ ἔχω καταλάβει, ἐξ ὅσων ἔχω διαπιστώσει, πάρα πολλοί εἶναι αὐτοί ποὺ λίγο πολύ εἰναι κάπως παγιδευμένοι. Ἄλλος ἔχει τὸ ἕνα κόμπλεξ, ἄλλος ἔχει τὸ ἄλλο κόμπλεξ, ἄλλος ἔχει τὰ μὲν τραύματα, ἄλλος ἔχει τὰ δὲ τραύματα, ἄλλος ἔχει αὐτή τὴν ὑποσυνείδητη κατάσταση, ἄλλος ἔχει τὴν ἄλλη ἀσυνείδητη κατάσταση. Αὐτά πράγματι βασανίζουν τὸν ἄνθρωπο, πράγματι τυραννοῦν τὸν ἄνθρωπο, ἀλλά τελικά τον σώζουν. Νομίζω λοιπόν ὅτι στις ἡμέρες μας ὁ Θεὸς ἐπιτρέπει ὅλες αὐτές τις ψυχολογικές ἀρρώστιες για τη σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Μόνο ἔτσι ἂν δοῦμε τὰ θέματα αὐτά, βρίσκουμε ἄκρη.
Ἂν θέλετε, με πιστεύετε· ἂν θέλετε, δίνετε προσοχή. Ἕνας ἱερέας σ' αὐτὴ τὴν ἡλικία, ποὺ εἶδε τὸσους ἀνθρώπους, που βλέπει τόσους ἀνθρώπους, καταλήγει στο συμπέρασμα ὅτι κάπως ἔτσι εἶναι τὰ πράγματα. Γιὰ σᾶς εἶναι δύσκολο να το καταλάβετε ὅτι εἶναι ἔτσι, καί χρειάζεται να το πιστέψετε. Ὅποιος θὰ τὸ πιστέψει, ὅποιος θὰ πεῖ: «Ἀφοῦ τὸ λέει ὁ πά τερ, ἔτσι θὰ εἶναι», μετά το βλέπει στην πράξη ὅτι ἔτσι εἶναι. Δὲν χρειάζεται να πιέσετε τον ἑαυτό σας. Ξεκινήστε, ὅπως λέγαμε καί ἄλλη φορά, μέ ἕνα «μήπως». «Μήπως εἶναι ἔτσι; Ἐγώ νὰ πεῖ κανείς - ἀπὸ δῶ τὸ ἔχω, ἀπό κεῖ τὸ ἔχω, ἄκρη δέν βρίσκω. Καί ὁ πάτερ, ἔτσι που τα λέει τα πράγματα, σαν να βρίσκει κανείς μιά ἄκρη καὶ σὰν νὰ μπαίνει σε κάποιον δρό μο. Μήπως λοιπόν εἶναι ἔτσι;» Ξεκινάει κανείς με ἕνα «μήπως» καί βλέπει μετά ὅτι ὄντως ἔτσι εἶναι.
Γιά νά μή μαραζώνετε, νὰ ποῦμε ὅτι στη σημερινή γενιά ὅλοι ἔχουν κάποια ψυχοπαθολογική κατάσταση, ἄλλος περισσότερο καί ἄλλος λιγότερο. Δεν ξέρω ἂν ἐξαιρεῖται κανένας. Ελάχιστοι πρέπει νὰ ἐξαιροῦνται.
Ἕνα μεγάλο πρόβλημα: ἡ αἴσθηση ὅτι δὲν μᾶς καταλαβαίνουν
Μόνο ἐὰν τὰ πάρουμε ἔτσι τα πράγματα, βρίσκουμε ἄκρη, καί φυσικά, ὅταν ὑπάρχει καὶ ὁ ἄνθρωπος πού θά μᾶς βοηθήσει, ὁ ὁποῖος μᾶς ἀγαπάει, ἔχει μια πείρα και κάποιες γνώσεις. Ἐξ όσων ἐγώ πάλι έχω καταλάβει, στοὺς ἀνθρώπους αὐτοὺς ποὺ ἔχουν τέτοια προβλήματα, εἴτε εἶναι ἐνήλικες εἶτε εἶναι νέοι, το μεγαλύτερό τους πρόβλημα δὲν εἶναι μόνο αὐτά πού ἔχουν, αὐτὰ ποὺ τοὺς συμβαίνουν, ἀλλὰ ὅτι ἔχουν συνεχῶς τὴν αἴσθηση πώς δὲν τοὺς καταλαβαίνουν οἱ ἄλλοι. Καὶ ἔχουν δίκαιο.
Ὅσο καλή διάθεση κι ἂν ἔχεις, ὅση ἀγάπη κι ἄν ἔχεις, δὲν μπορεῖς νὰ ἔρθεις στη θέση ἐκείνου που έχει τέτοια πράγματα καὶ αὐτὸ τὸν σκοτώνει. Ένας κάποιος λόγος σου θα φανεῖ ὅτι σὰν νὰ τὸν εἰρωνεύεσαι, κάποιος ἄλλος λόγος σου θα δώσει τὴν ἐντύπωση ὅτι σὰν νὰ τὸν κοροϊδεύεις, σαν νὰ τὸν περιφρονεῖς, σὰν νὰ τὸν ἀποπαίρνεις, σὰν νὰ τὸν θεωρεῖς ἡλίθιο. (Με συγχωρεῖτε που λέω τέτοιες λέξεις.) Πῶς μετά νὰ σὲ ἐμπιστευθεῖ, πῶς νὰ συνεργαστεί μαζί σου, πῶς νὰ σὲ ἀκούσει; Αὐτὸ ἴσως εἶναι τὸ χειρότερο.
Ἂν ὑπάρξει κάποιος ποὺ ἔχει μια πείρα, μια γνώση, ποὺ ἔχει ἀγάπη, πού ἔχει διάθεση συγκαταβάσεως, δὲν ἀπορεῖ. Καὶ μόνο ἀπορία που δείχνουμε -«Μά, πῶς εἶσαι ἔτσι! Μά, πῶς σκέπτεσαι ἔτσι! Μά, πῶς κάνεις ἔτσι ὁ ἄλλος παθαίνει. Όταν βέβαια δημιουργηθεί μια ἀτμόσφαιρα ἐμπιστοσύνης, μποροῦν νὰ λεχθοῦν αὐτά. Τότε ὅμως ὁ ἄλλος καταλαβαίνει πώς δὲν λέγονται με πνεῦμα ὅτι τὸν περιφρονεῖ κανείς ἢ σὰν νὰ τὸν ἀδικεῖ, ἀλλά λέγονται, για να βοηθηθεῖ νὰ δεῖ ὅτι δὲν εἶναι και τόσο φοβερά αὐτὰ τὰ ὁποῖα παθαίνει, αὐτὰ τὰ ὁποῖα τοῦ συμβαίνουν. Διότι αὐτὸς πάντοτε ἔχει αὐτὴ τὴν αἰσθηση, ὅτι εἶναι πολύ φοβερά, ἐφόσον ἔτσι τὰ ζεῖ. Όμως, στην πραγματικότητα δὲν εἶναι ἔτσι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου