Συνέχεια από:Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2025
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ A
ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ π. ΣΥΜΕΩΝ ΚΡΑΓΙΟΠΟΥΛΟΥ
...πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν
Τὸ αἴσθημα κατωτερότητος καὶ ἄλλες ἀρρωστημένες καταστάσεις
μέσα στο μυστήριο τῆς σωτηρίας
Πανόραμα Θεσσαλονίκης, Ε΄ έκδοση
B΄ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Αρρωστημένες ψυχολογικές καταστάσεις
Καί ὁ ψυχοπαθής μπορεῖ νὰ γίνει ἅγιος»
Σημείωμα φοιτητοῦ. Ἐπειδή πολύς λόγος γίνεται τελευταία για ψυχοπάθειες, καὶ ἐπειδὴ τὸ θέμα μὲ ἐνδιαφέρει κι ἐμένα, ἤθελα νὰ σᾶς ρωτήσω Ἕνας ἄγιος εἶναι δυνατόν νὰ ἔχει ψυχοπάθεια; Τι σχέση ἔχει ὁ Θεός με μια τέτοια κατάσταση, καὶ ποιά ή θέση της στο σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου; Ποιά πρέπει νὰ εἶναι ἡ στάση τοῦ ἀν θρώπου τότε;
Ἔχουμε πεῖ πολλά πάνω σ' αὐτὰ τὰ θέματα, καὶ τονίσαμε ὅτι δὲν μπορεῖ ὁ ἅγιος νὰ ἔχει ψυχο πάθεια. Δηλαδή, ἕνας ποὺ ἔχει ψυχοπάθεια, για τρεύεται καὶ γίνεται ἄγιος. Δὲν σημαίνει ὅτι δὲν μπορεῖ νὰ γίνει ἅγιος, ἀλλά γιατρεύεται πρῶτα ἀπὸ τὴν ἀρρώστια του. Δὲν μπορεῖ νὰ μείνει ἡ ψυχοπά θεια. Καίτοι βέβαια θὰ μποροῦσε νὰ πεῖ κανεὶς ὅτι ἴσως να συμβαίνει στις ψυχοπάθειες ὅ,τι καὶ στις σωματικές ἀναπηρίες. Δηλαδή, ἕνας ποὺ εἶναι κου τσὸς καὶ γίνεται ἅγιος, παραμένει κουτσός· δὲν για τρεύεται ἡ ἀναπηρία του. Στην ψυχοπάθεια εἶναι λίγο διαφορετικά. Δὲν εἶναι ὅπως τὸ σπασμένο πόδι, το κοντό πόδι, το κοντό χέρι ἤ ἄλλο κουσούρι σω-ματικό ποὺ ἔχει κανείς.
Κατά κανόνα λοιπόν δὲν ξέρω ἄν πρέπει νὰ ἀφήσω ένα περιθώριο· δὲν πρέπει, νομίζω, νὰ ἀφήσω ὁ ἅγιος δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ψυχοπαθής. Ὅτι καὶ ἕνας ποὺ ἔχει ψυχοπάθεια μπορεῖ νὰ προχωρήσει στὴν ἀγιότητα, μπορεῖ· ἀλλά γιατρεύεται πρωτίστως ἀπὸ τὴν κατάσταση αὐτή. Καθώς προχωρεῖ, γιατρεύεται. Όπως γιατρεύεται ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, γιατρεύεται καὶ ἀπὸ τὴν ψυχοπάθεια.
Το φυσικό κακό συνέπεια τῆς ἁμαρτίας
Τι σχέση ἔχει ὁ Θεός με μια τέτοια κατάσταση καὶ ποιά ή θέση της στο σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου;
Ὅπως ἐγώ τὰ καταλαβαίνω -μπορεῖ νὰ κάνω λάθος- ὅλα αὐτά πού χαρακτηρίζονται ὡς φυσικό κακό, κατ' ἀρχὴν προέρχονται ἀπό τήν ἁμαρτία. Ἀκόμη καί οἱ σεισμοί καί ὅποιο ἄλλο φυσικό κακό ὀφείλονται στὴν ἁμαρτία, που μπῆκε στό ἀνθρώπινο γένος, διότι ἐξαιτίας τῆς ἁμαρτίας διασαλεύτηκε ὅλη ἡ φύση, ὅλη ἡ κτίση. Αὐτό δεν σημαίνει ὅτι τὴν ὥρα πού γίνεται ὁ σεισμός κάναμε κάποιες άμαρ-τίες, καὶ γι' αὐτό γίνεται ὁ σεισμός. Ὅπως δηλαδή ὅταν γεννιέται ἕνα παιδάκι με σύνδρομο Ντάουν, ἕνα σπαστικό παιδάκι, ἕνα παιδάκι με κοντά χέρια ἤ μὲ ἕνα πόδι κοντό καί ἕνα μεγαλύτερο κτλ., δέν σημαίνει πάντοτε ὅτι κάτι ἔκαναν οἱ γονεῖς καὶ γεν νήθηκε ἔτσι το παιδάκι. Εἶναι φορές βέβαια πού φταίνε οἱ γονεῖς. Ἐδῶ χρειάζεται προσοχή. Υπάρ χουν μερικοί κυρίως πνευματικοί, καμιά φορά και μοναχοί, πού λένε: «Το παιδί σας εἶναι ἔτσι, διότι κάνατε ἁμαρτία». Μπορεί να εἶναι ἔτσι, ἀλλά δέν εἶναι ἀπόλυτο αὐτό,
Τὸ ἀνθρώπινο γένος εἶναι σὰν ἕνα δένδρο. Καί ὅπως στο δένδρο το ἕνα κλωνάρι μπορεί να παρουσιάσει μιά ἀρρώστια, το ἄλλο κλωνάρι κάτι ἄλλο, ἔτσι λοιπόν μέσα στο ἀνθρώπινο γένος βγαίνουν οἱ διάφορες σωματικές καί ψυχολογικές ἀρρωστημένες καταστάσεις.
Ἔχουμε τίς φυσιολογικές καταστάσεις, ἀλλά ἔχουμε καί τίς μή νορμάλ καταστάσεις· ὅπως εἶπα, ἕνα παιδάκι με σύνδρομο Ντάουν, ἕνα σπαστικό παιδάκι, κάποιο ἄλλο πού ἔρχεται με κάποιο ἄλλο κουσούρι κτλ. Το ὅτι γεννιούνται ἔτσι δεν σημαίνει ὅτι ἔγινε ἀπό τούς γονεῖς κάποια συγκεκριμένη ἁμαρτία, καὶ γι' αὐτό γεννιοῦνται ἔτσι.
Αὐτό ἰσχύει καί γενικότερα. Ἡ κτίση, κατά τον ἀπόστολο Παῦλο, συστενάζει και συνωδίνει, ἕνεκα τῆς ἁμαρτίας, καί ὅταν ἐλευθερωθεῖ ὁ ἄνθρωπος ἀπό τήν ἁμαρτία, τότε θὰ ἐλευθερωθεῖ καὶ ἡ κτίση ἀπό ὅλα αὐτὰ τὰ δεινά ποὺ ἔχει. Και γι' αὐτό, λέει, περιμένει ἡ κτίση τὴν ἀποκάλυψη τῶν υἱῶν τοῦ Θεοῦ. Περιμένουμε καινούς οὐρανούς και καινή γῆ Πῶς θὰ εἶναι αὐτά, ὁ Θεός το ξέρει. Ἀλίμονο δηλαδή, ἐνῶ θὰ ἀρχίσει ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, νὰ ἔχουν με πάλι σεισμούς καὶ ὅλα αὐτά. Ἡ καινή κτίση θα εἶναι ἐλεύθερη ἀπὸ τὸ ὁποιοδήποτε φυσικό κακό, καὶ οἱ ἄνθρωποι θὰ εἶναι γιατρεμένοι.
Θέλουμε δεν θέλουμε λοιπόν, ἀκριβῶς ἐπειδή ὑπάρχει ἡ ἁμαρτία μέσα στὸ ἀνθρώπινο γένος, ἔχου με πότε τὸ ἕνα κακό, πότε τὸ ἄλλο. Πέρα ἀπὸ τὸ ὅτι γενικῶς ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἁμαρτωλός, καὶ ἕνεκα τοῦ ὅτι εἶναι ἁμαρτωλός κάνει καί ἁμαρτίες προσωπικές, ἔχουμε καὶ σωματικές καί ψυχοσωματικές συνέπειες τῆς ἁμαρτίας. Ἔτσι λοιπόν σε κάποιον ἀπὸ γεννησιμιοῦ του ἡ ὅλη ψυχοσύνθεσή του μπορεί νὰ εἶναι τέτοια, ποὺ νὰ εὐνοεῖ νὰ πάθει ἀργότερα, ἢ ἀπό νωρίς ἀκόμη, ψυχοπάθεια. Πόσα καὶ πόσα παιδάκια -εἴτε ἀγόρια εἴτε κορίτσια· καμιά φορά πιο πολύ τα κορίτσια το παθαίνουν αὐτό ξεκινούν τὴ ζωή τους μὲ ἕνα αἴσθημα κατωτερότητος, χωρίς νὰ τὸ καταλαβαίνουν, καὶ σ' ὅλη τους τη ζωή περνοῦν μαρτύριο οἱ ἄνθρωποι αὐτοί καὶ δὲν ξέρουν ἀκριβῶς τι συμβαίνει.
Μιά παγίδα τοῦ ἑαυτοῦ μας
Τὸ αἴσθημα κατωτερότητος το κρύβει κανείς. (Άμα ἔχεις ἕνα κουσούρι, το κρύβεις. Το κουσούρι δημιουργεί αἴσθημα κατωτερότητος, καὶ αὐτό σε κά νει να κρύβεις το κουσούρι. Κρύβοντάς το, κρύβεις καὶ τὸ αἴσθημα κατωτερότητος.) Ἔτσι, μεγαλώνει κανείς καὶ οὔτε παίρνει εἴδηση ὅτι ἔχει αἴσθημα και τωτερότητος. Ἐν τῷ μεταξύ, καθώς ἔχει κάποιες Ικανότητες, πιάνεται από τις ικανότητες ἐκείνες για ἀντιπερισπασμό, για να βρεί κάτι το αντίρροπο, ὁπότε παγιδεύεται για τα καλά ὁ ἄνθρωπος.
Ἂς ποῦμε, ἕνας εἶναι ἐγωιστής πολύ ἐγωιστής, Τόσο καὶ κατά τέτοιον τρόπο εγωιστής, που, έτσι και δέν ἐκδηλωθεί εγωιστικά, νομίζει ότι γκρεμίζεται ὅλη ἡ ὕπαρξή του. Καὶ αὐτὸ μπορεῖ νὰ τὸ πα θαίνει, ἐπειδή βαθύτερα ἔχει αἴσθημα κατωτερότη τος, καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ἀφεθεῖ σ' αὐτό, διότι ἐκεῖνο εἶναι καταποντισμός. Ἔτσι, βγάζει το κεφάλι ἀπ' ἔξω καὶ αἰσθάνεται νὰ ὑπάρχει καὶ νὰ ζεῖ, στηριζό μενος σε κάποιες ἱκανότητες ποὺ ἔχει, και προβάλλει ἐκεῖ τὸν ἑαυτό του καὶ ἑπομένως εἶναι ἐγωιστής, Πές του ὅσο θέλεις «ταπεινώσου, ταπεινώσουν δὲν καταλαβαίνει ὁ καημένος. Καὶ δὲν πρόκειται να το κάνει. Ὅταν τοῦ λένε νὰ ταπεινωθεί, ψάχνει κάτι ἄλλο νὰ βρεῖ· δὲν βλέπει τὸν ἴδιο τὸν ἐγωισμό. Διότι ὁ ἐγωισμός του εἶναι ἡ ἴδια ἡ ὕπαρξή του. Ποιός σκοτώνει τὴν ἴδια τὴν ὕπαρξή του;
Αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος πρέπει να βοηθηθεί: «Έλα ἐδῶ, κάθισε να μιλήσουμε, μή στενοχωριέσαι». Και νὰ τοῦ δώσεις να καταλάβει περί τίνος πρόκειται Καὶ ἂν τὸ μυαλό δουλεύει καὶ ὁ ἄνθρωπος εἶναι και λῆς διαθέσεως, θα καταλάβει καὶ θὰ πεῖ «Α, ἔτσι εἶναι;» Καὶ θὰ ἀναθαρρήσει.
Ἡ ὠφέλεια τῆς ὑπακοῆς ἡ ὁποία γίνεται ἐν πίστει
Μερικές φορές στο ἐξομολογητήριο μοῦ κάνουν ἐντύπωση ἄνθρωποι πού ἔρχονται για πρώτη φορά. Ἔρχονται με τέτοια διάθεση καί με τέτοια προκα τάληψη καὶ ἔχουν τέτοια βιώματα μέσα τους, που θὰ μποροῦσαν ἀμέσως νὰ ἀντικρούσουν αὐτά τά ὁποῖα λὲς καὶ νὰ μὴν τὰ παραδεχθοῦν. Καί ὅμως, καθώς δουλεύει, ὅπως σᾶς εἶπα, τὸ μυαλό τοῦ ἀν-θρώπου -κακῶς ποὺ δὲν ἔχουμε ἐμπιστοσύνη στον ἄλλο καὶ θέλουμε ἐκβιαστικῷ τῷ τρόπῳ τάχα να τοῦ βάλουμε τὴν ἀλήθεια μέσα στο μυαλό του- καί καθώς ἔχει καλή διάθεση, δέν δυσκολεύεται πολύ νὰ πεῖ: «Μᾶλλον ἔτσι θὰ εἶναι, ὅπως μοῦ τὰ λέτε».
Βέβαια, αὐτό δεν σημαίνει ὅτι ἀμέσως ὁ ἄνθρω-πος ἀλλάζει. Ἀλλά μόλις ἔρθει ἡ ἀλήθεια, καὶ τὴν ἀποδεχθεῖ κανείς ἔτσι ἁπλά-ἁπλά, καθώς τοῦ ἐξη-γεῖς χωρίς νὰ θέλεις νὰ τοῦ τὴν ἐπιβάλεις καί χωρίς νὰ θέλεις νὰ τὸν ὑποτάξεις, μπαίνει μόνη της ἡ ἀλή θεια μέσα στον καλοπροαίρετο ἄνθρωπο. Τή δέχεται λοιπόν τὴν ἀλήθεια καί ἀμέσως, τὰ ὅποια δεσμά εἶχε μέσα του, οἱ ὅποιες ἁλυσίδες, ἀρχίζουν καὶ χαλαρώνουν, ξεσφίγγουν, καί νιώθει πιο καλά. Ἐδῶ εἶναι τώρα ἡ ἐξυπνάδα, μὲ τὴν καλή ἔννοια, τοῦ ἀνθρώπου. Νὰ πεῖ: «Για στάσου. Ἐδῶ κάτι γίνεται. Κάτι μπορεῖ νὰ γίνει».
Το πρώτο-πρῶτο δηλαδή πού πρέπει νὰ πεῖ εἶναι: «Ω, Θεέ μου! Καί εἶχα τόση ἐμπιστοσύνη στη γνώμη μου, καὶ κοίταξε τί ἔπαθα μια ζωή! Πόσο ἀλλιώτικα εἶναι τὰ πράγματα! Ἀλλά βρῆκα ἄνθρωπο πού μπο-ρεῖ νὰ μὲ βοηθήσει». Και νὰ ἀρχίσει να λειτουργεῖ ἡ ἐμπιστοσύνη στον ἄνθρωπο που τον βοηθάει.
Ὅλη αὐτή ἡ ψυχοπάθεια πού εἶχε δημιουργηθεί, ἡ σύγκρουση αὐτή, δηλαδή αἴσθημα κατωτερότητος ἀπό τό ἕνα μέρος καί ἀπό τὸ ἄλλο μέρος το ότι πιάνεται κανείς -πράγμα που γίνεται ασυνείδητα ἀπό τίς ἱκανότητές του καὶ μὴν τυχόν τις άμφισβη τήσουν, γιά νὰ ἔχει μια ισορροπία, σιγά-σιγά, σιγά-σιγά τακτοποιεῖται.
Αυτές τις ημέρες, ὅταν εἶπα σε κάποια ψυχή «Επειδή έχεις τὸ ἕνα άκρο, πήγες καὶ στο άλλο ἄκρο», της φάνηκε πολύ παράξενο. Καὶ ὅμως, ἐξ ὅσων γνωρίζω, ὁ Μέγας Ναπολέων, πού ἦταν ὁ Μέγας Ναπολέων καί τόν έτρεμε ή γη, όταν πήγαινε στὴν οἰκογένειά του, ήταν σαν ὑστερική γυναικούλα. Ναί, ὁ Μέγας Ναπολέων. Τὸ ἕνα ἄκρο ἔχει τὸ ἄλλο.
Γι' αὐτὸ ἦταν ἄκρο τὸ ἕνα, διότι ὑπῆρχε τὸ ἄλλο ἄκρο, καὶ ἀλληλοκαλύπτονταν.
Ὅταν λοιπόν ἔχει κανείς καλή διάθεση, βλέπει, καταλαβαίνει, δέχεται, καὶ ἀμέσως ἔρχεται ἡ ὠφέλεια: ἡ χαλάρωση με την καλή ἔννοια, μια λύτρωση, μια γεύση. Ἀλλά δέν σημαίνει ὅτι ἔγινε τὸ πᾶν. Ἂν ἀπό κεῖ καὶ πέρα κανείς, ἔχοντας καὶ τὴ μικρή γεύση, τη μικρή ἐμπειρία, κάνει ὑπακοή, θὰ ἔρθει ἡ θεραπεία. Βέβαια, πάντοτε χρειάζεται νὰ εἶναι κανείς προσεκτι κός καὶ νὰ ἔχει τὸν νοῦ του, διότι καί ὁ πνευματικός εἶναι ἄνθρωπος καὶ εἶναι ἐνδεχόμενο νὰ ὑποκλαπεί ἀπό κάτι μή καλό δικό του καὶ νὰ ἐκμεταλλευτεί τὴν ὑπακοή σου. Μή φοβάσαι κάτι ἄλλο. Κυρίως ἐκεῖ μπορεῖ νὰ γίνει το κακό: στὴν ἐκμετάλλευση.
Δὲν ὑπάρχει ἐκμετάλλευση, ὅταν ή σχέση σου μέ τόν πνευματικό εἶναι τέτοια που αἰσθάνεσαι ἐλεύ θερος· ὅταν δηλαδή δέν σε ὑποχρεώνει οὔτε χρησι μοποιεῖ τὴν καλή διάθεση που δείχνεις καί τὴν ὑπα κοὴ ποὺ κάνεις, γιὰ νὰ σὲ καθυποτάξει, ἀλλά συνε χῶς λειτουργεῖ ἡ ὅλη σχέση σου με τον πνευματικό ἐν ἐλευθερίᾳ. Ἂν τώρα ἐσύ, ἐπειδή θέλεις τάχα να εἶσαι ἐλεύθερος, πάρεις ἄλλους δρόμους, δέν θά ὠφεληθεῖς. Ἂν ὅμως, ὡς ἐλεύθερος ἄνθρωπος, δια-πιστώνεις καί ὁμολογεῖς ὅτι ὠφελεῖσαι, τότε, καθώς θα προχωροῦν τὰ πράγματα, θα φθάσουμε στο κρί-σιμο σημεῖο. Θὰ ἔρθει δηλαδή ἡ ὥρα πού πρέπει να πέσει τὸ ὀχυρό, ὁ παλαιός ἄνθρωπος, τό εἴδωλο, ποὺ ὁ καθένας τὸ ἔχει θρονιάσει ἐκεῖ μέσα του καί το φυλάει ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ. Ἐκεῖ εἶναι ἡ δυσκολία. Ἀλλὰ ἕνας πού ἔχει γευθεῖ καὶ ἔχει δεῖ ἐπανειλημμένως τὴν ὠφέλεια που βγαίνει ἀπό τήν ὑπακοή ἡ ὁποία γίνεται ἐν πίστει, ἀπὸ τὴν πίστη ἐν τῇ ὑπακοῇ, αὐτὸς δὲν θὰ δυσκολευθεῖ, ὅσο καὶ ἄν τόν τσούξει, ὅσο καί ἄν τὸν πονέσει, να δεχθεῖ νὰ θανατωθεῖ τὸ ἐγώ. Μάλιστα, νὰ ποῦμε στον Θεό: «Ὅ,τι κι ἂν μοῦ στοιχίσει, Θεέ μου, ὅ,τι καὶ ἄν μοῦ στοιχίσει, μή με λυπηθεῖς καὶ ὁδήγησέ με ὅπως θέλεις». Νὰ ἔχει μια γενναιότητα κανείς, καὶ ὄχι αὐτό τό κακομοίρικο ὕφος ἤ το κλαψιάρικο ὕφος ἢ τὸ ὕφος τοῦ θύματος, πού παίρνουμε, γιὰ νὰ μᾶς λυπηθοῦν. Ἡ ψυχή που θέλει σωτηρία ἔχει μια γενναιότητα, γιατί ἔχει ἐμπιστοσύνη στον Θεό, ξέρει ὅτι δὲν θὰ τὴν ἀδικήσει ὁ Θεός, καί λέει: «Ὅ,τι κι ἄν μοῦ στοι-χίσει, Θεέ μου, ὁδήγησέ με ὅπως ἐσύ θέλεις, ὅπως ἐσύ γνωρίζεις».
Γράφει στο σημείωμα: Τι σχέση ἔχει ὁ Θεός μέ μια τέτοια κατάσταση, καί ποιά ή θέση της στο σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου; Είπαμε ὅτι την ψυχοπάθεια, την ὅποια ψυχο πάθεια, την ὅποια τέτοια κατάσταση δεν την προ καλεί ὁ Θεός. Άλλά ὅμως ὁ Θεός ἐν τῇ πανσοφία του οίκονομεί ἔτσι τα πράγματα, πού τελικά βγαί νουν σε καλό. Δεν υπάρχει περίπτωση πού δέν θά βγεί σε καλό, ἀρκεῖ νὰ τὸ πιστέψει κανείς έτσι, ἀρκεῖ νὰ τὸ δεχθεῖ ἔτσι. Βγαίνει λοιπόν μεγάλο καλό ἀπό τὴν ψυχοπάθεια, καὶ δὲν κάθεται κανείς να κλαψουρίζει καί νά κλαίει τη μοίρα του γιὰ τὴν ψυχοπάθεια. Ἀλλά πρέπει νὰ εἶσαι ταπεινός, νὰ ἀγαπᾶς τὴν ταπείνωση καὶ νὰ πεῖς: «Θεέ μου, σ' εὐχαριστῶ πού δέν μὲ λυπήθηκες καί που, ἔστω καὶ μὲ αὐτὸν τον τρόπο πού μέ ἐκθέτει στα μάτια τῶν ἄλλων, ἐσύ μέ ἔβαλες στον δρόμο σου καί με σώζεις».
Ποιά πρέπει νὰ εἶναι, γράφει ὁ συνάδελφός σας, ἡ στάση τοῦ ἀνθρώπου τότε;
Μέσα σε ὅσα εἶπαμε εἶναι καὶ ἡ ἀπάντηση σ' αὐτό τό ἐρώτημα.
13-12-1992
Αρρωστημένες ψυχολογικές καταστάσεις
Καί ὁ ψυχοπαθής μπορεῖ νὰ γίνει ἅγιος»
Σημείωμα φοιτητοῦ. Ἐπειδή πολύς λόγος γίνεται τελευταία για ψυχοπάθειες, καὶ ἐπειδὴ τὸ θέμα μὲ ἐνδιαφέρει κι ἐμένα, ἤθελα νὰ σᾶς ρωτήσω Ἕνας ἄγιος εἶναι δυνατόν νὰ ἔχει ψυχοπάθεια; Τι σχέση ἔχει ὁ Θεός με μια τέτοια κατάσταση, καὶ ποιά ή θέση της στο σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου; Ποιά πρέπει νὰ εἶναι ἡ στάση τοῦ ἀν θρώπου τότε;
Ἔχουμε πεῖ πολλά πάνω σ' αὐτὰ τὰ θέματα, καὶ τονίσαμε ὅτι δὲν μπορεῖ ὁ ἅγιος νὰ ἔχει ψυχο πάθεια. Δηλαδή, ἕνας ποὺ ἔχει ψυχοπάθεια, για τρεύεται καὶ γίνεται ἄγιος. Δὲν σημαίνει ὅτι δὲν μπορεῖ νὰ γίνει ἅγιος, ἀλλά γιατρεύεται πρῶτα ἀπὸ τὴν ἀρρώστια του. Δὲν μπορεῖ νὰ μείνει ἡ ψυχοπά θεια. Καίτοι βέβαια θὰ μποροῦσε νὰ πεῖ κανεὶς ὅτι ἴσως να συμβαίνει στις ψυχοπάθειες ὅ,τι καὶ στις σωματικές ἀναπηρίες. Δηλαδή, ἕνας ποὺ εἶναι κου τσὸς καὶ γίνεται ἅγιος, παραμένει κουτσός· δὲν για τρεύεται ἡ ἀναπηρία του. Στην ψυχοπάθεια εἶναι λίγο διαφορετικά. Δὲν εἶναι ὅπως τὸ σπασμένο πόδι, το κοντό πόδι, το κοντό χέρι ἤ ἄλλο κουσούρι σω-ματικό ποὺ ἔχει κανείς.
Κατά κανόνα λοιπόν δὲν ξέρω ἄν πρέπει νὰ ἀφήσω ένα περιθώριο· δὲν πρέπει, νομίζω, νὰ ἀφήσω ὁ ἅγιος δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ψυχοπαθής. Ὅτι καὶ ἕνας ποὺ ἔχει ψυχοπάθεια μπορεῖ νὰ προχωρήσει στὴν ἀγιότητα, μπορεῖ· ἀλλά γιατρεύεται πρωτίστως ἀπὸ τὴν κατάσταση αὐτή. Καθώς προχωρεῖ, γιατρεύεται. Όπως γιατρεύεται ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, γιατρεύεται καὶ ἀπὸ τὴν ψυχοπάθεια.
Το φυσικό κακό συνέπεια τῆς ἁμαρτίας
Τι σχέση ἔχει ὁ Θεός με μια τέτοια κατάσταση καὶ ποιά ή θέση της στο σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου;
Ὅπως ἐγώ τὰ καταλαβαίνω -μπορεῖ νὰ κάνω λάθος- ὅλα αὐτά πού χαρακτηρίζονται ὡς φυσικό κακό, κατ' ἀρχὴν προέρχονται ἀπό τήν ἁμαρτία. Ἀκόμη καί οἱ σεισμοί καί ὅποιο ἄλλο φυσικό κακό ὀφείλονται στὴν ἁμαρτία, που μπῆκε στό ἀνθρώπινο γένος, διότι ἐξαιτίας τῆς ἁμαρτίας διασαλεύτηκε ὅλη ἡ φύση, ὅλη ἡ κτίση. Αὐτό δεν σημαίνει ὅτι τὴν ὥρα πού γίνεται ὁ σεισμός κάναμε κάποιες άμαρ-τίες, καὶ γι' αὐτό γίνεται ὁ σεισμός. Ὅπως δηλαδή ὅταν γεννιέται ἕνα παιδάκι με σύνδρομο Ντάουν, ἕνα σπαστικό παιδάκι, ἕνα παιδάκι με κοντά χέρια ἤ μὲ ἕνα πόδι κοντό καί ἕνα μεγαλύτερο κτλ., δέν σημαίνει πάντοτε ὅτι κάτι ἔκαναν οἱ γονεῖς καὶ γεν νήθηκε ἔτσι το παιδάκι. Εἶναι φορές βέβαια πού φταίνε οἱ γονεῖς. Ἐδῶ χρειάζεται προσοχή. Υπάρ χουν μερικοί κυρίως πνευματικοί, καμιά φορά και μοναχοί, πού λένε: «Το παιδί σας εἶναι ἔτσι, διότι κάνατε ἁμαρτία». Μπορεί να εἶναι ἔτσι, ἀλλά δέν εἶναι ἀπόλυτο αὐτό,
Τὸ ἀνθρώπινο γένος εἶναι σὰν ἕνα δένδρο. Καί ὅπως στο δένδρο το ἕνα κλωνάρι μπορεί να παρουσιάσει μιά ἀρρώστια, το ἄλλο κλωνάρι κάτι ἄλλο, ἔτσι λοιπόν μέσα στο ἀνθρώπινο γένος βγαίνουν οἱ διάφορες σωματικές καί ψυχολογικές ἀρρωστημένες καταστάσεις.
Ἔχουμε τίς φυσιολογικές καταστάσεις, ἀλλά ἔχουμε καί τίς μή νορμάλ καταστάσεις· ὅπως εἶπα, ἕνα παιδάκι με σύνδρομο Ντάουν, ἕνα σπαστικό παιδάκι, κάποιο ἄλλο πού ἔρχεται με κάποιο ἄλλο κουσούρι κτλ. Το ὅτι γεννιούνται ἔτσι δεν σημαίνει ὅτι ἔγινε ἀπό τούς γονεῖς κάποια συγκεκριμένη ἁμαρτία, καὶ γι' αὐτό γεννιοῦνται ἔτσι.
Αὐτό ἰσχύει καί γενικότερα. Ἡ κτίση, κατά τον ἀπόστολο Παῦλο, συστενάζει και συνωδίνει, ἕνεκα τῆς ἁμαρτίας, καί ὅταν ἐλευθερωθεῖ ὁ ἄνθρωπος ἀπό τήν ἁμαρτία, τότε θὰ ἐλευθερωθεῖ καὶ ἡ κτίση ἀπό ὅλα αὐτὰ τὰ δεινά ποὺ ἔχει. Και γι' αὐτό, λέει, περιμένει ἡ κτίση τὴν ἀποκάλυψη τῶν υἱῶν τοῦ Θεοῦ. Περιμένουμε καινούς οὐρανούς και καινή γῆ Πῶς θὰ εἶναι αὐτά, ὁ Θεός το ξέρει. Ἀλίμονο δηλαδή, ἐνῶ θὰ ἀρχίσει ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, νὰ ἔχουν με πάλι σεισμούς καὶ ὅλα αὐτά. Ἡ καινή κτίση θα εἶναι ἐλεύθερη ἀπὸ τὸ ὁποιοδήποτε φυσικό κακό, καὶ οἱ ἄνθρωποι θὰ εἶναι γιατρεμένοι.
Θέλουμε δεν θέλουμε λοιπόν, ἀκριβῶς ἐπειδή ὑπάρχει ἡ ἁμαρτία μέσα στὸ ἀνθρώπινο γένος, ἔχου με πότε τὸ ἕνα κακό, πότε τὸ ἄλλο. Πέρα ἀπὸ τὸ ὅτι γενικῶς ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἁμαρτωλός, καὶ ἕνεκα τοῦ ὅτι εἶναι ἁμαρτωλός κάνει καί ἁμαρτίες προσωπικές, ἔχουμε καὶ σωματικές καί ψυχοσωματικές συνέπειες τῆς ἁμαρτίας. Ἔτσι λοιπόν σε κάποιον ἀπὸ γεννησιμιοῦ του ἡ ὅλη ψυχοσύνθεσή του μπορεί νὰ εἶναι τέτοια, ποὺ νὰ εὐνοεῖ νὰ πάθει ἀργότερα, ἢ ἀπό νωρίς ἀκόμη, ψυχοπάθεια. Πόσα καὶ πόσα παιδάκια -εἴτε ἀγόρια εἴτε κορίτσια· καμιά φορά πιο πολύ τα κορίτσια το παθαίνουν αὐτό ξεκινούν τὴ ζωή τους μὲ ἕνα αἴσθημα κατωτερότητος, χωρίς νὰ τὸ καταλαβαίνουν, καὶ σ' ὅλη τους τη ζωή περνοῦν μαρτύριο οἱ ἄνθρωποι αὐτοί καὶ δὲν ξέρουν ἀκριβῶς τι συμβαίνει.
Μιά παγίδα τοῦ ἑαυτοῦ μας
Τὸ αἴσθημα κατωτερότητος το κρύβει κανείς. (Άμα ἔχεις ἕνα κουσούρι, το κρύβεις. Το κουσούρι δημιουργεί αἴσθημα κατωτερότητος, καὶ αὐτό σε κά νει να κρύβεις το κουσούρι. Κρύβοντάς το, κρύβεις καὶ τὸ αἴσθημα κατωτερότητος.) Ἔτσι, μεγαλώνει κανείς καὶ οὔτε παίρνει εἴδηση ὅτι ἔχει αἴσθημα και τωτερότητος. Ἐν τῷ μεταξύ, καθώς ἔχει κάποιες Ικανότητες, πιάνεται από τις ικανότητες ἐκείνες για ἀντιπερισπασμό, για να βρεί κάτι το αντίρροπο, ὁπότε παγιδεύεται για τα καλά ὁ ἄνθρωπος.
Ἂς ποῦμε, ἕνας εἶναι ἐγωιστής πολύ ἐγωιστής, Τόσο καὶ κατά τέτοιον τρόπο εγωιστής, που, έτσι και δέν ἐκδηλωθεί εγωιστικά, νομίζει ότι γκρεμίζεται ὅλη ἡ ὕπαρξή του. Καὶ αὐτὸ μπορεῖ νὰ τὸ πα θαίνει, ἐπειδή βαθύτερα ἔχει αἴσθημα κατωτερότη τος, καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ἀφεθεῖ σ' αὐτό, διότι ἐκεῖνο εἶναι καταποντισμός. Ἔτσι, βγάζει το κεφάλι ἀπ' ἔξω καὶ αἰσθάνεται νὰ ὑπάρχει καὶ νὰ ζεῖ, στηριζό μενος σε κάποιες ἱκανότητες ποὺ ἔχει, και προβάλλει ἐκεῖ τὸν ἑαυτό του καὶ ἑπομένως εἶναι ἐγωιστής, Πές του ὅσο θέλεις «ταπεινώσου, ταπεινώσουν δὲν καταλαβαίνει ὁ καημένος. Καὶ δὲν πρόκειται να το κάνει. Ὅταν τοῦ λένε νὰ ταπεινωθεί, ψάχνει κάτι ἄλλο νὰ βρεῖ· δὲν βλέπει τὸν ἴδιο τὸν ἐγωισμό. Διότι ὁ ἐγωισμός του εἶναι ἡ ἴδια ἡ ὕπαρξή του. Ποιός σκοτώνει τὴν ἴδια τὴν ὕπαρξή του;
Αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος πρέπει να βοηθηθεί: «Έλα ἐδῶ, κάθισε να μιλήσουμε, μή στενοχωριέσαι». Και νὰ τοῦ δώσεις να καταλάβει περί τίνος πρόκειται Καὶ ἂν τὸ μυαλό δουλεύει καὶ ὁ ἄνθρωπος εἶναι και λῆς διαθέσεως, θα καταλάβει καὶ θὰ πεῖ «Α, ἔτσι εἶναι;» Καὶ θὰ ἀναθαρρήσει.
Ἡ ὠφέλεια τῆς ὑπακοῆς ἡ ὁποία γίνεται ἐν πίστει
Μερικές φορές στο ἐξομολογητήριο μοῦ κάνουν ἐντύπωση ἄνθρωποι πού ἔρχονται για πρώτη φορά. Ἔρχονται με τέτοια διάθεση καί με τέτοια προκα τάληψη καὶ ἔχουν τέτοια βιώματα μέσα τους, που θὰ μποροῦσαν ἀμέσως νὰ ἀντικρούσουν αὐτά τά ὁποῖα λὲς καὶ νὰ μὴν τὰ παραδεχθοῦν. Καί ὅμως, καθώς δουλεύει, ὅπως σᾶς εἶπα, τὸ μυαλό τοῦ ἀν-θρώπου -κακῶς ποὺ δὲν ἔχουμε ἐμπιστοσύνη στον ἄλλο καὶ θέλουμε ἐκβιαστικῷ τῷ τρόπῳ τάχα να τοῦ βάλουμε τὴν ἀλήθεια μέσα στο μυαλό του- καί καθώς ἔχει καλή διάθεση, δέν δυσκολεύεται πολύ νὰ πεῖ: «Μᾶλλον ἔτσι θὰ εἶναι, ὅπως μοῦ τὰ λέτε».
Βέβαια, αὐτό δεν σημαίνει ὅτι ἀμέσως ὁ ἄνθρω-πος ἀλλάζει. Ἀλλά μόλις ἔρθει ἡ ἀλήθεια, καὶ τὴν ἀποδεχθεῖ κανείς ἔτσι ἁπλά-ἁπλά, καθώς τοῦ ἐξη-γεῖς χωρίς νὰ θέλεις νὰ τοῦ τὴν ἐπιβάλεις καί χωρίς νὰ θέλεις νὰ τὸν ὑποτάξεις, μπαίνει μόνη της ἡ ἀλή θεια μέσα στον καλοπροαίρετο ἄνθρωπο. Τή δέχεται λοιπόν τὴν ἀλήθεια καί ἀμέσως, τὰ ὅποια δεσμά εἶχε μέσα του, οἱ ὅποιες ἁλυσίδες, ἀρχίζουν καὶ χαλαρώνουν, ξεσφίγγουν, καί νιώθει πιο καλά. Ἐδῶ εἶναι τώρα ἡ ἐξυπνάδα, μὲ τὴν καλή ἔννοια, τοῦ ἀνθρώπου. Νὰ πεῖ: «Για στάσου. Ἐδῶ κάτι γίνεται. Κάτι μπορεῖ νὰ γίνει».
Το πρώτο-πρῶτο δηλαδή πού πρέπει νὰ πεῖ εἶναι: «Ω, Θεέ μου! Καί εἶχα τόση ἐμπιστοσύνη στη γνώμη μου, καὶ κοίταξε τί ἔπαθα μια ζωή! Πόσο ἀλλιώτικα εἶναι τὰ πράγματα! Ἀλλά βρῆκα ἄνθρωπο πού μπο-ρεῖ νὰ μὲ βοηθήσει». Και νὰ ἀρχίσει να λειτουργεῖ ἡ ἐμπιστοσύνη στον ἄνθρωπο που τον βοηθάει.
Ὅλη αὐτή ἡ ψυχοπάθεια πού εἶχε δημιουργηθεί, ἡ σύγκρουση αὐτή, δηλαδή αἴσθημα κατωτερότητος ἀπό τό ἕνα μέρος καί ἀπό τὸ ἄλλο μέρος το ότι πιάνεται κανείς -πράγμα που γίνεται ασυνείδητα ἀπό τίς ἱκανότητές του καὶ μὴν τυχόν τις άμφισβη τήσουν, γιά νὰ ἔχει μια ισορροπία, σιγά-σιγά, σιγά-σιγά τακτοποιεῖται.
Αυτές τις ημέρες, ὅταν εἶπα σε κάποια ψυχή «Επειδή έχεις τὸ ἕνα άκρο, πήγες καὶ στο άλλο ἄκρο», της φάνηκε πολύ παράξενο. Καὶ ὅμως, ἐξ ὅσων γνωρίζω, ὁ Μέγας Ναπολέων, πού ἦταν ὁ Μέγας Ναπολέων καί τόν έτρεμε ή γη, όταν πήγαινε στὴν οἰκογένειά του, ήταν σαν ὑστερική γυναικούλα. Ναί, ὁ Μέγας Ναπολέων. Τὸ ἕνα ἄκρο ἔχει τὸ ἄλλο.
Γι' αὐτὸ ἦταν ἄκρο τὸ ἕνα, διότι ὑπῆρχε τὸ ἄλλο ἄκρο, καὶ ἀλληλοκαλύπτονταν.
Ὅταν λοιπόν ἔχει κανείς καλή διάθεση, βλέπει, καταλαβαίνει, δέχεται, καὶ ἀμέσως ἔρχεται ἡ ὠφέλεια: ἡ χαλάρωση με την καλή ἔννοια, μια λύτρωση, μια γεύση. Ἀλλά δέν σημαίνει ὅτι ἔγινε τὸ πᾶν. Ἂν ἀπό κεῖ καὶ πέρα κανείς, ἔχοντας καὶ τὴ μικρή γεύση, τη μικρή ἐμπειρία, κάνει ὑπακοή, θὰ ἔρθει ἡ θεραπεία. Βέβαια, πάντοτε χρειάζεται νὰ εἶναι κανείς προσεκτι κός καὶ νὰ ἔχει τὸν νοῦ του, διότι καί ὁ πνευματικός εἶναι ἄνθρωπος καὶ εἶναι ἐνδεχόμενο νὰ ὑποκλαπεί ἀπό κάτι μή καλό δικό του καὶ νὰ ἐκμεταλλευτεί τὴν ὑπακοή σου. Μή φοβάσαι κάτι ἄλλο. Κυρίως ἐκεῖ μπορεῖ νὰ γίνει το κακό: στὴν ἐκμετάλλευση.
Δὲν ὑπάρχει ἐκμετάλλευση, ὅταν ή σχέση σου μέ τόν πνευματικό εἶναι τέτοια που αἰσθάνεσαι ἐλεύ θερος· ὅταν δηλαδή δέν σε ὑποχρεώνει οὔτε χρησι μοποιεῖ τὴν καλή διάθεση που δείχνεις καί τὴν ὑπα κοὴ ποὺ κάνεις, γιὰ νὰ σὲ καθυποτάξει, ἀλλά συνε χῶς λειτουργεῖ ἡ ὅλη σχέση σου με τον πνευματικό ἐν ἐλευθερίᾳ. Ἂν τώρα ἐσύ, ἐπειδή θέλεις τάχα να εἶσαι ἐλεύθερος, πάρεις ἄλλους δρόμους, δέν θά ὠφεληθεῖς. Ἂν ὅμως, ὡς ἐλεύθερος ἄνθρωπος, δια-πιστώνεις καί ὁμολογεῖς ὅτι ὠφελεῖσαι, τότε, καθώς θα προχωροῦν τὰ πράγματα, θα φθάσουμε στο κρί-σιμο σημεῖο. Θὰ ἔρθει δηλαδή ἡ ὥρα πού πρέπει να πέσει τὸ ὀχυρό, ὁ παλαιός ἄνθρωπος, τό εἴδωλο, ποὺ ὁ καθένας τὸ ἔχει θρονιάσει ἐκεῖ μέσα του καί το φυλάει ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ. Ἐκεῖ εἶναι ἡ δυσκολία. Ἀλλὰ ἕνας πού ἔχει γευθεῖ καὶ ἔχει δεῖ ἐπανειλημμένως τὴν ὠφέλεια που βγαίνει ἀπό τήν ὑπακοή ἡ ὁποία γίνεται ἐν πίστει, ἀπὸ τὴν πίστη ἐν τῇ ὑπακοῇ, αὐτὸς δὲν θὰ δυσκολευθεῖ, ὅσο καὶ ἄν τόν τσούξει, ὅσο καί ἄν τὸν πονέσει, να δεχθεῖ νὰ θανατωθεῖ τὸ ἐγώ. Μάλιστα, νὰ ποῦμε στον Θεό: «Ὅ,τι κι ἂν μοῦ στοιχίσει, Θεέ μου, ὅ,τι καὶ ἄν μοῦ στοιχίσει, μή με λυπηθεῖς καὶ ὁδήγησέ με ὅπως θέλεις». Νὰ ἔχει μια γενναιότητα κανείς, καὶ ὄχι αὐτό τό κακομοίρικο ὕφος ἤ το κλαψιάρικο ὕφος ἢ τὸ ὕφος τοῦ θύματος, πού παίρνουμε, γιὰ νὰ μᾶς λυπηθοῦν. Ἡ ψυχή που θέλει σωτηρία ἔχει μια γενναιότητα, γιατί ἔχει ἐμπιστοσύνη στον Θεό, ξέρει ὅτι δὲν θὰ τὴν ἀδικήσει ὁ Θεός, καί λέει: «Ὅ,τι κι ἄν μοῦ στοι-χίσει, Θεέ μου, ὁδήγησέ με ὅπως ἐσύ θέλεις, ὅπως ἐσύ γνωρίζεις».
Γράφει στο σημείωμα: Τι σχέση ἔχει ὁ Θεός μέ μια τέτοια κατάσταση, καί ποιά ή θέση της στο σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου; Είπαμε ὅτι την ψυχοπάθεια, την ὅποια ψυχο πάθεια, την ὅποια τέτοια κατάσταση δεν την προ καλεί ὁ Θεός. Άλλά ὅμως ὁ Θεός ἐν τῇ πανσοφία του οίκονομεί ἔτσι τα πράγματα, πού τελικά βγαί νουν σε καλό. Δεν υπάρχει περίπτωση πού δέν θά βγεί σε καλό, ἀρκεῖ νὰ τὸ πιστέψει κανείς έτσι, ἀρκεῖ νὰ τὸ δεχθεῖ ἔτσι. Βγαίνει λοιπόν μεγάλο καλό ἀπό τὴν ψυχοπάθεια, καὶ δὲν κάθεται κανείς να κλαψουρίζει καί νά κλαίει τη μοίρα του γιὰ τὴν ψυχοπάθεια. Ἀλλά πρέπει νὰ εἶσαι ταπεινός, νὰ ἀγαπᾶς τὴν ταπείνωση καὶ νὰ πεῖς: «Θεέ μου, σ' εὐχαριστῶ πού δέν μὲ λυπήθηκες καί που, ἔστω καὶ μὲ αὐτὸν τον τρόπο πού μέ ἐκθέτει στα μάτια τῶν ἄλλων, ἐσύ μέ ἔβαλες στον δρόμο σου καί με σώζεις».
Ποιά πρέπει νὰ εἶναι, γράφει ὁ συνάδελφός σας, ἡ στάση τοῦ ἀνθρώπου τότε;
Μέσα σε ὅσα εἶπαμε εἶναι καὶ ἡ ἀπάντηση σ' αὐτό τό ἐρώτημα.
13-12-1992
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου