Ο Καρλ Μαρξ και ο Φρίντριχ Νίτσε δεν συναντήθηκαν ποτέ, αλλά τα φαντάσματά τους συγκρούστηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα σε όλη την ιστορία και τον κόσμο των ιδεών. Είναι οι δύο συγγραφείς που άσκησαν τη μεγαλύτερη επίδραση στην ιστορία του εικοστού αιώνα, αλλά και στην εποχή μας, και έχουν μεταφραστεί και προδοθεί περισσότερο με την πάροδο του χρόνου: δεν μπορούμε να προσποιηθούμε ότι τους ξεχάσαμε. Προσπάθησα να τους φέρω κοντά, τον έναν απέναντι στον άλλον, για να αφηγηθούν τη ζωή τους, τις σκέψεις τους και τις δολοπλοκίες τους, φανταζόμενος ότι συναντήθηκαν πραγματικά μια φορά. Έτσι γεννήθηκε το βιβλίο μου "Ο Νίτσε και ο Μαρξ κρατιούνται χέρι-χέρι", που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Marsilio (σελ. 240, 18 ευρώ). Το βιβλίο γεννήθηκε από έναν νεανικό έρωτα και μια σύγχρονη σύγκρουση: το εφηβικό πάθος για τον Ζαρατούστρα και την αναπόφευκτη αντιπαράθεση με τον ιδεολογικό αντίπαλο της εποχής, τον Μαρξ. Διάβασα τον Νίτσε ως αγόρι και τον ερωτεύτηκα, ως ένα πολιτικό ποίημα για τη ζωή και ένα ζωτικό ποίημα για τον πολιτισμό· ένα ηρωικό και φιλοσοφικό, ηθικό και αισθητικό, ασκητικό και χαρούμενα προφητικό όραμα. Ένα είδος Θείας Κωμωδίας γραμμένο από έναν Τσέκο Αντζολιέρι. Διάβασα Μαρξαντί για αυτό για να καταλάβω τον ανταγωνιστή με τον οποίο μπορούσα να συγκριθώ, και επειδή οι σπουδές φιλοσοφίας σε μια μαρξιστική σχολή ήταν υποχρεωτικές. Στη συνέχεια, με τα χρόνια, πάγωσα το πάθος μου για τον Ζαρατούστρα και την αποστροφή μου προς τον Μαρξ. Επέκρινα τη θέληση του Νίτσε για εξουσία, τον υπεράνθρωπο και τις εφαρμογές τους. Και αναγνώρισα στον Μαρξ, παρά τις διαφορές μας, το ανάστημα ενός αποφασιστικού στοχαστή. Είχα έναν λογαριασμό να ξεκαθαρίσω και με τους δύο, και αποφάσισα να τον λύσουμε μαζί, αργά στη ζωή μου. Δεν ήθελα να γράψω ένα ακαδημαϊκό δοκίμιο για δύο συγγραφείς που η ακαδημία δεν αγάπησε ποτέ. Χωρίς υποσημειώσεις, χωρίς καθηγητική γλώσσα, χωρίς κριτική και βιβλιογραφική συσκευή, αλλά μια ιστορία σκέψης και ζωής στην εποχή τους. Αφηγήθηκα την αντιπαράθεση μεταξύ των δύο φανταζόμενος μια πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση που δεν έλαβε χώρα ποτέ. Αλλά τα υπόλοιπα αντιστοιχούν πραγματικά στα γεγονότα, τα έργα και τις πραγματικές τους σκέψεις. Συγκρίνοντάς τα, βρίσκοντας κρυφές ή προφανείς συγγένειες και αποκλίσεις, και στη συνέχεια μετρώντας τα με βάση τα αποτελέσματά τους. Χθες, σήμερα και αύριο. Αν μπείτε σε ένα βιβλιοπωλείο σήμερα, ο πιο συνηθισμένος φιλόσοφος είναι ο Νίτσε. Και είναι ο στοχαστής που απεικονίζεται περισσότερο σε αφίσες, ενώ τα πορτρέτα του Μαρξ έχουν γίνει προ πολλού σπανιότερα. Στην εικονογραφία, ο μόνος ανταγωνιστής είναι ο τελευταίος επιζών της περασμένης ιδεολογικής και επαναστατικής εποχής: ο Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα, μια επική σύνθεση της σκέψης του Μαρξ και του Υπεράνθρωπου του Νίτσε, ο τελευταίος ρομαντικός και επαναστατικός τιτάνας, με το φωτοστέφανο ενός μάρτυρα. Ένα σύμβολο που τώρα έχει αποϊστορικοποιηθεί. Ο Ελ Τσε, ένας ατρόμητος διοικητής, έζησε επικίνδυνα και πέθανε πολεμώντας για τους μαρξιστές και αντιαποικιακούς αντάρτες· ο Ζαρατούστρα με το μπερέ του.
Σκεπτόμενος τον μαζικό υπεράνθρωπο στην εποχή μας,
οι συνδέσεις μεταξύ του Ζαρατούστρα και του Σούπερμαν, μεταξύ του Διονύσου και του Τζιμ Μόρισον ή του Βάσκο Ρόσι με την απερίσκεπτη ζωή του, μεταξύ του Αντίχριστου και του Φραντσέσκο Γκουτσίνι στο God is Dead, μεταξύ του προφήτη του Amor fati ή Αιώνιας Επιστροφής και των Ράμπο, των bodybuilders, των οικονομικών μεγιστάνων, των τιτάνων του κυβερνοχώρου και των υποστηρικτών του transhuman είναι ασαφείς. Νιτσεϊκές σκιές, υποκατάστατα ακόμη και από εγκληματικά νέα, διάσημοι φυγάδες και πορνοστάρ που ισχυρίζονταν ότι τρέφονταν με τον Νίτσε. Άλλωστε, δεν επιλέγεις τους αναγνώστες σου, ειδικά αν γράφεις «για όλους και για κανέναν», όπως είπε. Στο βιβλίο αναρωτιέμαι αν η τεχνολογία έχει νικήσει τη σκέψη του Μαρξ και του Νίτσε, αν τους έχει καταστήσει περιττούς και παρωχημένους. Μήπως ο Prometheus Unleashed έχει απελευθερωθεί κι αυτός από αυτούς και τώρα προχωρά αυτόματα, μόνος του; Για να δοκιμάσω αυτόν τον ισχυρισμό στο πεδίο, επέτρεψα στον εαυτό μου μια μικρή κοροϊδία. Ρώτησα το chat gpt για τις αποκλίσεις και τις συγκλίσεις μεταξύ Μαρξ και Νίτσε, και στο παράρτημα δημοσίευσα το αποτέλεσμα, που δημιουργήθηκε σε νανοδευτερόλεπτα. Είναι μια βασική, επιμελής, άψογη σύνθεση. Είναι αρκετό για εσάς, είναι αρκετό για εμάς, καθιστά περιττό κάθε σκέψη ή περαιτέρω κείμενο. Είναι η αρχή και το σημάδι του τέλους της ανθρωπότητας ή όχι; Οι αναγνώστες θα πρέπει να αποφασίσουν. Ένα ερώτημα παραμένει: πώς διδάσκονται ο Μαρξ και ο Νίτσε στα σχολεία σήμερα; Φοβάμαι ότι γίνονται κατανοητοί με έναν απλοποιητικό, παραμορφωμένο τρόπο, χωρίς καμία προσπάθεια σύγκρισης.
Ο τίτλος αυτού του βιβλίου είναι ο γνωστός στίχος από ένα τραγούδι του Αντονέλο Βεντίτι, "Compagno di scuola", πριν από πενήντα χρόνια. Το απόσπασμα είναι υποβλητικό, αλλά, όπως έχει παρεξηγηθεί, δεν υποδηλώνει τον ασυνήθιστο διάλογο μεταξύ ενός μαρξιστή συντρόφου και ενός "νιτσεϊκού συντρόφου". Επειδή τα δύο αγόρια, εξηγούν οι στίχοι του τραγουδιού, αφήνουν στην άκρη τις ιδεολογίες τους, καταθέτουν τα όπλα τους, για να μιλήσουν στο μπαρ του σχολείου για πάρτι, ρούχα και κορίτσια. Αυτό κορυφώνεται σε έναν μελαγχολικό "συμμαθητή, σύντροφο του τίποτα" που περιγράφει εύστοχα την επακόλουθη μετάβαση από την ιδεολογική μαχητικότητα στους σολίστες του τίποτα. Ο δικός τους χρόνος και οι παρορμήσεις της ηλικίας υπερισχύουν των πολιτικών συγκρούσεων ή τις αναστέλλουν σε μια εκεχειρία. Στις σελίδες του βιβλίου, ωστόσο, συμβαίνει το αντίθετο: η φανταστική συνάντηση σε ένα πανδοχείο είναι η αφορμή για ένα αμοιβαίο ταξίδι μεταξύ των δύο στοχαστών που άσκησαν τη μεγαλύτερη επίδραση στους καιρούς που έρχονται. Το κείμενο επιδιώκει να αποκαταστήσει την ανθρωπιά στους δύο συγγραφείς και προσκαλεί τους αναγνώστες από αντίπαλες πλευρές -αν υπάρχουν ακόμη τέτοιες πλευρές- να αναγνωρίσουν ο ένας τον άλλον, να μιλήσουν και να ανταλλάξουν απόψεις. Κρατηθείτε χέρι-χέρι και ανοίξτε το μυαλό σας, ο ένας στον άλλον. Θα μας κάνει καλό και θα τους δικαιώσει, τον Καρλ και τον Φριτς.
οι συνδέσεις μεταξύ του Ζαρατούστρα και του Σούπερμαν, μεταξύ του Διονύσου και του Τζιμ Μόρισον ή του Βάσκο Ρόσι με την απερίσκεπτη ζωή του, μεταξύ του Αντίχριστου και του Φραντσέσκο Γκουτσίνι στο God is Dead, μεταξύ του προφήτη του Amor fati ή Αιώνιας Επιστροφής και των Ράμπο, των bodybuilders, των οικονομικών μεγιστάνων, των τιτάνων του κυβερνοχώρου και των υποστηρικτών του transhuman είναι ασαφείς. Νιτσεϊκές σκιές, υποκατάστατα ακόμη και από εγκληματικά νέα, διάσημοι φυγάδες και πορνοστάρ που ισχυρίζονταν ότι τρέφονταν με τον Νίτσε. Άλλωστε, δεν επιλέγεις τους αναγνώστες σου, ειδικά αν γράφεις «για όλους και για κανέναν», όπως είπε. Στο βιβλίο αναρωτιέμαι αν η τεχνολογία έχει νικήσει τη σκέψη του Μαρξ και του Νίτσε, αν τους έχει καταστήσει περιττούς και παρωχημένους. Μήπως ο Prometheus Unleashed έχει απελευθερωθεί κι αυτός από αυτούς και τώρα προχωρά αυτόματα, μόνος του; Για να δοκιμάσω αυτόν τον ισχυρισμό στο πεδίο, επέτρεψα στον εαυτό μου μια μικρή κοροϊδία. Ρώτησα το chat gpt για τις αποκλίσεις και τις συγκλίσεις μεταξύ Μαρξ και Νίτσε, και στο παράρτημα δημοσίευσα το αποτέλεσμα, που δημιουργήθηκε σε νανοδευτερόλεπτα. Είναι μια βασική, επιμελής, άψογη σύνθεση. Είναι αρκετό για εσάς, είναι αρκετό για εμάς, καθιστά περιττό κάθε σκέψη ή περαιτέρω κείμενο. Είναι η αρχή και το σημάδι του τέλους της ανθρωπότητας ή όχι; Οι αναγνώστες θα πρέπει να αποφασίσουν. Ένα ερώτημα παραμένει: πώς διδάσκονται ο Μαρξ και ο Νίτσε στα σχολεία σήμερα; Φοβάμαι ότι γίνονται κατανοητοί με έναν απλοποιητικό, παραμορφωμένο τρόπο, χωρίς καμία προσπάθεια σύγκρισης.
Ο τίτλος αυτού του βιβλίου είναι ο γνωστός στίχος από ένα τραγούδι του Αντονέλο Βεντίτι, "Compagno di scuola", πριν από πενήντα χρόνια. Το απόσπασμα είναι υποβλητικό, αλλά, όπως έχει παρεξηγηθεί, δεν υποδηλώνει τον ασυνήθιστο διάλογο μεταξύ ενός μαρξιστή συντρόφου και ενός "νιτσεϊκού συντρόφου". Επειδή τα δύο αγόρια, εξηγούν οι στίχοι του τραγουδιού, αφήνουν στην άκρη τις ιδεολογίες τους, καταθέτουν τα όπλα τους, για να μιλήσουν στο μπαρ του σχολείου για πάρτι, ρούχα και κορίτσια. Αυτό κορυφώνεται σε έναν μελαγχολικό "συμμαθητή, σύντροφο του τίποτα" που περιγράφει εύστοχα την επακόλουθη μετάβαση από την ιδεολογική μαχητικότητα στους σολίστες του τίποτα. Ο δικός τους χρόνος και οι παρορμήσεις της ηλικίας υπερισχύουν των πολιτικών συγκρούσεων ή τις αναστέλλουν σε μια εκεχειρία. Στις σελίδες του βιβλίου, ωστόσο, συμβαίνει το αντίθετο: η φανταστική συνάντηση σε ένα πανδοχείο είναι η αφορμή για ένα αμοιβαίο ταξίδι μεταξύ των δύο στοχαστών που άσκησαν τη μεγαλύτερη επίδραση στους καιρούς που έρχονται. Το κείμενο επιδιώκει να αποκαταστήσει την ανθρωπιά στους δύο συγγραφείς και προσκαλεί τους αναγνώστες από αντίπαλες πλευρές -αν υπάρχουν ακόμη τέτοιες πλευρές- να αναγνωρίσουν ο ένας τον άλλον, να μιλήσουν και να ανταλλάξουν απόψεις. Κρατηθείτε χέρι-χέρι και ανοίξτε το μυαλό σας, ο ένας στον άλλον. Θα μας κάνει καλό και θα τους δικαιώσει, τον Καρλ και τον Φριτς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου